[ToMo] 10 Hiệu Ẩn Hình Tâm Lý Kỳ Lạ Và Đáng Sợ Nhất

Tâm trạng lo lắng có thể xuất hiện khi mọi người bị ảnh hưởng bởi những hiệu ứng tâm lý. Một số hiệu ứng rất phổ biến trong khi một số khác thật may mắn là rất hiếm gặp. Dù sao thì nhiều trong số những hiệu ứng phức tạp này đủ mạnh để có thể chiếm lĩnh tư duy logic và lòng đồng cảm.

Có những nguyên nhân sâu xa giải thích vì sao một số người thay đổi về giới tính hiếm khi hoặc một số người xa lạ lại dễ dàng thu phục lòng tin hơn những người khác.

Khoa học đã khám phá ra rằng con người có thể 'ngủ đông' về mặt tâm lý, rằng một người có thể có mặt tối nào đó, và rằng việc giả mạo ông già Noel có thể làm mất lòng tin của trẻ vào cha mẹ chúng.

10. Hiệu ứng Nghịch Đảo Tâm Lý Hoạt Động Như Thế Nào

Các phụ huynh, những người áp dụng tâm lý học nghịch đảo để khiến trẻ em ăn rau cải xanh đã thực hiện một hiện tượng tâm lý thú vị. Đó là một phần của sự 'kháng cự' - khi một người dễ dàng phản kháng lại khi họ cảm thấy tự do của bản thân bị đe dọa.

Tóm lại, đó là tâm lý học nghịch đảo, khi bạn làm cho người khác nghĩ rằng một thứ có giá trị sẽ bị lấy đi. Trong mắt trẻ con, rau cải xanh không có giá trị gì cả. Rau cải xanh là thứ chúng ghét. Nhưng quyền lựa chọn thì lại là thứ rất quý giá. Khi cha mẹ nói với trẻ em rằng họ không được ăn rau, quyền lựa chọn đã bị loại bỏ. Lúc đó, món kinh dị màu xanh lá đó bỗng trở nên hấp dẫn hơn hẳn - và việc ăn nó sẽ trả lại quyền lựa chọn cho trẻ em.

Tâm lý học nghịch đảo không phải là một hình thức thao túng cứng nhắc. Nó phụ thuộc vào độ tuổi và phản ứng của đối tượng. Một số trẻ em vẫn có thể nhận ra sự thật trong chiến lược của bố mẹ. Một số khác, chủ yếu là ở độ tuổi trẻ em hoặc thanh thiếu niên, lại dễ dàng rơi vào bẫy hơn. Những người lớn có tính cách bình tĩnh, điềm đạm thường ít bị thao túng trong khi những người nóng nảy, cảm xúc thường dễ dàng trở thành nạn nhân của tâm lý học nghịch đảo.

9. Sự Xao Lãng Sẽ Làm Mờ Đi Vẻ Đẹp

Bức tranh Mona Lisa của Leonardo da Vinci đang treo trên một bức tường trống tại bảo tàng Louvre. Có thể bỏ qua sự thật này với ý nghĩ rằng bức tranh biểu tượng đó cần không gian để tỏa sáng. Tuy nhiên, có một lý do khác giải thích sự tối giản này.

Các nhà khoa học đang bắt đầu nhận ra điều mà các viện bảo tàng nghệ thuật đã hiểu trong nhiều thập kỷ - đó là, sự xao lãng sẽ khiến cho vẻ đẹp trở nên mờ nhạt. Đôi khi, các nhà nghiên cứu kết luận rằng các triết gia cổ điển thường biểu diễn rất sâu sắc. Immanuel Kant, một triết gia nổi tiếng của Đức, từng nói rằng vẻ đẹp không phải là một thuộc tính của vật thể mà là một quan điểm cá nhân của người quan sát. Nói cách khác, số lượng chi tiết đẹp mắt được phát hiện trong một bức tranh hoặc một vật phẩm đẹp sẽ phụ thuộc vào sự minh bạch trong tâm trí của người xem tại thời điểm đó. Sự xao lãng sẽ ngăn chặn điều gì đó trong tâm trí của một người, khiến họ chỉ có thể nhận ra 85% vẻ đẹp mà họ thấy.

8. Hiệu ứng Quen Mặt Người Lạ

Ngày nay, việc tin tưởng vào người lạ đã trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, có một điều đặc biệt trong tâm trí lại phản đối những nguyên tắc an toàn đó.

Vào năm 2018, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng mọi người sẽ tin tưởng một người lạ dễ dàng hơn nếu họ trông giống với một người quen mà họ đã từng gặp. Ngay cả khi 'người quen' chỉ là một nhân vật truyền hình dễ thương. Tương tự, một người lạ trông giống với gã chồng cũ hung ác hoặc một tên xã hội đen trên phim có thể sẽ gặp khó khăn trong việc giành được lòng tin của một phụ nữ đã ly hôn và luôn bị Al Capone ám ảnh.

Đáng ngạc nhiên là không cần phải là một bản sao hoàn hảo để kích hoạt hiệu ứng gần như tự động này. Mọi người sẽ đánh giá một người lạ dựa trên một sự tương đồng nhỏ với một trải nghiệm tốt hoặc xấu trong quá khứ. Các nhà nghiên cứu thậm chí còn phát hiện ra rằng các tình nguyện viên tham gia nghiên cứu đã không nhận ra những kết nối ẩn dưới đây.

Tuy nhiên, vì một số lý do, nếu hệ thống cảnh báo dựa trên thị giác này chiếm ưu thế vượt trội, khi gặp một người lạ, ta sẽ không thể nhận biết anh ta là người tốt hay xấu.

7. Sự Tồn Tại của Vết Sẹo Tâm Lý về Ông Già Noel

Một phân tích đáng chú ý cho thấy có nhiều người lớn có tính cách nóng nảy và đầy nghi ngờ - bởi vì họ nhận ra rằng ông già Noel chỉ là một câu chuyện dối trá trong tuổi thơ của họ. Một cuộc khảo sát cho thấy hầu hết trẻ em sẽ không tin vào ông già Noel khi đủ lớn. Chúng khám phá ra sự thật qua nhiều cách khác nhau, đôi khi khá lạ lùng. Một số người được tiết lộ sự thật. Số khác phát hiện ra cha mẹ giả làm ông già Noel hoặc nhận ra các chi tiết trong câu chuyện cổ tích không hợp lý - như tuần lộc bay hoặc một người đàn ông có thể phát quà cho hàng triệu trẻ em trong một đêm.

Hầu hết trẻ em vượt qua cơn mộng này một cách an toàn. Tuy nhiên, một số người gặp khó khăn trong việc phát triển niềm tin sau đó. Câu hỏi cốt lõi của sự bối rối này là: 'Cha mẹ tôi còn giấu điều gì nữa không?'

Có vẻ như không có gì quá lớn lao ở đây nhưng hiệu ứng này thực sự ảnh hưởng đến một số người. Một cuộc khảo sát cho thấy khoảng 15% người trưởng thành vẫn cảm thấy bị phản bội sâu sắc và 10% tức giận vô cùng. Có vẻ như đối với một số người, những nỗ lực của cha mẹ để duy trì một truyền thống cổ tích lại gây ra nhiều đau khổ hơn là hạnh phúc.

6. Ảo Tưởng về Sự Thả Lỏng của Thời Gian Tương Lai

Gần như tất cả mọi người đều trải qua trải nghiệm sau: Một ngày nào đó chúng ta cảm thấy bận rộn đến nỗi muốn sắp xếp lại lịch trình và hoãn lại một số công việc. Cuối cùng, chúng ta muốn mọi thứ trở nên dễ chịu hơn. Nhưng khi kỳ hạn mới đến, bạn vẫn thấy mọi thứ diễn ra như cũ, như lúc bạn cố gắng sắp xếp lịch trước đó.

Sự ảo tưởng rằng tương lai sẽ có nhiều thời gian hơn được gọi là 'sự thả lỏng của thời gian tương lai'. Thuật ngữ này được đặt ra vào năm 2005 khi một nghiên cứu chỉ ra một phản ứng thú vị của con người. Những người tham gia nghiên cứu ước rằng họ sẽ có lịch trình thoải mái hơn trong những tuần hoặc tháng tới hơn là mong muốn tiền bạc.

Rõ ràng là có nhiều thời gian hơn cũng không giống như có nhiều tiền hơn. Nhưng có thể vì thời gian là mối quan tâm hàng đầu của họ. Có thể vào lúc cần sắp xếp lại lịch trình, một người có thể không gặp khó khăn về tài chính mà thay vào đó họ chỉ đang bị mắc kẹt do thiếu thời gian.

Sự thả lỏng của thời gian tương lai không chỉ là mong muốn được hỗ trợ về việc trì hoãn. Thông thường, một người sẽ làm việc chăm chỉ để có thể tận hưởng sự thảnh thơi vào những ngày sau đó. Nhưng không may thay, điều này cũng tạo ra cùng một ảo tưởng. Cuộc sống luôn bận rộn và không thể dự đoán được điều gì. Thế nên kể cả bạn cố gắng đến đâu thì những ngày nghỉ cũng không bao giờ rảnh như bạn nghĩ.

5. Ảo Tưởng về Áo Khoác Tàng Hình

Có một hiện tượng kỳ lạ xảy ra khi con người gặp nhau. 'Ảo Tưởng về Áo Khoác Tàng Hình' xảy ra khi người ta xếp hàng chờ đợi, làm việc với đồng nghiệp hoặc đi xe buýt cùng với người lạ. Chúng ta sẽ chú ý đến tất cả các cử chỉ và chi tiết của những người xung quanh, trong khi lại tin rằng họ không để ý đến mình theo cách đó.

Một nghiên cứu vào năm 2016 đã chứng minh rằng những người khác quan sát bạn nhiều hơn bạn nghĩ. Những người tham gia nghiên cứu được yêu cầu chờ trong một phòng trước một thử nghiệm. Tuy vậy, việc để những người lạ ngồi cùng trong căn phòng là phần của thử nghiệm và họ chỉ biết về điều này sau cùng. Mỗi người sau đó có thể mô tả những điều lộn xộn họ nhận ra về những người khác trong phòng. Nhưng họ đều tin rằng không ai để ý đến họ nhiều như vậy.

Vì một lý do nào đó, ảo giác này khiến cho mọi người tin rằng chỉ có họ là người duy nhất thu thập thông tin về những người xung quanh – giống như khi họ đang khoác một chiếc áo tàng hình vậy. Nhưng sự thật là hầu hết mọi người trong cùng một căn phòng hay một hàng đợi đều để mắt đến những người khác theo cùng một cách như nhau.

4. Chứng mất trí nhớ hoàn toàn thoáng qua

Trí nhớ của con người vẫn là một điều bí ẩn. Có một mối liên kết thú vị tồn tại giữa cảm xúc và trí nhớ. Chính xác hơn thì cảm xúc và các yếu tố tâm lý khác dường như đóng vai trò bí ẩn nào đó trong y học. Và hàng năm trong 100.000 người thì có ít hơn 10 người mắc phải một chứng bệnh được gọi là “chứng mất trí nhớ hoàn toàn thoáng qua” (TGA).

Người mắc chứng này có thể đột ngột mất sạch ký ức của vài tháng trời. Những người xung quanh họ có thể lo ngại về một cơn đột quỵ hoặc tình trạng khởi đầu của chứng suy giảm trí tuệ, nhưng TGA không kèm theo chứng liệt cơ, nói lắp hoặc mất ký ức vĩnh viễn. Trên thực tế, những người bị TGA đều lấy lại trí nhớ đầy đủ và cho đến nay, không có ai từng trải qua hiện tượng này lần thứ hai.

Tình trạng đáng sợ này thực sự lành tính và không có bất kỳ ảnh hưởng lâu dài nào. Không ai biết nguyên nhân tại sao mặc dù các nhà nghiên cứu đã xác định được vài yếu tố khả dĩ. Chúng rất đa dạng từ xúc động mạnh hoặc cặp kè nhất thời cho đến những người có quan hệ tình dục và sau đó bị quét sạch tâm trí. Tình trạng hiếm gặp này vẫn là một trong những triệu chứng thần kinh bí ẩn nhất được mô tả trong y thư.

3. Hệ số D

Hệ số G được dùng để đo lường trí thông minh của một người. Một loạt các bài kiểm tra khác sẽ đưa ra một con số có thể dự đoán thành công trong tương lai, thu nhập hay thậm chí là sức khỏe của một người.

Năm 2018, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng họ có thể đo lường chính xác mặt tối của một người. Hệ số D dựa trên việc nhận thấy rằng những kẻ bạo dâm, rối loạn nhân cách phản xã hội và ái kỷ thường có một “cốt lõi đen tối” trong nhân cách.

Để đưa ra công thức hiệu quả để đo lường hệ số này, các nhà nghiên cứu đã xem xét chín tính cách đen tối. Họ đã sử dụng ba nghiên cứu với hàng ngàn người tham gia để có thêm thông tin về tính ái kỷ, chủ nghĩa xảo quyệt Machiavelli, thái nhân cách, chủ nghĩa vị kỷ, sự tha hóa đạo đức, tính bạo dâm, tâm lý đòi hỏi, sự cay cú, tính tư lợi.

2. Tại sao những người theo chủ nghĩa phân biệt giới tính hiếm khi thay đổi

Hầu hết phụ nữ (và bạn bè nam giới cũng như gia đình họ) đều có thể chứng thực tác hại sâu sắc của việc phân biệt giới tính, quấy rối và tấn công tình dục. Trong quá khứ, đây còn là tiêu chuẩn vàng cho sự nam tính.

Khoa học gần đây đã xác nhận rằng, việc bám vào tiêu chuẩn lỗi thời này gây ra các vấn đề tinh thần cho nam giới. Một nghiên cứu trên 20.000 nam giới cho thấy ba đặc điểm kích động xu hướng làm hại phụ nữ, hành vi xã hội rối loạn và các vấn đề sức khỏe tâm thần độc hại ở một người phân biệt giới tính.

Vì các hành vi có hại này kích thích bạo lực và những tình huống không thoải mái khác, người đàn ông dần trở nên cô lập trong xã hội. Nhưng phần lớn họ không thể thay đổi. Người đàn ông lý tưởng sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ để chống lại các tiêu chuẩn xã hội, trở nên độc lập và ít cảm tính hơn. Nhưng càng cô lập và tức giận, họ càng có xu hướng gây hại cho người khác (như phụ nữ) và tìm kiếm những người đồng tính khác nhau để công nhận họ. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn.

1. Hội chứng qua mùa đông

Con người không ngủ đông, mặc dù có thể nhìn thấy các dấu hiệu tương tự ở những người bị cô lập trong thời gian dài. Một nghiên cứu vào năm 2018 đã theo dõi 27 nhà nghiên cứu ở Nam Cực trong suốt 10 tháng họ lưu trú ở đó, bao gồm cả những tháng mùa đông tối tăm.

Nghiên cứu này tiết lộ thêm về một cơ chế đối phó mà hầu hết mọi người không cần phải sử dụng: hội chứng qua mùa đông. Đây là một dạng ngủ đông tâm lý cực đoan, phát triển bất cứ khi nào con người bị mắc kẹt trong một thời gian dài như tình huống ở Nam Cực.

Những nhà nghiên cứu phải điền vào một bảng câu hỏi đánh giá tâm lý, ghi chép giấc ngủ và đo sức khỏe cảm xúc cũng như đưa ra chiến lược đối phó cá nhân. Không có gì ngạc nhiên khi ở trong nhà suốt mùa đông gây trở ngại cho giấc ngủ và làm mất niềm vui của họ.

Điều bất ngờ nhất là mọi thứ trở nên chậm lại. Khả năng giải quyết vấn đề giảm dần, cảm giác trầm cảm và sự phủ nhận tình huống thực tế cũng vậy. Mặc dù trầm cảm và sự phủ nhận tình huống thực tế được dự đoán sẽ tăng lên, sự giảm đột ngột của chúng gây ra sự lạnh lùng, giảm bớt các vấn đề tâm lý khác có thể xảy ra.