Tổng hợp về Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp SGK Ngữ Văn 10 tập 2 Cánh Diều - chi tiết

Nội dung chính

Tóm tắt

 Nguyễn Trãi là một anh hùng dân tộc kiệt xuất, có đóng góp to lớn trong chiến thắng Lam Sơn. Sau chiến tranh, ông tiếp tục đóng góp cho sự phát triển đất nước. Mặc dù đã lui về ẩn tại Côn Sơn, nhưng khi được triều đình triệu tập, ông tiếp tục hoạt động hết mình vì đất nước. Nguyễn Trãi không chỉ là anh hùng dân tộc mà còn để lại dấu ấn lớn trong nhiều lĩnh vực văn hóa, văn học, địa lý, và tư tưởng. Thơ văn ông nối kết quá khứ với hiện tại, nối Việt Nam với nhân loại.

Chuẩn bị

- Nghiên cứu lịch sử, văn hóa Việt Nam thế kỉ XV và cuộc đời, sự nghiệp của Nguyễn Trãi để hiểu sâu hơn về văn bản.

- Đọc lại kiến thức về thơ văn Nguyễn Trãi và bổ sung thông tin mới về tác giả.

Trong khi đọc Câu 1

Vai trò của Nguyễn Trãi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là gì?

Phương pháp giải:

Đọc cẩn thận phần đầu văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Nguyễn Trãi đóng góp ý kiến trong cuộc bàn bạc quân sự cùng với Lê Lợi và các tướng lĩnh.

- Ông cùng Lê Lợi soạn thảo văn kiện, thư từ, và tham gia ngoại giao chống quân Minh, góp phần quan trọng vào chiến công giải phóng tổ quốc.

Trong khi đọc Câu 2

Quan tâm đến những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bi kịch cuối đời ông.

Phương pháp giải:

Đọc cẩn thận đoạn văn phần 2.

Lời giải chi tiết:

- Những đóng góp của Nguyễn Trãi:

+ Sau chiến tranh, ông dành hết tâm huyết, tài năng, sức lực cho công cuộc xây dựng đất nước.

+ Dù đã sống ẩn dật nhưng khi được triều đình triệu tập, ông lại quyết tâm giúp đời, giúp nước.

- Bi kịch cuối đời của Nguyễn Trãi:

+ Năm 1442, ông bị bọn gian thần vu oan và chịu án “tru di tam tộc” (vụ án Lệ Chi viên).

Trong khi đọc Câu 3

Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi đã có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.

Phương pháp giải:

- Đọc cẩn thận đoạn văn phần 2.

Lời giải chi tiết:

- Ngoài những đóng góp quan trọng trong các hoạt động thực tiễn, Nguyễn Trãi còn để lại một di sản to lớn trong nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,...

- Các tác phẩm chính của ông:

+ Quân trung từ mệnh tập

+ Đại cáo bình Ngô

+ Phú núi Chí Linh

+ Lam Sơn thực lục

+ ……

Trong khi đọc Câu 4

Đóng góp của Nguyễn Trãi trong lĩnh vực văn hóa là gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ đoạn văn phần 2.

- Chú ý các thông tin về đóng góp của Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

- Nguyễn Trãi đã có những đóng góp quan trọng trong việc giúp Lê Lợi xây dựng đường lối chính trị và quân sự hợp lý từ khi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn.

- Ông còn có những ý tưởng mới về xây dựng hình luật, âm nhạc, giáo dục, cũng như việc biên soạn sách vở,...

Trong khi đọc Câu 5

Thông tin cơ bản của phần này là gì?

Phương pháp giải:

- Đọc và tóm tắt thông tin cơ bản từ đoạn 3 phần 2.

- Lưu ý câu mở đầu của đoạn.

Lời giải chi tiết:

Những đóng góp lớn của Nguyễn Trãi trong văn học đã mở ra nhiều truyền thống quý báu của văn học dân tộc.

Trong khi đọc Câu 6

Câu nào nhận xét tổng quát về con người Nguyễn Trãi hiện trong thơ văn?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn nói về thơ văn Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

Câu nhận xét tổng quát là: Ông là người hiếu học, luôn nhớ đến công ơn cha mẹ, [...] người bạn tận tình, vượt qua thăng trầm cuộc đời, vẫn dành thời gian trở về quê hương, cùng người thân làm việc nông nghiệp trong một ngày xuân.

Trong khi đọc Câu 7

Có những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi được đề cập trong văn bản?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ đoạn văn thuộc phần 4.

Lời giải chi tiết:

- Ngôn chí, bài 7 - Quốc âm thi tập.

- Tặng bạn (Tặng hữu nhân).

- Thuật hứng, bài 19 - Quốc âm thi tập.

- Mạn thuật, bài 6 - Quốc âm thi tập.

Trong khi đọc Câu 8

Phần này đề cập đến vấn đề gì trong thơ văn của Nguyễn Trãi?

Phương pháp giải:

- Chú ý đoạn văn nói về thơ văn của Nguyễn Trãi.

- Lưu ý câu đầu tiên và câu thứ hai.

Lời giải chi tiết:

Phần trên đề cập đến vấn đề: Thơ văn Nguyễn Trãi là kết tinh nghệ thuật của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam; ông có công lớn trong việc hoàn thiện, phát triển và khởi đầu nhiều thể loại văn học.

Trong khi đọc Câu 9

Xem xét vai trò và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập và Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn và chú ý những câu nói về vai trò và đóng góp của hai tập thơ.

Lời giải chi tiết:

Với Ức trai thi tập, ông đã đưa thơ chữ Hán Việt Nam đạt đến độ hoàn mỹ, tạo ra một thế giới thẩm mỹ phong phú, vừa trí tuệ, hào hùng lại vừa trữ tình, lãng mạn.

Trong khi đọc Câu 10

Ở cuối văn bản, tác giả khẳng định điều gì?

Phương pháp giải:

- Đọc và tóm lược phần kết của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Ở phần kết văn bản, tác giả khẳng định những đóng góp to lớn mà Nguyễn Trãi đã mang lại cho sự nghiệp, cuộc đời của mình và đất nước.

Sau khi đọc Câu 1

- Đọc kỹ văn bản, phân tích cấu trúc của nó.

- Lưu ý nội dung của từng phần.

Phương pháp giải:

Văn bản bao gồm hai phần:

Phần I: Người anh hùng dân tộc: Tổng quan về cuộc đời và đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước.

Phần II: Nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất: Những đóng góp và thành tựu của Nguyễn Trãi về văn hóa và văn học. 

Sau khi đọc Câu 2

Dựa vào văn bản trên, hãy tìm hiểu những điểm quan trọng về bối cảnh lịch sử, văn hóa thời Nguyễn Trãi.

Trong cuộc đời Nguyễn Trãi, có những sự kiện và dấu mốc quan trọng nào? Những sự kiện này liên quan thế nào đến sự nghiệp văn học của ông?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản.

- Ghi chú những điểm cần lưu ý theo yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Những điểm cần lưu ý về bối cảnh lịch sử, văn hóa thời Nguyễn Trãi:

- Thời kỳ nước ta chịu sự xâm lược của quân Minh, song vẫn có những anh hùng dân tộc dựng lên đánh đuổi giặc ngoại xâm, mang lại chiến thắng vẻ vang.

- Đất nước bắt đầu phát triển về giáo dục, với việc thúc đẩy chính sách phát triển nhân tài và quan lại bằng cách tổ chức kỳ thi khoa cử.

- Về mặt văn hóa, Nguyễn Trãi sống trong một giai đoạn quá độ, là thời điểm đánh dấu sự phát triển lịch sử văn hóa Việt Nam.

Những sự kiện và dấu mốc quan trọng trong cuộc đời Nguyễn Trãi:

- Năm 1406: Nguyễn Trãi trình lên vua Lê bản Bình Ngô sách (Kế sách đánh đuổi quân Minh).

- Năm 1428, sau khi chiến thắng toàn thắng, ông viết Bình Ngô đại cáo.

- Năm 1426, ông góp phần vào việc xây dựng văn hóa đất nước.

→ Các dấu mốc này là tiền đề cho sự nghiệp văn học của ông.

Sau khi đọc Câu 3

Theo cơ sở nào người viết khẳng định: “Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất”?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần II của văn bản.

- Tìm những chi tiết lý giải lý do người viết khẳng định “Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất”

Lời giải chi tiết:

- Ông để lại nhiều di sản trên nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,.. với nhiều tác phẩm có giá trị.

- Ông có nhiều tập thơ hay và nổi tiếng viết bằng cả chữ Hán và chữ Nôm; các tác phẩm đều sử dụng hình ảnh và ngôn từ đặc sắc.

Sau khi đọc Câu 4

Trong văn bản, thơ văn Nguyễn Trãi được trình bày như thế nào? Thông qua thơ văn, Nguyễn Trãi được mô tả như một con người ra sao?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ đoạn 4 phần II.

- Tóm lược nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi, tìm những chi tiết về con người Nguyễn Trãi thể hiện qua thơ văn.

Lời giải chi tiết:

 Nội dung của thơ văn Nguyễn Trãi:

+ Thấm nhuần tư tưởng yêu nước, nhân nghĩa

+ Niềm suy tư về thế sự và tình yêu thiên nhiên, đất nước

+ Khát vọng xây dựng một quốc gia độc lập, hưng thịnh thái bình.

+ Con người Nguyễn Trãi được mô tả trong thơ văn

+ Là một người có tinh thần yêu nước mạnh mẽ và tấm lòng thương dân da diết

+ Là người con trí hiếu

+ Là con người coi trọng tình nghĩa, gắn bó với quê hương, yêu thiên nhiên.

Sau khi đọc Câu 5

Trong văn bản, những đóng góp to lớn về mặt nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi được đề cập như thế nào?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản.

- Tìm kiếm những thông tin liên quan đến đóng góp của Nguyễn Trãi về mặt nghệ thuật của thơ văn.

Lời giải chi tiết:

- Biến những sự vật bình dị, dân dã, đời thường trở nên tự nhiên khi đi vào thơ, tạo nên những rung động thẩm mĩ.

- Thơ ông chứa đựng những chiêm nghiệm sâu sắc của chính ông về con người trong những hoàn cảnh khó khăn, bất công của xã hội.

- Là kết tinh nghệ thuật của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam

- Ông thành công trong nhiều thể loại thơ như: thơ chữ Nôm, thơ phú,...

Sau khi đọc Câu 6

Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi gợi cho tôi những suy nghĩ, tình cảm gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần I và II.

- Nêu những suy nghĩ, tình cảm của bản thân về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

- Nguyễn Trãi là một con người thanh cao, song gặp nhiều oan uổng và bi kịch.

- Cuộc đời ông luôn dâng hiến cho đất nước và cuộc sống của người dân (tư tưởng nhân đạo).

- Ông gửi gắm trong thơ văn của mình nhiều triết lý sâu sắc về sự đơn giản.

- Ông thành công trên nhiều lĩnh vực và thể loại văn học, là tấm gương về quan điểm mạnh mẽ đổi mới sáng tạo.

→ Nguyễn Trãi là anh hùng dân tộc và là một nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất.