Buzz
Một số người chỉ thấy được một nửa những gì trước mắt. Nếu bạn bảo họ vẽ đồng hồ, họ chỉ vẽ một nửa mặt đồng hồ. Đây là hiện tượng lãng quên bán cầu, người mắc phải không nhận thức được những gì nằm ở phía tổn thương của thị giác.
Dù tâm lý học có nhiều ví dụ kỳ lạ và thú vị, nhưng điều đó không phải là lý do tôi nghiên cứu nó ban đầu; mà chính là vì nó đã cải thiện cuộc sống của tôi.
Hai năm trước khi học tâm lý học, tôi đã học một thứ hoàn toàn khác: Địa lý. Đó không phải là đam mê của tôi mà là kết quả của một sai lầm. Khi ấy, vì chưa biết mình muốn gì, tôi chấp nhận và ổn định với lựa chọn đó.
Nhưng sau nhiều tháng, có điều gì đó thay đổi. Nhìn lại, không có nguyên nhân cụ thể nào, nhưng việc không biết làm gì với cuộc sống đã dẫn tôi đến đây. Tôi trở nên chán nản, và vì không đủ khả năng chống chọi, tình trạng tồi tệ hơn cho đến khi tôi chạm đáy: chia tay.
Điều này đã phá vỡ thế giới của tôi, khiến tôi tan nát trong nhiều ngày. Trong cơn tuyệt vọng, tôi tìm cách giảm bớt nỗi đau. Nhưng việc tìm kiếm trên mạng với từ khóa 'cách đối phó với chia tay' hay 'cách quay lại với người yêu cũ' không giúp ích gì. Internet đầy những lời khuyên trống rỗng và có hại.
Tôi tiếp tục tìm kiếm câu trả lời vì cơn đau vẫn còn âm ỉ. Dù may mắn hay là do việc tiếp nhận thông tin chậm, cuối cùng tôi đã tình cờ đọc được một bài báo của một nhà tâm lý học. Bài viết thật khác biệt.
Nó không hời hợt. Nó cũng không phải là việc duy trì thái độ tích cực. Bài viết rất thực tế, đưa ra cả thách thức và giải pháp khả thi. Bị cuốn hút, tôi đã đọc hết bài và tiếp tục với một bài báo khác được gợi ý trên cùng trang.
Trong những tháng tiếp theo, tôi dành hàng giờ để đọc và cảm nhận được tác động của nó. Không chỉ giúp giảm đau, nó còn cải thiện cuộc sống của tôi. Một thời gian sau, tôi quyết định học ngành tâm lý học và hiện đang ở trình độ thạc sĩ.
1. Tri thức thực sự không chỉ cung cấp mà còn biến đổi con người.
Có một câu đùa rằng một nửa số người học tâm lý học là để tự chữa lành. Tôi không biết điều này đúng bao nhiêu, nhưng tại sao không học vì lý do đó? Nó giúp bạn áp dụng những gì đã học và hoàn thiện bản thân.
Dưới đây là danh sách những sự kiện tâm lý yêu thích của tôi mà tôi đã thu thập qua nhiều năm (tính sự kiện mở đầu là số 1). Nếu được áp dụng kỹ lưỡng, chúng có thể thay đổi cách bạn sống. Vì vậy, khi đọc chúng, đừng chỉ ghi nhớ mà hãy sử dụng để phát triển bản thân.
2. Những gì bạn cảm nhận không phải là hiện thực
Âm nhạc có thể thay đổi hương vị của bia và thậm chí ảnh hưởng đến độ cồn bạn cảm nhận. Những gì bạn thấy, nghe hay nếm đều không phải là sự thật khách quan mà bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như sự chú ý, kỳ vọng, cảm xúc và môi trường xung quanh. Tri giác không phải là thực tế.
3. Bộ não làm nổi bật những gì bạn hướng tới
Nếu bạn gặp một từ mới và sau đó bắt đầu nghe thấy nó ở khắp nơi, bạn đã trải qua hiệu ứng và kích hoạt mục tiêu. Bộ não tập trung vào những gì bạn hướng tới vì điều đó biểu thị rằng nó có giá trị. Đơn giản là bạn muốn nó, và bộ não sẽ giúp bạn biến nó thành hiện thực. Một khi có mục tiêu, bộ não sẽ làm nổi bật những gì giúp bạn đạt được nó.
“Thế giới tự thay đổi xung quanh mục tiêu của bạn… Nó tổ chức tất cả nhận thức của bạn. Nó sắp xếp những gì bạn thấy và không thấy. Nó sắp xếp cảm xúc và động lực của bạn để bạn tự tổ chức xung quanh mục tiêu đó.' - Jordan Peterson.
4. Những hội nhóm có xu hướng chống lại sự thay đổi
Cá nhân có thể thay đổi, nhưng nhóm thường không. Sự gắn kết của nhóm củng cố các chuẩn mực, giá trị, niềm tin và vai trò của các thành viên. Bất kỳ sự lệch lạc nào cũng là một mối đe dọa, khiến nhóm chống lại sự thay đổi. Những cá nhân chỉ ra sai sót hoặc có hành vi khác biệt thường bị đánh giá tiêu cực và gặp áp lực để trở lại ổn định, như sự tức giận hay xấu hổ. Điều này xảy ra ngay cả khi có những người khác trong nhóm cũng có thái độ lệch lạc nhưng họ chọn im lặng.
5. Thói quen là động lực mạnh hơn ý định
Hãy xem xét những thói quen hiện tại của bạn. Chúng có thể không phải là kết quả của sự sáng tạo có ý thức, mà là sản phẩm phụ của quá trình phát triển theo thời gian. Hãy tự hỏi: bạn đang làm điều gì đó chỉ vì đó là thói quen, hay vì nó thực sự có ý nghĩa và tốt cho bạn?
Sự thật là thói quen khó thay đổi. Một khi điều gì đó đã trở thành thói quen, mọi ý định thay đổi đều trở nên khó khăn. Điều này có thể hữu ích nếu bạn đã tạo ra những thói quen tốt, nhưng cũng có thể gây hại nếu bạn không làm vậy.
6. Mọi người không hoàn toàn tự nhận thức
Dù con người là loài có khả năng tự nhận thức cao nhất, chúng ta vẫn chưa đạt đến mức độ nhận thức về bản thân mà mình nghĩ. Thực tế là có rất nhiều điều chúng ta không thể biết hoặc thậm chí không cho phép bản thân biết.
Chúng ta sống giữa trải nghiệm của chính mình - bị ảnh hưởng bởi cảm xúc, niềm tin và cơ chế bảo vệ - khiến ta khó nhìn thấy bản chất thật của bản thân.
Chúng ta có nguồn lực nhận thức hạn chế, tự lừa dối để bảo vệ hình ảnh bản thân, và nhiều điều nằm ẩn trong vô thức. Chúng ta không nhận thức về bản thân như mình muốn nghĩ.
'Có ba điều cực kỳ khó: Thép, Kim cương, và hiểu chính mình.' - Benjamin Franklin
7. Bạn đã tiến hóa để mắc lỗi khi suy nghĩ
Khi đưa ra quyết định, bạn có xu hướng dựa quá nhiều vào thông tin đầu tiên có được về chủ đề này.
Đây gọi là hiệu ứng neo, chỉ là một trong hơn một trăm thành kiến nhận thức đã được xác định. Thành kiến nhận thức là sai sót trong suy nghĩ, làm sai lệch nhận thức và quyết định. Bạn đã tiến hóa để mắc những lỗi như vậy vì thành kiến thường hoạt động, giúp đơn giản hóa việc xử lý thông tin, như quy tắc ngón tay cái khi bạn không có thời gian hay năng lượng để xem xét mọi biến số liên quan.
8. Dám đối mặt là cách duy nhất để vượt qua nỗi sợ hãi
Bạn không thể tự nói mình hết sợ hãi. Phần não xử lý nỗi sợ không hiểu ngôn ngữ; nó chỉ hiểu qua trải nghiệm. Nghiên cứu cho thấy cách duy nhất để vượt qua nỗi sợ là huấn luyện não ngừng gửi tín hiệu sợ hãi khi không có nguy hiểm.
Bước đầu tiên là chia nhỏ nỗi sợ thành các thử thách nhỏ hơn. Bước thứ hai là đối mặt với nỗi sợ mà không làm phân tâm bản thân. Lý do là bạn cần cho não thấy rằng mọi thứ vẫn ổn. Càng ít phân tâm, não càng xử lý sự thật đó tốt hơn. Khi cảm thấy không có gì xấu xảy ra, não sẽ ngừng gửi tín hiệu sợ hãi.
9. Nhiều kết quả cuộc sống không do di truyền hay xã hội, cũng không được lên kế hoạch.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà tâm lý học tranh luận liệu chúng ta là sản phẩm của gen hay môi trường xã hội. Cuối cùng, họ kết luận rằng chúng ta là kết quả của cả hai.
Tuy nhiên, họ cũng phát hiện ra một yếu tố thứ ba quyết định kết quả cuộc sống. Các cặp sinh đôi có chung gen và gia đình nhưng không lớn lên giống nhau. Các yếu tố môi trường độc đáo làm chúng khác nhau. Điều này có nghĩa là sự ngẫu nhiên có thể phân tách kết quả của họ. Vì vậy, thành công của một người không chỉ là kết quả của gen hay giáo dục xã hội. Nó có thể không phải là kết quả của lựa chọn, mà là sự ngẫu nhiên.
10. Bạn có khả năng thay đổi quá khứ của mình bằng cách thay đổi cách hiểu về nó
Ký ức về một điều gì đó không nhất thiết có nghĩa là nó đã xảy ra. Tương tự, việc một điều gì đó xảy ra không có nghĩa là ký ức của bạn về nó sẽ không thay đổi mãi mãi. Bộ não có khả năng linh hoạt, có nghĩa là bạn không chỉ có thể trở lại quá khứ mà còn có thể thay đổi nó.
Mặc dù quá khứ diễn ra theo một cách khách quan, nhưng về mặt chủ quan, nó có thể xảy ra theo nhiều cách khác nhau. Bởi vì thông qua việc xử lý một sự kiện, bạn có thể thay đổi cách hiểu về nó. Và theo thời gian, điều này có thể làm thay đổi cả ký ức của bạn. Cách bạn giải thích điều gì đó ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận và hành động về nó trong tương lai.
11. Mọi người thường hành động trước, sau đó mới tìm lý do hợp lý cho hành vi của mình
Các giải thích thuận tiện cần được tiếp cận một cách thận trọng, đặc biệt là khi chúng là của riêng bạn. Khi quyết định làm điều gì đó, bạn thường bị ảnh hưởng bởi thói quen, môi trường, bản năng, chuẩn mực, v.v. Chỉ sau đó bạn mới tìm lý do hợp lý cho việc bạn hành động như vậy. Điều này có nghĩa là bạn thường không biết tại sao mình hành động như vậy, nhưng bạn nghĩ rằng bạn biết khi bạn giải thích điều đó cho chính mình.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn hành động dựa trên sự phi lý hoàn toàn, bởi vì trong quá trình tìm lý do hợp lý, tư duy lý trí cũng được kết hợp với nhau. Nhưng điều đó có nghĩa là bạn có thể nghĩ rằng bạn hành động theo lý trí trong khi thực tế thì không phải như vậy.
12. Thiết kế môi trường là một trong những phương thức hiệu quả nhất để thay đổi cuộc sống của bạn.
Mặc dù có thể khó khăn, việc thay đổi vẫn là điều hoàn toàn khả thi. Đôi khi, sức mạnh của môi trường có thể là điều quyết định. Không phải chỉ bằng niềm tin, ý chí, mà thông qua việc tạo ra một môi trường mới, bạn có thể thay đổi bản thân.
Tiếp theo sau #9, việc xác định trước kế hoạch hành động là quan trọng. Bạn cần tạo ra một môi trường ổn định, loại bỏ những yếu tố gây phiền toái, để bạn không bị trì hoãn. Cũng quan trọng là tạo ra một môi trường xã hội tích cực, vì những người xung quanh có sức ảnh hưởng lớn đến bạn, dù bạn nhận ra hay không.
“Con người được tạo hình bởi môi trường bên ngoài. Môi trường có sức mạnh lớn hơn chúng ta nghĩ.” - Benjamin P. Hardy
Tính hữu ích của tâm lý học chỉ thực sự hiệu quả khi bạn áp dụng nó vào cuộc sống hàng ngày. Kiến thức không chỉ là sự biết đến; nó là sự biến đổi thực sự.
Phần Kết
Khi bạn hiểu hết mọi điều này, cuộc sống của bạn sẽ thay đổi như thế nào?
