Buzz
Việc soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam ở trang 108, 109, 110, 111 trong sách Ngữ văn lớp 8 Liên kết kiến thức sẽ giúp học sinh trả lời các câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 8.
Tổng hợp Chùm truyện cười dân gian Việt Nam - Liên kết kiến thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 108 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy liệt kê tên các truyện cười mà bạn biết. Chọn kể một truyện cười bạn cho là thú vị.
Trả lời:
- Một số truyện cười: Kẻ ngốc nhà giàu, Đẽo cày giữa đường, Tam đại con gà, Đi chợ,…
- Truyện: Tam đại con gà
Xưa kia, có một học sinh học rất kém, nhưng với quyết tâm 'làm tốt điều xấu hay làm tốt, và làm dở điều tốt', anh ta luôn viết văn hay và chữ đẹp mọi lúc mọi nơi.
Có người nghĩ rằng anh ta thật sự giỏi văn, và đã mời anh ta về dạy trẻ.
Một ngày, khi dạy sách Tam thiên tự, sau chữ 'tước' là chim sẻ, đến chữ 'kê' là gà, thầy thấy mặt chữ phức tạp, không nhận ra, và học trò hỏi liên tục, thầy bối rối, nói liều lĩnh: 'Dủ dỉ là con dù dì'. Thầy cũng thông minh, sợ rằng sẽ bị phanh phui, nếu ai đó biết chuyện, nên hỏi học trò đọc nhẹ nhàng. Tuy vậy, trong lòng thầy vẫn lo lắng.
Vì nhà thầy có bàn thờ thổ công, thầy đã cầu khấn ba đài âm dương để kiểm tra xem chữ 'dù dì' có thực sự là chữ 'dủ dỉ' không. Ba đài âm dương đều đồng ý.
Thấy điều này, thầy cảm thấy hài lòng rất nhiều, và hôm sau, thầy ngồi trên bệ ngồi, yêu cầu học trò đọc to. Học trò tuân thủ yêu cầu của thầy, nhưng giọng cao nhấn:
'– Dủ dỉ là con dù dì… Dủ dỉ là con dù dì…'
Bố chúng đang cày đất ngoài vườn, nghe thấy tiếng học, ngạc nhiên bỏ cuốc chạy vào, mở sách ra xem, và hỏi thầy:
– Chết cha! Chữ 'kê' là gà, sao thầy lại dạy 'dủ dỉ' là con 'dù dì'?
Sau đó, thầy suy nghĩ trong lòng: 'Tôi đã ngu ngốc, và thổ công nhà nó cũng không thông minh', nhưng nhanh nhẹn, thầy nói gỡ:
– Tôi vẫn biết chữ 'kê' là gà, nhưng khi dạy cháu, tôi giảng là 'dủ dỉ' là con 'dù dì' để chỉ cho cháu biết về tam đại con gà kia.
Chủ nhà không hiểu, và hỏi:
– Tam đại con gà có ý nghĩa gì?
– Thế này đây! Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công lại là ông con gà!
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. So sánh: Cách hỏi và cách trả lời của hai nhân vật.
- Cách hỏi: Tôi có con lợn cưới, bác có thấy nó chạy qua đây không?
- Cách trả lời: Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, chả thấy con lợn nào chạy qua đây cả.
=> Cả cách hỏi và cách trả lời đều giới thiệu một cách khoe mẽ: con lợn cưới và áo mới.
2. Theo dõi: Hành động của nhà hàng mỗi khi có người nhận xét cái biển.
Mỗi khi có người phê phán tấm biển, nhà hàng đều điều chỉnh theo ý kiến đó.
3. Suy luận: Tại sao nhà hàng gắn tấm biển?
Nhà hàng gắn tấm biển vì nghe lời nhận xét “Chưa đi đến đầu phố, đã ngửi thấy mùi tanh, đến gần đầy những cá, ai cũng biết mà không để ý tới tấm biển”.
4. Theo dõi: Chú ý chiều dài của chiếc thuyền.
Chiều dài của chiếc thuyền được miêu tả phóng đại: dài không đo bằng đơn vị nào. Một người hai mươi tuổi đứng ở đầu mũi bắt đầu đi ra phía lái; đi đến giữa cột buồm thì đã già, râu tóc bạc phơ, tiếp tục đi, đến chết vẫn chưa đến lái.
5. Theo dõi: Chú ý chiều cao của cái cây.
Chiều cao của cái cây được miêu tả phóng đại: cao vô cùng. Có một con chim đậu trên cành cây ấy, làm rơi một hạt giống. Hạt giống rơi xuống đất, gặp mưa, gặp bụi rồi nảy mầm, mọc rễ thành cây. Cây lớn lên, ra hoa, ra trái, hạt giống từ cây đó lại rơi xuống, nảy chồi thành nhiều cây con. Cây con lớn lên, ra hoa ra trái, lại sinh ra đàn cây con cháu, cứ thế mãi cho đến khi rơi xuống đất thì đã bảy đời tất cả.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Bộ sưu tập truyện cười dân gian Việt Nam mang tính giải trí nhưng cũng là để chỉ ra những thói xấu của người dân, những sai lầm, những tình huống bi hài.
Gợi ý đáp án sau khi đọc
Câu 1 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong các truyện Lợn cưới, áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau, những tính xấu nào của con người được phê phán?
Trả lời:
- Truyện Lợn cưới, áo mới: phê phán những người thường tỏ ra kiêu căng, khiến bản thân trở nên lố lăng trong mắt người khác.
- Truyện Treo biển: phê phán những người thiếu chính kiến, không biết phân biệt và suy nghĩ kỹ càng khi được người khác đóng góp ý kiến.
- Truyện Nói dóc gặp nhau: phê phán những người nói nhiều nhưng không có ý nghĩa, chỉ biết vu vơ.
Câu 2 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong cuộc đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới, điều gì đặc biệt? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào?
Trả lời:
- Cuộc trò chuyện giữa hai nhân vật trong truyện rất không tự nhiên. Người hỏi cố ý khoe về con lợn cưới, còn người trả lời thì khoe về chiếc áo mới.
- Trong tình huống đó, người hỏi cần phải mô tả kỹ về con lợn, lớn hay nhỏ, béo hay ốm, màu lông,.. còn người trả lời chỉ cần nói có hoặc không.
Câu 3 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tính cách của chàng trai có chiếc áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Trả lời:
Tính cách của chàng trai với chiếc áo mới được thể hiện qua những điều này:
- Chàng trai này thích khoe khoang, một ngày nọ may được cái áo mới, liền mặc và đứng ở cửa hy vọng có người đi qua khen ngợi, nhưng suốt từ sáng đến chiều không ai để ý.
- Kể từ khi mặc chiếc áo mới này, tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây nữa.
Câu 4 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển đã ứng xử ra sao trước những lời nhận xét từ mọi người? Nếu là chủ nhà hàng, bạn sẽ làm gì khi nghe những lời nhận xét đó?
Trả lời:
- Người bán cá trong truyện Treo biển đã phản ứng linh hoạt khi nghe nhận xét từ mọi người:
+ Khi nghe nói “Nhà này từ xưa luôn bán cá tươi, vì sao giờ lại để cá ươn”, nhà hàng ngay lập tức loại bỏ từ 'tươi' khỏi biển hiệu.
+ Khi nghe nói “Ai lại đi đến cửa hàng hoa mua cá, hay làm sao mà phải để biển “ở đây”, nhà hàng ngay lập tức loại bỏ chữ ở đây.
+ Khi nghe nói “Ở đây không bán cá thì đặt cá ra để khoe vẻ hay sao mà phải ghi là có bán”, nhà hàng bỏ ngay từ 'có bán' đi.
+ Khi nghe nói “Chưa đến phố, đã ngửi thấy mùi tanh, đến gần thấy đầy cá, ai cũng hiểu mà còn để biển làm gì nữa”, nhà hàng ngay lập tức tháo biển xuống.
- Nếu là chủ nhà hàng, tôi sẽ xem xét các ý kiến góp ý từ mọi người, nếu hợp lý sẽ thực hiện, nếu không hợp lý sẽ có quan điểm riêng của mình.
Câu 5 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong truyện Treo biển, việc lặp lại tình huống bị chỉ trích – gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?
Trả lời:
Trong truyện Treo biển, việc lặp lại tình huống bị chỉ trích – gỡ biển nhiều lần nhấn mạnh vào việc phê phán những người không có ý kiến của riêng mình, chỉ biết tuân theo những ý kiến của người khác mà không tự suy nghĩ.
Câu 6 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Điều gì làm nổi bật lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
Trả lời:
Lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau được nổi bật như sau:
- Anh đầu tiên nói tỏ ra thích khoe khoang, ba hoa.
- Anh thứ hai cũng khoác lác nhưng ý định ẩn sau là để phê phán thói nói dóc của anh đầu tiên.
Câu 7 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Theo bạn, trong truyện Nói dóc gặp nhau, chi tiết nào tạo ra sự bất ngờ?
Trả lời:
Theo ý kiến của tôi, trong truyện Nói dóc gặp nhau, điều gì tạo ra điểm bất ngờ cho câu chuyện:
Nếu không có cây cao như vậy, thì chẳng lẽ anh ấy sẽ lấy gỗ từ đâu để đóng chiếc ghe của mình?
Câu 8 (trang 111 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Đối với thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể chỉ trích, lên án hoặc chế nhạo, trêu chọc nhẹ nhàng, giáo dục ý nghĩa. Ý kiến của bạn về sắc thái của tiếng cười trong mỗi câu chuyện trong bài học này là gì?
Trả lời:
Cả ba truyện cười đều mang sắc thái trào phúng, châm biếm nhằm phê phán những thói hư tật xấu của con người trong xã hội.
* Kết nối với việc đọc
Bài tập (trang 111 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình bày suy nghĩ của bạn về một tính cách đáng phê phán được đề cập trong những truyện cười trên.
Tham khảo văn bản
Qua truyện cười “Treo biển”, tác giả dân gian đã chỉ trích những người thiếu chính kiến trong xã hội. Những người này khó mà thành công trong cuộc sống. Mỗi người sinh ra đều có điểm mạnh riêng mà chúng ta cần tự tìm ra. Tuy nhiên, có nhiều người lại tự ti và thiếu lòng tin vào bản thân, luôn tập trung vào điểm yếu và mong muốn trở thành ai đó khác,… Những người này nếu không tự nhìn nhận lại cách sống của mình, sẽ dễ dàng lạc lối. Tuy vậy, không nên lầm tưởng rằng có chính kiến là sống “bảo thủ”, không chịu lắng nghe ý kiến từ người khác và luôn cho rằng ý kiến của mình là đúng, là tốt nhất. Bởi đôi khi, ta cần biết lắng nghe, nhìn nhận để thấu hiểu liệu quan điểm của mình có thực sự chính xác. Do đó, dù ở bất kỳ vị trí nào trong xã hội, mỗi người đều cần có lập trường vững vàng, và biết tiếp nhận ý kiến của người khác một cách thông minh, dựa vào trí tuệ để phân biệt đúng sai và điều chỉnh mình một cách phù hợp.
