Buzz
Tâm lý học là một lĩnh vực rất thú vị và quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Nó giúp chúng ta hiểu sâu hơn về cơ chế hoạt động của niềm tin và cách mà suy nghĩ của chúng ta ảnh hưởng đến cảm xúc của chúng ta. Tuy nhiên, đôi khi những hiểu biết của chúng ta về tâm lý con người lại mang nhiều bất ngờ. Có những suy nghĩ và hành vi mà chúng ta nghĩ rằng là biểu hiện của sự thông minh, nhưng thực ra lại được tạo ra bởi sự ảnh hưởng của những nguyên nhân tâm lý mà chúng ta không nhận ra. Cuốn sách “Bạn Không Thông Minh Lắm Đâu” của David McRaney chính là một bức tranh thú vị về tâm lý học, với những thí nghiệm độc đáo và những sự thật bất ngờ về cách con người suy nghĩ và hành động.
Việc Trì Hoãn
Bạn nghĩ rằng
Bạn thường trì hoãn công việc vì bạn cho rằng mình lười biếng và không biết cách quản lý thời gian của mình.
Thực Tế Là
Sự Trì Hoãn Thường Được Kích Thích Khi Bạn Mất Kiên Nhẫn Trước Cám Dỗ Và Không Tự Trách Bản Thân Về Những Suy Nghĩ Của Mình
Netflix Có Thể Đã Mở Ra Mắt Bạn Về Hành Vi Của Bản Thân Một Cách Rõ Ràng, Điều Mà Đến Lúc Này Bạn Cũng Đã Phải Thừa Nhận, Một Thứ Luôn Can Thiệp Vào Giữa Bạn Và Những Công Việc Bạn Muốn Hoàn Thành. Nếu Bạn Có Tài Khoản Netflix, Đặc Biệt Là Nếu Bạn Sử Dụng Trên TV, Có Khả Năng Bạn Đã Tích Lũy Được Hàng Trăm Phim Mà Bạn Định Xem Trong Tương Lai, Phải Không?
Hãy Nhìn Vào Danh Sách Đó. Tại Sao Lại Có Nhiều Phim Tài Liệu Và Phim Sử Thi Đang Chờ Đợi? Đến Bây Giờ Bạn Có Thể Vẽ Lại Ảnh Bìa Của Phim Dead Man Walking Từ Ký Ức Rồi. Vậy Tại Sao Bạn Lại Lướt Qua Mà Không Nhấn Vào Để Xem?
[...] Nhiều Nghiên Cứu Cho Thấy Bạn Thường Thay Đổi Ưu Tiên Theo Thời Gian. Khi Được Hỏi Bạn Sẽ Chọn Ăn Hoa Quả Hay Bánh Ngọt Vào Tuần Tiếp Theo, Có Khả Năng Lớn Là Bạn Sẽ Chọn Hoa Quả. Nhưng Khi Đứng Trước Các Lựa Chọn Thực Tế: Một Bên Là Miếng Bánh Sô Cô La Đức Và Một Bên Là Quả Táo, Có Khả Năng Lớn Bạn Sẽ Chọn Miếng Bánh Thay Vì Quả Táo. Các Số Liệu Thống Kê Đã Chứng Minh Điều Này.
Đó Là Lý Do Tại Sao Bộ Sưu Tập Phim Trên Netflix Của Bạn Đầy Những Tựa Đề Kinh Điển Nhưng Bạn Luôn Lướt Qua Chúng Để Xem Family Guy. Với Netflix, Việc Lựa Chọn Giữa Phim Để Xem Ngay Bây Giờ Và Phim Để Xem Sau Cũng Giống Như Việc Chọn Giữa Thanh Kẹo Ngọt Và Củ Cà Rốt. Khi Lên Kế Hoạch Cho Tương Lai, Thiên Thần Trên Vai Bạn Chỉ Trỏ Về Những Thứ Có Ích, Nhưng Tại Thời Điểm Quyết Định Thì Bạn Sẽ Chọn Việc Tận Hưởng Thứ Ngon Hơn.
Điều Này Đôi Khi Được Gọi Là Thiên Kiến Hiện Tại – Việc Không Nhận Thức Được Rằng Ý Muốn Của Bạn Có Thể Thay Đổi, Và Thứ Mà Bạn Muốn Bây Giờ Có Thể Sẽ Không Còn Là Thứ Mà Bạn Muốn Sau Này. Thiên Kiến Hiện Tại Là Thủ Phạm Khiến Bạn Phải Vứt Bỏ Chỗ Xà Lách Và Chuối Đã Hỏng Đi Vì Nhỡ Mua Mà Quên Không Ăn. Thiên Kiến Hiện Tại Là Nguyên Nhân Khiến Danh Sách Quyết Tâm Đầu Năm Của Bạn Không Đổi Trong 10 Năm Liên Tiếp. Nhưng Năm Nay Sẽ Khác. Bạn Sẽ Giảm Cân Thành Công Và Tập Luyện Để Có Được Sáu Múi Cơ Bụng Chắc Khỏe Tới Mức Tên Xuyên Không Thủng, Nhỉ?
[...] Tư Duy Về Tư Duy, Tự Ngẫm Về Các Suy Nghĩ, Đó Chính Là Điểm Mấu Chốt. Trong Cuộc Chiến Dai Dẳng Giữa Muốn Và Nên, Có Những Người Đã Ngộ Ra Điều Tối Quan Trọng – Muốn Sẽ Không Bao Giờ Biến Mất. Bản Chất Của Sự Trì Hoãn Chỉ Đơn Giản Là Việc Bạn Chọn Làm Điều Mình Muốn Thay Vì Điều Cần Làm Bởi Vì Bạn Đâu Thể Lên Kế Hoạch Cho Những Lần Bị Cám Dỗ. Bạn Thực Sự Rất Kém Trong Việc Dự Đoán Trước Trạng Thái Tâm Lý Của Mình. Và Lại Càng Chẳng Giỏi Giang Gì Trong Việc Lựa Chọn Giữa Bây Giờ Và Để Sau. Chắc Bạn Cũng Biết Rằng, Để Sau Là Một Nơi Vô Cùng Tăm Tối Mà Bất Kỳ Điều Gì Cũng Có Thể Đi Sai Hướng.
[...] Phiên Bản Hiện Tại Của Bạn Có Thể Thấy Rõ Được Điểm Lợi Và Hại Nhất Khi Phải Lựa Chọn Giữa Việc Ngồi Nhà Học Ôn Thi Hay Đi Lên Sàn Nhảy Với Lũ Bạn, Ăn Salad Hay Bánh Ngọt, Ngồi Viết Bài Hay Là Chơi Điện Tử. Mẹo Là Bạn Cần Phải Chấp Nhận Rằng Phiên Bản Hiện Tại Của Bạn Mặc Dù Ý Thức Được Vậy, Nhưng Lại Không Phải Là Người Thực Sự Ra Quyết Định. Kẻ Đưa Ra Quyết Định Sẽ Là Bạn-Trong-Tương-Lai, Một Người Không Đáng Tin Cho Lắm. Bạn-Trong-Tương-Lai Sẽ Bị Khuất Phục Trước Các Cám Dỗ, Và Rồi Khi Lấy Lại Được Sự Minh Mẫn Như Hiện Tại Thì Bạn Sẽ Cảm Thấy Vô Cùng Yếu Ớt Và Xấu Hổ. Bởi Vậy, Bạn-Trong-Hiện-Tại Cần Phải Tìm Cách Đánh Lừa Bạn-Trong-Tương-Lai, Làm Sao Để Hắn Buộc Phải Làm Điều Tốt Nhất Cho Cả Hai.
Sự Trung Thành Với Thương Hiệu
Có lẽ bạn đã nghĩ
Bạn ưa chuộng những vật phẩm mà bạn sở hữu hơn so với những vật phẩm khác vì bạn đã chọn lựa một cách có lý trí khi mua chúng
Thực tế là
Bạn ưa chuộng những vật phẩm mà bạn sở hữu vì bạn đang tự tìm lý do để bảo vệ những quyết định của mình trong quá khứ.
[...] Hiệu ứng sở hữu (the endowment effect) là hiện tượng xảy ra khi bạn cảm thấy rằng những vật phẩm mà bạn sở hữu có chất lượng tốt hơn so với những vật phẩm khác.
Nhóm các nhà tâm lý đã thực hiện thí nghiệm này bằng cách yêu cầu một nhóm người đánh giá giá trị của một chai nước khoáng. Nhóm này đã đồng ý rằng chai nước đó có giá trị khoảng 5 đô-la. Sau đó, một người trong nhóm được tặng chai nước miễn phí.
Khoảng một giờ sau đó, những người tham gia thí nghiệm hỏi người nhận chai nước xem họ muốn bán lại với giá bao nhiêu. Thông thường, họ sẽ yêu cầu giá cao hơn so với giá ban đầu, ví dụ như 8 đô-la. Việc sở hữu thêm giá trị tinh thần cho vật phẩm, ngay cả khi chúng là miễn phí.
Thiên lệch nhận thức tiếp theo là ngụy biện chi phí chìm. Điều này thường xảy ra khi bạn đã chi tiêu cho một thứ gì đó mà bạn không muốn, nhưng không thể lấy lại tiền. Ví dụ, bạn có thể đã mua đồ ăn mang về, nhưng nó lại rất tệ, nhưng bạn vẫn ăn hết. Hoặc bạn vẫn cố gắng xem xét một bộ phim trong rạp, dù nó rất chán.
Chi phí chìm là những chi phí không thể thu hồi, và chúng có thể ảnh hưởng đến bạn. Bạn có thể đã đăng ký một dịch vụ và sau đó nhận ra rằng nó quá đắt. Tuy nhiên, bạn vẫn tiếc tiền đã bỏ ra và không muốn dừng lại. Khi bạn đã chi một số tiền lớn vào một dịch vụ nào đó, bạn có thể không muốn thay đổi vì bạn cảm thấy bạn đã đầu tư vào thương hiệu đó.
Tất cả những thiên lệch nhận thức này đều góp phần tạo ra các hành vi thúc đẩy việc xây dựng thương hiệu, sự phát triển của fanboyism và các cuộc tranh luận sôi nổi về tại sao đồ của họ tốt hơn của người khác - thiên vị trong việc lựa chọn.
[...] Để chống lại cảm giác nuối tiếc sau quyết định, hay nói cách khác, khi bạn cảm thấy rằng lựa chọn của mình không tốt như lựa chọn khác, bạn tự tìm cách hợp lý hóa quyết định của mình để giảm bớt lo lắng do những nghi ngờ tự hỏi.
Tất cả những điều trên tạo nên một sợi rối của cảm xúc, liên kết tâm lý, hình ảnh về bản thân và các thiên lệch nhận thức liên quan đến việc sở hữu.
Vì vậy, lần sau khi bạn muốn liệt kê 100 lý do tại sao điện thoại di động của bạn tốt hơn của người khác, hãy suy nghĩ kỹ lưỡng trước. Vì thực tế, bạn không phải làm cho họ thay đổi quan điểm, bạn chỉ đang cố gắng củng cố quan điểm của chính mình.
Bạn vẫn nghĩ
Tương lai không phải lúc nào cũng nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta.
Điều quan trọng là
Niềm tin có thể làm thay đổi một dự đoán về tương lai thành hiện thực, đặc biệt khi nó phụ thuộc vào hành động của con người.
Khái niệm về những lời tiên tri tự hoàn thành đã tồn tại từ thời xa xưa trong các truyện cổ tích và truyền thuyết ở khắp nơi trên thế giới, không chỉ là một ý niệm trừu tượng.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng dễ dàng mắc vào hiện tượng này vì chúng ta thường dự đoán hành vi của người khác. Tương lai phụ thuộc vào hành động, hành động phụ thuộc vào hành vi và hành vi lại phụ thuộc vào dự đoán về tương lai. Đây chính là định luật Thomas. Vào năm 1928, nhà xã hội học W. I. Thomas đã đề xuất định luật sau:
Nếu ta coi một tình huống là sự thật và hành động dựa trên điều đó, cuối cùng, nó sẽ trở thành thực tế.
Thomas nhận thấy rằng khi cố gắng tiên lượng tương lai, con người thường đặt ra nhiều giả định về hiện tại. Nếu những giả định này mạnh mẽ, các hành động sẽ dẫn tới tương lai mà họ đã tiên lượng.
Một ví dụ rõ ràng nhất về hiện tượng này là lời đồn về thiếu hụt của một mặt hàng. Nếu bạn tin rằng sẽ có cuộc khủng hoảng kem đánh răng, bạn sẽ đến cửa hàng mua hàng tích trữ – giống như những người khác. Và rồi, vụ thiếu hụt kem đánh răng cũng sẽ xảy ra thực sự.
[...] Trong tâm lý xã hội, lý thuyết gắn mác là một dạng của lời tiên tri tự hoàn thành. Theo lý thuyết này, nếu ai đó gắn mác bạn vào một hộp nhất định, bạn sẽ hành xử theo cách mà họ mong đợi. Nếu thầy cô của bạn cho rằng bạn thông minh, họ sẽ đối xử với bạn như vậy. Và với sự động viên đó, bạn sẽ thực sự trở nên như họ mong đợi từ bạn.
[...] Khi nói về niềm tin, đôi khi bạn không thực sự hiểu biết, và những điều mà bạn coi là đúng sẽ thành hiện thực nếu chúng được nhắc đi nhắc lại đủ lâu. Nếu bạn muốn có công việc ổn định hơn, cuộc sống gia đình hạnh phúc hơn, một người thầy giỏi hơn, hay một người bạn tốt hơn – bạn sẽ phải hành động như thể những điều bạn mong muốn đã bắt đầu xảy ra.
Dù không đảm bảo mang lại sự thay đổi, nhưng vẫn tốt hơn là không làm gì cả. Mấu chốt nằm ở việc: Tư duy tiêu cực sẽ dẫn đến dự đoán tiêu cực, và bạn sẽ tự động tạo ra một môi trường xung quanh tiêu cực và làm cho dự đoán đó trở thành hiện thực.
