Buzz
Tài liệu soạn văn lớp 10 bao gồm cả hai học kỳ, từ cơ bản đến nâng cao, giúp học sinh nắm vững kiến thức văn hóa và làm văn.
Với tài liệu soạn văn lớp 10, học sinh có thể tự học tại nhà, nắm bắt kiến thức và chuẩn bị tốt cho bài kiểm tra, bài kiểm tra. Tài liệu không chỉ hỗ trợ học sinh mà còn là nguồn tài nguyên giảng dạy quý báu cho giáo viên.
Tài liệu soạn văn lớp 10 - Hỗ trợ học tập và giảng dạy môn văn hiệu quả
Mẫu bài soạn văn lớp 10
Soạn văn lớp 10: Vận nước (Quốc tộ) - Pháp Thuận
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Đỗ Pháp Thuận (915 – 990) - Nhà sư thiền Nam phương, có đóng góp quan trọng dưới triều Lê.
2. Bài thơ thể hiện ý thức trách nhiệm và niềm tin tưởng vào tương lai đất nước, với khát vọng hoà bình của dân tộc Việt Nam.
3. Nghệ thuật triết lí: Hình tượng thiên nhiên diễn đạt vận nước vững bền, hưng thịnh. Câu thơ ngắn gọn, ý thơ hàm xúc.
II. RÈN KĨ NĂNG
1. Mượn hình tượng thiên nhiên nói về vận nước như dây leo quấn quýt, vừa thể hiện sự bền chặt vừa nói lên sự phát triển thịnh vượng của nước mình. Câu thơ khẳng định vận may của đất nước và niềm tin của tác giả.
2. Hai câu thơ đầu thể hiện hoàn cảnh đất nước sau nhiều biến động và tâm trạng lạc quan, tự hào của nhà thơ.
Soạn văn 10: Tổng quan văn học Việt Nam
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Cấu trúc văn học Việt Nam
Văn học dân gian: thần thoại, sử thi, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo; sáng tác tập thể, truyền miệng, thể hiện tình cảm chung của nhân dân lao động.
Văn học viết: viết bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ quốc ngữ; sáng tác của trí thức, ghi lại bằng chữ viết, mang đậm dấu ấn sáng tạo cá nhân.
2. Hai thời đại lớn của văn học Việt Nam
Văn học trung đại: từ thế kỉ X đến XIX, viết bằng chữ Hán và chữ Nôm, phát triển trong văn hoá Đông Á, Đông Nam Á, giao lưu với văn học Trung Quốc.
Văn học hiện đại: bắt đầu từ thế kỉ XX, tiếp xúc và đổi mới trong bối cảnh giao lưu văn hoá thế giới.
3. Văn học Việt Nam thể hiện tư tưởng, tình cảm, quan niệm chính trị, văn hoá, đạo đức, thẩm mĩ của con người Việt Nam trong nhiều mối quan hệ đa dạng: với thiên nhiên, quốc gia dân tộc, xã hội và ý thức về bản thân.
II. RÈN KĨ NĂNG
1. Sơ đồ bộ phận của văn học Việt Nam
* Lưu ý: Nền văn hóa viết Việt Nam chính thức hình thành từ thế kỉ X. Trước đó, văn hóa của người Việt chủ yếu ghi dấu bằng văn học dân gian. Khi nền văn hóa viết hình thành, văn học dân gian vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển.
2. Các khái niệm 'bút lông' và 'bút sắt'
- Thời trung đại: văn học chữ Hán và chữ Nôm - 'bút lông'.
- Thời hiện đại: văn học chữ quốc ngữ - 'bút sắt'.
3. Văn học Việt Nam phản ánh đời sống tâm tư, tình cảm, quan niệm chính trị, đạo đức, thẩm mỹ, ở nhiều mối quan hệ: với thiên nhiên, quốc gia dân tộc, xã hội, và về bản thân.
3.1. Phản ánh mối quan hệ với thiên nhiên
Văn học Việt Nam khám phá và thể hiện sự gần gũi, tươi đẹp của thiên nhiên, biến đổi theo quan niệm thẩm mỹ của từng thời kỳ.
3.2. Phản ánh mối quan hệ quốc gia dân tộc
Mối quan hệ này là đề tài quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam, thể hiện tình yêu nước, ý thức về quốc gia, dân tộc, đấu tranh cho độc lập và tự chủ.
3.3. Phản ánh mối quan hệ xã hội
Trong xã hội có giai cấp đối kháng, văn học Việt Nam chống lại chuyên quyền và thể hiện cảm thông với người dân bị áp bức.
3.4. Phản ánh ý thức về bản thân
Văn học ghi lại quá trình khẳng định cái đạo lí làm người của người Việt Nam, kết hợp hài hòa giữa tâm và thân, tư tưởng và vị tha, ý thức cá nhân và cộng đồng.
3. Cuối cùng, đường lối trị nước được tóm gọn trong hai chữ 'vô vi'. Vô vi theo quan điểm của Lão Tử là tuân theo tự nhiên, không phản đối quy luật của tự nhiên. Ở đây, 'vô vi' có thể hiểu là người trị quốc phải sử dụng lòng nhân để thuyết phục nhân dân, tạo niềm tin. Khi nhân dân tin tưởng, đất nước sẽ đạt được thái bình. Trị nước ở đây là sử dụng lòng nhân để lãnh đạo quốc gia. Hai câu thơ cuối cùng là lời khẳng định rằng chỉ có việc trị nước bằng lòng nhân mới là chiến lược bền vững để xây dựng một quốc gia hòa bình và thịnh vượng.
4. Bài thơ nhấn mạnh vào hai chữ 'thái bình' như là điểm quan trọng nhất. Cả con đường lãnh đạo quốc gia cũng hướng tới mục tiêu này. Người dân thời kỳ đó mong muốn một đất nước 'thái bình muôn thủa'. Hai câu thơ cuối cùng phản ánh tinh thần hòa bình của dân tộc Việt Nam, chúng ta luôn ủng hộ hòa bình.
- Soạn văn lớp 10 số 3: Chiến thắng Mtao Mxây
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Về định nghĩa của sử thi
Sử thi là thể loại văn học dân gian mô tả các sự kiện quan trọng trong cộng đồng cổ đại, sử dụng ngôn ngữ có vần và nhịp, xây dựng những hình tượng lớn, hùng vĩ để kể về những biến cố lớn xảy ra trong cộng đồng.
Có hai loại sử thi dân gian:
- Sử thi thần thoại kể về việc hình thành thế giới, sự xuất hiện của các dân tộc, vùng đất cổ đại, thường liên quan đến các thần thánh. Ví dụ ở Việt Nam là Đẻ đất đẻ nước (Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mơ-nông),...
- Sử thi anh hùng kể về cuộc đời và chiến công của những anh hùng, đại diện cho sức mạnh, quyền lực và ước mơ của cộng đồng cổ đại. Ví dụ như Đam Săn, Đăm Di, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê- đê); Đam Noi (Ba- na),... Trong số này, sử thi Đam Săn nổi tiếng nhất.
2. Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây
Đoạn trích nằm ở giữa tác phẩm, mô tả về chiến thắng của Đam Săn trước Mtao Mxây. Sau khi làm chồng của tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đam Săn trở thành một tù trưởng có uy danh và giàu có. Mtao Grứ và Mtao Mxây lừa dối Đam Săn và nô lệ để cướp bóc làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Trong cả hai lần đối đầu, Đam Săn đều chiến thắng, giữ vững vợ và chiếm đất đai, tài sản của kẻ địch. Đoạn trích này tóm lược chiến thắng và thành công của Đam Săn trong cuộc sống và trận đấu.
Đoạn trích tôn vinh chiến công của Đam Săn, đây là cuộc chiến đấu vì danh dự, hạnh phúc gia đình và mong muốn cuộc sống bình yên cho bản làng và dòng họ. Đoạn trích này là minh chứng điển hình cho đặc điểm của sử thi anh hùng.
II. SOẠN BÀI
1. Tóm tắt diễn biến trận đánh theo trình tự các sự kiện
a) Đam Săn thách thức Mtao Mxây nhưng Mtao Mxây trố mắt chối đấu.
b) Bắt đầu cuộc đối đầu:
- Vòng đấu thứ nhất
+ Cả hai đều múa khiên.
+ Mtao Mxây múa trước, tỏ ra yếu đuối và kém tài.
+ Đam Săn múa sau, cho thấy sức mạnh và tài năng vượt trội.
+ Kết quả của vòng đấu: Mtao Mxây chạy trốn khắp nơi để tránh khỏi khiên của Đam Săn.
- Vòng đấu thứ hai
+ Đam Săn múa khiên, mạnh mẽ như cơn gió bão. Cả cây giáo đâm liên tiếp vào Mtao Mxây nhưng không thể xuyên thủng.
+ Kết quả
+ Nhờ sự giúp đỡ từ Ông Trời, Đam Săn chặt đầu Mtao Mxây.
+ Dân làng Mtao Mxây đồng loạt theo Đam Săn về ngôi làng mới.
- Soạn văn 10: Tấm Cám
Câu 1:
Cốt truyện chia thành hai giai đoạn quan trọng:
- Từ phần Tấm nhận chiếc yếm đỏ đến khi Tấm tham gia hội phản ánh sự mâu thuẫn xoay quanh quyền lợi về cả vật chất và tinh thần trong cuộc sống hàng ngày.
- Phần còn lại liên quan đến cái chết của Tấm và sự hóa thân trở lại của cô, tạo ra mâu thuẫn về địa vị và quyền lợi đẳng cấp (mâu thuẫn xã hội) nổi bật hơn.
Cốt truyện thể hiện sự phát triển của hai nhân vật chính:
- Tuyến mẹ con Cám: trở nên tàn ác và độc đoán hơn theo thời gian.
- Tuyến nhân vật Tấm, từ hành động yếu ớt, cô trở nên quyết liệt và chủ động hơn, chiến đấu để đòi lại hạnh phúc của mình.
Câu 2:
Sau khi chết, Tấm hóa thân thành: chim vàng anh - hai cây xoan đào - khung cửi - quả thị, tượng trưng cho sự đồng nhất giữa con người và vật. Bốn hình thức biến hóa này vẫn thể hiện đẹp phẩm chất của Tấm: giữ vững, bình dị và sáng tạo. Biến hóa còn thể hiện sự biến đổi trong ý thức đấu tranh của nhân vật.
Ví dụ: Khi là chim vàng anh, nhìn thấy Cám giặt áo, chim nhắc nhở: 'Phơi áo chồng tao, phơi lao phơi sào, chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao'. Nhưng khi khung cửi nói, là lời đe dọa:
Cót ca, cót két
Lấy tranh chồng chị
Chị khoét mắt ra
Quá trình hóa thân là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của Tấm, không thể bị tiêu diệt bởi bất kỳ thế lực nào. Đây cũng là nguyên nhân quan trọng góp phần vào chiến thắng cuối cùng của nhân vật.
Câu 3:
Mâu thuẫn giữa Tấm và Cám là mâu thuẫn gay gắt, không giải quyết được. Mẹ con Cám liên tục hại Tấm, quyết tâm tiêu diệt cô. Tấm chỉ có hai lựa chọn: sống (khiến Cám chết) hoặc chết. Đây không chỉ là trả thù mà còn là vấn đề sinh tồn. Hành động trả thù của Tấm thể hiện quan điểm 'ác giả ác báo' của nhân dân.
Câu 4: Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện Tấm Cám.
Mâu thuẫn và xung đột trong truyện thể hiện mâu thuẫn gia đình phụ quyền thời cổ đại (dì ghẻ và con chồng). Nguồn gốc là quyền lợi về tài sản và địa vị trong gia đình. Truyện còn phản ánh cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, là cuộc chiến giữa người lương thiện và những kẻ bất lương.
II. Luyện tập
Truyện thể hiện đặc điểm của cổ tích thần kì với sự tham gia của yếu tố thần bí như nhân vật Bụt, xương cá bống và biến hóa thần kỳ của nhân dân.
Kết cấu truyện tuân theo kiểu nhân vật chính trải qua nhiều khó khăn trước khi đạt được hạnh phúc. Đây là một kết cấu phổ biến trong truyện cổ tích thần kì.
Truyện phản ánh xung đột xã hội thời cổ đại và sự phân biệt giai cấp.
Kết thúc của truyện mang tính nhân đạo và lạc quan.
Bạn không chỉ có thể tìm hiểu tài liệu soạn văn lớp 10 mà còn có thêm nguồn tài liệu hữu ích khác cho nhiều môn và khối lớp khác nhau, giúp hỗ trợ quá trình học tập và rèn luyện kiến thức hiệu quả hơn. Tải Miễn Phí cung cấp bộ tài liệu soạn văn lớp 9 để học sinh có thêm nguồn kiến thức phong phú và mở rộng hiệu suất học tập, rèn luyện kỹ năng của mình.
