[ToMo] Hành Trình của Cây Thông Giáng Sinh và Nguyên Gốc Lịch Sử Sau Truyền Thống Lễ Hội Giáng Sinh

Từ Estonia đến Antarctica, biểu tượng tôn giáo này đã được kế thừa qua nhiều phương tiện kỳ lạ khác nhau.

Cây thông Noel thật sự là một truyền thống đặc biệt, hãy nghĩ về điều này: Mỗi tháng 12, mọi người trên khắp thế giới đến rừng gần nhất, chặt cây về và trang trí nó bằng ánh sáng, đồ trang sức, và dây kim tuyến—sau đó, đây sẽ là một hành động tưởng chừng vô tình nhưng cuối cùng lại bị vứt bỏ vào tháng 1.

Từ thời cổ đại, cây xanh luôn đóng vai trò quan trọng trong các lễ hội, trở thành một phần không thể thiếu của các lễ kỷ niệm mùa đông của người theo đạo thần linh. Như giáo sư tôn giáo học tại Đại học Sydney, Carole Cusack chia sẻ: 'Cây xanh trong các lễ hội mùa đông đã trở thành truyền thống từ thế giới cổ đại, nó là biểu tượng của sự sống và ánh sáng trước sự chết và bóng tối'.

Các tranh luận về nguồn gốc truyền thuyết của cây thông Giáng sinh ở Bắc Âu

Cả Latvia và Estonia đều cho rằng đây là nơi cây thông Giáng sinh xuất hiện lần đầu tiên. Latvia tin rằng cây thông Giáng sinh xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1510, khi một hội buôn gọi là House of the Black Heads, họ mang về một cây thông, trang trí và sau đó đốt cháy nó. Trong khi đó, Estonia có bằng chứng về một lễ hội tương tự được tổ chức bởi chính hội buôn này tại thủ đô Tallinn vào năm 1441.

Các nhà sử học đã bắt đầu nghi ngờ cả hai quan điểm này. Gustavs Strenga từ Thư viện Quốc gia Latvia tại Riga đã chia sẻ với tờ báo New York Times vào năm 2016 rằng lễ hội của hội buôn có thể không có liên quan gì đến Giáng sinh. Tuy nhiên, điều này không làm giảm đi lòng tự hào của hai quốc gia này khi họ tranh giành xem đâu là nơi cây thông Giáng sinh đầu tiên xuất hiện - và tại Quảng trường Thị trấn Riga, họ đã dựng một tấm bảng đá để ghi nhớ điều này.

Nguồn gốc của cây thông Giáng sinh ở Đức

Giáo sư Cusack cho rằng có thể cây thông Giáng sinh truyền thống mà chúng ta biết ngày nay đã xuất hiện ở Alsace vào thế kỷ 16 (hiện nay là một phần của Pháp, khu vực này là lãnh thổ của Đức vào thời điểm đó). Các bản ghi lịch sử chỉ ra rằng một cây thông Giáng sinh đã được đặt tại Nhà thờ Strasbourg vào năm 1539 - và truyền thống đã trở nên phổ biến đến mức thành phố Freiburg phải cấm việc chặt cây vào lễ Giáng sinh vào năm 1554.

Văn hóa dân gian cũng có nhiều giải thích khác nhau về ý nghĩa của cây thông Giáng sinh. Một số cho rằng nó được lấy cảm hứng từ cây Thiên Đàng, biểu tượng của Vườn Eden trong một vở kịch trung cổ về Adam và Eva. Người khác tin rằng cây thông Giáng sinh đã phát triển từ các cấu trúc Giáng sinh, công trình gỗ được trang trí với cành xanh và các nhân vật tôn giáo. Tuy nhiên, giáo sư Cusack cho rằng những giả thuyết này hoàn toàn không có cơ sở; thay vào đó, 'Cây thông Giáng sinh đã được thiết kế trung lập về mặt tôn giáo trong Kitô giáo.'

Cây thông Giáng sinh trở nên phổ biến tại Vương quốc Anh

Nữ hoàng Charlotte - công chúa của một vương quốc Đức kết hôn với Vua George III vào giữa thế kỷ 18 - được cho là người đầu tiên mang truyền thống cây thông Giáng sinh vào triều đình hoàng gia. Tuy nhiên, không phải bà là người đã làm cho truyền thống này trở nên phổ biến như ngày nay.

Năm 1848, Nữ hoàng Victoria cùng chồng, Hoàng tử Albert, thu hút sự chú ý của người hâm mộ hoàng gia trên toàn thế giới khi Illustrated London News đăng tải một bức tranh miêu tả gia đình họ quây quần bên cây thông Giáng sinh được trang trí lộng lẫy. Và nữ hoàng Victoria chính là người mở đầu cho truyền thống này, sau đó, nó đã lan rộng trên toàn thế giới.

Hiện nay, cây thông Giáng sinh nổi tiếng nhất tại London là cây được thắp sáng trên Quảng trường Trafalgar mỗi mùa lễ hội đông. Với câu chuyện lịch sử độc đáo: Năm 1947, Na Uy bắt đầu truyền thống tặng Anh một cây thông Giáng sinh mỗi năm như biểu tượng của sự biết ơn về sự hỗ trợ trong Thế chiến II, khi chính phủ Na Uy tị nạn tại Anh sau khi bị quân Đức xâm chiếm.

Nghi lễ thắp sáng cây thông ở Mỹ

Truyền thống cây thông Giáng sinh của Đức cũng có thể đã lan rộng đến Mỹ vào cuối thế kỷ 18, khi quân đội Hessian cùng quân đội Anh tham gia Chiến tranh Cách mạng Mỹ. Những năm sau đó, người Đức di cư cũng đã đem truyền thống này đến Mỹ, dần dần, nhà sử học Penne Restad đã viết rằng chúng đã 'trở thành một điểm thu hút với người Mỹ khác.'

Các gia đình Mỹ bắt đầu yêu thích cây thông Giáng sinh hơn sau năm 1850, khi Philadelphia tái hiện cảnh Giáng sinh của gia đình Hoàng gia Anh từ trang báo Illustrated London News trong tạp chí Godey's Lady's Book. Tuy nhiên, tạp chí đã chỉnh sửa một số chi tiết như việc gỡ bỏ vương miện của Victoria và dây đeo hoàng gia của Albert để tạo nên một bức ảnh phiên bản gia đình Mỹ.

Ngày nay, việc thắp đèn cho hai cây thông Giáng sinh nổi tiếng ở Mỹ là một phần không thể thiếu trong nghi lễ đón mừng lễ hội. Năm 1923, Tổng thống Calvin Coolidge đã giám sát việc thắp đèn cho Cây thông Giáng sinh Quốc gia đầu tiên. Mười năm sau đó, năm 1933, thành phố New York đã thắp đèn cho cây thông Giáng sinh đầu tiên tại Trung tâm Rockefeller, và nơi đây đã trở thành điểm tham quan không thể bỏ qua đối với du khách và cư dân New York mỗi khi mùa lễ đến. Kể từ đó, hai cây thông này đều được thắp sáng mỗi năm, ngoại trừ những năm hạn chế bật đèn trong Thế chiến II vào thập kỷ 1940.

Cây thông chào đón năm mới tại Nga

Cây thông Giáng sinh đã trở thành một truyền thống lâu đời tại Nga. Tuy nhiên, không phải cho dịp Giáng sinh, những cây thông được trang trí sặc sỡ chiếu sáng Quảng trường Điện Kremlin được dành cho Năm mới, một truyền thống xuất phát từ lệnh cấm cây thông Giáng sinh sau Cách mạng Nga.

Trong những năm 1920, chính phủ Xô Viết mới bắt đầu chiến dịch chống lại tôn giáo - bắt đầu bằng việc loại bỏ những truyền thống 'tư sản' như Giáng sinh. Vì vậy, cây thông Giáng sinh và các nghi lễ khác liên quan đã bị cấm, và thay vào đó, chủ nghĩa thế tục đã khuyến khích người dân chỉ tổ chức ăn mừng Năm mới.

Nhưng đến năm 1935, lãnh đạo Xô Viết đã thay đổi quan điểm. Pavel Postyshev, một quan chức cấp cao, đã đăng một bài viết cho rằng các gia đình nên kỷ niệm Năm mới với 'cây thông lung linh ánh đèn.' Tuy nhiên, sau sự sụp đổ của Liên Xô, Giáng sinh cuối cùng đã trở lại Nga vào những năm 1990, nhưng cây thông Năm mới vẫn là một truyền thống được duy trì cho đến ngày nay.

Cây thông Giáng sinh được làm từ phế liệu tại Châu Nam Cực

Ngay cả ở Châu Nam Cực cũng có những truyền thống liên quan đến cây thông Giáng sinh - mặc dù không có cây thông nơi này. Năm 1946, các thành viên của phi hành đoàn trên một chuyến thám hiểm của Hải quân Mỹ đến Châu Nam Cực đã tổ chức lễ Giáng sinh trên biển bằng cách treo một cây thông từ Canada lên cột buồm của họ. Hơn nửa thế kỷ sau đó, các nhà nghiên cứu tại Trạm Nghiên cứu Nam Cực Amundsen-Scott của Mỹ đã tạo ra một cây thông Giáng sinh từ các phế liệu và một số vật trang trí. Mặc dù truyền thống này chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn—và những người làm sắt cũng thường tạo ra các trang trí mới mỗi năm—nhưng theo Quỹ Khoa học Quốc gia, cây thông làm từ phế liệu đã không còn xuất hiện tại trạm nghiên cứu Nam Cực vào các mùa Giáng sinh gần đây.

Truyền thống thuyền Giáng sinh ở Hy Lạp

Ở Hy Lạp, thuyền Giáng sinh được trang trí thay cho cây thông để ghi nhớ Thánh Nicholas, thánh bảo hộ và bảo hộ viên của đất nước. Không chỉ biểu tượng cho việc chào đón các thủy thủ trở lại sau thời gian lênh đênh trên biển, những chiếc thuyền sáng lấp lánh cũng đóng vai trò quan trọng tại các quảng trường công cộng của các thành phố như Thessaloniki.

Ngày nay, truyền thống thuyền Giáng sinh đã ít được chú trọng hơn so với cây thông Giáng sinh. Tuy nhiên, ở một số đảo, các chiếc thuyền ấy vẫn thường xuất hiện.

Truyền thống trộm cây ở Bắc Âu

Từ thế kỷ 17, các gia đình Bắc Âu đã có một ngày lễ để 'trộm' cây thông Giáng sinh để lấy kẹo trước khi vứt bỏ chúng. Ngày lễ này được tổ chức vào ngày 13 tháng 1, được gọi là Ngày Thánh Knut - được đặt theo tên của Vua Canute, người cai trị vào thế kỷ 11. Chủ yếu diễn ra ở Thụy Điển, ngày lễ được coi là ngày thứ 20 và cũng là ngày cuối cùng của mùa Giáng sinh - khác với các quốc gia khác, nơi kỳ nghỉ Giáng sinh chỉ kéo dài 12 ngày.

Để kỷ niệm Ngày Thánh Knut, các gia đình treo bánh quy và đồ ăn trên cây thông Giáng sinh để trẻ em đến ăn trộm. Khi một gia đình đã hoàn thành việc “cởi trần” cây thông, mọi người sẽ cùng hát hò và ném cây đi. (Còn ở Na Uy, cây thông được chặt thành từng khúc và ném vào lò lửa).

Truyền thống này đã dần giảm bớt khi người Thụy Điển bắt đầu tháo dỡ cây thông Giáng sinh sớm hơn, nhưng nhà dân học dân gian Thụy Điển Bengt af Klintberg nói với hãng tin TT năm 2015 rằng truyền thống đó sẽ sống mãi trong những vần thơ và dân ca của đất nước.

Truyền thống cây thông 'đẻ ra quà' của Catalonia

Còn có một truyền thống khác là truyền thống Tió de Nadal của Catalonia—một khúc cây rỗng được vẽ một khuôn mặt trên đó sẽ được mang vào nhà. Trẻ em sẽ phải chăm sóc Tió de Nadal bằng cách bọc nó trong một cái chăn và để đồ ăn và nước ra ngoài vào ban đêm. Sau đó vào Ngày Giáng sinh, họ dùng cây gậy để đánh và mong nó sẽ 'đẻ' ra quà và đồ ăn từ mông.

Theo NPR, truyền thống kỳ lạ này có thể đã phát triển từ một nghi lễ thờ thần thổ dân khi người ta đốt cháy thân cây để giữ ấm qua mùa đông. Nhưng tại sao lại liên quan đến việc 'đẻ' ra quà nhỉ? Cusack cho rằng điều đó có thể liên quan đến Caganer—một nông dân đang đi tiểu tiện trong các bức tượng Thánh gia của Catalonia, đại diện cho 'thế giới bị đảo lộn, khi người nghèo yếu thế được coi trọng nhưng những người có uy quyền lại bị hạ bệ'. Ông nói thêm 'Ý tưởng chính là phân bón cho Trái đất; và caganer (bức tượng nhỏ tái hiện lại hành động đại tiện) đã khắc hoạ lên những đức tính của xã hội bấy giờ.'

Tuy nhiên, nguồn gốc thực sự của nghi lễ Catalonia này vẫn là một ẩn số—giống như các truyền thống cây thông Giáng sinh khác, có thể nó cũng đã dần mai một theo thời gian.