[ToMo] Tuyển tập 10 Cuốn Sách Về Trí Tuệ Vĩ Đại

Từ những thói quen hàng ngày của Kant đến những công việc ấn tượng của Frantz Fanon trong thời chiến, và vị thế gây tranh cãi trong lịch sử của Simone de Beauvoir, những cuốn sách sau đã tái hiện lại lịch sử từ những ý tưởng và cuộc sống, thổi hồn vào những ý tưởng đó.

Mối liên hệ giữa nhà tư tưởng và tư tưởng là một câu hỏi quan trọng đối với tất cả nhà văn viết về các học giả. Câu trả lời phải kết nối cuộc sống với tư tưởng của mỗi người mà không gộp hai khái niệm này lại, không gắn mỗi hành động với một nguyên nhân, cũng như không phải lúc nào lý luận cũng cần phải có một nguyên do. Như Jacques Derrida đã nói, 'Có cần thiết phải kể: 'Tôi-sinh-ra-ở-El-Biar-tại-vùng-ngoại-ô-của-Algiers-và-xuất-thân-từ-một-gia-đình-người-Do-Thái-tư-sản-nghèo-nhưng...'? Tôi không nghĩ cần thiết.

Derrida đã chỉ ra rằng một trong những khía cạnh quan trọng nhất của tất cả các tác phẩm triết học là chúng cũng là một loại sách tự truyện. Socrates có thể không trở thành một diễn giả tài năng nếu ông không xấu xí như vậy? Julia Kristeva có thể không phát minh ra khái niệm về tính tượng trưng nếu bà không phải là một người ngoại lai khi sinh ra và được nuôi dưỡng ở Pháp? Nietzsche có thể không công bố ý tưởng về Siêu nhân nếu ông không tham gia những bữa tiệc tối?

Các cuốn tiểu sử về các học giả hàng đầu giúp làm giàu kiến thức của chúng ta về những tâm hồn vĩ đại bằng cách đặt họ vào ngữ cảnh của thời gian và không gian, và bằng cách khám phá cách họ thông minh đối phó với nghệ thuật phức tạp của cuộc sống trong các tác phẩm tri thức của mình. Dưới đây là 10 cuốn sách xuất sắc kết hợp cuộc đời và tư tưởng của các học giả, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mỗi người trong số họ.

1. St. Augustine (Thánh Augustine), của tác giả Rebecca West

“Tôi viết sách,” Rebecca West viết, “để khám phá nhiều điều hơn.” Trong tác phẩm này, nhà văn đã sử dụng trí tuệ và sự hài hước để mô tả về một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử tôn giáo, Đức Thánh Augustine. West đã tưởng niệm mạnh mẽ nhất cuộc gặp gỡ cuối cùng giữa Augustine và mẹ ngài, Monica: West ghi chú, có thể đây là “tưởng niệm sâu sắc nhất từng có của nhân loại”. Những từ can đảm và kiên cường như thế là những điều mà chúng ta mong đợi từ một phụ nữ mà tự mình đã viết: “Tôi chưa bao giờ hiểu được ý nghĩa của nữ quyền; tôi chỉ biết rằng mọi người gọi tôi là một nhà nữ quyền mỗi khi tôi bày tỏ quan điểm hay tình cảm, điều đó chỉ chứng tỏ tôi không phải là một con người bị mất quyền lực hay một cô gái đơn độc mà thôi.”

Rebecca West 

2. Ludwig Wittgenstein: Bổn phận của Thiên tài (Dịch sơ: Ludwig Wittgenstein: Nghĩa vụ của Thiên tài), của tác giả Ray Monk

Đối với những ai đang học triết học, việc đọc về Wittgenstein có thể so sánh như việc uống một hơi nước mát. Bỗng chốc, những vấn đề phức tạp nhất trở nên đơn giản, chỉ là những vấn đề ngôn ngữ, và dễ dàng giải quyết hơn. Nhưng khi đọc sâu hơn, mọi cảm giác dễ dàng đó tan biến, bởi mọi vấn đề trở nên phức tạp hơn và những câu hỏi vẫn còn sâu sắc. Cuốn tiểu sử viết bởi Ray Monk là một tiêu chuẩn vàng trong thể loại này, tiết lộ câu chuyện về người đàn ông với cuộc sống vừa đơn giản vừa phức tạp như những lý thuyết của mình.

3. Tại Nhà với André và Simone Weil (Dịch sơ: Góc Nhìn Gần Gũi cùng André và Simone Weil), tác giả Sylvie Weil

Mọi người có tư duy sáng suốt đều cần phải có sự 'sùng kính' với Simone Weil ở một mức độ nào đó. Không có học giả nào thuộc thế kỷ 20 có thể hoàn thiện phong cách tư duy của mình mà không đưa ra kết luận logic tốt như thế, khiến bà trở thành một người thánh trong mắt nhiều người sống trong thế tục. Mặc dù vậy, sự thánh thiện của bà thường được trải nghiệm tốt hơn khi nhìn từ xa, theo như cháu gái của bà, Sylvie, tiết lộ. Ngủ trên sàn nhà bên cạnh một chiếc giường lò xo đẹp tại nhà của anh trai mình (cũng là nhà toán học nổi tiếng André Weil), nghe có vẻ sang trọng, nhưng trong thực tế thì lại không thoải mái chút nào. Với tư cách là một nhà văn, Sylvie Weil đã tạo ra một cuốn tiểu sử về ba bộ não, làm việc hỗ trợ lẫn nhau và cũng tranh cãi với nhau.

Simone Weil

4. Kant: Một Cuộc Đời (Dịch sơ: Tiểu sử Kant), tác giả Manfred Kuehn

Rất ít người đọc về Kant chỉ để giải trí. Nếu bạn biết ai đó nghiên cứu ông vì mục đích giải trí, tôi sẽ rất muốn trò chuyện với họ. Cuốn tiểu sử của Kuehn luôn được quảng cáo là một tác phẩm 'bất ngờ', trong đó viết rằng Kant đôi khi cũng đến muộn 5 phút cho bữa sáng và thỉnh thoảng ông đi dép ngược. Thực tế, cuốn sách này mô tả mọi thứ về Kant - cẩn thận, dí dỏm (theo cách dí dỏm của các triết gia - một điều không nhiều người có), và còn nhiều điều khác nữa. Ngay cả tựa đề của sách cũng khá nhạt nhẽo nhưng phù hợp. Tuy nhiên, giống như 'Phê bình Lý trí Thuần túy' (The Critique of Pure Reason), cuốn sách này cũng vô cùng xuất sắc và đọc nó cũng chính là một cuộc trò chuyện vinh dự với một trong những tư duy vĩ đại nhất.

5. Simone de Beauvoir: Hình thành của Một Phụ Nữ Trí Tuệ (Dịch sơ: Simone de Beauvoir: Sự Hình Thành của Một Phụ Nữ Trí Tuệ), tác giả Toril Moi

Gọi tồn tại là một điều mơ hồ chính là khẳng định rằng ý nghĩa của nó không bao giờ ổn định, rằng ý nghĩa đó luôn phải được định lại. Thật khó để vượt qua cuốn tiểu sử về De Beauvoir của Deirdre Bair. Tuy nhiên, những câu chữ của Moi cũng rất sâu sắc và có sức ảnh hưởng. Là một cuốn sách điều tra mạnh mẽ và thông minh về tư duy của De Beauvoir, cuốn sách đặt bà vào lịch sử những nhà nữ học giả và đưa ra cách thức họ bị lãng quên hoặc coi thường trong cuộc sống (hoặc trong tình yêu) của họ. Trong cuốn sách đầy tính thách thức này, Moi thách thức bạn phải tranh luận với bà, và nếu làm như vậy, bạn phải chắc chắn về lập trường của mình.

6. Frantz Fanon: Một Tiểu Sử (Dịch sơ: Tiểu Sử Frantz Fanon), tác giả David Macey

Thời thơ ấu của Derrida ở Algeria đóng vai trò quan trọng đối với tư duy của ông, như ông đã viết, và không ai có thể viết về Algeria mà không đọc những bài viết chính trị của Fanon. Macey đã khám phá những tác phẩm đó một cách tài tình, nhưng thực tế là công việc của Fanon trong vai trò một bác sĩ tâm lý mới là điều tiết lộ. Trong thời gian chiến tranh độc lập, Fanon thường thăm các bệnh nhân đang chịu đựng tra tấn tâm lý và quan tâm đến hậu quả tinh thần của việc tra tấn. Việc ông chăm sóc cả hai đối tượng này với sự chú ý bình đẳng thực sự là điều kinh ngạc, và việc ông thực hiện công việc đó trong khi viết những tác phẩm đã làm danh tiếng của mình là điều khiến mọi người ngạc nhiên hơn. Macey đã mang lại sự công bằng cho ông, điều đó thật sự có ý nghĩa.

7. Cuộc đời của Georges Perec: Một Sống Trong Lời Nói, bởi David Bellos

Một lựa chọn sáng suốt trong cuộc đời là đọc tác phẩm của David Bellos, bao gồm cả các tác phẩm dịch của ông ấy. Cuốn Sống của Jacques Tati của ông ấy thực sự tuyệt vời, nhưng ở đây, ông là người nắm bắt vẻ đẹp độc đáo của Georges Perec. Perec là loại tác giả mà hầu hết các tác giả khác đều ao ước trở thành, thông minh, sáng tạo và tài năng, có khả năng kết hợp sự thông minh với khả năng kể chuyện xuất sắc. Một cuốn tiểu thuyết không chứa bất kỳ chữ cái 'e' nào à? Tại sao không? Và một cuốn tiểu thuyết kể về cuộc phiêu lưu trong một căn hộ của một hiệp sĩ, mô tả tất cả các khía cạnh của cuộc sống qua từng trang giấy? Tuyệt vời! Chúng ta đều nên biết ơn vì ông đã tìm thấy Bellos để viết câu chuyện của mình - không ai có thể kể lại nó tốt hơn ông.

Georges Perec

8. Tại Quán Cafe Tư Tưởng: Cuộc Sống và Triết Lý, bởi Sarah Bakewell

Cùng với cuốn Grand Hotel Abyss của Stuart Jefferies, cuốn sách này đã trở thành một tác phẩm hoàn hảo trong thể loại tiểu sử, đến mức mà bất kỳ xếp hạng cao nào cũng phải thừa nhận: “Cảm giác giống như khi Tại Quán Cafe Tư Tưởng gặp Lắng Nghe Thế Kỷ 20.” Điều này có lý do. Khả năng của Bakewell trong việc kết nối tư tưởng của một triết gia với cuộc đời và cá tính của họ thực sự ấn tượng. Tôi đặc biệt thích cách bà lý luận chậm rãi, cẩn thận, làm cho thậm chí cả Heidegger cũng phải chấp nhận. Bà viết rằng việc trưng bày cuốn sách của Paul Celan bên cạnh cửa sổ của hiệu sách địa phương của ông là “ví dụ duy nhất thực sự tôi có thể tìm thấy để cho thấy ông ấy thực sự làm điều gì đó tử tế.”

9. Angela Davis: Một Tự Truyện, bởi Angela Davis

Chú ý rằng đây là một tự truyện, không phải tự truyện đầy đủ - Davis luôn làm việc, và cuốn sách này chỉ là một phần nhỏ trên cuộc hành trình của bà, về mặt chính trị và học thuật. Viết vào cuối những năm 20 của mình, Davis đã trải qua thời kỳ lao động và đóng góp vào phong trào dân quyền, khiến cho cuốn sách trở thành một cuộc phiêu lưu sâu sắc qua một kỷ nguyên 'lên men' của chính trị và học thuật. Sự kiên nhẫn và cam kết của bà đã tạo ra một câu chuyện hấp dẫn - một tự truyện khác sẽ làm cho nó càng thú vị hơn.

Angela Davis

10. Nhật Ký Chiến Tranh, bởi Jean-Paul Sartre

Sartre là một tác giả viết tiểu sử kỳ lạ. Khi áp đặt Flaubert và Genet qua 'máy tạo ra xúc cảm' của triết học hiện sinh, ông đã tạo ra một kỳ tích đáng chú ý là khiến bạn không muốn đọc những dòng văn đó. Là một người đàn ông, một triết gia và một nhà văn, cũng rất khó để yêu thích ông. Tuy nhiên, tôi lại thích ông vì những trang nhật ký này. Chúng kể câu chuyện của một trí tuệ tự tìm kiếm bản thân, khám phá khung lý thuyết để xây dựng nền tảng tư duy của mình. Chúng cũng là nhật ký đầy cảm xúc về một tâm trí đang hồi phục sau thời kỳ trầm cảm, bị rơi vào một thế giới hỗn loạn không kiểm soát, trước khi Sartre xuất hiện với lý thuyết về phi lý. Ông viết về sự sụp đổ của mình: “Tôi bỗng nhận ra rằng bất kỳ ai cũng có thể trở thành bất cứ điều gì.” Điều mà ông đã trở thành thật đáng kinh ngạc.