Buzz
Nếu bạn từng nghĩ rằng, “Tôi không biết mình là ai”, bạn có thể tự hỏi tại sao bạn cảm thấy như vậy và làm thế nào để thay đổi. Một số người tự tin về bản thân, trong khi nhiều người khác lại cảm thấy mơ hồ về bản sắc thật sự của mình.
Sự không chắc chắn về bản thân có thể dẫn đến sự không rõ ràng về bản sắc cá nhân. Bạn có thể thử những ý tưởng mới hoặc tính cách mới để kiểm tra xem chúng có phù hợp hay không. Hoặc bạn có thể cảm thấy mình đang thay đổi để phù hợp với người khác.
Bài viết này sẽ đề cập đến lý do bạn cảm thấy không biết mình là ai và cách bạn có thể xây dựng ý thức mạnh mẽ hơn về bản thân.
Quá trình hình thành bản sắc
Vậy nếu bạn tự hỏi, “Tôi không biết mình là ai?”, điều đó có thể chỉ ra rằng bạn chưa hiểu rõ về bản thân, điều này có thể do một số yếu tố tác động.
Bản sắc được hình thành từ những trải nghiệm trong cuộc sống, đặc biệt là trong giai đoạn thơ ấu và thanh thiếu niên. Trẻ em được nuôi dưỡng trong môi trường tích cực thường nhận được sự chăm sóc, hỗ trợ và khuyến khích, giúp họ phát triển một bản ngã lành mạnh.
Ngược lại, những trẻ em lớn lên trong môi trường không tích cực, nếu họ bị bỏ rơi, lạm dụng hoặc được dạy dỗ quá nghiêm khắc, có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng bản sắc của mình.
Nhà tâm lý phân tâm học Erik Erikson cho rằng giai đoạn thanh thiếu niên đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản sắc. Ông mô tả giai đoạn này là một cuộc đấu tranh giữa “bản sắc và vai trò”, và cho rằng những người có khả năng cam kết với một bản sắc mạnh mẽ sẽ có ý thức vững chắc về bản thân. Ngược lại, những người gặp khó khăn trong việc cam kết với một bản sắc thường tự hỏi mình là ai khi họ bước vào tuổi trưởng thành.
Sau đó, nhà tâm lý học James Marcia đã mô tả hai trạng thái nhận dạng chính là khám phá và cam kết. Khám phá liên quan đến việc thử nghiệm ý tưởng khác nhau, trong khi cam kết đề cập đến việc đưa ra quyết định dựa trên những ý tưởng liên quan đến danh tính đó.
Các yếu tố ảnh hưởng đến bản sắc cá nhân
Quá trình hình thành bản ngã bắt đầu từ thời thơ ấu và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Một số trong số đó bao gồm:
Sự cá nhân hóa: Đây là quá trình mà mọi người trải qua để phát triển bản ngã riêng của họ. Trẻ em cần có không gian để tự do biểu hiện bản thân mình mà không sợ bị xấu hổ, tội lỗi, chỉ trích và phê phán để quá trình này diễn ra một cách thành công.
Văn hóa: Ảnh hưởng và kỳ vọng từ xã hội có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản ngã. Văn hóa, phương tiện truyền thông, tôn giáo, giới tính và các yếu tố xã hội khác có thể ảnh hưởng đến cách bạn nhận thức về bản thân. Bạn cũng có thể đối mặt với thách thức khi khía cạnh của bản ngã không phù hợp với kỳ vọng xã hội.
Gia đình: Những người chăm sóc và thành viên gia đình của bạn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản ngã của bạn. Trong suốt cuộc đời, các vai trò mà bạn đảm nhận trong gia đình có thể ảnh hưởng đến cách bạn nhìn nhận bản thân. Các mối quan hệ với người thân cũng có thể ảnh hưởng đến cách bạn cảm thấy về bản thân.
Nghiên cứu cho thấy những người có ý thức nhất quán về bản ngã thường có lòng tự trọng cao hơn, ít tham gia vào hành vi nguy hiểm và ít gặp các triệu chứng nội tâm. Những triệu chứng này thường gặp ở những người mắc trầm cảm và có thể bao gồm thay đổi trong thói quen ăn uống, sợ hãi, cô đơn, buồn và khó tập trung.
Cách giải quyết khi không xác định được bản ngã
Nếu bạn đang vật lộn với vấn đề liên quan đến bản ngã và cảm thấy không biết mình là ai, dưới đây là những gợi ý để giải quyết. Tìm hiểu thêm về bản thân và tham gia vào các hoạt động để củng cố cái tôi cá nhân có thể làm mạnh mẽ và phát triển nét cá tính của bạn.
Tìm hiểu kỹ về bản thân, bao gồm sở thích, niềm vui và cả những điều bạn không hứng thú.
Xác định những gì quan trọng với bạn, bao gồm niềm tin, giá trị và mục tiêu của bạn.
Dành thời gian cho bản thân để tìm hiểu thêm về bản ngã mà không bị áp lực và ảnh hưởng từ bên ngoài.
Khám phá những điều mới lạ; có thể không hứng thú với tất cả, nhưng mỗi thử thách sẽ mang lại cho bạn một kinh nghiệm học hỏi.
Học cách tin tưởng vào bản thân.
Xây dựng tự nhận thức tốt hơn bằng cách thực hành chánh niệm.
Hiểu sâu hơn về bản thân
Nếu bạn cảm thấy mất phương hướng về bản thân, hãy dành thời gian để hiểu rõ hơn về bản thân. Bạn có thể bắt đầu suy ngẫm về những điều bạn yêu thích và những gì quan trọng với bạn.
Hãy thử viết nhật ký, viết văn biểu cảm hoặc lập danh sách những điều quan trọng đối với bạn. Hãy cân nhắc ghi lại những điều bạn yêu thích, những trải nghiệm bạn đã có hoặc những điều bạn muốn tìm hiểu thêm.
Hãy chia sẻ cuốn sách yêu thích của bạn. Bạn thích thể loại âm nhạc nào? Khi nào bạn cảm thấy hạnh phúc nhất? Khi viết nhật ký, bạn có thể nhận thấy một số chủ đề hoặc sở thích bắt đầu hiện ra. Nhìn lại những danh sách và ghi chú này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn và đánh giá tốt hơn về bản sắc của mình.
Xác định những giá trị quan trọng đối với bạn
Biết những giá trị cốt lõi của mình có thể giúp bạn xác định mình là ai. Đối với bạn, những niềm tin và phẩm chất nào quan trọng? Nói một cách đơn giản, đó là những đặc điểm nhân cách mà bạn cảm thấy quan trọng nhất đối với bản thân và người khác.
Dành thời gian một mình
Mặc dù sự cô đơn đôi khi bị hiểu lầm là nỗi đau đớn, nhưng việc dành thời gian cho bản thân có thể mang lại tác động tích cực đến tinh thần. Áp lực xã hội đôi khi có thể khiến bạn bối rối về những gì quan trọng đối với bản thân, đặc biệt khi xung quanh bạn là những người có cá tính mạnh mẽ.
Dành thời gian cho bản thân sẽ mang lại cơ hội để suy ngẫm, khám phá và thử nghiệm những ý tưởng cũng như cảm xúc mới.
Thách thức bản thân
Thử những điều mới có thể là một công cụ hữu ích để khám phá bản thân. Thỉnh thoảng, việc khám phá bản thân liên quan đến việc thử nghiệm các khía cạnh mới trong bản thân. Hãy nghĩ về cách mà thanh thiếu niên thường thử nghiệm các phong cách thời trang khác nhau trong quá trình hình thành ý thức về bản thân. Mặc dù mọi người thường nghĩ rằng việc khám phá bản thân chỉ xảy ra ở tuổi teen, nhưng thực tế là nó cũng có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời và cũng có ích như vậy.
Tin vào trực giác của bản thân
Hãy học cách tin tưởng vào bản thân và bản năng của bạn. Nếu bạn thiếu tự tin về bản thân, bạn có thể gặp khó khăn khi phải đưa ra quyết định. Để hiểu rõ hơn về bản thân, điều quan trọng là bạn phải bắt đầu đưa ra những quyết định dựa trên cảm giác cá nhân thay vì bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác.
Một cách để học cách tin tưởng vào quyết định của mình là thực hiện chúng thường xuyên hơn. Bạn có thể bắt đầu từ những việc nhỏ như việc chọn món ăn cho bữa tối, chọn nơi bạn muốn đi chơi với bạn bè hoặc lựa chọn sản phẩm khi đi mua sắm. Dần dần, bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn trong việc đưa ra quyết định và biết cách tự tin khẳng định bản thân ở những tình huống khác nhau.
Thực hành chánh niệm
Chánh niệm là một phương pháp tập trung vào hiện tại mà không để tâm đến quá khứ hoặc tương lai. Tập trung vào thời điểm hiện tại có thể giúp bạn vượt qua những phiền muộn và áp lực xã hội.
Nhận sự hỗ trợ từ người khác để tăng cường ý thức về bản thân
Nếu cảm thấy không biết mình là ai gây ra nỗi đau đớn hoặc gây khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, bạn nên xem xét tìm sự giúp đỡ từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý. Các vấn đề về danh tính có thể dẫn đến:
Lo lắng, căng thẳng
Trầm cảm
Thiếu tự tin
Vấn đề trong quan hệ
Áp lực
Buồn chán
Làm việc với nhà trị liệu có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về bản sắc cá nhân và tác động của nó đến cuộc sống, bao gồm cả việc ra quyết định và các mối quan hệ.
Các vấn đề về ý thức bản thân đôi khi liên quan đến các tình trạng sức khỏe tâm thần như rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn phân ly, PTSD hoặc tâm thần phân liệt. Tìm sự giúp đỡ từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Lời khuyên từ Verywell
Cảm giác không xác định được mình là ai có thể khiến bạn khó đưa ra quyết định đúng đắn, từ việc đặt mục tiêu đến thiết lập các mối quan hệ mới. May mắn thay, có những cách để bạn hiểu rõ hơn về bản thân và xây dựng ý thức mạnh mẽ hơn về chính mình.
