[ToMo] Harry Potter và Khả Năng Làm Thay Đổi Cả Thế Giới

Gần 20 năm đã trôi qua, từ ngày 1 tháng 9 năm 1998, Tập đoàn Scholastic đã phát hành cuốn sách Harry Potter và Hòn Đá Phù Thủy ở phiên bản Mỹ, theo tên gốc ở Anh.

Từ đó, Harry Potter đã trở thành một hiện tượng toàn cầu, nhưng đồng thời cũng làm cho những thành tựu của Harry trở nên nhạt nhòa. Mọi người có thể cảm nhận được sức ảnh hưởng của nó, từ việc xuất bản sách, tạo ra cộng đồng fan hâm mộ, đến văn hóa dành cho trẻ em và mọi thứ khác đều hoạt động theo cách mà chúng ta thấy ở hiện tại. Tuy nhiên, Harry Potter là nguyên nhân gây ra những thay đổi mà chúng ta đang trải qua.

Ý tưởng về câu chuyện này đã nảy ra khi nhà văn J.K.Rowling đang ở trên một chuyến tàu hỏa đông đúc, với tư cách là một người mẹ đơn thân vô danh. Ít người có thể nghĩ rằng một cuốn sách cho trẻ em ở Anh có thể trở thành một hiện tượng toàn cầu. Cuốn sách đã giúp thương hiệu chuyển thể từ sách sang phim trở thành một trong những nguồn lực mạnh mẽ nhất của văn hóa đại chúng. Harry Potter đã thay đổi cách mà ngành xuất bản sách dành cho trẻ em hoạt động. Nó cũng đã cho thế hệ này biết rằng họ có thể tương tác với văn hóa họ yêu thích bằng nhiều cách khác nhau, từ việc viết, sáng tác âm nhạc, vẽ tranh đến kinh doanh.

Hãy cùng nhìn lại xem Harry Potter đã thay đổi và ảnh hưởng đến người hâm mộ trên mạng, thế hệ Gen Y và ngành công nghiệp xuất bản như thế nào.

Harry Potter phiên bản Mỹ đã làm cho cuốn sách trở thành một hiện tượng thực sự.

Harry Potter đã thu hút sự chú ý ngay từ khi xuất hiện ở Anh cách đây 20 năm, và đã đoạt giải Smarties Award cùng với việc đem về doanh số bán sách đáng kể cho nhà xuất bản Bloomsbury. Tuy nhiên, chỉ khi tập đoàn Scholastic mua bản quyền xuất bản tại Mỹ với con số kỷ lục là 105 nghìn đô la, gấp 10 lần so với giá trị trung bình của bản quyền sách nước ngoài vào thời điểm đó, Harry Potter mới thực sự trở thành một hiện tượng.

Cuốn sách Harry Potter đầu tiên không hoàn hảo nhưng lại mang trong mình sức hút ma thuật.

Nhà biên tập Levine của Scholastic là người đã mua lại các cuốn sách này. Ông nhận ra rằng cuốn sách Anh này sẽ thu hút được độc giả ở Mỹ, và việc mua lại bản quyền Mỹ của hai cuốn sách khác đã thành công. Tuy nhiên, ông cũng không ngờ rằng Harry Potter sẽ trở thành một hiện tượng toàn cầu như vậy. Trong bài phát biểu của mình, Levine đã chia sẻ về quá trình quyết định mua bản quyền sách và nhấn mạnh rằng sự yêu thích của ông dành cho cuốn sách đã thúc đẩy quyết định xuất bản.

Con số 105 nghìn đô cung cấp cho Harry Potter hai điều: một là một lợi thế quảng cáo và hai là một nguồn quỹ lớn.

Sự chú ý của báo chí cũng đóng góp vào việc quảng cáo: Các bài báo về một cuốn sách từ Anh đã thu hút sự chú ý lớn từ độc giả. Sự tò mò về loại sách nào có thể đạt được doanh số bán sách khủng đã tạo ra câu chuyện.

Nguồn quỹ lớn này đến từ nhà xuất bản Scholastic. Việc mua bản quyền sách đồng nghĩa với việc tạo ra một nguồn lực tài chính cho cuốn sách. Loại nguồn lực này được cấu trúc sao cho nếu bạn đầu tư 105 nghìn đô chỉ để mua bản quyền sách thì bạn cũng sẽ phải bỏ ra nhiều tiền hơn cho việc tiếp thị, quảng bá và sản xuất để có cơ hội thu hồi vốn.

Vì vậy, Scholastic đã đầu tư vào việc thiết kế một bìa cứng dễ thương cho cuốn sách Harry Potter và Hòn Đá Phù Thủy, và bìa sách này đã trở thành biểu tượng của Harry Potter ngay từ khi mới ra mắt. Mặc dù thời điểm đó, sách cho trẻ em thường chỉ có bìa giấy mới được bán, nhưng Scholastic đã sắp xếp để Harry Potter được trưng bày ngay trước quầy sách trong các cửa hàng, và quảng cáo trên các tạp chí và báo. Tổng thể, Scholastic đã cung cấp cho Harry Potter nhiều nguồn tài nguyên hơn so với việc xuất bản sách mới của một tác giả không nổi tiếng, và quyết định này đã được đền đáp xứng đáng.

Tuy nhiên, mọi nỗ lực của Scholastic sẽ không có ý nghĩa nếu độc giả không yêu thích cuốn sách mà họ đã mua. Sự yêu thích của công chúng đã giúp Harry Potter vượt qua thử thách lớn nhất để trở thành một hiện tượng, làm cho một thế hệ trẻ dùng Harry Potter để định nghĩa tuổi thơ của mình.

Tại sao người lớn lại cuồng sách Harry Potter

Một nghiên cứu vào năm 2012 cho thấy có 55% tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên được bán cho người lớn. Harry Potter đã góp phần lớn vào xu hướng này, bất ngờ trở thành một cuốn sách đáng đọc cho nhiều lứa tuổi từ trẻ em đến người lớn, và nhờ đó mà việc người lớn đọc sách cho trẻ em đã trở nên chấp nhận được.

Với một số nhà phê bình, đây là một phát triển lo ngại, họ cho rằng việc người lớn quá đặc biệt và ngớ ngẩn không thể hiểu được cái hay của những cuốn sách thực sự dành cho trẻ em. Nhưng người ta yêu thích Harry Potter vì nhiều lý do khác nhau.

Bộ sách Harry Potter kết hợp nhiều yếu tố, từ cốt truyện tinh vi của thể loại huyền bí, tầm quan trọng và phạm vi của thể loại giả tưởng sử thi, tình cảm và phát triển nhân vật trong một câu chuyện trường nội trú cổ điển. Kết quả là bộ sách này đáp ứng được niềm đam mê của mọi lứa tuổi: câu chuyện kích thích với những bí ẩn thú vị, thế giới huyền bí và phép thuật, cảm giác ấm áp và gần gũi của ngôi trường nội trú, cùng với bi kịch của nhân vật và những lời chết, những sự hi sinh đã gây ấn tượng sâu sắc.

Câu chuyện của Rowling thực sự được đánh giá cao về mặt sáng tạo. Nếu bạn chỉ muốn đọc sách để thưởng thức văn phong trau chuốt và tinh tế hoặc để đắm chìm vào một thế giới khác, thì có lẽ bạn nên tìm cuốn sách khác. Nhưng nếu bạn là người trưởng thành, đọc sách với nhiều lý do khác nhau (để tận hưởng niềm vui của câu chuyện và đắm mình vào một thế giới mới), thì Harry Potter sẽ là một trải nghiệm thú vị.

Từ lúc mới ra mắt, tuyển tập sách này đã gây ra nhiều tranh cãi - từ nhiều phương diện khác nhau - và cho đến bây giờ vẫn như vậy. Một phần của lý do tạo nên 'hiện tượng' Harry Potter này là vì vẫn có rất nhiều trẻ em đọc sách này mặc dù đã bị ngăn cản nhiều lần.

Giống như nhiều tiểu thuyết kỳ ảo khác, Harry Potter cũng chứa đựng yếu tố phù thủy và phép thuật. Cảm giác kỳ bí mà cuốn sách mang lại luôn là nguyên nhân khiến cho một số phụ huynh có suy nghĩ truyền thống không muốn Harry Potter xuất hiện trong thư viện của trường học hoặc các cửa hàng sách. Cuốn sách đã được liệt vào danh sách cấm đọc của Hiệp hội Thư viện Mỹ từ năm 1999 và vẫn giữ vững vị trí này suốt nhiều thập kỷ sau đó.

Ở nhiều nơi, đã xảy ra nhiều vụ kiện về việc ép buộc kiểm duyệt cuốn sách. Năm 2003, một thẩm phán đã yêu cầu một trường học ở quận Arkansas phải cho phép cuốn sách này được đọc tại trường sau khi trường này đã gỡ bỏ toàn bộ Harry Potter vì lý do tuyên truyền 'phù thủy hóa'. Nỗ lực tương tự nhằm loại bỏ cuốn sách đã kéo dài suốt nửa thập kỷ, nhưng cuối cùng cuốn sách vẫn tiếp tục khiến những nhà lãnh đạo tôn giáo bảo thủ tức giận, những người cảnh báo rằng Harry Potter là 'ảnh hưởng của quỷ dữ'.

Nhưng chuyện phép thuật không phải là đề tài duy nhất khi nói về Harry Potter. Năm 2007, sau khi hoàn thành bộ sách, J.K.Rowling thông báo rằng nhà phù thủy quyền năng Dumbledore là người đồng tính. Thông tin này đã khiến các học giả theo đạo Thiên Chúa phải tuyên bố là 'vô lý', trong khi những người đồng tính hâm mộ cuốn sách đã phản đối vì Rowling không cung cấp bất kỳ chi tiết nào về giới tính của nhân vật Dumbledore khi nhân vật này xuất hiện trong sách. Trong những năm gần đây, Rowling đã gây tranh cãi bằng cách thiếu sự đa dạng trong tác phẩm của mình và từ chối công nhận giới tính thực sự của các nhân vật, cùng nhiều vấn đề khác.

Sự nổi tiếng của Harry Potter đã thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp xuất bản sách - hiệu ứng này đã lan rộng đến Hollywood

Dưới đây là 2 cách mà Harry Potter đã thay đổi cả ngành xuất bản và những ảnh hưởng của nó đối với các loại văn hóa đại chúng khác:

1. Nhờ loạt sách này, người ta có thể xuất bản truyện dài cho trẻ em. Trước Harry Potter, mọi người đều cho rằng trẻ em không thể tập trung để đọc sách dài. Và chúng thậm chí không có tiền mua sách. Bố mẹ phải trả tiền, và họ không muốn chi tiêu thêm cho một cuốn sách dài và đắt đỏ.

Nhưng khi Harry Potter trở thành hiện tượng và người hâm mộ mua sách không ngừng, mọi thứ thay đổi. Bốn quyển cuối cùng dày và nặng, mỗi quyển hơn 700 trang.

Nhiều nhà xuất bản và tác giả sách thiếu nhi bắt đầu nhận được sự chú ý. Tạp chí Booklist ghi nhận doanh số bán sách dành cho học sinh trung học tăng 115.5% từ năm 2006 đến 2006, trong 10 năm Harry Potter trở nên nổi tiếng nhất (so với 37.37% từ năm 1996 đến 2006).

Những người không chuyên đã adapt cuốn sách thành tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên. Harry Potter luôn làm cho mọi người đắm chìm trong thế giới của riêng mình.

2. Harry Potter đã biến văn học thiếu nhi trở thành một thế lực không ngừng phát triển. Trước đó, văn học thiếu nhi chỉ là một thứ phụ. Doanh thu giảm sút. Những nhà phê bình thường thấy tiếc nuối khi nói rằng trẻ em không còn đọc sách nữa.

Tuy nhiên, khi Harry Potter ra đời, văn học dành cho trẻ em bắt đầu thu hút sự chú ý của các nhà xuất bản lớn. Từ năm 2004, với sự bùng nổ của 'Harry Potter', doanh số sách thiếu nhi tăng 2% mỗi năm. Từ đó, thị trường sách cho trẻ em đã tăng 52% (tức 4% mỗi năm), so với tổng thị trường sách chỉ tăng 33% kể từ năm 2004.

Thế hệ độc giả của Harry Potter thích đọc sách. Thế hệ Gen Y đọc nhiều hơn so với thế hệ trước, tạo nên một văn hóa đọc sách thiếu nhi được đánh giá cao và cung cấp nguồn cảm hứng dồi dào cho ngành công nghiệp điện ảnh. Các bộ truyện bán chạy nhất dành cho trẻ em trở thành mục tiêu săn lùng của các nhà làm phim, mong muốn tạo ra một hiện tượng tương tự Harry Potter. Đó là lý do chúng ta thấy sự ra đời của 'Chạng vạng', 'Đấu trường sinh tử' và nhiều tác phẩm khác. Trước khi có Harry Potter, việc chuyển thể sách thiếu niên thành phim không nhận được sự quan tâm lớn như vậy. Từ khi có cậu bé phù thủy và những người bạn của mình, cả ngành công nghiệp này đã thay đổi.

Cộng đồng người hâm mộ Harry Potter đã tạo ra một làn sóng hâm mộ sách, đồng thời ảnh hưởng mạnh mẽ đến văn hóa hiện đại. Một khảo sát vào năm 2011 cho thấy 1/3 người trưởng thành ở Mỹ, từ 18 đến 34 tuổi, đã đọc ít nhất một lần cuốn sách. Nhưng điều thực sự khiến Harry Potter trở nên phổ biến là cách mà mọi người luôn yêu quý nhân vật này.

Một điều đáng chú ý là loạt sách này đã biến việc đọc sách trở nên hấp dẫn hơn. Mọi người không chỉ đọc sách một mình mà còn muốn thảo luận về chúng với bạn bè và kết nối với nhiều người có cùng sở thích. Điều này phản ánh xu hướng tương tác xã hội của 'web 2.0'. Khi người hâm mộ Harry Potter tương tác trực tuyến, họ thảo luận về tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên, truyện kỳ ảo và khoa học viễn tưởng.

Thể loại kỳ ảo này vẫn là một chủ đề táo bạo vào đầu những năm 2000. Văn hóa hâm mộ thể loại này tiếp tục phát triển mạnh mẽ và thể loại khoa học viễn tưởng được coi là phổ biến. Ví dụ, vào năm 2003, nhà phê bình A.S. Byatt đã châm chọc Harry Potter với tác phẩm có tựa đề 'Harry Potter và những người lớn trẻ trâu', cho rằng người lớn thích trở về tuổi thơ khi đọc sách thiếu nhi. Tuy nhiên, khi 'Harry Potter', cùng với 'Chúa Tể của Những Chiếc Nhẫn', chuyển thể thành phim và cộng đồng người hâm mộ Harry Potter nở rộ trên mạng, không ai có thể phủ nhận sức mạnh của thể loại này trong văn hóa hiện đại và sự đóng góp của người hâm mộ.

Ngoài ra, người hâm mộ Harry Potter còn thể hiện sự sáng tạo của mình cả trong và ngoài cộng đồng. Đầu những năm 2000, các diễn đàn, truyện phụ viết bởi người hâm mộ, hình minh họa nhân vật và nhóm thảo luận về Harry Potter đã xuất hiện trên mạng xã hội. Sự kiện liên quan đến Harry Potter thu hút hàng nghìn người tham gia và trở thành một phần không thể thiếu của các sự kiện truyện tranh lớn.

Đồng thời, làn sóng nhạc 'Wizard Rock' (Wrock) cũng đang phát triển mạnh mẽ. Các fan Harry Potter đã tạo ra nhiều nhóm nhạc, trong đó nhóm đầu tiên được biết đến là Harry and the Potters, quyết tâm sáng tác những bài hát về các nhân vật trong sách. Phong trào này sau đó kết hợp với những người chơi Quidditch, tạo ra trò chơi thực tế đầu tiên vào năm 2005 tại trường đại học Middlebury ở Vermont, sau đó trở thành môn thể thao đại học phổ biến trên toàn cầu.

Hai thành viên cộng đồng Harry Potter, John và Hank Green, hay còn được biết đến với tên Vlogbrothers, bắt đầu sử dụng YouTube từ khi nó mới ra đời. Nhưng chỉ đến khi bài hát 'Accio Deathly Hallows' năm 2007 lan truyền rộng rãi vào đêm của việc phát hành cuốn sách cuối cùng của Harry Potter, họ trở thành các ngôi sao thực sự trên YouTube.

Danh sách những người nổi tiếng này còn dài: Cassandra Clare, tác giả của bộ truyện Mortal Instruments, được biết đến với tên Cassandra Claire, đã nổi tiếng trên mạng với bộ fanfic Harry Potter The Draco Trilogy. Ngoài ra, Melissa Anelli, người tổ chức hội nghị fan Harry Potter, và Andrew Slack, một nhà hoạt động xã hội, cũng bắt đầu sự nghiệp của mình từ cộng đồng fan Harry Potter. Tóm lại, cộng đồng này đã mở đầu cho việc thành công của nhiều cá nhân nhờ sự ủng hộ từ cộng đồng.

Những cuốn sách và thế giới mà chúng tạo ra đã làm thay đổi cả một ngành công nghiệp và tạo ra nhiều việc làm mới. Harry Potter không chỉ nổi tiếng vì quảng cáo tốt và sự chú ý từ báo chí, mà còn vì nó kể một câu chuyện mà hàng triệu người yêu thích và giới thiệu một thế giới huyền bí mà mọi người mơ ước được sống trong đó.

Đó là lý do tại sao chúng ta vẫn nhớ về cuốn sách này sau 20 năm, và tại sao những điều đó luôn đáng để chúng ta ghi nhớ.