Buzz
Rối Loạn Giải Thể Nhân Cách, hay còn gọi là DPDR, đôi khi được đề cập như một dạng của rối loạn phân ly, đây là một tình trạng về tâm lý ảnh hưởng đến sự liên kết giữa thể chất và tinh thần, cũng như giảm sự nhận thức về thực tại.
Định nghĩa Chi Tiết về DPDR
DPDR có thể làm cho cá nhân cảm thấy như mình đang sống ở bên ngoài cơ thể (rối loạn giải thể nhân cách), hoặc làm cho họ tin rằng mọi sự kiện xảy ra xung quanh không thật (tri giác sai thực tại), và đôi khi cả hai cảm giác đều xuất hiện.
Khác với những rối loạn tâm lý khác, những người mắc phải DPDR thường cho rằng cảm giác liên kết với bản thân không có thực. Điều này có thể gây ra lo lắng về tâm lý cho họ.
Các Dấu Hiệu của DPDR
Rối Loạn Giải Thể Nhân Cách được coi là khá đơn giản trong việc chẩn đoán, tuy nhiên điều này không phải lúc nào cũng áp dụng đồng nhất cho mọi người. Do đó, các triệu chứng của DPDR có thể phong phú tuỳ thuộc vào cách mà mỗi người trải qua rối loạn giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại như thế nào.
Dấu Hiệu của Rối Loạn Giải Thể Nhân Cách
Các triệu chứng của DPDR liên quan đến cảm giác bị tách rời khỏi bản thân. Bạn có thể cảm thấy như đang quan sát cuộc sống của mình từ góc nhìn của một người ngoài cuộc hoặc như mình là một nhân vật trong một bộ phim nào đó.
Dấu Hiệu của DPDR đối với Rối Loạn Giải Thể Nhân Cách bao gồm:
Dấu Hiệu của Tri Giác Sai Thực Tại
Tri giác sai thực tại là cảm giác xa lạ với môi trường xung quanh và các vật thể cũng như con người trong đó. Thế giới trở nên méo mó và không thật như bạn đang nhìn mọi thứ qua một lớp màng mờ. Bạn có thể cảm thấy như có một bức tường kính ngăn cách bạn với những người mà bạn quan tâm. Góc nhìn từ sự cách biệt như vậy có thể tạo ra sự biến dạng trong cách bạn nhìn nhận và cảm nhận.
Dấu Hiệu của DPDR về Tri Giác Sai Thực Tại có thể bao gồm những điều sau đây:
- Sự Lệch Lạc về Khoảng Cách và Kích Thước hoặc Hình Dáng của các Vật Thể
- Sự Tăng Cường Sự Chú Ý đối với Môi Trường Xung Quanh
- Cảm Thấy như Mọi Sự Kiện Gần Đây đã Xảy Ra Từ Rất Lâu Rồi
- Môi Trường Xung Quanh Như Mờ Mịt, Không Màu, Hai Chiều, Không Thật, Lớn Hơn Thực Tế hoặc Giống như Phim Hoạt Hình.
Các Chu Kỳ của Rối Loạn Giải Thể Nhân Cách/Tri Giác Sai Thực Tại có thể diễn ra hàng giờ, hàng ngày, hàng tuần hoặc thậm chí là hàng tháng. Trong một số trường hợp, các chu kỳ này có thể trở nên mãn tính, ảnh hưởng đến cảm giác đang diễn ra đối với sự giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại có thể diễn ra đều đặn theo hướng tích cực hoặc tiêu cực.
Cảm Giác của Người Mắc DPDR
Một người mắc DPDR có thể cảm thấy như mình là một phần của máy móc hoặc mất khả năng kiểm soát được sự di chuyển của bản thân. Trong một số trường hợp, DPDR có thể khiến bạn cảm thấy một phần của cơ thể mình dường như lớn hơn hoặc nhỏ hơn bình thường. Bạn có thể cảm thấy bản thân vụng về cả về thể chất lẫn tinh thần.
Quá Trình Chẩn Đoán DPDR
Theo Liên minh Quốc gia về Bệnh Tâm Thần (NAMI), trong bốn người lớn, có đến ba người trải qua giai đoạn rối loạn phân ly trong cuộc đời, nhưng chỉ khoảng dưới 2% gặp các vấn đề liên quan đến DPDR.
Để Chẩn Đoán DPDR, bác sĩ cần đảm bảo rằng không có triệu chứng nào khác ngoài các triệu chứng của DPDR. DPDR có thể xuất hiện khi sử dụng ma túy, rối loạn động kinh, hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như trầm cảm, lo âu, PTSD, hoặc rối loạn cá nhân về ranh giới.
Đôi Khi, việc Chẩn Đoán và các Kiểm Tra Khác được thực hiện để xác định các vấn đề có thể được nhận biết. Các bài kiểm tra tâm lý, câu hỏi có cấu trúc đặc biệt và các bảng câu hỏi có thể giúp chẩn đoán DPDR.
Khi phát hiện được những nguyên nhân ẩn chứa đựng, một bác sĩ lâm sàng sẽ dựa vào các tiêu chí để xác định DPDR, dựa trên Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn tâm thần (DSM-5), nhằm xác định các triệu chứng bao gồm:
- Các giai đoạn lặp đi lặp lại của giải thể nhân cách và tri giác sai lầm hoặc cả hai
- Cảm giác không thật mà bệnh nhân cảm nhận có thể hiểu được
- Sự kiệt sức và suy yếu cao độ do các triệu chứng của DPDR gây ra trong mối quan hệ xã hội hoặc nghề nghiệp
Nguyên nhân gây ra DPDR
Thường thì, những người mắc DPDR đã trải qua những tổn thương trong quá khứ trong cuộc sống của họ, bao gồm:
Bị áp đặt và bỏ rơi trong tuổi thơ
Mất đi người thân yêu thương
Chứng kiến bạo lực gia đình
Những cảm xúc căng thẳng, lo lắng nặng nề và trầm cảm thường góp phần vào DPDR. Sự thiếu ngủ hoặc môi trường kích thích cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của DPDR.
Những yếu tố nguy hiểm của DPDR
Một số người có khả năng mắc rối loạn tâm thần cao hơn. Phụ nữ thường dễ bị ảnh hưởng bởi giải thể nhân cách, nhận thức sai lệch hoặc các rối loạn nhân cách khác.
Các nguy cơ nguy hiểm khác của DPDR bao gồm:
- Có lịch sử sử dụng ma túy nhiều lần, điều này có thể dẫn đến mất bản sắc hoặc sự hiểu biết sai lầm về thực tại
- Có thái độ tránh hoặc từ chối đối mặt với khó khăn từ khi còn nhỏ; gặp khó khăn trong việc chấp nhận thực tế
- Trải qua trầm cảm hoặc lo âu, đặc biệt là chịu đựng sự trầm cảm hoặc lo âu kéo dài khi đối mặt với nỗi sợ
- Trải qua hoặc chứng kiến sự đau khổ hoặc bị lạm dụng từ nhỏ cho đến khi trưởng thành
- Trải qua sự căng thẳng ở mọi mặt của cuộc sống, từ mối quan hệ đến tài chính và công việc.
Loại rối loạn DPDR
DPDR là một trong bốn dạng rối loạn nhân cách. Các loại rối loạn như vậy xuất hiện trong các điều kiện có thể chẩn đoán được, trong đó có cảm nhận về bản thân, các mảnh ký ức và/hoặc sự tỉnh táo được thể hiện một cách rời rạc. Nếu không được điều trị, rối loạn nhân cách có thể gây ra các triệu chứng trầm cảm và lo âu được cho là liên quan đến hậu quả tâm lý.
Theo DMS-5, các loại rối loạn nhân cách khác bao gồm:
- Mất trí nhớ địa lý: là tình trạng không thể nhớ được các thông tin quan trọng trong cuộc sống
- Trạng thái điên gây ra sự rời bỏ nhà: là trạng thái mất trí nhớ lặp đi lặp lại liên quan đến tính cách, ký ức và thậm chí cả bản sắc của người đó
Rối loạn nhân cách phân li
Xử lý DPDR
Đối với một số người, quá trình phục hồi có thể xảy ra tự nhiên mà không cần can thiệp điều trị thông thường. Trong khi đó, những người khác cần phải được hướng dẫn bằng cách sử dụng các phương pháp điều trị đặc biệt để hoàn toàn vượt qua DPDR. Cơ hội để hồi phục tốt nhất xuất phát từ việc những người đối mặt với căng thẳng cơ bản có ý chí đối mặt với các triệu chứng phân ly nhân cách và tri giác sai thực tại.
Phương pháp điều trị tâm lý
Phương pháp hiệu quả nhất để đối phó với DPDR là sử dụng phương pháp điều trị tâm lý. Ví dụ, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) có thể cung cấp các chiến lược để ngăn chặn những suy nghĩ ám ảnh về các cảm giác không thực tế. CBT cũng có thể hướng dẫn ta về các kỹ thuật giúp làm giảm sự chú ý, bao gồm:
- Kỹ thuật địa lý có ý nghĩa giúp bạn cảm thấy kết nối hơn với thực tại – ví dụ như nghe nhạc ở âm lượng cao để tăng cường khả năng nghe hoặc cầm một viên đá lạnh để cảm nhận mối liên kết với khả năng cảm nhận
EMDR
Dù liệu pháp EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) thường được áp dụng để giảm căng thẳng sau sốc, nhưng nó cũng được sử dụng trong nhiều trường hợp về tâm thần bao gồm cả DPDR.
Các loại thuốc điều trị
Hiện tại không có thuốc đặc trị cho rối loạn giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế có thể kê đơn thuốc chống lo âu và trầm cảm để giảm bớt triệu chứng của DPDR.
Cách đối phó với DPDR
Ngoài việc sử dụng các phương pháp tâm lý, còn có một số cách giúp bạn đối phó và tái thiết lập với thực tại khi bị ảnh hưởng bởi DPDR:
Sử dụng lực mạnh vuốt nhẹ vào da ở mu bàn tay của bạn
Sử dụng nhiệt độ để thay đổi sự tập trung; cầm thứ lạnh hoặc nóng (không quá nóng) vào tay bạn
Quan sát xung quanh phòng và đếm hoặc gọi tên các đồ vật bạn nhìn thấy
Làm chuyển động mắt để giải quyết tình trạng mất tập trung
Thực hiện hơi thở chậm và sâu, tập trung vào nhịp thở
Tập thiền để phát triển nhận thức về tâm trạng bên trong
Giữ liên lạc với gia đình và bạn bè và yêu cầu họ tiếp tục trò chuyện với bạn
Hỗ trợ người thân vượt qua DPDR
Nếu người thân của bạn đang gặp vấn đề với DPDR, hãy hỗ trợ họ một cách tốt nhất có thể và khuyến khích họ tìm kiếm các phương pháp điều trị như tâm lý, thiền định, hoặc tự giúp bản thân.
Dù chẩn đoán về rối loạn giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại có thể gây bối rối, nhưng khi bạn hiểu rõ về các triệu chứng và nguyên nhân của chúng, bạn có thể cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Hãy tìm hiểu về các phương pháp điều trị như tâm lý và thiền định để giúp bạn vượt qua DPDR.
