Tổng quan về bệnh sốt mò và các dấu hiệu nhận biết

1. Tổng quan về căn bệnh

Bệnh sốt mò (còn gọi là sốt do ấu trùng mò) là một căn bệnh nhiễm trùng cấp tính gây ra bởi vi khuẩn Orientalis tsutsugamushi, lây nhiễm qua ấu trùng mò thuộc họ Trombicula (hay còn gọi là Leptotrombidium). Các loài ấu trùng này thường có các ký chủ trung gian như chuột, chim hoặc gia súc.

Ấu trùng mò là nguyên nhân chính gây ra căn bệnh

Bệnh nhân thường tập trung chủ yếu ở các quốc gia Châu Á. Ở Việt Nam, căn bệnh này thường xuất hiện vào thời kỳ thời tiết ẩm nóng và mưa. Sốt mò thường phổ biến ở miền Bắc từ tháng 5 đến tháng 10 và xuất hiện quanh năm ở miền Nam, tuy nhiên đỉnh điểm vẫn là vào mùa mưa tại đây.

Sốt mò tạo ra các ổ dịch nhỏ, phân bố không đồng đều ở những nơi có nhiều rác và ẩm như bìa rừng, các khu rừng mới mọc, vùng đất mới được khai thác, vùng đất nông nghiệp,... Bệnh có thể ảnh hưởng tới mọi độ tuổi, nhưng thường tập trung ở những người làm việc ngoài trời như binh lính lâm nghiệp, lính gác biên giới, người làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và lâm nghiệp.

Những người từng mắc sốt mò sẽ phát triển miễn dịch với chủng khuẩn gây bệnh trong thời gian dài, nhưng chỉ có thể miễn dịch tạm thời với các chủng khác. Do đó, nếu tái nhiễm sốt mò sau vài tháng bởi một chủng khác, tình trạng bệnh thường nhẹ hơn. Những người sống trong vùng dịch có thể mắc nhiều lần nhưng thường là ở dạng nhẹ hoặc không triệu chứng, trong khi người ở nơi khác thường mắc bệnh nặng và có triệu chứng phức tạp.

Đối với người mắc sốt mò, nếu không được can thiệp kịp thời từ dịch vụ y tế chuyên nghiệp thì bệnh có thể phát triển thành các biến chứng nghiêm trọng và gây ra tử vong.

2. Biểu hiện của bệnh sốt mò

Vi khuẩn Orientia tsutsugamushi sẽ sử dụng vết loét trên cơ thể bệnh nhân để xâm nhập vào hệ bạch huyết, gây ra viêm hạch tại vị trí của vết thương. Tiếp theo, vi khuẩn sẽ lan truyền qua mạch máu, gây ra viêm nội mạc mạch máu toàn thân. Kết quả cuối cùng là gây ra tình trạng viêm nhiễm ở nhiều cơ quan trong cơ thể.

Tình trạng của bệnh nhân sẽ phụ thuộc nhiều vào điều kiện môi trường sống, tính độc của chủng vi khuẩn, và sức đề kháng của bệnh nhân.

Trong các trường hợp tiêu biểu, sốt mò có các dấu hiệu theo từng giai đoạn như sau:

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian này thường kéo dài trung bình từ 8 đến 12 ngày. Bệnh thường phát triển nhanh nhất sau khoảng 6 ngày và kéo dài lâu nhất vào khoảng 21 ngày.

Giai đoạn bắt đầu

Tại nơi bị cắn, da sẽ xuất hiện vết phỏng nước có kích thước tương đương hạt đậu trong vòng 1 ngày sau cắn. Tuy nhiên, lúc này bệnh nhân không cảm nhận được vết phỏng vì nó không gây đau, ngứa hoặc rát. Bệnh nhân chỉ phát hiện khi vết phỏng đã biến thành vết loét và xuất hiện sốt cao khi bước vào giai đoạn toàn phát.

Sốt cao có thể xuất hiện trong giai đoạn toàn phát

Giai đoạn toàn phát

Trong giai đoạn này, người bệnh bắt đầu phát triển các biểu hiện nặng của nhiễm trùng, như: trong 1 đến 2 ngày đầu, người bệnh có biểu hiện sốt nhẹ, sau đó sốt cao khoảng 40 độ C liên tục hoặc sốt cao đột ngột giống như biểu hiện của bệnh sốt rét; sốt cao kéo dài từ 15 - 20 ngày có thể ở dạng dai dẳng hoặc từng cơn, và nếu không có sự can thiệp y tế kịp thời thì nhiệt độ cơ thể và mạch thường bị phân ly giống với biểu hiện của thương hàn.

Ngoài ra, người bị cũng có thể gặp phải triệu chứng đau đầu, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt,...

Ngoài ra, người mắc bệnh sốt mò cũng có thể gặp phải các biểu hiện khác như:

• Hội chứng vết loét - hạch - phát ban

Trên cơ thể của người mắc bệnh thường xuất hiện những vết loét ở vùng da ẩm như nách, bẹn và vùng sinh dục, sau đó là các vị trí khác như chân tay, cổ, ngực, bụng, lưng và thắt lưng. Ở một số trường hợp hiếm, các vết loét có thể xuất hiện ở những vị trí không ngờ như vùng rốn, vàng tai hoặc mí mắt.

Vết loét xuất hiện trên cơ thể của người bệnh

Các vết loét sốt mò thường có hình tròn hoặc bầu dục với đường kính từ 1mm - 2cm. Ban đầu, vết phỏng phát triển, sau đó trở thành dịch đục trên nền da đỏ, sau 4 - 5 ngày vỡ ra thành một nốt có vảy sậm hoặc nhạt, sau khi vảy bong ra thì sẽ để lại những vết thương lõm nông, màu hồng nhạt, không mủ, không dịch.

Bệnh nhân thường chỉ có một nốt, hiếm khi có 2 - 3 nốt; có thể không nhận ra vết loét vì chúng không gây ra cảm giác đau hoặc ngứa. Khi sốt giảm, nốt loét cũng mờ dần; nốt loét xuất hiện ở khoảng 65 - 80% các trường hợp.

Đối với những trường hợp có hạch nổi, hạch ở vùng nốt loét thường hơi sưng và đau, không đỏ, vẫn di động, xuất hiện cùng với sốt hoặc sau 2 - 3 ngày, là điểm tìm nốt loét; hạch toàn thân sưng đau ít hơn, trừ những ca nặng. Hầu hết các bệnh nhân mắc sốt mò ở Việt Nam đều sẽ phát hạch và sưng to.

Các nốt phát ban thường xuất hiện vào cuối tuần đầu tiên hoặc đầu tuần thứ hai của bệnh. Những nốt ban với kích thước bằng hạt kê có thể mọc ở bất kỳ đâu trên cơ thể (trừ lòng bàn tay và lòng bàn chân) trong vài giờ hoặc khoảng 1 tuần, và khoảng 10% bệnh nhân mắc sốt mò sẽ có nốt ban xuất huyết.

Người bệnh cũng có thể xuất hiện vùng ban đỏ ở bất kỳ nơi trên cơ thể

• Hội chứng tim mạch

Bệnh nhân mắc sốt mò có thể có các dấu hiệu của tổn thương tim mạch như da đỏ do giãn mạch, mắt có dấu hiệu của máu chảy là kết quả của sự xâm nhập máu vào mạch mắt. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp các dấu hiệu của việc máu chảy dưới da hoặc tiêu hóa, chảy máu cam, hoặc chảy máu,...

Ở một số trường hợp khác, bệnh nhân có thể gặp phải các biểu hiện của viêm cơ tim như: nhịp tim nhanh, huyết áp giảm hoặc tiếng tim rõ hơn.

• Hội chứng về hô hấp như viêm phổi không điển hình hoặc viêm phế quản.

• Triệu chứng xuất hiện ở một số cơ quan khác trong cơ thể như tiêu hóa và tiết niệu.

Sốt mò là một căn bệnh khó nhận biết, xuất phát từ những vết cắn của ấu trùng mò, tuy nhiên, nó không lây lan từ người sang người. Bởi vì chưa có vắc xin phòng bệnh, phương pháp tốt nhất để ngăn ngừa mắc sốt mò là làm sạch môi trường sống, tiêu diệt côn trùng, và tránh những nơi ẩm ướt để ngăn chặn ấu trùng mò.

Hy vọng những thông tin trong bài viết đã cung cấp cho bạn kiến thức hữu ích về sốt mò. Hãy đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu bạn nghi ngờ mình mắc phải căn bệnh này.