Tôn Sĩ Nghị

Tôn Sĩ Nghị (tiếng Trung: 孫士毅, 1720-1796), với tên chữ Trí Dã (智冶) và tên tự khác là Bổ Sơn (补山), đến từ tỉnh Chiết Giang. Ông là một vị đại thần nổi bật của triều đại Thanh và là một trong những tướng lĩnh thất bại trước vua Quang Trung của Đại Việt.

Ông vốn là quan văn, đỗ tiến sĩ dưới triều Càn Long. Ông đã đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng như nội các Trung thư, Thị độc, Biên tu, Thái thường tự Thiếu khanh. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm bố chính sứ tại Sơn Đông, rồi làm tuần phủ tại Quảng Tây. Ông cũng hai lần giữ chức tổng đốc Lưỡng Quảng dưới triều Càn Long. Lần đầu từ ngày 26 tháng 2 năm 1785 đến 1 tháng 9 năm 1785, và lần thứ hai từ ngày 1 tháng 9 năm 1785 đến 19 tháng 2 năm 1789. Ông đã chỉ huy quân đội trong trận chiến với Nguyễn Huệ tại Thăng Long vào dịp Tết Kỷ Dậu 1789, nhưng bị đánh bại.

Năm 1787, ông chỉ huy phòng thủ tại Triều Châu để ngăn chặn cuộc nổi dậy của Lâm Sảng Văn (林爽文) từ Đài Loan. Năm sau, ông dẫn quân Thanh tiến vào Đại Việt theo yêu cầu của Lê Chiêu Thống nhằm phục hồi triều Hậu Lê. Chiến dịch này của Tôn Sĩ Nghị là một trong những chiến dịch quan trọng của triều đại Càn Long và được ghi lại trong Thập toàn ký (1792). Càn Long đã tự xưng là Thập toàn lão nhân vì thành tích này. Xem thêm chi tiết trong bài Chiến thắng Kỷ Dậu.

Mặc dù không thành công trong việc phục hồi triều Hậu Lê, nhưng ông vẫn được phong tặng danh hiệu Nhất đẳng Mưu Dũng công và giữ chức vụ Binh bộ Thượng thư. Năm 1791, ông được điều chuyển làm tổng đốc Tứ Xuyên, phụ trách cung ứng quân nhu cho quân đội của Phúc Khang An trong chiến dịch trừng phạt quân đội Gurkha tại khu vực Gorkha thuộc Nepal. Sau đó, ông dẫn quân trấn áp các cuộc nổi dậy của người Miêu và Bạch Liên giáo. Ông qua đời vào năm Gia Khánh thứ nhất (1796).

Trong văn hóa đại chúng

• Nguyễn Huệ
• Phú Lặc Hồn (富勒渾)
• Phúc Khang An (福康安)
• Thư Thường (舒常)

Liên kết bên ngoài

• Tôn Sĩ Nghị trên baike.baidu.com (tiếng Trung)