Buzz
Tổng kết bài học về Giá trị văn học và tiếp nhận văn học ngắn nhất trong năm 2021
A. Tổng kết về Giá trị văn học và tiếp nhận văn học (ngắn nhất)
Câu 1 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Nội dung cơ bản và ý nghĩa của từng giá trị nhận thức, giáo dục và thẩm mĩ trong văn học.
|
Giá trị nhận thức | Giá trị giáo dục | Giá trị thẩm mĩ |
|---|---|---|---|
|
Cơ sở xuất hiện |
Là khả năng của văn học có thể đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống, muốn hiểu biết cuộc sống và chính bản thân, từ đó tác động vào cuộc sống một cách có hiệu quả. |
Giá trị giáo dục làm sâu sắc thêm giá trị nhận thức. |
Là khả năng văn học có thể đem đến cho con người những rung động trước cái đẹp (chân – thiện – mĩ). |
|
Nội dung |
+ Quá trình nhận thức cuộc sống của văn học + Quá trình tự nhận thức của văn học |
+ Con người không chỉ có nhu cầu hiểu biết mà còn có nhu cầu hướng thiện, khao khát cuộc sống tốt lành, chan hòa tình yêu thương. + Nhà văn luôn bộc lộ tư tưởng – tình cảm, nhận xét, đánh giá,... của mình trong tác phẩm. + Giá trị nhận thức luôn là tiền đề của giá trị giáo dục. Giá trị giáo dục làm sâu sắc thêm giá trị nhận thức. ⇒ Đặc trưng giáo dục của văn học là con đường cảm xúc tới nhận thức, tự giáo dục. |
+ Văn học đem đến cho con người những vẻ đẹp muôn hình, muôn vẻ của cuộc đời. + Văn học có thể phát hiện ra vẻ đẹp của những vật rất nhỏ bé, bình thường và cả vẻ đẹp đồ sộ, kì vĩ. + Hình thức nghệ thuật của tác phẩm (ngôn ngữ, kết cấu...). + Văn học đi sâu miêu tả vẻ đẹp con người (ngoại hình, nội tâm, tư tưởng – tình cảm, những hành động, lời nói...). |
Câu 2 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Mối liên kết giữa các giá trị văn học
- Ba giá trị liên kết chặt chẽ, không thể tách rời, đồng thời ảnh hưởng đến người đọc.
- Giá trị nhận thức luôn là điều kiện tiên quyết của giá trị giáo dục. Giá trị giáo dục làm sâu sắc hơn giá trị nhận thức. Giá trị thẩm mĩ làm cho giá trị nhận thức và giá trị giáo dục trở nên phong phú hơn.
Câu 3 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Tiếp nhận văn học là quá trình mà người đọc chuyển đổi văn bản ngôn từ nghệ thuật thành tác phẩm văn học thông qua các giai đoạn như đọc văn bản (hiểu ngôn từ, tái hiện hình ảnh…), khám phá, tạo ra ý nghĩa của tác phẩm, thưởng thức các giá trị tư duy, nghệ thuật, ghi nhớ những điều ý nghĩa, ấn tượng…
- Đặc điểm của quá trình tiếp nhận văn học:
+ Đây là một quá trình tương tác.
+ Mang tính cá nhân hóa, tính tích cực, sáng tạo của người tiếp nhận các phần tử thuộc về bản thân có vai trò quan trọng.
+ Tính đa dạng, sự không đồng nhất trong quá trình tiếp nhận văn học.
Câu 4 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Quá trình tiếp nhận văn học bao gồm ba cấp độ:
+ Cảm nhận tập trung vào nội dung cụ thể, nội dung trực tiếp của tác phẩm.
+ Cảm nhận thông qua nội dung trực tiếp để hiểu rõ nội dung tư tưởng của tác phẩm.
+ Cảm nhận chú ý đến cả nội dung hình thức và nội dung biểu hiện (nghệ thuật).
- Để tiếp nhận văn học hiệu quả, người đọc cần
+ Liên tục nâng cao kiến thức của bản thân.
+ Tích lũy kinh nghiệm trong việc tiếp nhận văn học.
+ Đánh giá tác phẩm một cách trung thực, tìm hiểu tác phẩm một cách toàn diện, khách quan.
+ Tiếp nhận một cách tích cực, sáng tạo, hướng đến cái đẹp, cái tốt, cái đúng.
+ Tránh suy luận không căn cứ.
Luyện tập
Câu 1 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Đó là cách diễn đạt để xác nhận và tôn trọng giá trị giáo dục của văn chương.
- Cần đánh giá giá trị giáo dục trong mối quan hệ không thể tách rời với các giá trị khác vì giữa các giá trị văn học có mối liên kết hỗ trợ sâu sắc, chỉ có giá trị này mới tạo nên giá trị kia.
Câu 2 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Trong tác phẩm “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân, chúng ta có thể cảm nhận được những giá trị lớn của văn học:
+ Giá trị nhận thức: Độc giả hiểu thêm về sự tinh tế và cao quý của trò chơi chữ, tái hiện không gian và thời đại lịch sử - xã hội của thời kỳ đó,…
+ Giá trị giáo dục: Khen ngợi và tôn trọng những phẩm chất và phẩm pháp cao quý của Huấn Cao, tác phẩm dẫn người đọc đến với những giá trị đạo đức, nhân cách lớn.
+ Giá trị thẩm mỹ: Nguyễn Tuân mang đến cho chúng ta một quan niệm thẩm mỹ thú vị, chứa đựng tư tưởng nhân văn sâu sắc: vẻ đẹp có thể tồn tại trong tù, ngọn lửa của chính nghĩa có thể sáng cháy giữa bóng tối, lòng trung hiếu cao quý có thể nảy nở giữa những tội ác.
Câu 3 (trang 191 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Đây là một phát biểu khác về các cấp độ khác nhau trong việc tiếp nhận văn học:
- Tình cảm là cấp độ tiếp nhận dựa trên cảm xúc về tác phẩm, khi người đọc có những trải nghiệm cảm xúc nhất định (vui, buồn, sâu sắc, mới lạ...) mà không thể hiện rõ nguồn gốc của những trải nghiệm đó.
những trải nghiệm ấy.
- Hiểu biết là cấp độ tiếp nhận thông qua lý trí, khi người đọc đã hiểu được tác phẩm một cách tương đối toàn diện về nội dung và nghệ thuật, có khả năng giải thích những trải nghiệm, cảm xúc mà tác phẩm gây ra cũng như những giá trị sâu xa khác của tác phẩm.
B. Kiến thức cơ bản
* Giá trị nhận thức:
- Cơ sở xuất phát:
+ Khả năng phản ánh và diễn giải thực tế qua văn học. Văn học có khả năng mở ra những không gian, thời gian khác biệt, vượt qua giới hạn cá nhân của mỗi người.
+ Nhu cầu hiểu biết của con người.
- Nội dung chính:
+ Quá trình thấu hiểu cuộc sống qua văn học: nhìn nhận đa chiều về cuộc sống trong các bối cảnh thời gian và không gian khác nhau, từ đó đạt được sự hiểu biết về tự nhiên, xã hội, con người,...
+ Quá trình tự nhận thức qua văn học: người đọc nhận ra bản chất của con người nói chung (mục đích sống, tư duy, khát vọng, sức mạnh,...) giúp họ hiểu rõ hơn về bản thân mình.
* Giá trị giáo dục
- Cơ sở ra đời:
+ Con người không chỉ có nhu cầu hiểu biết mà còn khao khát điều tốt lành, mục tiêu cuộc sống hoà bình và tình thương.
+ Tác giả luôn thể hiện tư tưởng, tình cảm, đánh giá của mình qua tác phẩm văn học.
+ Giá trị nhận thức là nền tảng của giá trị giáo dục. Giá trị giáo dục làm giàu thêm giá trị nhận thức.
- Nội dung: Văn học mang lại cho con người những bài học quý báu về đạo đức sống.
+ Văn học nuôi dưỡng trong con người lí tưởng tiến bộ, giúp họ có quan điểm đúng đắn về cuộc sống.
+ Văn học giúp con người hiểu biết về tình yêu và sự ghét bằng cách chính đáng, làm cho tâm hồn trở nên tinh khiết, trong sạch, cao quý hơn.
+ Văn học thúc đẩy sự phát triển nhân cách của con người, giúp họ phân biệt đúng-sai, tốt-xấu, và xây dựng mối quan hệ tích cực với cộng đồng.
* Giá trị thẩm mỹ của văn học
- Cơ sở ra đời:
+ Nhu cầu thưởng thức cái đẹp trong con người.
+ Văn học phản ánh cuộc sống theo quy luật của vẻ đẹp.
- Nội dung:
+ Văn học mang lại cho con người những hình ảnh đẹp về đời sống (thiên nhiên, con người, lịch sử...)
+ Văn học khám phá sâu sắc vẻ đẹp của con người (ngoại hình, tâm hồn, ý thức – tình cảm, hành động, lời nói...).
+ Sự đẹp của những điều nhỏ nhặt, bình dị và cả những điều lớn lao, tuyệt vời.
+ Phong cách nghệ thuật của tác phẩm (ngôn từ, cấu trúc...).
