Top 10 Bài luận về bảo tồn bản sắc dân tộc (lớp 12) xuất sắc

Mỗi dân tộc đều có những đặc trưng riêng biệt, từ văn hóa, phong tục tập quán, đến cách sống và cả trong ngôn ngữ, trang phục. Tất cả những yếu tố này góp phần hình thành nên bản sắc và bản chất đặc thù của dân tộc Việt Nam.

Mỗi dân tộc đều tự hào về những bản sắc và phong tục riêng của mình. Trong khi Trung Quốc tự hào về nền văn hóa lâu đời, Nhật Bản nổi bật với tinh thần đoàn kết trong khó khăn, Việt Nam cũng có quyền tự hào về lịch sử vẻ vang và truyền thống chống ngoại xâm của cha ông. Tinh thần yêu nước, đoàn kết và lòng dũng cảm đã được Hồ Chí Minh khẳng định: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, kết thành một làn sóng mạnh mẽ, vượt qua mọi khó khăn, đánh bại kẻ thù”.

Ngày nay, tinh thần đó vẫn hiện diện trong tâm hồn người Việt Nam, thể hiện qua sự đoàn kết, sẻ chia và tình yêu thương. Tuy nhiên, sự phát triển của xã hội hiện đại dường như ảnh hưởng đến bản sắc văn hóa dân tộc. Thế hệ trẻ ngày nay nhanh nhạy, hiện đại nhưng cũng cần cân nhắc về những ảnh hưởng từ việc học hỏi và bắt chước các xu hướng quốc tế. Những kiểu tóc nhuộm màu, trang phục lòe loẹt, hay những cách biểu hiện lạ lẫm... đang dần thay thế những giá trị truyền thống giản dị và thanh lịch của người Việt Nam. Đây là dấu hiệu của việc dần rời xa bản sắc văn hóa dân tộc, cả về quan điểm và lối sống, điều này cần được xem xét và điều chỉnh.

Để bảo tồn bản sắc dân tộc, trước tiên mỗi người phải tự ý thức được giá trị của văn hóa dân tộc - một phần không thể tách rời khỏi bản sắc của mỗi người. Gia đình và cộng đồng cần chung tay gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa trong sự giao thoa với các nền văn hóa khác. Tuy nhiên, việc bảo tồn không có nghĩa là giữ lại những phong tục lạc hậu, mà cần chọn lọc, kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp, bắt đầu từ việc điều chỉnh hành vi và ý thức cá nhân.

Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, xã hội đang thay đổi một cách chóng mặt. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị mai một, tạo nên một thực trạng đáng lo ngại đối với một quốc gia giàu truyền thống văn hóa như Việt Nam.

Trước tiên, bản sắc văn hóa có thể được hiểu là tổng hợp các giá trị văn hóa bền vững, phản ánh diện mạo, sắc thái, cốt cách, tâm hồn và tâm lý của một dân tộc. Những giá trị này được hình thành và phát triển qua thời gian, trở thành tài sản tinh thần quý giá, góp phần tạo nên sự gắn kết cộng đồng và phân biệt các dân tộc trong cộng đồng nhân loại. Khi nói đến “bản sắc” là nói đến sự độc đáo của mỗi dân tộc. Bản sắc văn hóa là những giá trị tinh thần cao quý và tự hào.

Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được hình thành qua quá trình lịch sử dài lâu, gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước cũng như xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, dân tộc Việt Nam vẫn tự hào với truyền thống văn hóa phong phú:

“Em ơi em
Hãy nhìn xa
Vào bốn ngàn năm Đất Nước”

(Đất nước, Nguyễn Khoa Điềm)

Trong suốt “bốn nghìn năm” ấy, ông cha ta đã xây dựng rất nhiều giá trị văn hóa đáng quý, không thể liệt kê hết. Đó là những truyền thống tốt đẹp như lòng yêu nước, hiếu học, thủy chung:

“Những người vợ nhớ chồng đã góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau đã tạo nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thánh Gióng còn để lại trăm ao đầm
Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo đã giúp Đất Nước núi Bút non Nghiên
Con cóc, con gà quê hương đã cùng góp phần làm cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm”

(Đất nước, Nguyễn Khoa Điềm)

Đó không chỉ là những truyền thống tốt đẹp mà còn là các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh, tác phẩm văn học và các câu ca mang đậm chất quê hương.

Hiện nay, nhiều giá trị văn hóa đang bị mai một. Sự xâm nhập của văn hóa nước ngoài đã làm thay đổi các giá trị truyền thống, khiến văn hóa dân tộc có nguy cơ bị xói mòn và biến dạng.

Thế hệ trẻ hiện tại, với khả năng tiếp thu cái mới, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Để bảo tồn bản sắc văn hóa, trước tiên cần ý thức của mỗi cá nhân trong việc bảo vệ các giá trị văn hóa của địa phương và đất nước. Sau đó, cần sự can thiệp của Nhà nước để xử lý các hành vi tác động xấu đến văn hóa, cùng với việc trùng tu và bảo tồn các di tích, danh lam thắng cảnh và giá trị văn hóa phi vật thể.

Như vậy, trách nhiệm bảo tồn bản sắc văn hóa là của toàn xã hội. Từ cá nhân đến gia đình, cộng đồng và cả đất nước cần chung tay bảo vệ những nét đẹp quý giá của dân tộc.

Để đưa đất nước Việt Nam như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mơ ước: “vươn tới đài vinh quang, sánh vai cùng các cường quốc năm châu”, ngoài việc phát triển kinh tế, chúng ta cần chú trọng gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Bản sắc văn hóa dân tộc, tuy nghe có vẻ trừu tượng, thực chất là tổng hợp tất cả các giá trị vật chất và tinh thần cốt lõi của một dân tộc. Văn hóa có thể thể hiện qua các sản phẩm vật chất như ẩm thực truyền thống, trang phục, danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử. Đồng thời, văn hóa cũng hiện hữu qua các giá trị tinh thần như ngôn ngữ, truyền thống (như lòng yêu nước, hiếu học, thủy chung), tác phẩm văn học, và phong tục tập quán. Qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã xây dựng được bản sắc văn hóa đặc sắc.

Bản sắc văn hóa có vai trò quan trọng với mỗi quốc gia và dân tộc. Nó không chỉ là hồn cốt của dân tộc mà còn góp phần duy trì sự ổn định và phát triển của đất nước. Trong suốt bốn nghìn năm Bắc thuộc, các thế lực ngoại bang đã cố gắng đồng hóa dân tộc Việt Nam. Sự ảnh hưởng của văn hóa nước ngoài cũng đã tạo ra những thách thức. Văn hóa còn đóng góp vào sự phát triển kinh tế qua các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử thu hút du khách, cùng với các món ăn đặc sản nổi tiếng thế giới. Bản sắc văn hóa chính là yếu tố tạo nên sự khác biệt không thể pha trộn.

Để bảo tồn bản sắc văn hóa, trước hết cần nâng cao ý thức của từng cá nhân. Mỗi người, từ người già đến trẻ nhỏ, cần hiểu rõ giá trị của bản sắc văn hóa và nỗ lực gìn giữ nó. Ví dụ, nhiều bạn trẻ hiện đang tìm hiểu và gìn giữ các loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian như ca trù, cải lương, chèo… Tiếp theo, cần sự hỗ trợ từ chính quyền các cấp trong việc bảo tồn các sản phẩm văn hóa vật chất và tinh thần. Những hành động nhỏ như bảo vệ tiếng Việt và mặc áo dài trong các ngày lễ lớn cũng có ý nghĩa quan trọng.

Cuối cùng, việc giữ gìn bản sắc văn hóa là nhiệm vụ quan trọng của mỗi quốc gia. Thế hệ trẻ hiện nay, với khả năng tiếp thu cái mới, cần sống có ý thức bảo vệ những giá trị văn hóa quý báu của dân tộc.

Quá trình hội nhập quốc tế đã tác động đáng kể, làm thay đổi cách tư duy và lối sống của sinh viên theo hướng hiện đại, tích cực hơn và chủ động hơn. Sinh viên Việt Nam đã có cơ hội tiếp xúc với phong tục, tập quán, văn hóa và con người của các quốc gia trên thế giới. Họ có cơ hội khám phá thế giới, tiếp thu và làm chủ những tiến bộ khoa học - kỹ thuật mới nhất.

Tuy nhiên, cũng xuất hiện những vấn đề cần được điều chỉnh kịp thời. Một số sinh viên đã xa rời truyền thống và văn hóa dân tộc, thể hiện thái độ không phù hợp trong các hoạt động giải trí và văn hóa. Họ có thể lãng quên hoặc thờ ơ với âm nhạc dân ca và nhạc cách mạng. Hiện tượng tiêu cực trong việc tiếp thu văn hóa thế giới, như tham gia các trò chơi điện tử bạo lực hay tiếp xúc với các ấn phẩm độc hại, đã dẫn đến suy đồi đạo đức và vi phạm pháp luật. Điều này cũng bị ảnh hưởng bởi những thần tượng trong giới giải trí và việc sử dụng ngôn ngữ không phù hợp trên mạng xã hội.

Những vấn đề này có nguyên nhân từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Sinh viên cần nâng cao ý thức tự rèn luyện và học hỏi kỹ năng để khắc phục những hạn chế này. Bản lĩnh và ý thức của sinh viên trước các hoạt động văn hóa cũng cần được cải thiện. Sinh viên nên tìm hiểu và tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống và có ý thức chọn lọc các loại hình nghệ thuật du nhập từ nước ngoài. Cần có sự quản lý hiệu quả từ các cơ quan chức năng để giải quyết tình trạng này.

Trong bối cảnh thách thức hiện tại, sinh viên cần tự đặt câu hỏi: Là trí thức tương lai của đất nước, chúng ta đã, đang và sẽ làm gì để phát triển đất nước và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc?

Để trả lời câu hỏi này, mỗi sinh viên phải nỗ lực rèn luyện, nâng cao trình độ và kỹ năng, đồng thời xây dựng bản lĩnh văn hóa và đấu tranh với các hoạt động văn hóa không lành mạnh. Hội Sinh viên Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy giáo dục tư tưởng, đạo đức, và tổ chức các hoạt động tìm hiểu về lịch sử và văn hóa dân tộc. Đồng thời, cần khuyến khích tinh thần tự hào dân tộc và gìn giữ bản sắc văn hóa, đồng thời đấu tranh với những biểu hiện vô cảm.

Ngày nay, xu hướng toàn cầu hóa đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự giao thoa văn hóa ngày càng sâu rộng. Chúng ta không thể bỏ qua ảnh hưởng của văn hóa toàn cầu, vì nếu không tiếp nhận, tình trạng lạc hậu và chậm phát triển sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Các sản phẩm công nghệ như điện thoại di động, máy tính, tivi và các thiết bị điện tử, sinh học, hóa học đang tràn ngập trong cuộc sống, trở thành phần không thể thiếu trong cả đời sống vật chất và tinh thần của người Việt. Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng cũng có những lo ngại về những tác động tiêu cực mà chúng mang lại. Cần phải cân nhắc để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Nghệ thuật văn hóa truyền thống của Việt Nam, với nhiều thể loại và loại hình khác nhau, đang dần bị mai một. Những thể loại này tồn tại lâu dài và hấp dẫn vì chúng được xây dựng trên nền tảng nền nông nghiệp lúa nước. Tuy nhiên, khi công nghiệp hóa phát triển, các thể loại này không còn giữ được sức hấp dẫn như trước. Thanh niên và tầng lớp trung lưu ngày nay ít quan tâm đến các loại hình nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo, và hát ca trù. Đảng, Nhà nước, Bộ Văn hóa cùng các nghệ sĩ và nhà nghiên cứu đang cố gắng bảo tồn và phát triển các loại hình văn hóa này, nhưng điều quan trọng là cần có sự quan tâm từ các ngành, các cấp và toàn xã hội để mong muốn này có thể trở thành hiện thực.

Chiếc áo dài hiện đại, kết hợp giữa văn hóa Đông và Tây, vẫn là biểu tượng của vẻ đẹp văn hóa Việt Nam và cần được giữ gìn. Dù điều kiện sống đã cải thiện, nhiều phụ nữ không còn thích mặc áo dài trong các dịp lễ, Tết. Trong khi đó, quốc tế đánh giá cao chiếc áo dài của chúng ta. Nhà văn hóa Liên Xô, Roman Karmen, đã từng ngạc nhiên và thốt lên “đúng là tiên” khi thấy các nữ sinh mặc áo dài tại trường nữ trung học Trưng Vương Hà Nội.

Nhiều nhạc cụ độc đáo của người Việt Nam hiện đang ít được chú ý và bảo tồn. Đàn đá Tây Nguyên, từng gây ấn tượng mạnh mẽ với khán giả, giờ chỉ còn ít người sử dụng. Các nhạc cụ của đồng bào miền núi cũng có nguy cơ bị mai một khi nhạc hiện đại ngày càng phổ biến. Đô thị hóa nông thôn mang lại nhiều tiến bộ nhưng cũng làm mất đi các giá trị văn hóa truyền thống, khiến tình làng nghĩa xóm không còn đậm đà như trước.

Việc giữ gìn bản sắc văn hóa không có nghĩa là từ bỏ các yếu tố văn hóa ngoại lai. “Bảo tồn bản sắc văn hóa” khác với “bảo vệ bản sắc văn hóa”. “Bảo tồn” có nghĩa là giữ gìn và phát triển các giá trị văn hóa, trong khi “bảo vệ” là ngăn chặn sự xâm phạm. Việc bảo tồn cần phải biết chọn lọc và làm phong phú hơn các yếu tố văn hóa bản địa. Cần phải kết hợp hài hòa các yếu tố văn hóa ngoại nhập để tạo ra những nét văn hóa độc đáo. Nhiều người lo ngại khi các yếu tố văn hóa ngoại nhập làm mờ nhạt các giá trị văn hóa truyền thống. Gần đây, trang phục và biểu diễn của nhiều nghệ sĩ trên sân khấu đã tạo ra sự phản cảm, khiến một bộ phận khán giả quay lưng. Người Việt Nam tiếp nhận những tinh túy của vũ ballet, nhạc rock, kịch nói và điện ảnh, nhưng không chấp nhận các sản phẩm khiêu dâm và trò chơi bạo lực.

Bảo tồn cần phải có sự lựa chọn, sử dụng các yếu tố văn hóa phù hợp với điều kiện cụ thể. Lễ hội, mặc dù là văn hóa truyền thống, nhưng tình trạng tổ chức quá nhiều có thể dẫn đến tốn kém, mệt mỏi và nguy cơ mê tín dị đoan hoặc lợi dụng để trục lợi cá nhân.

Giữ gìn bản sắc văn hóa là một nhiệm vụ lâu dài và cấp thiết. Mỗi cá nhân cần nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ bản sắc văn hóa. Xã hội và nhà trường cần tăng cường giáo dục để mọi công dân hiểu được giá trị và ý nghĩa của văn hóa truyền thống. Cần có kế hoạch và giải pháp đồng bộ về bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam. Đây là nhiệm vụ của toàn xã hội, không chỉ riêng ngành nào. Cần có phương châm giáo dục văn hóa một cách quy củ và hệ thống. Giáo sư Trần Ngọc Thêm đã chỉ ra rằng, một môn học về văn hóa dân tộc trong trường học chỉ là một phần nhỏ so với thông tin ngoài xã hội. Các phương tiện truyền thông cần tăng cường các chuyên mục về văn hóa dân tộc để thanh niên hiểu rõ về phong tục, sản phẩm văn hóa và tránh những sai sót trong tiếp nhận văn hóa.

Việc hiểu rõ ý nghĩa của tục thờ cúng tổ tiên, thưởng thức các loại hình nghệ thuật truyền thống, và nhận thức về văn hóa nước ngoài sẽ giúp hạn chế những sai sót và thờ ơ. Mỗi người dân Việt Nam hãy góp sức bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc.

Dù không thơm như hoa nhài
Chẳng thanh lịch như người Tràng An

(Ca dao)

Câu ca dao này đã tổng hợp những nét thanh lịch của người Hà Nội, mảnh đất ngàn năm văn hiến. Những đặc điểm đó đã in sâu vào lòng mỗi người con của vùng đất này. Là nhà văn sinh ra tại kinh đô, Nguyễn Khải đã tinh tế thể hiện sự nhạy cảm với văn hóa độc đáo của Hà Nội qua truyện ngắn “Một người Hà Nội” trong tập “Hà Nội trong mắt tôi”. Tác phẩm không chỉ trân trọng những giá trị văn hóa của vùng đất này mà còn thể hiện sự xót xa trước sự mai một của những giá trị văn hóa đó, đồng thời để lại nhiều suy ngẫm về việc bảo tồn bản sắc văn hóa trong cuộc sống hiện đại.

Truyện ngắn “Một người Hà Nội” của Nguyễn Khải thành công trong việc khắc họa nhân vật bà Hiền, phản ánh sự thay đổi của thời cuộc. Bà Hiền là hiện thân của những nét đẹp tinh túy nhất của người Hà Nội. Điểm đặc sắc của tác phẩm là tác giả không chú trọng vào các sự kiện lớn mà tập trung vào những chi tiết giản dị, hàng ngày, qua đó làm nổi bật những đặc điểm riêng biệt của nhân vật. Bà Hiền chọn chồng là một giáo viên tiểu học bình thường khiến cả Hà Nội phải bất ngờ, quyết định dừng sinh con ở tuổi bốn mươi, trái ngược với quan niệm xã hội thời bấy giờ.

Dù là phụ nữ, bà Hiền luôn chủ động, tự tin trong việc quản lý gia đình, nhận thức rõ vai trò quan trọng của người vợ, người mẹ: “người đàn bà mà không là nội tướng thì gia đình ấy chẳng ra sao”. Bà chăm sóc con cái từ những điều nhỏ nhặt như cách cầm bát, đũa, múc canh, và khi các con ra chiến trường, bà “cũng đau đớn mà bằng lòng” vì không muốn con dựa vào sự hy sinh của bạn bè. Bà Hiền tin vào vẻ đẹp vĩnh cửu của Hà Nội: “Mỗi thế hệ có một thời vàng son của riêng họ. Hà Nội thì không thế. Thời nào nó cũng đẹp, với vẻ đẹp riêng cho mỗi lứa tuổi”. Cốt cách của Hà Nội được thể hiện rõ trong cách bà Hiền ứng xử.

Bà Hiền linh hoạt và bản lĩnh trước sự thay đổi của cuộc sống, luôn sống chân thành, thẳng thắn, tự trọng nhưng khéo léo, thông minh. Bà giữ gìn những nét đặc trưng của người Hà Nội từ cách ăn mặc, bài trí nhà cửa, đến những chi tiết tinh tế như “trời rét, mưa rây lả lướt dù đủ làm ẩm áo chứ không làm ướt” và lau chùi bát hoa thuỳ rong ngày Tết một cách tỉ mỉ. Nhân vật bà Hiền thể hiện rõ Hà Nội vừa hiện đại, trí thức, vừa cổ kính, quý phái, và dù đã có tuổi, bà vẫn là “hạt bụi vàng của Hà Nội”.

Nguyễn Khải không chỉ gửi thông điệp đến người Hà Nội mà còn đến toàn bộ người Việt Nam về việc giữ gìn bản sắc văn hóa. Văn hóa, gồm các giá trị vật chất và tinh thần của xã hội, cần được bảo tồn để duy trì sự độc lập của quốc gia. Nguyễn Trãi từng nhắc đến truyền thống văn hóa ngay sau tư tưởng nhân nghĩa trong “Đại cáo bình Ngô”:

“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu”

Mỗi dân tộc cần một nền văn hóa riêng, giống như mỗi cá nhân cần có cá tính riêng để tạo nên cái “tôi” phân biệt với người khác. Một quốc gia không có văn hóa riêng sẽ không thể tồn tại bền vững. Văn hóa là yếu tố quan trọng trong việc duy trì truyền thống dân tộc. Các giá trị văn hóa phi vật thể phản ánh tâm tư, tình cảm, và suy nghĩ của con người. Văn hóa Việt Nam, dù giản dị, vẫn có chiều sâu và bản sắc riêng. Con người Việt Nam, giản dị nhưng tinh tế và kiên cường, được truyền thống văn hóa nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai. Hình ảnh cây si ở đền Ngọc Sơn mà Nguyễn Khải nhắc đến trong “Một người Hà Nội” là minh chứng cho điều đó.

Dù gặp gió bão, cây si vẫn hồi sinh, tượng trưng cho sự bền bỉ của văn hóa qua các thử thách của lịch sử. Văn hóa làm nên vẻ đẹp quá khứ, và quá khứ giúp hình thành phẩm chất tốt đẹp của con người, hướng con người đến những giá trị chân, thiện, mỹ. Công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử không chỉ thể hiện văn hóa Việt Nam mà còn góp phần quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới, đồng thời mang lại doanh thu cho ngành dịch vụ du lịch, cải thiện vị thế quốc gia. Nếu không giữ gìn bản sắc văn hóa, chúng ta sẽ mất đi vị thế riêng và hòa tan vào các nền văn hóa khác. Một số thứ có thể lấy lại được, nhưng nếu không giữ, nó sẽ mất mãi mãi.

Trong bối cảnh hiện nay, việc mở cửa và giao lưu quốc tế mang lại cơ hội quảng bá văn hóa Việt Nam, nhưng cũng cần ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc để không mất đi giá trị độc đáo. Việc hòa nhập mà không hòa tan là thách thức, nhưng nếu mỗi người đều ý thức giữ gìn nét đẹp văn hóa của dân tộc, đặc biệt là thế hệ trẻ, chúng ta có thể đạt được điều đó. Hãy trau dồi hiểu biết về văn hóa dân tộc để bạn bè quốc tế hiểu và yêu mến văn hóa Việt Nam, vì “cho đi cũng là cái còn lại mãi mãi”. Việc bảo tồn truyền thống văn hóa bắt đầu từ mỗi gia đình, địa phương và hơn năm mươi dân tộc tạo nên nền văn hóa Việt Nam đa dạng, đậm đà bản sắc. Mỗi người phải tự bảo vệ giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của vùng miền và đất nước mình. Nhà nước cần có biện pháp chống lại hành vi gây hại đến văn hóa, cùng với chính sách hợp lý để bảo tồn di tích và giá trị văn hóa phi vật thể. Việc giữ gìn giá trị văn hóa không chỉ là trách nhiệm của một người mà cần sự tham gia của tất cả mọi người, không chỉ bằng lời nói mà bằng hành động cụ thể.

Dù có những biến cố như chiến tranh, thiên tai làm giảm sút giá trị văn hóa, chúng ta vẫn nỗ lực bảo tồn phố cổ Hà Nội, chùa Một Cột... Việt Nam vinh dự có một số di sản văn hóa được UNESCO công nhận, chứng tỏ nỗ lực bảo tồn văn hóa dân tộc. Cuộc sống hiện đại và sự giao lưu quốc tế không làm mất đi tâm hồn và cốt cách Việt Nam. Giữ gìn bản sắc văn hóa không có nghĩa là không giao lưu, học hỏi. Tiếp thu hợp lý sẽ làm phong phú thêm vốn văn hóa dân tộc và giúp khắc phục những thiếu sót.

Giữ gìn bản sắc văn hóa có ý nghĩa không chỉ với cộng đồng mà còn với từng cá nhân, vì văn hóa là phần quan trọng trong đời sống và suy nghĩ hàng ngày của mỗi người.

Việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc luôn được coi trọng trong quá trình xây dựng và phát triển của dân tộc Việt Nam. Trong thời đại hội nhập toàn cầu hiện nay, vấn đề này càng trở nên cấp thiết hơn. Ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa của thế hệ trẻ, một lực lượng đông đảo và năng động, đang được xã hội đặc biệt quan tâm.

Thanh niên và thiếu niên, với nhạy bén đặc trưng với các yếu tố văn hóa, hiện đang thể hiện sự nhận thức về bản sắc văn hóa dân tộc. Thế hệ trẻ ngày nay, đặc biệt là những người thuộc thế hệ 8X và 9X, có sự nhanh nhạy và năng động hơn, điều này cho thấy tuổi trẻ Việt Nam đang theo kịp với sự phát triển của thời đại. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ, chúng ta sẽ thấy trong sự năng động và hiện đại ấy vẫn còn nhiều điều đáng suy nghĩ.

Trước tiên là những biểu hiện dễ thấy như cách đi đứng, nói năng, ăn mặc. Xu hướng của giới trẻ hiện nay là bắt chước các xu hướng từ nước ngoài, theo các diễn viên và ca sĩ nổi tiếng. Những kiểu tóc nhuộm màu, trang phục lạ mắt, cử chỉ kiểu cách và sự pha trộn giữa tiếng Anh và tiếng Việt là dấu hiệu của một nền văn hóa chạy theo sự phù phiếm. Những giá trị truyền thống của người Việt như sự giản dị, thanh lịch đã không còn được nhiều bạn trẻ chú ý. Chạy theo những xu hướng như vậy chính là dấu hiệu của việc từ bỏ bản sắc văn hóa dân tộc.

Ở một mức độ sâu hơn là quan niệm, cách nghĩ và lối sống. Nhiều thanh niên và thiếu niên Việt Nam chưa nắm rõ lịch sử dân tộc dù đã được học nhiều, nhưng lại thuộc lòng tiểu sử của các ngôi sao giải trí; họ không biết và không quan tâm đến các lễ hội truyền thống, trong khi lại rất sành về các trò giải trí hiện đại. Vào các dịp lễ Tết, họ đến chùa hoặc nhà thờ để hái lộc nhưng lại không biết gì về bàn thờ tổ tiên. Sự cần cù và chăm chỉ bị xem là lỗi thời. Đây là biểu hiện của việc thiếu ý thức trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, dẫn đến việc bản sắc văn hóa Việt Nam ngày càng mờ nhạt và thay thế bằng văn hóa ngoại lai.

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này: nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân khách quan là sự tác động của môi trường sống và bối cảnh thời đại, khi đất nước mở cửa và hội nhập với thế giới, văn hóa bên ngoài tràn vào Việt Nam, làm cho các giá trị văn hóa cổ truyền có nguy cơ bị suy yếu.

Nguyên nhân chủ quan là thế hệ trẻ hiện nay ít quan tâm đến bản sắc văn hóa. Họ thiếu ý thức bảo tồn vì không hiểu rõ về bản sắc văn hóa dân tộc và không thấy cần thiết phải hiểu. Những người trẻ tuổi này có sự mở rộng nhưng thiếu chiều sâu của tâm hồn và tính cách Việt Nam. Văn hóa dân tộc là cội rễ vững chắc của tâm hồn mỗi người, và nếu không gắn bó với cội rễ đó, con người chỉ còn là cá nhân lạc lõng.

Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chính mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Nếu chúng ta quên đi bản sắc văn hóa dân tộc, trong tương lai gần, chúng ta sẽ mất đi những gì? Các thế hệ tiếp nối sẽ ra sao? Bản sắc văn hóa là linh hồn và bản sắc riêng của mỗi dân tộc, và việc mất đi bản sắc văn hóa đồng nghĩa với việc mất đi quá khứ, lịch sử và nguồn cội, làm cho chúng ta trở thành một số không trong cộng đồng nhân loại. Thế hệ trẻ giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tương lai của đất nước, vì vậy, nâng cao ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa là điều cần thiết.

Để thực hiện điều này, trước hết, mỗi người phải tự giác nhận thức được giá trị của văn hóa dân tộc - những giá trị đã được chắt lọc qua ngàn đời và ăn sâu trong mỗi người dân Việt Nam. Gia đình và cộng đồng cũng cần chung tay để làm nổi bật các giá trị văn hóa trong bối cảnh các luồng văn hóa khác. Cần phải kế thừa và phát triển văn hóa truyền thống kết hợp với yếu tố văn hóa mới tích cực, tạo ra một nền văn hóa Việt Nam vừa truyền thống, vừa hiện đại. Đây là trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi công dân, mỗi thanh niên hôm nay.

Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc là sự đóng góp quan trọng mà mỗi thanh niên có thể thực hiện, bắt đầu từ việc điều chỉnh và hoàn thiện chính hành vi và ý thức của bản thân mình.

Trong nhịp sống hiện đại, mọi thứ đang thay đổi với tốc độ chóng mặt và kéo con người tiến xa hơn. Tuy nhiên, có một điều mà chúng ta phải bảo tồn và phát huy, đó chính là bản sắc văn hóa dân tộc.

Văn hóa truyền thống của dân tộc chứa đựng những giá trị vật chất và tinh thần được truyền lại qua các thế hệ. Ý nghĩa của nó đối với mỗi quốc gia là rất lớn, kết tinh những tinh hoa của cha ông để tạo nên bản sắc đặc trưng mà chúng ta không thể đánh mất. Văn hóa là một phạm trù rộng lớn, nên ở đây chúng ta không bàn sâu về bản chất của nó. Tuy nhiên, việc giữ gìn văn hóa truyền thống là trách nhiệm của cả quốc gia và mỗi công dân.

Để xây dựng và phát triển toàn diện, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế và chính trị - xã hội, một quốc gia không thể bỏ qua việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống. Văn hóa là nguồn gốc tạo ra những giá trị bền vững, là nền tảng đạo đức giúp người dân hình thành phẩm chất tốt đẹp và bản lĩnh phù hợp với yêu cầu của thời đại. Giữ gìn văn hóa truyền thống cũng giúp đất nước có thể tiếp nhận những cái mới để hội nhập. Chúng ta không thể để các yếu tố văn hóa toàn cầu tràn vào Việt Nam mà không qua sự kiểm định của truyền thống, xem xét liệu có thực sự phù hợp và phát triển. Đầu tư kinh tế cũng vậy; việc làm giàu không tôn trọng văn hóa Việt sẽ không bền vững lâu dài.

Tuy nhiên, văn hóa truyền thống cũng tồn tại những hạn chế nhất định như sự cứng nhắc trong quy cách và sự chồng chéo trong các mối quan hệ, chưa đủ tầm cho các vấn đề lớn. Do đó, cần có sự thay đổi để phù hợp với thời đại. Điều lo ngại nhất hiện nay là sự tự do thái quá của giới trẻ - lớp người sẽ tiếp tục gìn giữ văn hóa này, cùng với việc quản lý văn hóa truyền thống đôi khi còn lỏng lẻo, dẫn đến việc bảo vệ văn hóa gặp nhiều khó khăn và nguy cơ.

Chúng ta tin rằng, những giá trị bản chất của văn hóa Việt Nam đã ăn sâu vào tiềm thức mỗi người. Các bạn trẻ ngoài việc được giáo dục, cũng cần tự ý thức về việc này, để đất nước có thể phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc nhưng vẫn giữ gìn được những nét đẹp truyền thống văn hóa dân tộc.

Để vững bầu và phát triển qua các giai đoạn dựng nước và giữ nước, bên cạnh việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, mọi quốc gia đều cần coi trọng việc gìn giữ bản sắc văn hóa. Vai trò và ý nghĩa sâu sắc của bản sắc văn hóa đối với sức sống mạnh mẽ và bền bỉ của dân tộc đã đặt ra vấn đề về trách nhiệm của giới trẻ - những thế hệ tương lai của đất nước trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa.

Như chúng ta đã biết, bản sắc văn hóa là cốt lõi, đặc trưng riêng của mỗi quốc gia, dân tộc; được hình thành và phát triển song song với quá trình dựng nước và giữ nước qua các giai đoạn lịch sử. Đây có thể là những giá trị vật chất hoặc những giá trị văn hóa tinh thần như phong tục tập quán, truyền thống văn hóa,... Đối với dân tộc Việt Nam, các giá trị này luôn bền vững, trường tồn theo thời gian như nền văn minh lúa nước, trống đồng Đông Sơn, tinh thần yêu nước mạnh mẽ, tinh thần 'tương thân tương ái' nhân văn, hay truyền thống đạo lý 'uống nước nhớ nguồn', 'ân nghĩa thủy chung',...

Bản sắc văn hóa có ý nghĩa sâu sắc đối với mỗi quốc gia, dân tộc. Trước tiên, bản sắc là cái gốc, cái hồn cốt lõi khẳng định sự tồn tại của mỗi quốc gia, dân tộc. Điều này đã được Nguyễn Trãi - tác giả của áng thiên cổ hùng văn 'Bình Ngô đại cáo' khẳng định trong giai đoạn lịch sử trung đại. Trong tác phẩm của mình, để nêu ra một khái niệm hoàn chỉnh về quốc gia, dân tộc, Nguyễn Trãi đã chỉ ra năm yếu tố, trong đó có hai yếu tố về nền văn hiến và phong tục tập quán, thể hiện rõ ý thức sâu sắc về vai trò của bản sắc văn hóa. Bản sắc không chỉ là cái nôi nuôi dưỡng ý thức về quyền độc lập và ý thức gìn giữ non sông, đất nước của mỗi con người. Trong vô vàn các quốc gia tồn tại bình đẳng với bức tranh đa dạng và nhiều sắc thái, bản sắc chính là yếu tố làm nên đặc trưng riêng, không thể hòa lẫn giữa các quốc gia.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế thị trường và quốc tế hiện nay, vai trò và vị trí của bản sắc văn hóa dân tộc càng được khẳng định rõ hơn và gắn bó chặt chẽ với trách nhiệm của thế hệ trẻ. Là những chủ nhân tương lai của đất nước, thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam đã và đang phát huy bản sắc dân tộc bằng những hành động tích cực. Dù có sự du nhập và tác động từ văn hóa nước ngoài, nhiều bạn trẻ vẫn quay về với các giá trị truyền thống đậm bản sắc dân tộc như trò chơi dân gian, các loại hình văn hóa dân gian như ca trù, nhã nhạc cung đình,... và không ngần ngại quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Trong phần thi Trang phục dân tộc, Hoa hậu H'Hen Niê đã tỏa sáng với bộ quốc phục lấy cảm hứng từ bánh mì, thể hiện niềm tự hào về thành tựu nông nghiệp của nước ta trên sân khấu quốc tế.

Tuy nhiên, hiện nay vẫn có những thanh niên xa rời bản sắc dân tộc. Họ thờ ơ với các giá trị truyền thống cả về vật chất lẫn tinh thần; và đề cao giá trị văn hóa du nhập qua sự thần thánh hóa, sính ngoại. Ví dụ như việc sử dụng ngôn từ nước ngoài xen kẽ vào tiếng Việt, tạo nên những cách diễn đạt khó hiểu và ảnh hưởng đến sự trong sáng của tiếng Việt. Những hành động đó đã tác động xấu đến việc duy trì, phát huy nền văn hóa dân tộc.

Thế hệ trẻ cần nhận thức rõ vai trò và ý nghĩa của bản sắc dân tộc để nâng cao tinh thần gìn giữ các giá trị tốt đẹp này. Đồng thời, cần rèn luyện lối sống và hành động tích cực phù hợp với truyền thống đạo lý của dân tộc, bảo tồn và phát huy các giá trị riêng đậm bản sắc dân tộc. Cần phê phán những hành vi làm mai một bản sắc dân tộc và có thái độ đấu tranh mạnh mẽ để bài trừ các hoạt động văn hóa không lành mạnh đang lan rộng trong xã hội hiện nay.

Như vậy, thế hệ trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Là những học sinh trưởng thành trong môi trường bản sắc dân tộc, chúng ta cần nỗ lực trong học tập và lao động để trở thành những công dân tốt, góp phần xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.

Trong thời đại công nghiệp hóa và hiện đại hóa hiện nay, học sinh chúng ta có nhiều cơ hội hơn để mở rộng kiến thức, nâng cao hiểu biết và hòa nhập với thế giới. Tuy nhiên, để hoàn thiện bản thân về cả mặt lối sống lẫn tinh thần, chúng ta cần chú trọng tìm hiểu, bảo vệ và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Thực tế cho thấy xã hội đang phát triển theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa, con người trở nên cởi mở hơn với các nền văn hóa mới từ nhiều quốc gia khác nhau. Nhưng đôi khi chúng ta lại quên đi và lơ là với các giá trị văn hóa truyền thống của chính đất nước mình. Nhiều bản sắc đã bị mai một, và giới trẻ ngày càng ít quan tâm đến những truyền thống và bản sắc văn hóa đó.

Vì sự thờ ơ này, những giá trị truyền thống tốt đẹp ngày càng bị phai nhạt. Các lễ hội và cuộc thi dân gian không còn được quan tâm nhiều hoặc chỉ còn mang tính hình thức. Nhiều bạn trẻ hiện nay không còn mặn mà với các truyền thống mà hướng đến những thứ hiện đại hơn. Điều này làm mất đi giá trị cốt lõi của dân tộc.

Để khắc phục tình trạng này, mỗi cá nhân, đặc biệt là học sinh, cần tìm hiểu và bảo tồn các bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời phát huy những giá trị đó ra thế giới. Nhà trường cũng nên tổ chức nhiều hoạt động hơn để tuyên truyền, cung cấp kiến thức về bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh. Học sinh cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và tích cực nâng cao hiểu biết về các giá trị văn hóa tốt đẹp của đất nước. Chỉ khi đó, các bản sắc văn hóa dân tộc mới được bảo tồn và phát huy hiệu quả.

Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc là trách nhiệm chung của tất cả người Việt Nam. Vì vậy, chúng ta cần có ý thức bảo tồn và phát huy các truyền thống để chúng ngày càng trở nên đẹp đẽ và phát triển rộng rãi hơn.