[Tóm Tắt & Review Sách] “Trường Ca Achilles': Hành Trình Sâu Sắc Về Trái Tim Và Tâm Hồn

Trường Ca Achilles của tác giả Madeline Miller là một tác phẩm văn học cổ điển ấn tượng, tái hiện câu chuyện huyền thoại về Achilles và Patroclus trong thần thoại Hy Lạp. Sự kết hợp tinh tế giữa lối viết mê hoặc và phân tích sâu sắc về tình bạn và tình yêu làm cho cuốn sách này nổi bật trong văn học lịch sử, mang lại một tác phẩm triết học sâu sắc.

Danh dự và niềm kiêu hãnh

Achilles là một chiến binh Hy Lạp cổ đại, được tiên tri sẽ chết trong Cuộc chiến thành Troy. Anh ta ám ảnh với những gì sẽ để lại sau khi mất mạng. Patroclus, người yêu của anh, lưu ý rằng 'danh dự của anh là tất cả những gì còn lại' - danh dự ở đây đề cập đến địa vị xã hội, cấp bậc quân sự và danh tiếng. Achilles cho rằng danh dự của mình sẽ được vinh danh trong cuộc chiến, mặc dù điều này thường bị nhầm lẫn với kiêu căng và bạo lực. Trong Trường Ca Achilles, Madeline Miller minh họa rằng không có danh dự thực sự trong chiến tranh, và nó không thể xác định di sản của một người.

Ngay từ đầu cuốn tiểu thuyết, người Hy Lạp đã tin rằng danh dự là yếu tố quan trọng trong cuộc sống, liên quan chặt chẽ đến các hình thức bạo lực được chấp nhận. Patroclus từng giết một cậu bé khác khi còn nhỏ, và phải rời khỏi vương quốc của mình. Ông lưu ý rằng 'thà chết còn hơn' sự mất danh dự và vị trí xã hội này. Tuy nhiên, cuộc chiến thành Troy đã chỉ ra rằng bạo lực và chiến tranh không bao giờ đáng trân trọng, dù người Hy Lạp đã coi các cuộc đột kích là danh dự. Thậm chí khi họ bảo vệ danh dự của Helen, họ vẫn lăng mạ danh dự của những phụ nữ khác.

Mặc dù người Hy Lạp nhấn mạnh vào bạo lực có danh dự, cách họ xử lý với những người vô tội trong chiến tranh thành Troy đã cho thấy rằng bạo lực và chiến tranh không bao giờ đáng trân trọng. Cuộc chiến bắt đầu vì Paris đã cướp Helen của Menelaus. Khi đến Troy, người Hy Lạp đã thực hiện cuộc đột kích vào các làng địa phương thay vì tiếp cận trực tiếp cung điện. Achilles và lính Hy Lạp khác đã sát hại những dân làng vô tội, mà Patroclus lưu ý 'không liên quan gì đến Paris hay Helen'. Trong cuốn sách, người Hy Lạp nhấn mạnh vào chiến thuật hèn hạ của Achilles và quân đội, chỉ ra rằng khái niệm danh dự vốn đã sai lầm.

Niềm tin vững chắc trong Trường Ca Achilles

Sau khi chiến tranh bắt đầu, niềm tin của Thetis, Achilles và Patroclus rằng họ hiểu được số phận của Achilles khiến họ nghĩ rằng họ có quyền kiểm soát hơn nhiều so với thực tế. Thetis nói với Patroclus rằng cái chết được tiên tri của Achilles chứa đựng một lời cảnh báo: anh ta sẽ chết sau Hector (một hoàng tử thành Troy, chiến binh giỏi nhất của thành Troy). Patroclus cho rằng, vì Hector quá mạnh nên Achilles sẽ là người giết anh ta. Do đó, anh ta nghĩ rằng nếu Achilles tránh giết Hector, Achilles sẽ sống sót — vì vậy, trong một hành động can thiệp trực tiếp hơn, Patroclus cảnh báo anh ta đừng giết Hector. Cả hai người đều biết số phận Achilles phải chết nhưng họ tin rằng họ có thể kiểm soát được thời điểm cái chết đó xảy ra. Sau đó, Thetis nói với Achilles về một lời tiên tri khác: Số phận nói rằng 'những người giỏi nhất của Myrmidons' (họ hàng của Achilles) sẽ sớm chết, nhưng Achilles sẽ còn sống khi điều đó xảy ra. Achilles và Patroclus không nghĩ nhiều đến lời tiên tri mà tin rằng họ đã biết trước số phận của Achilles. Niềm tin này xuất phát từ sự tự tin thái quá: lời tiên tri này có thể rất quan trọng, nhưng họ không nghĩ rằng mình cần phải hiểu nó. Trong khi đó, Achilles cho rằng Số phận đã hứa với anh về chủ nghĩa anh hùng, vì vậy với số phận đứng về phía mình, anh không còn lo lắng về việc người khác nhìn nhận mình như thế nào. Sau khi chỉ huy Hy Lạp, Agamemnon, xúc phạm Achilles, Achilles từ chối chiến đấu cho đến khi Agamemnon xin lỗi, dẫn đến cái chết của hàng nghìn chiến binh Hy Lạp. Lời tiên tri hứa rằng Achilles sẽ nổi tiếng, nhưng Patroclus nhận ra rằng mọi người đều có thể nhớ đến Achilles vì tính kiêu ngạo. Niềm tin của Achilles rằng anh ta được đảm bảo trở thành một anh hùng - tức là cách giải thích chủ quan về số phận của anh ta - khiến anh ta đưa ra những lựa chọn liều lĩnh có thể khiến anh ta nổi tiếng vì những lý do sai lầm.

Cuối cùng, niềm tin của Patroclus rằng số phận của Achilles có thể bị phá vỡ hoặc thay đổi bằng cách nào đó chính là nguyên nhân gây ra số phận đó. Với hy vọng cứu lấy danh tiếng của Achilles, Patroclus quyết định mặc áo giáp của Achilles và tham gia trận chiến, tin rằng sự lừa dối này sẽ đảm bảo cho chủ nghĩa anh hùng của Achilles nhưng tránh được cái chết của anh ta. Patroclus lưu ý rằng ý tưởng của anh ấy dường như đến 'trực tiếp từ miệng của một vị thần' nhưng lại phớt lờ trực giác của mình, chọn cách can thiệp vào số phận bằng cách giả vờ rằng Achilles anh hùng hơn anh ấy. Anh ta tin rằng mình đã tìm ra một kẽ hở có thể cản trở sự định trước của các vị thần về cách Achilles sẽ được ghi nhớ. Nhưng khi chiếc mũ bảo hiểm của Patroclus rơi ra, mọi người nhận ra rằng Achilles chưa bao giờ đến chiến đấu và Hector đã giết Patroclus. Patroclus đối mặt với sức mạnh của một vị thần và phớt lờ nó, tin rằng mình có thể kiểm soát vận mệnh của Achilles - nhưng cái chết của anh ta chứng tỏ rằng việc kiểm soát đó là không bao giờ có thể. Trên thực tế, bản thân Patroclus đã phải chết: điều đó ngụ ý rằng anh ta là “người giỏi nhất trong Myrmidon”. Nói cách khác, ngay cả ý tưởng tránh né số phận của ông, trớ trêu thay, cũng là một sự vận hành của số phận. Vì Hector đã giết Patroclus, Achilles giết Hector, phong ấn số phận của anh ta—và chắc chắn, Paris, anh trai của Hector, sẽ sớm giết Achilles để trả thù. Achilles và Patroclus tin rằng Achilles sẽ sống nếu anh ta có thể tránh giết Hector—nhưng trên thực tế, Achilles lẽ ra phải giết Hector ngay lập tức, vì điều này sẽ tha cho Patroclus. Hai người đàn ông biết số phận của Achilles nhưng không bao giờ chấp nhận nó, vì nghĩ rằng họ có thể vượt qua nó, và hình phạt dành cho họ là một cái kết đau đớn hơn cả những gì họ dự đoán. Cái kết bi thảm này cho thấy rằng, trong thế giới của cuốn tiểu thuyết, không con người nào có thể thay đổi ý muốn của Số phận hay các vị thần — và cố gắng làm như vậy chỉ đảm bảo một số phận tàn khốc hơn.

Tình yêu và bạo lực

“Chúng tôi giống như hai vị thần thuở sơ khai của vạn vật, và niềm hạnh phúc của chúng tôi rực rỡ đến mức chúng tôi chẳng thể nhìn thấy gì ngoài người kia.”

Trường Ca Achilles

Khả năng yêu thương của Achilles cho thấy đó là phẩm chất duy nhất có thể chuộc lại được của anh sau sự bạo lực vô tận. Khi Patroclus qua đời, Achilles nổi cơn thịnh nộ, giết chết Hector, kẻ sát hại Patroclus; anh ta lấy xác Hector và định giữ nó xa xa gia đình Hector (nếu như làm vậy, linh hồn Hector sẽ không bao giờ tìm thấy sự bình yên). Cha của Hector, Priam, cầu xin Achilles xem xét lại, kết nối với anh thông qua nỗi đau chung của họ — và Achilles quyết định trả lại thi thể của Hector, một hành động thương xót hiếm có. Khả năng yêu thương khiến anh khác biệt so với một nhân vật như Pyrrhus, người sẽ không thể hiểu được tình yêu của Priam dành cho Hector. Achilles qua đời ngay sau đó, có nghĩa là lòng tốt của anh là một trong những hành động cuối cùng của anh — đó là điều mà độc giả muốn nhớ về anh. Trong khi đó, khả năng yêu thương của Patroclus đã gián tiếp cứu rỗi được quân Hy Lạp. Khi Achilles từ chối chiến đấu, Patroclus mặc áo giáp của Achilles và ra trận, lên kế hoạch bảo vệ danh tiếng cho người tình và đồng thời khích lệ quân đội. Anh ta làm như vậy một phần vì yêu Achilles và muốn anh được nhớ đến một cách tử tế; anh cũng quan tâm đến bà con của mình và không muốn ai khác phải chết. Kế hoạch của Patroclus dẫn đến cái chết của chính mình, nhưng nó thành công — tình yêu của anh, vừa lãng mạn vừa là tình huynh đệ, đã nhanh chóng tha thứ cho quân đội.

“Có lẽ ở kiếp khác tôi đã từ chối, đã giật tóc và gào thét, mặc cậu đơn độc với lựa chọn của mình. Nhưng không phải trong kiếp này. Cậu sẽ dong buồm tới Troy và tôi sẽ theo cậu, kể cả vào cõi chết.”

Trường Ca của Achilles

Bởi vì Patroclus yêu Achilles, nên anh và người cố vấn của Achilles, Chiron, tin rằng Achilles bẩm sinh đã tốt. Khi còn nhỏ, Patroclus bị thu hút bởi sự ngây thơ của Achilles, vì Achilles rất trung thực và ghét sự lừa dối. Mặc dù định mệnh của Achilles là sẽ phải chiến đấu một ngày nào đó, nhưng anh vẫn dành phần lớn thời gian để chơi đàn lia, thứ mà Patroclus gắn liền với sự ngây thơ thời thơ ấu. Đây là ấn tượng lâu dài nhất của anh về Achilles và nó sẽ còn tồn tại ngay cả sau khi Achilles bước vào vai trò của một chiến binh. Patroclus sau đó khẳng định rằng Achilles “thật” rất trẻ con và ngây thơ, và mọi người xung quanh Achilles đều thao túng anh ta để hành động tồi tệ. Khi Patroclus lần đầu tiên nhìn thấy Achilles chiến đấu khi còn nhỏ, anh đã rất sợ hãi trước kỹ năng bẩm sinh của Achilles. Achilles không được ai huấn luyện nhưng anh đã là một chiến binh tài năng. Bản năng của Patroclus là chuyển hướng kỹ năng của Achilles bằng cách yêu cầu Achilles chiến đấu với anh ta. Sự thôi thúc này cho thấy anh không thoải mái với việc bạo lực là một phần của Achilles và anh muốn kỹ năng của Achilles được thể hiện bên ngoài hơn là bên trong. Nếu bạo lực chỉ là việc Achilles làm chứ không phải bản chất của anh ta thì điều đó có nghĩa Achilles vẫn là một người ngây thơ và tốt bụng. Người cố vấn của Achilles, Chiron, sau này cũng có động lực tương tự khi gửi cho Achilles một ngọn giáo trước khi tham chiến. Ngọn giáo là một cách để làm tổn thương người khác, nhưng nó lại được đúc riêng cho bàn tay của Achilles. Điều này có nghĩa rằng nó là một phần mở rộng của cơ thể Achilles, giúp Achilles có cách giết người mà không trở nên quái gì. Nếu ngọn giáo chỉ là một phần mở rộng của anh ta thì kỹ năng chiến đấu của anh ta chỉ là một phần của con người anh ta, chứ không phải tất cả.

Cuối cùng, số phận của Achilles phụ thuộc vào việc anh là một người yêu và một chiến binh, điều này có nghĩa là bẩm sinh anh không phải là một thứ. Achilles luôn bị định mệnh phải chết sau khi giết Hector hoàng tử thành Troy, và Patroclus tin rằng Achilles sẽ là người giết Hector. Điều này cuối cùng đã xảy ra, nhưng lý do duy nhất Achilles giết Hector là vì Hector đã giết Patroclus. Nếu Achilles không lớn lên và quan tâm đến Patroclus - nói cách khác, nếu anh chỉ là một kẻ giết người máu lạnh - thì có lẽ anh đã không giết Hector, và nếu anh không phải là một kẻ giết người lành nghề, anh sẽ không thể làm được. Đúng như số phận đã tiên đoán, Achilles chết ngay sau khi giết Hector. Số phận của anh phụ thuộc vào cả hai yếu tố danh tính của anh, nên trái với niềm tin của những người như Patroclus và Odysseus, danh tính của Achilles không bao giờ cố định. Điều đó có nghĩa là Achilles phải chịu trách nhiệm về những lựa chọn của mình và về cái tôi của mình - cái tôi đó không được chọn cho anh.

'Trong bóng đêm, hai hình bóng, vươn qua hoàng hôn nặng nề, tuyệt vọng. Tay họ chạm vào nhau, và ánh sáng bùng lên như hàng trăm chiếc bình vàng rót ra ánh mặt trời.'

Tóm tắt bởi: Huyền Thái

Hình ảnh: Huyền Thái