Top 10 Bài văn cảm nhận về bức tranh thiên nhiên trong 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi (lớp 10) xuất sắc

Nguyễn Trãi, một danh nhân văn hóa vĩ đại của dân tộc, hồn hậu và trung thực, dành cuộc đời mình cho sự độc lập và hạnh phúc của nhân dân. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới) - tác phẩm xuất sắc thuộc Quốc âm thi tập, vừa là bức tranh thiên nhiên tươi tắn vừa là lời tự sự của thi nhân về tình yêu quê hương.

Bài thơ nằm trong chùm thơ Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình), thể hiện theo thể thơ Đường luật thất ngôn xen lục ngôn. Sáu câu thơ đầu mở đầu cho bức tranh hòa mình trong cảnh ngày hè, nơi thi nhân tận hưởng sự thoải mái và tận dụng khoảnh khắc bình yên nhất trong cuộc sống.

Thi nhân mô tả cảnh ngày hè rực rỡ với hòe lục, thạch lựu, sen hồng, tất cả tô điểm cho bức tranh sôi động và tràn đầy năng lượng của mùa hè. Không chỉ giới hạn ở thị giác, bài thơ còn vận dụng thính giác và khứu giác, để người đọc cảm nhận được âm thanh 'lao xao' của làng chài, mùi hương của hoa sen và ve ca dao.

Nguyễn Trãi không chỉ là nhà thơ mà còn là tâm huyết của mình trao đến nhân dân, quê hương. Cảnh ngày hè, mặc dù tươi đẹp, nhưng trong tâm hồn thi nhân vẫn chất chứa những lo lắng, suy nghĩ về cuộc sống của nhân dân. Câu thơ cuối cùng với ước mơ có cây đàn của vua Ngu cầm, mang đến hạnh phúc và giàu có cho nhân dân, là khẳng định rõ nghệ sĩ không chỉ tận hưởng vẻ đẹp mà còn trăn trở, lo lắng cho cộng đồng.

Cảnh ngày hè không chỉ là một bức tranh thiên nhiên tươi vui mà còn là thông điệp về lòng yêu nước, sẵn sàng đóng góp cho xã hội. Nguyễn Trãi để lại dấu ấn sâu sắc không chỉ trong văn hóa Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho thế hệ sau.

'Cảnh ngày hè' là một trong những tác phẩm độc đáo của Nguyễn Trãi, nơi ông mô tả khung cảnh thôn quê khi rời xa cuộc sống xô bồ để trở về nơi mình sinh ra. Bức tranh thiên nhiên, từ cảnh vật đến con người, mang đến cho độc giả sự yên bình thanh tịnh.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh cuộc sống an nhàn ở thôn quê. Tuy nhiên, bên dưới sự an nhàn đó là nhiều nỗi niềm và lo âu mà Nguyễn Trãi giấu sau lưng. Ngày hè của ông không chỉ là những khoảnh khắc hóng mát thoải mái mà còn là cơ hội để ông quên đi những lo ngại về dân tộc và đất nước. Bức tranh ngày hè trở nên rực rỡ khi những hình ảnh này được ông tái hiện.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Mỗi vùng quê mang đẹp đặc trưng riêng, và với Nguyễn Trãi, đó là hình ảnh của những cánh đồng xanh mướt, tạo nên không gian rộng lớn. Màu xanh đặc trưng mở rộng không gian và tạo ra cảm giác thư thái giữa những ngày hè. Thạch lựu đỏ và màu hồng của sen thêm phần làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên. Tất cả kết hợp để tạo ra một bức tranh tuyệt vời, làm dịu đi nỗi lo âu trong tâm hồn Nguyễn Trãi.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Cảnh chợ đông vui là quen thuộc với những vùng quê nghèo, nơi có tiếng ve xanh, tiếng cười trẻ thơ, và tiếng bước chân nhộn nhịp. Tiếng 'Lao xao' mang lại cảm giác ấm áp, hạnh phúc, và bình yên, là biểu tượng cho cuộc sống tràn đầy tại quê nhà. Và ông mong muốn những điều này cho mọi người.

Dẽ có ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ, khắp đòi phương

Nguyễn Trãi mơ về khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn, một biểu tượng cho sự thịnh vượng và hòa bình. Ông mong muốn dân giàu, không phải để tự do, mà để đất nước phát triển. Bức tranh mà Nguyễn Trãi vẽ ra là một tác phẩm hoàn hảo, kết hợp vẻ đẹp thiên nhiên với tâm hồn nhân văn và lo lắng cho cộng đồng.

Thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng vô tận của thi ca, đặc biệt với những tâm hồn nhạy cảm như Nguyễn Trãi. Bức tranh Cảnh ngày hè, với chiều hè ven làng chài, đẹp và tràn đầy sức sống, được Nguyễn Trãi vẽ ra bằng những từ ngữ sống động:

Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hoè lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương

Nguyễn Trãi không chỉ mô tả bức tranh mà còn đưa người đọc đến với những trạng thái sống động. Màu lục của lá hoè, màu đỏ của hoa thạch lựu và ánh mặt trời buổi chiều tạo nên bức tranh tuyệt vời. Âm thanh của ve như những bản nhạc, càng làm phong phú thêm không khí của chiều hè. Những đoá sen hồng nở rộ trong ao càng làm cho bức tranh trở nên sống động và hấp dẫn.

Bức tranh Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn chứa đựng sự sống động đầy nghệ thuật. Nhà thơ không chỉ mô tả vẻ đẹp bề ngoài mà còn lồng ghép nội lực sâu sắc, tạo nên một tác phẩm độc đáo và tinh tế.

Nguyễn Trãi, người anh hùng vang bóng trong cuộc chiến chống giặc, không chỉ là nhà quân sự, chính trị lỗi lạc mà còn là nhà văn tài năng. Ông để lại dấu ấn lịch sử với tập thơ Nôm 'Quốc âm thi tập' nổi tiếng. Trong số những tác phẩm ấy, bài thơ 'Cảnh ngày hè' đặc biệt là nơi tác giả trút bỏ tâm huyết, tình cảm yêu thiên nhiên và khát vọng cao cả:

'Rồi hóng mát thuở ngày trường,

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,

Dân giàu đủ khắp đòi phương.'

Bài thơ nói về thời kỳ Nguyễn Trãi sống tạm thời ẩn mình ở Côn Sơn. Tách rời cuộc sống hối hả của đô thành, ông tận hưởng sự thanh bình, an lành giữa thiên nhiên dân dã; và từ đó, bức tranh mùa hè tràn ngập sức sống và khát khao phồn thực hiện giấc mơ giàu có, nước mạnh được gửi gắm trong bài thơ. Đầu bài thơ là hình ảnh tươi sáng của thiên nhiên:

'Rồi hóng mát thuở ngày trường,

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'

Câu lục ngôn mở đầu giới thiệu hoàn cảnh và tâm trạng của nhà thơ. Điều này là một cách tiếp cận mới, táo bạo trong thơ thất ngôn bát cú Đường. Cùng với đó, nhịp thơ chậm rãi, phản ánh tư thế tự do, ung dung của tác giả. Chữ 'Rỗi' tách rời làm nổi bật sự nhàn nhã, tự do vốn có của ông, một người luôn bận rộn với công việc quốc gia. Đây là khoảnh khắc ông được sống thoải mái, thả lỏng trong không khí hòa mình với thiên nhiên, nơi ông luôn mơ ước. Tác giả ngồi 'hóng mát' giữa cảnh 'ngày trường'. 'Ngày trường' là ngày dài, là cảm giác về thời gian của người sống trong cảnh nhàn rỗi, thấy ngày dường như kéo dài. Với người bận rộn muốn cống hiến như Nguyễn Trãi, cảm giác đó trở nên rõ ràng hơn. Ông rơi vào tình trạng phải 'hóng mát' suốt ngày trong khi đất nước đang trải qua khó khăn, và đây cũng là lúc ông trải qua tâm trạng 'bất đắc chí'. Nụ cười chua chát của Nguyễn Trãi hiện rõ sau câu thơ ấy... Thanh bằng ở cuối câu là một cách mới, khiến câu thơ nghe như tiếng thở dài nhưng không giống lời than thở, đồng thời thể hiện tâm hồn luôn mở rộng để đón nhận thiên nhiên và cuộc sống xung quanh. Chỉ có vẻ đẹp hồn nhiên, vô tư của cảnh vật mới có thể tạm xua đi nỗi lo âu trong tâm hồn tác giả. Ông mở lòng với thiên nhiên:

'Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'

Thiên nhiên dưới bút của Nguyễn Trãi vẽ ra bức tranh quê xanh tươi, hài hòa và đầy sức sống. Cây hòe với 'tán rợp giương', xanh um, trong khi cây lựu nở đầy những bông hoa 'phun thức đỏ' và sen hồng thì 'tiễn mùi hương'. Sức sống trong cây đang 'đùn đùn' dâng lên cành, lên hoa, lên lá. Cây tỏa bóng rợp xuống mặt đất, mang đến bóng mát cho tâm hồn của nhà thơ. Sử dụng nhiều giác quan, màu sắc sinh động, hài hòa, kết hợp với các động từ mạnh mẽ, từ láy, bốn câu đầu tiên tạo ra bức tranh thiên nhiên mùa hè đầy sinh khí và tình yêu thiên nhiên của nhà thơ. Nếu bốn câu đó chỉ miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên của vùng quê thôn dã thì hai câu tiếp theo nói về vẻ đẹp thanh bình của cuộc sống:

'Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'

Từ tượng thanh 'lao xao' mô tả không khí nhộn nhịp của 'làng ngư phủ', tiếng trao đổi, ồn ào của những giọng nói và tiếng cười. Hoặc tiếng ve kêu 'dắng dỏi' như âm thanh của đàn, báo hiệu kết thúc ngày hè tại vùng quê. Tất cả những âm thanh ấy hòa quyện vào nhau tạo thành bức tranh âm thanh sống động, náo nhiệt, là biểu tượng của cuộc sống lao động, chân chất. Cuối ngày, cảnh vật, thiên nhiên thật yên bình, hòa quyện, nhưng cuộc sống vẫn tiếp tục...

Cỏ cây, hoa lá, con người đang sống động trong lòng nhà thơ, làm nảy mầm những cảm xúc nhẹ nhàng và sâu sắc. Đây là sự yêu thương của ông dành cho dân tộc, một tình yêu đậm sâu với cuộc sống và con người:

'Dẽ có ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương'

'Ngu cầm', biểu tượng cho cây đàn trong lịch sử Trung Hoa cổ, là biểu tượng của thời kỳ thịnh trị, thái bình. Tác giả sử dụng nó để thể hiện ước muốn của mình: mỗi người đều có thể sở hữu một cây đàn, một tiếng hát để mang lại sự giàu có, hạnh phúc cho mọi người. Đằng sau ước mơ ấy là sự trách móc nhẹ nhàng, nhưng nghiêm túc, đối với quan thần tham nhũng trong triều đình, họ đã quên đi nghĩa vụ của mình đối với dân và đất nước. Bài thơ diễn đạt cảm xúc của tác giả bằng sáng tạo thơ Đường luật, sử dụng thơ thất ngôn xen lục ngôn, và áp dụng nhiều hình ảnh, màu sắc, âm thanh vào cảnh vật thiên nhiên và cuộc sống con người. Bức tranh mùa hè vui tươi, đầy sức sống được tạo nên, qua đó, nhà thơ gửi đến lòng yêu quê hương và ước mơ xây dựng một đất nước giàu mạnh, dân giàu đủ, hạnh phúc.

'Cảnh ngày hè' không chỉ là biểu tượng của tập thơ 'Quốc âm thi tập' của Nguyễn Trãi mà còn là một trong những tác phẩm xuất sắc của văn học Nôm Việt Nam. Với sự sáng tạo trong việc hòa nhập văn hóa, tình cảm và tâm hồn, bài thơ đã làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên quê hương và tâm hồn của Nguyễn Trãi, thể hiện tư tưởng yêu nước và lòng nhân ái, trách nhiệm với dân, với nước.

Lâu nay, tình yêu sâu sắc đối với quê hương đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật của Việt Nam. Nguyễn Trãi, nhà thơ tài năng, đã khắc họa một cách tinh tế tình cảm của mình với đất nước và bức tranh hùng vĩ của thiên nhiên qua bài thơ “Cảnh ngày hè”.

Ngay từ những dòng đầu tiên, bức tranh nhàn rỗi của tác giả hiện lên rõ nét:

Rồi hóng mát thuở ngày trường

Câu thơ nhẹ nhàng, tĩnh lặng, làm nổi bật sự thảnh thơi, an lành trong tâm hồn ông. Nguyễn Trãi tận hưởng thiên nhiên không mảy may bị xao lạc bởi những vấn đề phiền muộn của cuộc sống, ông dành trọn tâm huyết để đắm chìm trong vẻ đẹp tự nhiên, tận hưởng từng khoảnh khắc tha thiết:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Bức tranh thiên nhiên dưới bút của Nguyễn Trãi không chỉ là sự kết hợp tinh tế của các màu sắc mà còn là biểu tượng của không gian mùa hè. Màu xanh của lá hòe tạo nên một bóng mát lớn, làm cho ta cảm nhận được sự thoải mái và mát mẻ. Động từ 'đùn đùn' không chỉ thể hiện sức sống mạnh mẽ của thiên nhiên mà còn làm nổi bật cảm giác phóng khoáng, hùng vĩ của cây hòe vò mùa hè. Thạch lựu nở đầy những bông hoa 'phun thức đỏ' và sen hồng 'tiễn mùi hương'. Mỗi hình ảnh đều là một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, hòa quyện với nhau tạo nên một bức tranh sinh động, gần gũi và đậm chất thi po:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Âm thanh 'lao xao' từ chợ cá, làng chài hiện lên như là biểu tượng của cuộc sống nhộn nhịp xen kẽ vào cảm nhận của nhà thơ về thiên nhiên thanh bình. Tiếng ve 'dắng dỏi', âm thanh nhẹ nhàng, đều đặn, như tiếng đàn, là một ý tưởng so sánh sáng tạo của Nguyễn Trãi, tạo nên một bức tranh âm thanh sống động. Bức tranh này không chỉ là về thiên nhiên mà còn là về cuộc sống con người:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Qua những dòng thơ, Nguyễn Trãi truyền đạt ước muốn của mình:

Dẽ có Ngu Cầm đàn một tiếng

Dân giàu nước mạnh khắp đòi phương

Ông mong muốn sâu sắc rằng một cây đàn như của vua Nghiêu Thuấn sẽ tạo nên giai điệu Nam Phong, mang lại sự giàu có, hạnh phúc cho nhân dân. Nguyễn Trãi không chỉ mê mải với vẻ đẹp thiên nhiên mà còn nung nấu hoài bão đảm bảo cuộc sống an nhàn, hạnh phúc cho mọi người. Tác giả sử dụng tượng trưng một cách sáng tạo để ca ngợi cuộc sống thanh bình của nhân dân. Bài thơ này không chỉ là tác phẩm nghệ thuật tả cảnh mà còn là bức tranh toàn diện về tình yêu quê hương và lo lắng cho dân tộc, đất nước. Qua bài thơ, ta nhận thức được vẻ đẹp của mùa hè Việt Nam qua cái nhìn tinh tế và thấu hiểu của Nguyễn Trãi, người nhìn nhận và yêu thương cuộc sống một cách chân thành, và với tình yêu sâu sắc đối với đất nước.

Bài thơ 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi được xếp ở vị trí thứ 43 trong tổng số 61 bài thơ trong phần Bảo kính cảnh giới (thuộc phần Vô đề của tập thơ Quốc âm thi tập). Điểm độc đáo của bài thơ là cách mà nhà thơ đã mô tả cảnh thiên nhiên với sự sống động.

Câu đầu tiên của thơ mang lại cảm giác êm đềm, khơi gợi về cuộc sống yên bình, thanh thản: “Rồi hóng mát thuở ngày trường”. Từ “rồi” ở đây truyền đạt sự nhàn nhã, thoải mái. Sự nhàn nhã trong suốt “ngày trường” mang lại hình ảnh ngày dài, để ngồi “hóng mát” - một hoạt động an nhàn, tĩnh lặng, thư thái. Từ đó, ta cảm nhận được tâm trạng an nhàn, nhẹ nhàng của tác giả. Nguyễn Trãi, sau những ngày bận rộn và tận tâm vì đất nước, đây là những giây phút quý báu và hiếm hoi của cuộc đời ông.

Nhờ vào sự nhàn nhã này, ông có cơ hội gần gũi hơn với thiên nhiên. Bức tranh về cảnh ngày hè nổi bật với sự tươi tắn:

“Hoè lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Nguyễn Trãi truyền đạt sự mê đắm, thích thú trước vẻ đẹp của thiên nhiên trong mùa hè. Cây hoa hòe, với sức sống mạnh mẽ, tán xanh bao phủ toàn bộ không gian. Màu đỏ của cây thạch lựu làm nổi bật hình ảnh. Ao sen toả hương dễ chịu, bay theo làn gió. Tác giả đã sử dụng các động từ như “rợp, đùn, tiễn” để tạo cảm giác về sự sống động của cảnh mùa hè. Bức tranh ngày hè hiện lên với sự tươi mới và sự sống động. Tác giả không chỉ cảm nhận thiên nhiên qua thị giác, mà còn trải nghiệm nó qua thính giác:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Sự kết hợp giữa các từ Hán Việt như “ngư phủ, cầm ve, tịch dương” và những từ thuần Việt như “lao xao”, “dắng dỏi” tạo nên sự hài hòa, tinh tế cho cảnh vật mộc mạc, bình dị mà trang trọng. Đây là âm thanh của chợ cá, tiếng ve râm ran mỗi khi hè về. Âm thanh của một cuộc sống yên bình.

Qua đó, độc giả có thể cảm nhận được bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống trong bài thơ “Cảnh ngày hè”.

Cảnh ngày hè, một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Trãi, được trích từ 'Quốc âm thi tập', một tập thơ Nôm xuất sắc của thời kỳ. Ông sáng tác tác phẩm này trong thời kỳ ẩn dật, xa rời công việc chính trị. Bức tranh về thiên nhiên trong ngày hè được nhà thơ miêu tả với những nét độc đáo riêng biệt.

Sau khi giãi bày trách nhiệm, Nguyễn Trãi chọn cuộc sống giản dị, gần gũi với thiên nhiên quê hương. Trong bình yên ấy, ông cảm nhận đầy đủ vẻ đẹp của thiên nhiên. Tình yêu cuộc sống, lòng trắc ẩn với đời sống giúp ông khám phá những vẻ đẹp rực rỡ của ngày hè. Bức tranh ngày hè trong 'Cảnh ngày hè' là cách ông thể hiện tâm sự, khát vọng cao cả về cuộc sống ấm no cho nhân dân. Lúc nhàn rỗi, việc hóng mát suốt ngày có thể tạo cảm giác chán ngấy, nhưng đó là niềm vui, sự thoải mái trước vẻ đẹp vô tận của thiên nhiên, quên hết những lo toan trong cuộc sống. Giai điệu của câu thứ hai đã mô tả:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Cây hoa trước sân, lá xanh đùn đùn, tán rộng giường ra, cây lựu trước hiên nhà liên tục trổ bông đỏ thắm, sen hồng ngoài ao vẫn toả hương thơm. Tác giả sử dụng những động từ mạnh như “đùn đùn, rợp, giường, phun, tiên” để thể hiện sức sống đầy đủ, chất chứa trong từng tạo vật. Các tính từ mô tả màu sắc như màu xanh của cây hòe, sắc đỏ rực rỡ của hoa thạch lựu, sắc hồng dịu dàng của hồng liên tạo nên một bức tranh đầy màu sắc, một vẻ đẹp rực rỡ. Những từ mô tả màu sắc “đỏ”, “hồng” cũng được linh hoạt sử dụng để tái hiện bức tranh nhiều màu sắc của ngày hè. Bức tranh cảnh ngày hè mở ra với sắc xanh của cây hòe như muốn tuôn ra mãnh liệt, tán lá rộng lớn, là nguồn sống đầy đủ và không ngừng. Hòa quyện với sắc xanh đó là sắc đỏ của hoa lựu. Trong một câu thơ có đến hai từ gợi sắc đỏ: “đỏ” và “lựu”, từ “lựu” còn mang theo ý sắc đỏ mọng quyến rũ. Nắng hè rực cháy đượm được tô đậm hơn bao giờ hết.

Trong câu thứ ba, tác giả chọn từ “phun” để miêu tả, góp phần thể hiện sức sống tràn ngập trong cảnh vật. Từ “còn” mô tả trạng thái tiếp tục. Cuối cùng, chi tiết hoàn hảo cho bức tranh là hình ảnh đóa sen hồng với hương thơm nồng. “Tiễn” ở đây nghĩa là đầy, là thừa. “Tiễn mùi hương” cũng chính là “ngát mùi hương”. Tác giả diễn tả được hương sen đặc trưng của ngày hè. Tác giả cảm nhận sắc hè qua cả hình ảnh, màu sắc, hương vị. Tất cả tạo nên một bức tranh có màu, có hồn, có hương vị sáng tạo và độc đáo.

Bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè được mô tả với vẻ đẹp của sự sống, của tuổi trẻ. Dưới ánh nắng hè, mọi thứ như tỏa sáng hơn, mang theo dòng năng lượng tiềm ẩn, sẵn sàng khoe sắc thắm. Điều đặc biệt là tác giả sử dụng toàn bộ giác quan để mô tả cảnh mùa hè, kết hợp với ngôn từ rất chính xác và phong phú. Tất cả tạo nên một bức tranh vô cùng sáng tạo và độc đáo.

Nguyễn Trãi (1380 - 1442), anh hùng dân tộc, 'tấm lòng sáng tựa sao Khuê' (lời vua Lê Thánh Tông), luôn hướng tâm nguyện về dân và nước, ngay cả khi phải rút về quê ngoại Côn Sơn. Bài thơ số 43 trong bộ 61 bài Bảo kính cảnh giới là nơi ngôi nhà thơ bộc lộ tâm sự và khát vọng của mình.

Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình) lấy những bài học từ thiên nhiên để nhà thơ soi chiếu lòng mình. Bài thơ bắt đầu bằng hoàn cảnh hưởng nhàn bất đắc dĩ:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”

Nhịp thơ lạ lùng, kéo dài cảm giác của một ngày 'ăn không ngồi rồi', tạo điểm nhấn và hơi thở nhẹ nhàng như tiếng thở dài. Bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc được vẽ nên qua những dòng thơ:

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giường.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Nguyễn Trãi không chỉ nhìn bằng mắt mà còn lắng nghe những thanh âm của thiên nhiên:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Âm thanh của cuộc sống, từ lao xao đến dắng dỏi, tạo nên sự hòa điệu giữa con người và thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên sống động đầy thông điệp thẩm mĩ, là niềm vui sự sống trong bình yên của nhà thơ. Cuộc sống của ông không chỉ là sự lánh đời thoát tục, mà còn là phản chiếu của tâm hồn yêu đời, vẫn thưởng thức niềm vui cuộc sống để quên đi nỗi riêng tư sầu muộn.

'Hương hè' là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Trãi, được sáng tác khi ông rút lui vào ẩn. Trong bài thơ, bức tranh thiên nhiên ngày hè được mô tả sinh động:

Nguyễn Trãi, người thơ có tình yêu thiên nhiên sâu sắc, tạo nên bức tranh cảnh ngày hè sống động. Câu thơ mở đầu tận hưởng cuộc sống yên bình, thư thái: “Rồi hóng mát thuở ngày trường”. Từ “rồi” ở đây mang ý nghĩa của sự nhàn rỗi, êm đềm, tĩnh lặng. Cuộc sống nhàn nhã, thư thái của tác giả được thể hiện qua hoạt động “hóng mát” - một khoảnh khắc an nhàn, yên bình trong ngày dài. Những giây phút hiếm hoi này giúp ông gần gũi hơn với thiên nhiên.

Bức tranh cảnh ngày hè rực rỡ:

“Hoè lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Nguyễn Trãi đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Cây hoa hòe nở rộ, tạo nên khung cảnh phong phú. Màu xanh của lá che phủ không gian xung quanh. Màu đỏ của cây thạch lựu làm nổi bật hơn cho bức tranh. Mùi hương của sen nước lan tỏa theo làn gió. Những trải nghiệm và phát hiện tinh tế như vậy đều đến từ tâm hồn sâu sắc yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi.

Nguyễn Trãi không chỉ cảm nhận bức tranh thiên nhiên qua mắt mà còn qua tai:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Việc sử dụng từ Hán Việt kết hợp với từ thuần Việt tạo nên vẻ đẹp tinh tế, trang nhã. Cuộc sống của con người không chỉ qua thị giác mà còn qua thính giác. Âm thanh từ chợ cá, tiếng ve hòa quyện với không gian làng quê tạo nên một bức tranh hồn hậu, vui tươi của Nguyễn Trãi.

Bài thơ “Hương hè” không chỉ xuất sắc về nội dung mà còn về nghệ thuật, làm cho người đọc hiểu rõ tâm hồn yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi.

Nguyễn Trãi, một danh nhân văn hóa kiệt xuất của dân tộc, đã để lại nhiều tác phẩm vĩ đại. Bài thơ “Bình minh hè” không chỉ là bức tranh về vẻ đẹp tâm hồn của ông mà còn là sự kết nối tình cảm với thiên nhiên.

Khám phá bức tranh cảnh ngày hè, Nguyễn Trãi sử dụng sáu câu thơ mô tả:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Nguyễn Trãi vẽ lên cảnh hè tươi vui, đẹp mắt với màu sắc rực rỡ. Cây hòe xanh tươi, hoa lựu đỏ rực, hương sen hòa quyện với âm thanh của làng chài. Bức tranh sinh động, tươi mới, tạo nên không khí tràn đầy sức sống trong ngày hè.

Tác giả không chỉ giới hạn cảm nhận bằng thị giác mà còn bằng thính giác và khứu giác. Ông nghe thấy âm thanh của làng chài, mùi hương dễ chịu của sen nước. Dù là cuối ngày, khi mặt trời lặn, nhưng cảnh vật vẫn tràn đầy năng lượng và sự sống. Những từ ngữ như 'đùn đùn', 'giường', 'phun', 'tiễn', 'lao xao', 'dắng dỏi' đều góp phần tạo nên bức tranh đẹp, tràn ngập nhiệt huyết của Nguyễn Trãi.

Trong hai câu cuối, tác giả nói về ước mơ sở hữu cây đàn của vua Ngu Thuấn. Điều này thể hiện tâm huyết của Nguyễn Trãi với nhân dân và đất nước. Ông mong muốn có được công cụ để mang lại hạnh phúc, ấm no cho nhân dân. Bức tranh hè của Nguyễn Trãi không chỉ là vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là lòng yêu nước, tình người của một danh nhân văn hóa.

Bài thơ “Bình minh hè” mang đến trải nghiệm đặc sắc về cảm nhận thiên nhiên và tâm hồn lớn của Nguyễn Trãi. Ông không chỉ là nhà thơ kiệt xuất mà còn là nhà nho, nhà quan trọng trong lịch sử văn hóa Việt Nam.