Tổng hợp bài tập Chủ đề 2: Ôn lại truyện cổ tích

Buzz

Nội dung bài viết

Lý thuyết và bài tập về cổ tích

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Lý thuyết về cổ tích là thể loại truyện kể dân gian, thể hiện triết lý cuộc sống và ước mơ về một xã hội công bằng.
- Các nhân vật trong cổ tích thường có phẩm chất nhân văn, được kể theo trình tự thời gian tuyến tính, phản ánh quan hệ nhân quả.
- Việc sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng và kì ảo nhằm tăng sự hấp dẫn cho câu chuyện.
- Các tác phẩm như Sọ Dừa, Em bé thông minh và Non-bu và Heng-bu đều ca ngợi nhân đức và giá trị của lao động, đồng thời nêu bật bài học về lòng nhân ái và công bằng trong xã hội.
- Em bé chăm sóc chim nhạn và được chim trả ơn bằng hạt bầu.
- Anh trai ganh tị, hành động thâm hiểm khiến anh trở nghèo khổ.
- Em bé thương anh và cứu giúp anh trai.

Lý thuyết và bài tập về cổ tích

Lý thuyết về cổ tích

1. Lý thuyết về cổ tích

Yếu tố	Cổ tích
*Khái niệm*	Là thể loại truyện kể dân gian, kết quả của trí tưởng tượng dân gian, xoay quanh cuộc đời, số phận của một số kiểu nhân vật. Thể hiện cách nhìn, cách nghĩ của người xưa đối với cuộc sống, đồng thời nói lên ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp
*Cốt truyện*	Thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, mở đầu bằng ‘Ngày xửa ngày xưa…” và kết thúc có hậu
*Mạch kể*	Được kể theo trình tự thời gian
*Nhân vật*	Kể về một số kiểu nhân vật như nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh,… Phẩm chất của nhân vật truyện cổ tích chủ yếu được thể hiện qua hành động
*Mạch truyện*	Được kể theo trật tự thời gian tuyến tính, thể hiện rõ quan hệ nhân quả giữa các sự kiện
*Lời kể*	Thường mở đầu bằng những từ ngữ chỉ không gian, thời gian không xác định. Tùy thuộc vào bối cảnh, người kể chuyện có thể thay đổi một số chi tiết trong lời kể, tạo ra nhiều bản kể khấc nhâu ở cùng một cốt truyện
*Yếu tố kì ảo*	Các chi tiết, sự việc thường có tính chất hoang đường, kì ảo

2. Tóm tắt nội dung chính của các tác phẩm

Văn bản	Tóm tắt	Nội dung chính	Giá trị nghệ thuật
Sọ Dừa	Có đôi vợ chồng nghèo phải đi ở cho nhà phú ông và hiếm muộn con cái. Một lần bà vợ uống nước trong cái vỏ dừa, về nhà có mang, sinh ra một đứa bé kì dị, không chân không tay, tròn như quả dừa. Toan vứt đi thì đứa bé cầu xin nên bà vợ không nỡ mà giữ đứa bé lại, đặt tên Sọ Dừa. Lớn lên, Sọ Dừa thay mẹ chăn bò. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu, chỉ có cô út đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Một ngày, cô út phát hiện vẻ đẹp con người Sọ Dừa, đem lòng thương yêu. Sọ Dừa nhờ mẹ hỏi cưới. Dù bị thách cưới cao, Sọ Dừa vẫn đáp ứng đầy đủ. Sọ Dừa trở về hình dáng một chàng trai tuấn tú đến đón cô út về làm vợ khiến hai cô lớn nhà phú ông vô cùng ghen tức. Sọ Dừa thi đỗ Trạng Nguyên được vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà đề phòng tai họa. Sọ Dừa đi vắng, hai người chị hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển nhằm cướp chồng em. Nhờ những đồ vật chồng đưa, cô út thoát chết, được chồng cứu trên đường đi sứ. Hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị xấu hổ bỏ nhà đi biệt xứ.	Truyện đề cao lòng nhân ái, sự yêu thương đùm bọc lẫn nhau, ca ngợi vẻ đẹp bên trong của con người, khẳng định niềm tin vào sự công bằng, vào giá trị của lao động và sự cố gắng. Truyện nêu lên bài học khi đánh giá, nhìn nhận một con người: phải xem xét toàn diện, không nên chỉ nhìn vẻ bề ngoài.	Sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng hoang đường, kì ảo.
Em bé thông minh	Một ông vua sai viên quan đi tìm người hiền tài. Viên quan ấy đến đâu cũng ra những câu đố hóc búa để thử tài. Một hôm, thấy hai cha con làm ruộng, quan hỏi một câu hỏi khó “trâu của lão cày một ngày được mấy đường?”. Cậu con trai nhanh trí hỏi vặn lại khiến viên quan thua cuộc. Nhận ra người tài, viên quan về báo vua. Vua tiếp tục thử tài, bắt dân làng đó nuôi để trâu đực đẻ ra trâu con. Cậu bé nghĩ ra cách và cứu được dân làng. Lần thử tài sau, cậu bé vượt qua thử thách khiến vua nể phục. Vua láng giềng có ý xâm lược, muốn dò xét nhân tài nước ta, sai sứ giả mang sang chiếc vỏ ốc vặn thật dài và đố xâu sợi chỉ qua. Cả triều không ai tìm ra cách, vua tìm cậu bé. Cậu bé thông minh chỉ ra cách giải, giúp đất nước tránh được một cuộc chiến. Vua phong cậu làm trạng nguyên.	“Em bé thông minh” là loại truyện cổ tích về nhân vật thông minh – kiểu nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian (qua hình thức giải những câu đố, vượt những thách đố oái oăm,…), từ đó tạo tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hằng ngày.	- Dùng câu đố thử tài, từ đó tạo nên tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ phẩm chất, tài năng. - Cách dẫn dắt sự việc cùng với mực độ tăng dần của những câu đố và cách giải đố tạo nên tiếng cười hài hước.
Non-bu và Heng-bu	Gia đình nọ có hai anh em, cha mẹ mất sớm. Vợ chồng người anh tham lam giành hết tài sản của cha mẹ để lại, chẳng để lại cho em được gì. Năm nọ, khi mùa xuân đến, có đôi chim nhạn đẻ trứng trên mái nhà người em. Người em chăm sóc chu đáo và cứu chim non. Năm sau, chim quay lại trả ơn người em bằng hạt bầu. Người em gieo trồng và thu về vàng bạc, châu báu, cuộc sống trở nên sung túc. Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và ngóng chờ chim nhạn bay qua nhà mình. Chờ mãi không có chim gãy chân, anh ta liền bẻ gãy chân con chim non và bôi thuốc cho nó. Mùa xuân năm sau, con chim cũ bay về trả hạt bầu cho người anh. Người anh gieo trồng và thu về những trận đòn nảy lửa từ bọn yêu tinh và cướp từ quả bầu chui ra. Người anh trở nên nghèo khổ và người em đã thương xót, cưu mang anh trai của mình.	Truyện đề cao lòng nhân ái, sự yêu thương đùm bọc lẫn nhau, ca ngợi vẻ đẹp bên trong của con người, khẳng định niềm tin vào sự công bằng, vào giá trị của lao động và sự cố gắng. Qua đó, truyện cũng nêu lên bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc sẽ nhận lấy những hậu quả xấu.	- Xây dựng nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo tạo nên sức hấp dẫn cho cổ tích. - Xây dựng hai tuyến nhân vật đối lập: nhân vật lương thiện và nhân vật tham lam, ích kỷ.

Yêu cầu

Câu 1: Phân biệt những câu chuyện cổ tích sau đây:

Tác phẩm	Cổ tích
Con Rồng cháu Tiên
Sọ Dừa
Bánh chưng, bánh giầy
Thạch Sanh
Thánh Gióng
Em bé thông minh
Tấm Cám
Sơn Tinh, Thủy Tinh
Cây bút thần
Ông lão đánh cá và con cá vàng
Ếch ngồi đáy giếng

Câu 2: Trong câu chuyện Em bé thông minh, bé đã vượt qua nhiều khó khăn. Hãy kể lại những thử thách một cách tuân thủ thứ tự.

Câu 3: Tính cách đặc biệt của việc Sọ Dừa ra đời là gì?

Câu 4: Đọc câu chuyện Em bé thông minh và trả lời các câu hỏi:

a. Khi được nhắc đến tài năng của em bé, tác giả chủ yếu muốn tôn vinh điều gì?

b. Nhân vật em bé thuộc loại nhân vật nào trong truyện cổ tích?

c. Em bé được vinh quang nhờ vào điều gì?

Câu 5: Đọc văn bản Non-bu và Heng-bu và trả lời câu hỏi:

a. Tóm tắt nội dung tác phẩm Non-bu và Heng-bu.

b. Từ nội dung của truyện Non-bu và Heng-bu, bạn nghĩ ngay đến câu chuyện dân gian nào của Việt Nam?

Hướng dẫn giải

Câu 1:

Xác định những truyện cổ tích trong những tác phẩm dưới đây:

Con Rồng cháu Tiên, Sọ Dừa; Bánh chưng bánh giầy; Thạch Sanh; Thánh Gióng; Em bé thông minh; Tấm Cám; Sơn Tinh, Thủy Tinh; Cây bút thần; Ông lão đánh cá và con cá vàng; Ếch ngồi đáy giếng

Phương pháp:

Ôn lại kiến thức về thể loại cổ tích

Giải thích chi tiết:

Tác phẩm	Cổ tích
Con Rồng cháu Tiên
Sọ Dừa	X
Bánh chưng, bánh giầy
Thạch Sanh	X
Thánh Gióng
Em bé thông minh	X
Tấm Cám
Sơn Tinh, Thủy Tinh
Cây bút thần	X
Ông lão đánh cá và con cá vàng
Ếch ngồi đáy giếng

Câu 2:

Trong truyện Em bé thông minh, em bé đã vượt qua nhiều thử thách. Em hãy kể lại những thử thách đối với em bé theo đúng trình tự.

Phương pháp:

Đọc kỹ văn bản truyện Em bé thông minh, chú ý đến các chi tiết thử thách dành cho em bé.

Giải thích chi tiết:

Những thách thức bao gồm:

- Lần 1: Trả lời câu đố của quan viên - 'Trâu cày một ngày được mấy dặm?'.

- Lần 2: Thử thách của vua đối với nhân dân làng - nuôi ba con trâu đực sao cho chúng đẻ thành chín con trong một năm để nộp lại cho vua.

- Lần 3: Cũng là thách thức của vua - biến một con chim sẻ thành ba mâm cỗ thức ăn.

- Lần 4: Câu đố thách thức của sứ thần nước ngoài - xâu một sợi chỉ mảnh qua ruột con ốc vặn rất dài.

Câu 3:

Sự ra đời của Sọ Dừa có những đặc điểm gì khác thường?

Phương thức:

Đọc kỹ văn bản truyện Sọ Dừa

Giải thích chi tiết:

- Điểm đầu tiên, việc mang thai của bà mẹ khác thường: uống nước mưa ở quả dừa bên gốc cây lớn

- Điểm thứ hai, hình dạng khi sinh ra khác thường: không chân không tay, giống như một quả dừa

- Điểm thứ ba, mặc dù hình dạng lạ thường nhưng Sọ Dừa biết nói như con người, khi lớn lên vẫn giữ nguyên như lúc nhỏ, “chỉ lăn lông lốc trong nhà, không làm được gì cả”

Câu 4:

Đọc truyện Em bé thông minh và trả lời các câu hỏi:

a. Khi được kể về tài năng của em bé, tác giả chủ yếu nhằm ca ngợi điều gì?

b. Nhân vật em bé thuộc kiểu nhân vật nào trong truyện cổ tích?

c. Nhân vật em bé được hưởng vinh quang nhờ vào điều gì?

Phương thức:

Đọc kỹ văn bản truyện Em bé thông minh

Giải thích chi tiết:

a. Khi được nhắc đến tài năng của em bé, tác giả chủ yếu muốn ca ngợi trí tuệ của nhân dân lao động

b. Nhân vật em bé thuộc loại nhân vật thông minh tài giỏi trong truyện cổ tích

c. Nhân vật em bé được vinh quang nhờ vào sự thông minh, hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân

Câu 5:

Đọc văn bản Non-bu và Heng-bu và trả lời câu hỏi:

a. Tóm tắt tác phẩm Non-bu và Heng-bu.

b. Từ nội dung của truyện Non-bu và Heng-bu, em liên tưởng đến câu chuyện dân gian nào của Việt Nam?

Phương thức:

Đọc kỹ văn bản truyện Non-bu và Heng-bu

Giải thích chi tiết:

a. Tóm tắt:

Gia đình này có hai anh em, cha mẹ sớm mất. Vợ chồng anh trai tham lam, giành hết tài sản của cha mẹ để lại, không để lại cho em bé gì. Một năm, khi mùa xuân tới, có một cặp chim nhạn đẻ trứng trên mái nhà của em bé. Em bé chăm sóc chu đáo và cứu chim non. Năm sau, chim quay lại trả ơn em bé bằng hạt bầu. Em bé gieo trồng và thu hoạch được vàng bạc, châu báu, cuộc sống trở nên sung túc. Anh trai luôn tin, lần la lên để hỏi và mong chờ chim nhạn bay qua nhà của mình. Đợi mãi không thấy chim, anh ta cắt đứt chân con chim non và bôi thuốc cho nó. Mùa xuân năm sau, con chim quay trở lại để trả hạt bầu cho anh trai. Anh trai gieo trồng và thu hoạch được những trận đòn nảy lửa từ bọn yêu tinh và lấy cắp từ quả bầu. Anh trai trở nên nghèo khổ và em bé đã thương xót, cứu giúp anh trai của mình.

b. Từ nội dung của truyện Non-bu và Heng-bu, bạn liên tưởng đến truyện Cây khế của Việt Nam

Các câu hỏi thường gặp

Cổ tích là thể loại truyện kể dân gian như thế nào?

Cổ tích là thể loại truyện kể dân gian, thể hiện trí tưởng tượng phong phú của người xưa. Nó xoay quanh cuộc sống và số phận các nhân vật, phản ánh cách nhìn và ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp.

Yếu tố nào tạo nên sự đặc sắc trong cổ tích Việt Nam?

Sự đặc sắc của cổ tích Việt Nam đến từ việc sử dụng nhiều yếu tố kỳ ảo và hoang đường, cùng với những nhân vật có phẩm chất nổi bật như thông minh, dũng cảm, tạo ra những bài học sâu sắc về đạo đức và nhân cách.

Em bé thông minh đã vượt qua những thử thách nào trong truyện?

Trong truyện 'Em bé thông minh', nhân vật đã vượt qua nhiều thử thách như trả lời câu đố khó của quan viên, nuôi trâu đực để chúng đẻ ra, và giải câu đố phức tạp của vua. Qua mỗi thử thách, cậu bé thể hiện trí tuệ và sự nhanh nhạy.

Bài học gì được rút ra từ truyện Sọ Dừa?

Truyện Sọ Dừa mang lại bài học về việc đánh giá con người không chỉ qua vẻ bề ngoài. Nó nhấn mạnh giá trị của tình yêu thương, sự nhân ái, và công bằng trong xã hội, khuyến khích người đọc nhìn nhận con người từ bản chất bên trong.

Truyện Non-bu và Heng-bu truyền tải thông điệp gì về lòng nhân ái?

Truyện Non-bu và Heng-bu truyền tải thông điệp mạnh mẽ về lòng nhân ái và sự công bằng. Qua câu chuyện, nhân vật lương thiện được tưởng thưởng, trong khi nhân vật tham lam phải nhận hậu quả từ hành động của mình, khẳng định giá trị của lao động và lòng tốt.

Các chi tiết kỳ ảo trong cổ tích Việt Nam thường có ý nghĩa gì?

Các chi tiết kỳ ảo trong cổ tích Việt Nam không chỉ tạo ra sự hấp dẫn cho câu chuyện mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống, nhân sinh quan. Chúng thường phản ánh mong muốn, ước mơ của con người về sự công bằng, hạnh phúc và khẳng định giá trị của nhân phẩm.

Nội dung từ Mytour nhằm chăm sóc khách hàng và khuyến khích du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không áp dụng cho mục đích khác.

Nếu bài viết sai sót hoặc không phù hợp, vui lòng liên hệ qua email: [email protected]