Tóm tắt bài Lặng lẽ Sa Pa một cách ngắn gọn và đầy đủ nhất cho môn Ngữ văn lớp 9

1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm 'Lặng lẽ Sa Pa'

Tác giả: 

Nguyễn Thành Long (1925 - 1991) là một cây bút nổi bật của văn học Việt Nam, sinh ra tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Ông đã cống hiến nhiều năm cho văn học, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, thể hiện lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết qua các tác phẩm của mình. Nguyễn Thành Long được biết đến với các truyện ngắn và bút ký tiêu biểu. Một số tác phẩm nổi bật của ông bao gồm:

- 'Ta và chúng nó' (tập truyện ngắn, xuất bản năm 1950)

- 'Bát cơm Cụ Hồ' (tập bút ký, xuất bản năm 1952)

- 'Gió bấc gió nồm' (tập bút ký, xuất bản năm 1956)

- 'Hướng điền' (tập truyện ngắn, xuất bản năm 1957)

- 'Tiếng gọi' (truyện, xuất bản năm 1960)

- 'Chuyện nhà chuyện xưởng' (tập truyện ngắn, phát hành năm 1962)

- 'Trong gió bão' (tiểu thuyết, phát hành năm 1963)

- 'Gang ra' (tập bút ký, phát hành năm 1964)

Nguyễn Thành Long đã nhận nhiều giải thưởng và sự tôn vinh trong sự nghiệp văn học của mình. Vào năm 1953, ông được trao giải Phạm Văn Đồng từ Chi hội văn nghệ liên khu V cho tập bút ký 'Bát cơm Cụ Hồ' (1952). Đặc biệt, ngày 25 tháng 7 năm 2008, ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng Huân chương Lao động hạng Nhì để vinh danh những đóng góp xuất sắc của ông cho văn học và đất nước.

Danh mục tác phẩm: 

Hoàn cảnh sáng tác:

Truyện ngắn 'Lặng lẽ Sa Pa' được tác giả viết dựa trên những trải nghiệm trong chuyến thăm Lào Cai vào mùa hè năm 1970. Tác phẩm sau đó được xuất bản trong tập truyện 'Giữa trong xanh' vào năm 1972.

Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến câu “Thế nào bác cũng thích vẽ hắn”: Giới thiệu anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe.

- Phần 2: Từ phần tiếp theo đến câu “có vật gì như thế”: Mô tả cuộc gặp gỡ và trò chuyện giữa anh thanh niên, cô kỹ sư và ông họa sĩ.

- Phần 3: Phần còn lại: Cảnh chia tay giữa ba nhân vật.

 Tóm tắt:

Tại núi Yên Sơn, một chàng trai trẻ làm công tác đo lường thời tiết tình cờ gặp một họa sĩ và một kỹ sư. Dù công việc của anh rất vất vả và đơn độc, anh vẫn tận tâm và trách nhiệm. Trong khi trò chuyện, ông họa sĩ rất ấn tượng với sự chân thành và cao quý của anh, mong muốn vẽ chân dung anh. Tuy nhiên, anh từ chối và giới thiệu ông họa sĩ đến gặp những người lao động khác mà anh cho là xứng đáng hơn. Khi chia tay, anh thanh niên tặng họ một quả trứng, biểu thị sự khiêm nhường và lòng biết ơn của người lao động Việt Nam. Chuyến đi của anh để lại dấu ấn sâu đậm về sự trung thành và sự âm thầm của những người lao động Việt Nam, những người luôn hết lòng vì đất nước.

2. Phân tích văn bản 'Lặng lẽ Sa Pa'

Nhân vật anh thanh niên: 

Anh thanh niên, mới hai mươi bảy tuổi, đảm nhận công việc khí tượng và vật lý địa cầu với sự chính xác cao. Sống đơn độc trên đỉnh Yên Sơn, nơi cao hai nghìn sáu trăm mét và chỉ có cây cỏ cùng mây mù lạnh lẽo, cuộc sống của anh rất cô đơn. Dù vậy, anh vẫn giữ được sự rạng rỡ và tinh thần mạnh mẽ.

Chỗ ở của anh thanh niên:

Chỗ ở của anh thanh niên là một không gian nhỏ gọn và ngăn nắp, với một chiếc giường đơn, một bàn học và một giá sách. Anh sống một cách giản dị và chân thành, dành thời gian để nuôi gà, trồng rau, đọc sách và tự học. Dù thiếu thốn tiện nghi, anh vẫn tự tạo ra một môi trường sống và học tập thoải mái, tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên.

Công việc và quan điểm về công việc:

Công việc hàng ngày của anh thanh niên yêu cầu sự chính xác và trách nhiệm lớn. Anh thực hiện các nhiệm vụ như đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất và dự báo thời tiết. Mặc dù công việc có thể khó khăn và vất vả, anh luôn đam mê và thực hiện công việc của mình với sự tận tâm.

Anh thanh niên có một cái nhìn rất sâu sắc về công việc của mình. Anh luôn suy ngẫm về ý nghĩa công việc và vị trí của mình trong xã hội. Anh nhận thức rằng công việc của mình không chỉ là nhiệm vụ mà còn là sự đồng hành với trách nhiệm và tự trọng. Anh trân trọng công việc và tôn vinh công sức của những người lao động khác, đồng thời kính trọng giá trị của công lao của họ.

Điều này chứng tỏ anh thanh niên không chỉ là một người lao động tận tâm mà còn có ý thức xã hội cao, biết quý trọng giá trị của lao động và đóng góp của mình cho sự phát triển chung của xã hội.

Những nhân vật khác: 

a. Ông họa sĩ:

- Trước khi về hưu, ông họa sĩ đã dành cả cuộc đời cho nghệ thuật. Sự đam mê của ông thể hiện qua việc không chỉ ngồi trong phòng vẽ mà còn thực hiện các tác phẩm trực tiếp. Ông rất yêu quý anh thanh niên và không ngần ngại sử dụng giấy và bút để ngay lập tức phác họa chân dung của anh.

- Ông họa sĩ già cảm động sâu sắc khi chứng kiến vẻ rạng rỡ và tinh thần nhiệt huyết của anh thanh niên. Ông cảm thấy mệt mỏi trước sự đam mê và nỗ lực của anh. Sau cuộc trò chuyện, ông quyết định vẽ chân dung của anh, nhận ra rằng nghệ thuật không bao giờ là trống rỗng và việc sáng tạo là một công việc đầy thử thách và cống hiến.

- Ông họa sĩ là biểu tượng của lòng biết ơn và sự trân trọng đối với những người lao động, và ông thể hiện sự trân trọng này qua việc quyết định vẽ chân dung của anh thanh niên.

b. Cô kỹ sư:

- Cô kỹ sư mang tính cách gần gũi, ngây thơ và lãng mạn. Cô không ngần ngại nhận bó hoa từ tay anh thanh niên mà không để ý đến sự e lệ.

- Cô kỹ sư chăm chú lắng nghe câu chuyện của anh thanh niên và thể hiện sự yêu quý đối với ông họa sĩ. Dù cố tình để lại chiếc khăn tay, cô vẫn bị anh từ chối một cách ngây thơ. Sau cuộc gặp, cô cảm thấy tự tin hơn về quyết định của mình.

- Cô là một người trẻ tuổi, tràn đầy nhiệt huyết nhưng chưa tích lũy nhiều kinh nghiệm trong thực tế.

c. Một số nhân vật khác:

- Ông kỹ sư này là người tỉ mỉ và đầy tâm huyết với công việc của mình. Ông tự tay chăm sóc cây su hào và nghiên cứu ra giống su hào chất lượng, thể hiện sự đam mê và sự tự chủ trong nghề nghiệp.

- Nhân vật này liên tục quan sát sét suốt 11 năm, bất chấp nguy hiểm và không chắc chắn về hạnh phúc cá nhân. Nhà nghiên cứu sét tập trung hoàn toàn vào đam mê của mình, minh chứng cho sự kiên nhẫn và niềm đam mê không ngừng.

=> Truyện 'Lặng lẽ Sa Pa' thành công trong việc khắc họa và tôn vinh những người lao động thầm lặng, đặc biệt là anh thanh niên làm công tác khí tượng sống đơn độc trên đỉnh núi cao. Truyện không chỉ thể hiện vẻ đẹp của lao động mà còn tôn vinh ý nghĩa của những công việc ít người biết đến. Câu chuyện về anh thanh niên cho thấy sự kiên trì, động viên và trách nhiệm của người lao động đối với công việc. Anh đảm bảo thông tin thời tiết chính xác trong môi trường khắc nghiệt của Sa Pa, đồng thời thể hiện tư duy sâu sắc về công việc và tầm quan trọng của nó trong xã hội. Sự tự trọng và trách nhiệm của anh trong công việc được thể hiện qua kỷ luật, sự xem xét giá trị thực sự của công việc và tầm nhìn cao cả về vai trò của lao động trong cộng đồng.

Về mặt nghệ thuật, tác phẩm 'Lặng lẽ Sa Pa' khéo léo xây dựng tình huống truyện với cách kể chuyện mượt mà, trữ tình và sâu sắc. Sự hòa quyện giữa yếu tố tự sự, trữ tình và bình luận đã tạo nên một tác phẩm văn học đầy ấn tượng, giúp người đọc dễ dàng kết nối với các tình tiết và nhân vật. Tóm lại, 'Lặng lẽ Sa Pa' là một thành công trong việc khắc họa và vinh danh những người lao động âm thầm cũng như thể hiện giá trị của công việc thầm lặng.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhận xét về cốt truyện và tình huống cơ bản của truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. Theo lời tác giả, tác phẩm này là “một bức chân dung”. Vậy bức chân dung đó là của ai, và hiện lên qua cái nhìn của nhân vật nào?

Trả lời: 

Cốt truyện của 'Lặng lẽ Sa Pa' xoay quanh cuộc gặp gỡ tình cờ giữa một nhóm người: ông họa sĩ, cô kỹ sư và anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh núi Sa Pa. Dù cốt truyện khá đơn giản, tác phẩm lại là một bức chân dung tinh tế và sâu sắc của anh thanh niên, một người lao động bình dị trong cuộc sống hàng ngày.

Thông qua cái nhìn và mô tả của các nhân vật như bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư, bức chân dung của anh thanh niên dần hiện lên rõ nét. Bác lái xe mô tả anh thanh niên là một chàng trai trẻ, nhỏ nhắn, sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn, nơi xa xôi và hẻo lánh. Ông họa sĩ tập trung vào vẻ mặt sáng sủa và sự nhiệt huyết của anh. Những chi tiết như vị trí làm việc trên đỉnh núi, cuộc sống giản dị và sự chăm chỉ trong công việc giúp khắc họa rõ nét tính cách và cuộc sống của anh.

Mỗi nhân vật đều có cách nhìn và đánh giá riêng về anh thanh niên, nhưng tất cả đều làm nổi bật vai trò quan trọng và ý nghĩa sâu sắc của công việc cũng như tâm hồn của anh. Bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư đều ghi nhận tinh thần trách nhiệm, sự kiên trì và tầm nhìn xã hội của anh thanh niên trong công việc đo lường khí tượng trên đỉnh núi.

Tóm lại, 'Lặng lẽ Sa Pa' không chỉ đơn thuần là một câu chuyện mà còn là một bức chân dung tinh xảo của một người lao động bình thường, giúp chúng ta cảm nhận rõ hơn về vẻ đẹp của con người và giá trị của công việc thầm lặng.

Câu 2. Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện.

Trả lời: 

Theo lời giới thiệu của bác lái xe:

Anh thanh niên mới 27 tuổi, công việc liên quan đến khí tượng và vật lý địa cầu. Anh sống cô đơn trên đỉnh Yên Sơn, ở độ cao 2600 mét, nơi chỉ có cây cỏ và mây mù, tạo nên một môi trường lạnh lẽo và hoang vu. Anh trở thành biểu tượng của sự cô đơn giữa thiên nhiên hùng vĩ qua lời kể chân thật của bác lái xe.

1. Một con người tận tâm với nghệ thuật:

Trước khi nghỉ hưu, ông họa sĩ đã dâng hiến cả cuộc đời mình cho nghệ thuật, điều này được thể hiện qua việc ông không ngần ngại đi xa để phác họa anh thanh niên ngay lập tức.

2. Cảm nhận về anh thanh niên:

- Ông cảm thấy xúc động sâu sắc khi chứng kiến một chàng trai nhỏ bé nhưng vẫn tỏa sáng và hạnh phúc.

- Sự ngạc nhiên của ông gia tăng khi thấy anh thanh niên hái hoa và tặng cho cô kỹ sư. Tấm lòng chân thành và tốt đẹp của anh làm ông cảm thấy kinh ngạc.

- Ông hiểu được sự vất vả trong công việc của anh thanh niên và cảm nhận được sự tôn trọng đối với những nỗ lực không ngừng của anh.

3. Sau khi trò chuyện:

- Ông bày tỏ ý định vẽ chân dung anh thanh niên, cảm thấy anh thật đẹp đẽ và quý giá.

- Ông nhận thấy rằng nghệ thuật và hội họa không thể nào diễn tả hết sự phong phú và đa dạng của cuộc sống. Ông hiểu rằng công việc vẽ tranh rất khó khăn và đầy thử thách, và ông trân trọng những người lao động như anh thanh niên, người dù trong hoàn cảnh khó khăn vẫn giữ được vẻ đẹp và lòng chân thành.

=> Cảm xúc và suy nghĩ của ông họa sĩ không chỉ phản ánh quan điểm của chính ông mà còn làm rõ và làm sâu sắc thêm hình ảnh của anh thanh niên trong lòng độc giả. Những đánh giá chân thật này không chỉ thể hiện sự tôn trọng của ông đối với anh thanh niên mà còn giúp độc giả cảm nhận sự gần gũi và chia sẻ những cảm xúc này. Điều này tạo nên hình ảnh anh thanh niên vừa mạnh mẽ vừa yếu đuối, vừa sáng sủa vừa khiêm tốn, làm tăng sự hấp dẫn của nhân vật trong câu chuyện.

Câu 4: Trong tác phẩm này có sự kết hợp giữa các yếu tố trữ tình, bình luận và tự sự. Hãy chỉ ra các chi tiết tạo nên chất trữ tình cho tác phẩm và nêu tác dụng.

Trả lời:

Chất trữ tình từ vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa huyền bí:

Những hàng đào nở rộ với sắc tím, đàn bò thong thả đi dạo trên thung lũng, chuông nhỏ ngân vang. Ánh nắng sớm ấm áp chiếu sáng rừng cây. Cây thông cao vươn mình đón ánh mặt trời, nhẹ nhàng rụng vài chiếc lá xanh trong ánh nắng ấm. Những đám mây bay đến như bản giao hưởng sôi động và tiếng xe cộ xa dần. Những bông hoa đơn giản tỏa sáng giữa mùa hè rực rỡ, ánh nắng làm nổi bật mọi chi tiết, từ sắc màu hoa đến bóng nước trong tổ ong, nở giữa thảo nguyên như ngọn đuốc sáng rực rừng cây...

Chất trữ tình từ vẻ đẹp tâm hồn con người:

Anh thanh niên là hiện thân của vẻ đẹp trong lối sống, với tình yêu công việc và sự trân trọng thiên nhiên. Bác họa sĩ thể hiện niềm đam mê vô bờ bến với nghệ thuật và tình yêu chân thành với cái đẹp. Cô kỹ sư trẻ trung, đầy nhiệt huyết và lạc quan, mang đến sự tươi mới và mơ mộng.

Những miêu tả về vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn con người không chỉ tăng cường tính hấp dẫn và trữ tình của câu chuyện mà còn làm nổi bật sự kết nối sâu sắc giữa con người và thiên nhiên, cũng như giữa những người cùng chia sẻ niềm đam mê và trân trọng vẻ đẹp xung quanh. Chúng biến câu chuyện thành một bức tranh màu sắc, lôi cuốn như một bài thơ tuyệt đẹp.

Mytour xin gửi đến quý độc giả bài viết: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa một cách sâu sắc nhất