Buzz
Dường như sự căm ghét luôn âm vang với nhiều tông điệu khác nhau suốt cuộc đời chúng ta. Khi chúng ta lần đầu tiên chạm mặt, nó trở nên xa lạ, rùng rợn và được coi là điều cấm kỵ, giống như một từ ngữ tục tĩu vậy. Trong giai đoạn dậy thì náo nhiệt, sự căm ghét dường như trở nên dễ tiếp cận hơn. Bây giờ, nó trở thành giai điệu phiền phức dành cho mọi thứ - từ một cây cải bắp nhỏ đến một giáo viên toán.
Trong suốt quãng thời gian trưởng thành, nó có thể vẫn vang vọng trong tâm trí và trái tim của chúng ta. Nhưng mỗi khi mùa trôi qua, chúng ta lại mong muốn thoát khỏi những nốt nhạc căm ghét đầy chói tai. Sự căm ghét trở thành một bài hát quá u ám để chịu đựng, hoặc như Martin Luther King Jr. nói, 'một gánh nặng quá lớn để chịu đựng được.'
Dưới đây là 9 sự thật về sự căm ghét từ tâm lý học Agneta Fischer và nghiên cứu của bà về cảm xúc đầy phiền toái này.
Sự căm ghét thường bị hiểu lầm
Sự căm ghét liên quan đến việc đánh giá một người hoặc nhóm người như là xấu tính. Mặc dù nó thường kết hợp với những cảm xúc tiêu cực khác, nhưng nó cũng có một số đặc điểm riêng như động lực để loại bỏ đối tượng gây căm ghét.
Trả thù thường là một phần của sự căm ghét, vì ý tưởng phía sau là muốn gây tổn thương cho người/nhóm người như họ đã làm với bạn. Trong cuộc sống hàng ngày, từ “ghét” thường được sử dụng một cách ngẫu nhiên (ví dụ: tôi không thích giáo viên của tôi vì bà ấy đã cho tôi điểm kém). Tuy nhiên, mọi người thường không có ý đó.
Khi chúng tôi yêu cầu người tham gia nhớ lại trải nghiệm khi họ ghét điều gì đó, họ thường không nhớ lại những sự kiện thông thường như vậy. Trên thực tế, một trong những thách thức của việc nghiên cứu sự căm ghét là hầu hết mọi người không thể nhớ ra một thời điểm mà họ thực sự căm ghét.
Có vẻ như ghét một nhóm người sẽ dễ dàng hơn việc ghét một cá nhân
Một phát hiện đáng ngạc nhiên từ nghiên cứu của chúng tôi là, sự căm ghét lan rộng và gia tăng nhanh hơn nếu nó nhắm vào một nhóm người thay vì một cá nhân. Khi bạn căm ghét một nhóm người, cường độ căm ghét của bạn có thể tăng lên trong khi bạn không phải gặp gỡ trực tiếp những người cụ thể hoặc thông tin đối lập từ nhóm đó - bạn đang căm ghét dựa trên những khuôn mẫu và thành kiến. Nếu bạn ghét một cá nhân cụ thể, sự căm ghét của bạn có thể thay đổi khi bạn nhận ra những mặt tích cực của họ. Trên thực tế, khi chúng tôi yêu cầu những người ở các khu vực xung đột kể cho chúng tôi về những câu chuyện khi họ căm ghét ai đó, 80% nói về các nhóm thay vì cá nhân.
Sự khác biệt giữa căm ghét, tức giận và khinh thường
Căm ghét và tức giận
Sự khác biệt về mặt lý thuyết giữa căm ghét và tức giận là, căm ghét liên quan đến toàn bộ các khía cạnh của một cá nhân/tập thể chứ không phải một khía cạnh cụ thể. Bạn ghét ai đó vì bản chất của họ, và bạn tức giận với ai đó vì những gì họ đã làm. Do đó, sự tức giận có thể được nhìn nhận nhiều hơn về mặt hành vi. Khi bạn tức giận với ai đó, bạn thường cảm thấy rằng mình có thể kiểm soát được người kia. Về cơ bản, tức giận có nghĩa là bạn đang cố gắng loại bỏ trở ngại do người khác đặt ra khi bạn muốn đạt được mục tiêu của mình. Bạn tức giận khi muốn một lời xin lỗi, khi bạn muốn ai đó thay đổi hành vi của họ, v.v.
Khi sự giận dữ lặp đi lặp lại và không có gì thay đổi, sự khinh thường có thể nảy sinh. Khinh thường là cảm giác như thể người kia không đáng để bạn phải tức giận. Bạn vẫn còn tức giận, nhưng bạn cố gắng kiềm chế cơn tức giận của mình bằng cách coi thường người khác và giữ khoảng cách với họ.
Khinh thường và căm ghét
Khinh thường là phiên bản lạnh lùng của sự căm ghét. Giống như sự căm ghét, sự khinh thường liên quan đến con người, bản chất và tính cách của bạn. Khi bạn khinh thường, bạn có xu hướng cảm thấy rằng họ thậm chí không đáng để bạn quan tâm, điều mà tôi nghĩ có thể khiến mọi thứ tồi tệ hơn khi trở thành đối tượng bị khinh thường chứ không còn đơn thuần là bị ghét bỏ. Với sự ghét bỏ, bạn không thể thờ ơ với người đó. Bạn sẽ muốn gắn bó hơn vì bạn muốn loại bỏ họ - dù là về mặt xã hội, tinh thần hay thể chất.
Sự căm ghét lây lan dễ dàng hơn sự tức giận
Sự căm ghét có thể lây lan từ thế hệ này sang thế hệ khác dễ dàng hơn nhiều so với sự tức giận hoặc thất vọng. Ví dụ: khi chúng tôi hỏi những người đã từng trải qua chiến tranh và những người chỉ nghe về nó từ câu chuyện của người khác, mức độ căm ghét được ghi nhận là như nhau đối với cả hai nhóm. Điều này có nghĩa là mọi người không chỉ có thể căm ghét người khác dựa trên trải nghiệm của người khác mà sự căm ghét đó còn có thể mãnh liệt như thể chính họ đã trải qua sự kiện đó vậy. Điều này không xảy ra với sự tức giận - thứ có xu hướng dữ dội hơn nếu bạn trực tiếp trải nghiệm sự kiện gây ra sự tức giận đó.
Sinh lý học của sự căm ghét
Không giống như sự tức giận, không có mô hình sinh lý nào đặc trưng cho sự căm ghét, bởi vì sự căm ghét là một trải nghiệm mang tính lâu dài. Ai đó có thể làm điều gì khiến bạn tức giận ngay lập tức, nhưng thông thường, bạn cần nhiều thông tin hơn để ghét ai đó. Tuy nhiên, trong lúc nóng giận, các kiểu kích thích thù hận trong não và cơ thể có thể tương tự như sự tức giận.
Đối mặt với sự căm ghét
Có rất nhiều sự nhầm lẫn về sự căm ghét và ý nghĩa thật sự của nó. Nếu mọi người nhận ra rằng sự căm ghét là một thứ gì đó lớn lao hơn, rằng nó bao gồm cả mong muốn loại bỏ người khác, có thể họ sẽ thay đổi cách sử dụng từ “ghét” này. Cần có trí tuệ cảm xúc để phân biệt giữa các loại cảm nhận. Nhưng đó là thứ có thể phát triển được. Có lẽ việc giúp cho mọi người hiểu những gì họ thực sự đang nghĩ và cảm nhận, cũng như lý do tại sao họ nói 'Tôi ghét bạn' và giải quyết các vấn đề khác nhau trong mớ cảm xúc tiêu cực của họ, là điều rất hữu ích. Ví dụ, bạn có thể nói, 'Tôi biết bạn đang nói “Tôi ghét bạn”, điều đó có nghĩa là bạn không thể phát hiện ra điều gì tích cực về người đó hoặc nhóm người đó, và không có điểm chung nào giữa các bạn. Điều này có thực sự đúng không?'
Tốt hơn hết là đừng để cảm xúc của bạn đạt đến mức độ căm ghét và hãy bắt đầu giải quyết chúng khi bạn vẫn còn tức giận. Nếu mọi thứ không hiệu quả, hãy xem xét liệu rằng bạn có còn muốn duy trì mối quan hệ đó hay không.
Sự căm ghét có thể tan biến theo thời gian nếu cá nhân/nhóm bị ghét rời khỏi cuộc sống của bạn, thay đổi hoàn toàn, hoặc nếu bạn có thể nỗ lực thay đổi cách bạn suy nghĩ về họ. Nhưng đừng trông chờ vào việc nó sẽ xảy ra từ ngày này sang ngày khác. Một người cần nỗ lực để làm sự căm ghét tan biến, giống như người ta phải nỗ lực để duy trì tình yêu vậy.
