Top 10 Bài văn đánh giá giá trị thực tế của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (Ngữ văn 11) xuất sắc

Lê Hữu Trác (1724 – 1791), biệt danh Hải Thượng Lãn Ông, xuất thân từ làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương, nay là huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Ông là một danh y nổi tiếng trong lịch sử y học Việt Nam, hành nghề với niềm đam mê và tâm huyết. Sự nghiệp của ông được ghi chép trong bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh với 66 quyển, một kiệt tác nghiên cứu y học đặc sắc trong thời kỳ trung đại. Trong cuộc sống của mình, ông không mơ ước về danh lợi hay phú quý, mà tập trung vào việc cứu người và giúp đời. Ông một lần được mời vào phủ chúa Trịnh, nhưng dù giàu sang, xa hoa nhưng ông vẫn giữ vững tư tưởng và thái độ không coi trọng danh lợi cá nhân.

Trong bức tranh phản ánh cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh, Lê Hữu Trác mô tả chi tiết về sự giàu có, quyền lực của vua chúa. Ông lần đầu tiên được trải qua trải nghiệm cơm bằng mâm vàng, chén bạc, những món ăn ngon và lạ, nhưng không một lời bình luận. Ông để chi tiết nói lên sự xa hoa, xa xỉ của đời sống trong cung điện, nhưng đồng thời cũng làm nổi bật sự lạc hậu và khủng hoảng của chế độ phong kiến lúc đó. Trong điều kiện khó khăn và mất mát cho dân chúng, chúa Trịnh lộng hành và ăn chơi hoang dâm vô độ, điều này khiến người dân bất bình và phong trào khởi nghĩa nông dân nổi lên ở khắp nơi.

Qua bức tranh về nơi cung cấm, ông miêu tả một cách tỉ mỉ, từng chi tiết, từ phòng lớn đến những vật dụng và trang trí. Ông đặc biệt chú ý đến Đông cung thế tử, mô tả không chỉ về bệnh tình của thế tử mà còn châm biếm về tình trạng suy thoái của triều đình phong kiến Việt Nam. Lê Hữu Trác không chỉ là một danh y giỏi về y học mà còn là một nhà quan sát sáng tạo, ông không ngần ngại đưa ra nhận định chính xác về tình hình xã hội và đề xuất phương pháp chữa trị phù hợp. Trong trường hợp của thế tử, ông lựa chọn một phương pháp hoà hoãn để giữ cho thế tử không bị ràng buộc bởi danh lợi và có cơ hội sống tự do.

Lê Hữu Trác, một bậc chân Nho, đã thể hiện tư tưởng quý cao của người trí thức Việt Nam thời xưa, từ chối sự hào nhoáng và phù quý, chọn lựa con đường đầy thách thức nhưng đồng thời là con đường của lòng can đảm và đạo đức quý cao.

Chúng ta thường biết đến Hải Thượng Lãn Ông là một người thầy thuốc, nhưng ông cũng là một nhà văn. Dù sáng tác không nhiều, những tác phẩm của ông vẫn giữ giá trị và ý nghĩa. Tác phẩm nổi bật nhất là 'Vào phủ chúa Trịnh,' mô tả rõ giá trị hiện thực.

Trong bối cảnh triều đình chúa Trịnh Sâm mời Lê Hữu Trác khám bệnh cho thái tử Trịnh Cán, ông, mặc dù không mong muốn, vẫn phải tuân theo lệnh chúa. Cuộc sống trong phủ chúa, nhìn qua con mắt của ông, hiện lên rõ ràng.

Phủ chúa được mô tả từ bên ngoài vào trong, cảnh trong cung được miêu tả một cách chi tiết và cụ thể.

Đầu tiên là cảnh đẹp ngoại vi, ông khen ngợi sự xa hoa và sang trọng của phủ chúa. Cây cối hiếm có, quý phải, và cảnh đẹp tuyệt vời. Cuộc sống ở đây rất giàu sang, không chỉ bởi cây cỏ quý hiếm mà còn bởi những loài chim đẹp. Nhưng ông không mơ ước cuộc sống xa hoa như vậy, và cuộc sống thất thường của thái tử có lẽ là do cuộc sống tiện nghi quá mức.

Khi đi sâu vào phủ, Lê Hữu Trác vẽ nên hình ảnh của chúa với sự xa hoa. Mọi thứ đều mạ vàng, từ đại đường đến các đồ dùng hàng ngày. Cuộc sống trong phủ chúa là một thiên đường của những vật dụng vàng óng ánh. Nhưng ông thấy đó không phải là cuộc sống ông khao khát.

Trong cung cũng thể hiện giá trị hiện thực. Để vào cung, người ta phải vượt qua nhiều lớp bức bám, và cung cũng là nơi cao quý. Chúa Trịnh Sâm được bao quanh bởi những mỹ nhân và cuộc sống của họ đều dành cho việc phục vụ ngài. Nhưng ông đặt ra câu hỏi: 'Tiền ở đâu mà có cuộc sống ăn chơi như vậy?' Cuộc sống của chúa phản ánh thực trạng xã hội, khi dân chúng khổ cực mà chúa sống hưởng lạc.

Vào khám bệnh cho thái tử Trịnh Cán, Lê Hữu Trác vượt qua sự phản đối của nhiều thầy thuốc trong cung và chứng minh tài năng của mình.

Đoạn trích này thấu hiểu giá trị hiện thực xã hội Việt Nam thời đó, khi cuộc sống của vua chúa xa hoa, đầy đủ, trong khi nhân dân sống trong cảnh khó khăn.

Lê Hữu Trác, một dược sĩ tài năng, từng làm quan dưới triều chúa Trịnh nhưng sau đó rời bỏ vì thấy xã hội thối nát. Anh trở về nuôi mẹ già và dành đời mình nghiên cứu y học, viết sách, và giảng dạy y đức, y lí, y thuật.

Trong một chuyến thăm phủ chúa Trịnh, Lê Hữu Trác ghi lại những điều thú vị về cuộc sống xa hoa và quyền quý của gia đình chúa. Anh mô tả chi tiết, chân thực từ cảnh đón tiếp đến không gian nội thất của phủ chúa.

Đoạn trích 'Vào phủ chúa Trịnh' không chỉ là sự kể chuyện, mà còn là bức tranh sống động về cuộc sống thời kỳ đó. Lê Hữu Trác không chỉ là một người viết kí, mà còn là một nhà quan sát sắc bén, châm biếm, và có tư duy triết học sâu sắc về đời sống và xã hội.

Lê Hữu Trác tự do, có tâm hồn thanh thản, và đặc biệt coi trọng tình cảm, lòng nhân ái. Anh là người yêu thích sự giản dị, không mê trang sức và vật dụng xa xỉ. Tác phẩm của Lê Hữu Trác không chỉ là những dòng văn xuôi, mà còn là bản thể của một tâm hồn cao quý và tinh thần triết học vững vàng.

Nhà văn Stanhdal đã nói: “Văn chương là tấm gương phản chiếu đời sống xã hội”. Văn chương mang nhiệm vụ phản ánh hiện thực, là “thư ký trung thành của thời đại”. Thể kí, trong thế kỉ XVIII, phát triển mới với tác phẩm “Thượng kinh kí sự” của Lê Hữu Trác. Tác phẩm này phản ánh sâu sắc cuộc sống xa hoa, quyền quý tại phủ chúa Trịnh, đồng thời thể hiện tầm nhìn và thái độ sống của tác giả.

Giá trị hiện thực của văn học là toàn bộ hiện thực xã hội, con người được nhà văn phản ánh, tùy thuộc vào sáng tạo cá nhân mà hiện tượng đó có thể đồng nhất hoặc bị khúc xạ. Lê Hữu Trác, một con người sống trong thời đại loạn lạc, đã lựa chọn trở về quê nhằm chữa bệnh và giảng dạy nghề thuốc. Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” mô tả cuộc sống sang trọng, quyền uy tại đây với chi tiết tỉ mỉ.

Tác giả với cái nhìn tinh tế phản ánh vẻ đẹp như tiên cảnh nơi phủ chúa. Cùng với đó là cái nhìn bao quát của “những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp”. Một cung điện nguy nga, tráng lệ, làm say đắm lòng người. Lê Hữu Trác, dù sinh trưởng trong phồn hoa, nhưng lần đầu tiên đến phủ Chúa, ông ngỡ ngàng, ngạc nhiên với những điều chưa từng thấy.

Màu sắc chủ đạo là đỏ và vàng, điểm tô thêm sự giàu sang nơi Trịnh phủ. Tất cả điều này là kết quả của công sức, xương máu của nhân dân. Những người dân phải bươn trải, bỏ mạng để xây dựng công trình kiến trúc đồ sộ, làm nên sự xa hoa của cuộc sống. Chính vua chúa đã cướp đi thành quả lao động của những dân đen lầm than. Cuộc sống nơi đây, mặc dù sung túc, nhưng không khí lại không trong lành, tùy vào cảm nhận của mỗi người.

Cuộc sống cung cấp sinh hoạt nơi phủ chúa giống hoàng cung, đầy quy củ và nghiêm ngặt. Muốn gặp thế tử, phải vượt qua nhiều chướng ngại, lạy bốn lạy mới được lui ra. Những luật lệ này làm cho tác giả rụt rè, e ngại mất tự nhiên, nhưng cũng đồng cảm với số phận của người nghèo. Tâm trạng này khiến cuộc đấu tranh nội tâm diễn ra cam go khi kê đơn thuốc.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” phê phán lối sống xa hoa, giàu sang tại Trịnh phủ, đồng thời đồng cảm với số phận của người dân nghèo. Tác giả tạo ra một bức tranh hiện thực vô cùng chân thực, rõ nét thông qua từng chi tiết miêu tả và sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, thu hút người đọc.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” là một tác phẩm nổi bật trong “Thượng kinh kí sự” của nhà văn Lê Hữu Trác. Bằng ngôn từ tinh tế và sắc sảo, tác giả đã tái hiện sinh động cuộc sống trong phủ chúa, phản ánh sâu sắc giá trị hiện thực của thời đại đó.

Bức tranh đầu tiên mà tác giả vẽ lên là cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa Trịnh. Dù đã quen với cuộc sống phồn hoa, nhưng khi đặt chân vào phủ chúa, Lê Hữu Trác vẫn bất ngờ trước sự giàu sang tột bậc: “Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của chúa thực chẳng khác người thường”. Không gian phủ chúa rực rỡ, trang trí lộng lẫy với cây cỏ, hòn đá, vàng son bày biện khắp nơi. Khung cảnh quyền quý, hùng vĩ được miêu tả tỉ mỉ: “Cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”. Mọi thứ từ bàn ghế đến đồ ăn đều phản ánh sự xa hoa, lộng lẫy trong cuộc sống nơi này.

Ngòi bút tinh tế của tác giả không chỉ dừng lại ở việc miêu tả vẻ đẹp của phủ chúa mà còn lồng ghép sự suy tàn, bế tắc ẩn sau vẻ ngoài sang trọng. Qua những dòng văn, người đọc cảm nhận được sự biến chuyển của thời kỳ, bức tranh “giàu sang như mây nổi” nhanh chóng có thể chuyển thành cảnh “gò hoang cồn vắng”. Sự bế tắc và suy tàn đã bắt nguồn từ chính lối sống xa hoa, hưởng thụ không kiểm soát.

Đồng thời, tác giả cũng lồng ghép miêu tả về cung cách sinh hoạt trong phủ chúa. Quy trình khám bệnh cho thế tử được mô tả cầu kỳ, rõ ràng. Từ việc đi qua nhiều lớp cửa với thẻ kiểm soát, đến thủ tục kính cẩn khi đối diện với thế tử. Mỗi chi tiết nhỏ đều làm nổi bật sự quyền uy của chúa và đồng thời phản ánh sự chia rẽ giữa thế lực quyền quý và cuộc sống bình dân.

Bằng cách tận dụng ngôn từ hết sức chân thực, Lê Hữu Trác cũng miêu tả chi tiết về thế tử Cán. Mặc dù chỉ mới là một đứa trẻ năm sáu tuổi, nhưng thế tử đã làm cho người xưa phải quỳ lạy, đồng thời góp phần tạo nên không khí ốm yếu, ngột ngạt trong nơi ở của mình. Cuộc sống của thế tử bị hạn chế, tù túng, và sự ốm đau của cậu bé không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là biểu tượng cho sự suy tàn của triều đình và chính xã hội lúc bấy giờ.

Với đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh”, Lê Hữu Trác không chỉ mô tả hiện thực một cách chân thực mà còn truyền đạt những tư tưởng, nhận định sâu sắc về xã hội và con người. Bức tranh về phủ chúa không chỉ là một bức tranh xa hoa, mà còn là dấu hiệu cho sự thay đổi, suy tàn của một thời kỳ lịch sử.

'Con nhớ câu này:

Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan'.

Vương quốc phong kiến thường là đám cướp ngày, lợi dụng quyền lực để làm giàu bằng mọi cách, nhằm tận hưởng cuộc sống xa xỉ. Lê Hữu Trác, một danh y và văn nhân tài ba thế kỉ XVIII, đã lên tiếng thông qua tác phẩm Thượng kinh kí sự, tả chân thật cuộc sống xa hoa, quyền uy tột bậc của nhà chúa, đặc biệt là phủ chúa Trịnh.

Thượng kinh kí sự, viết bằng chữ Hán vào năm 1782, ghi lại những trải nghiệm của Lê Hữu Trác khi chữa bệnh cho gia đình chúa Trịnh Sâm. Tác giả mô tả chi tiết, đưa người đọc bước chân vào thế giới xa xỉ của phủ chúa, nơi mà cuộc sống quý tộc bừng lên với sự xa hoa, đẹp đẽ và quyền lực độc đáo.

Khám phá phủ chúa, tác giả miêu tả không gian nghệ thuật của tác phẩm, đồng thời chứng kiến cách sinh hoạt xa hoa của chúa Trịnh. Tác phẩm không chỉ mở rộng bức tranh về phủ chúa mà còn vạch trần sự chênh lệch giữa giai cấp quyền lực và dân dụ.

Lê Hữu Trác không chỉ nhận diện sự xa hoa của phủ chúa mà còn lồng ghép thái độ chế ngự, khinh thường của họ đối với những điều thông thường. Việc tác giả dùng con mắt của một người nông dân lần đầu bước vào thế giới xa hoa này giúp tạo ra bức tranh sắc nét và mạch lạc.

Đoạn mô tả nơi cung cấm chi tiết và sắc sảo, nhưng lại âm nhạc giễu cợt của tác giả: Qua nhiều lần đi qua gấm, bước vào phòng rộng, chiếc sập thếp vàng giữa phòng là nơi chúa Trịnh thường ngồi. Khung cảnh lung linh với đèn sáp chiếu sáng làm nổi bật màu mặt phấn và màu áo đỏ. Mọi thứ rực rỡ và nguy nga, nhưng tác giả không thừa nhận, để chi tiết nói lên ý nghĩa sâu xa về hiện thực của thời đại.

Trong thời kì đó, chế độ phong kiến rơi vào khủng hoảng, với quyền lực chính trị chuyển giao cho chúa Trịnh, người sống xa hoa và dâm đãng. Trái lại, dân chúng chìm đắm trong đau khổ và oán trách. Quyền lợi của vua chúa không còn là quyền lợi của quốc gia. Điều này khiến cho phong trào khởi nghĩa nông dân trỗi dậy khắp nơi. Lê Hữu Trác nhìn nhận đúng bản chất của chế độ phong kiến, từ đó quyết liệt chống lại cuộc sống xa hoa, danh lợi, và nguy hiểm.

Tổng hợp các mô tả nơi cung cấm và cách sinh hoạt, tác giả đưa ra bức tranh toàn diện về phủ chúa Trịnh. Từ việc chỉ có thể đi vào qua cửa sau, mọi chi tiết từ điếm Hậu mã quân túc trực đến lầu cao và rộng, đều rất mô phỏng. Mỗi bước đi của tác giả là một sự hiểu biết mới về thế giới xa hoa và xa xỉ, cũng như một phản ánh về thực trạng xã hội đen tối và lệch lạc.

Đặc biệt, mô tả về thế tử trong tình trạng suy thoái là một hình ảnh tiêu biểu của sự suy vong của triều đình. Lê Hữu Trác thông qua nhân vật thế tử mô tả sự yếu đuối, suy giảm, và bệnh tật, điều tượng trưng cho tình hình khó khăn của quốc gia.

Nhà văn đưa ra phương pháp chữa trị một cách thông minh, vừa tận dụng kiến thức y học vừa chứa đựng nhận xét sâu sắc về thực trạng của xã hội. Cuối cùng, quyết định của Lê Hữu Trác lánh xa danh lợi và đặt lợi ích của nhân dân lên trên là một hành động đúng đắn và chính trực, làm nổi bật tâm hồn quý phái của một nhà văn kiêm y sĩ trí tuệ.

Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác không chỉ nổi tiếng với danh hiệu của một danh y tài ba, tràn đầy lòng nhân ái và tâm hồn cao quý, mà còn là tác giả xuất sắc của cuốn 'Thượng kinh kí sự'. Năm 1782, với danh tiếng y thuật vang xa, ông được mệnh danh đến kinh đô để chữa trị cho Thế tử Trịnh Cán và chúa Trịnh Sâm. Trong chuyến đi này, ông đã tạo ra kiệt tác 'Thượng kinh kí sự' với giá trị hiện thực sâu sắc. 'Khám phá phủ chúa Trịnh' là một trích đoạn xuất sắc thể hiện điều này, lên án cuộc sống xa hoa, bức tranh lộng lẫy và các tầng lớp quan lại trong xã hội phong kiến.

Bằng con mắt tinh tế và nhạy bén của một ẩn sĩ, tác giả Lê Hữu Trác đã ghi lại và phản ánh cuộc sống xa hoa, giả dối và phù phiếm của tầng lớp quyền quý thông qua những chi tiết về cảnh đẹp lộng lẫy, xa hoa trong các cung điện và phủ thự. Nơi đó, vườn hoa 'cây cỏ um tùm, tiếng hót của chim ríu rít, hoa đua nhau nở, vàng son bay trong gió', cùng với các công trình như 'Đại đường', 'Quyển bồng', 'Gác tía' với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thêu vàng, và 'đồ đạc nhân gian chưa từng thấy', và những 'bàn vàng, chén bạc' được sử dụng trong buổi tiếp khách. Mọi thứ đều rực rỡ và tráng lệ, nhưng tác giả không chỉ dừng lại ở đó, mà thông qua chi tiết về lối sống trong phủ chúa, ông tạo ra bức tranh chi tiết và sống động về cuộc sống xa hoa và quyền lực độc đáo của tầng lớp quan lại.

Qua đoạn trích này, tác giả không chỉ mô tả về quang cảnh lộng lẫy mà còn về cách sinh hoạt trong phủ chúa. Từ lúc tác giả bước chân vào phủ theo lệnh của chúa, cảnh tượng 'tên đầy tớ chạy về trước hét lớn' và 'cáng chạy như ngựa lồng' đã được nhấn mạnh. Khi bước vào phủ, tác giả nhận thấy cảnh 'người ở cửa truyền báo rất ồn ào, người đi lại như mắc cửi'. Quang cảnh này làm tác giả không khỏi kinh ngạc:

'Lính nghìn cửa vác đòng nghiêm nhặt

Cả trời Nam sang nhất là đây'

Đoạn thơ này của tác giả thể hiện rõ quyền lực tại phủ chúa. Ông cũng bày tỏ ấn tượng về sự xa hoa này, nói rằng: 'Mình là con em nhà quan, sống trong phồn thịnh, quen thuộc với mọi nơi trong thành phố, nhưng chỉ có thể nghe đến về phủ chúa mà thôi. Nay đến đây, mới hiểu hết về sự giàu có của vua chúa, thật sự không ai sánh kịp'. Những câu thơ và bình luận của tác giả cũng thể hiện giá trị về khía cạnh nghệ thuật của tác phẩm. Thời gian tâm lý xuất hiện cùng với thời gian vật lý. Ngoài những con số về thời gian như ngày, giờ, năm và niên hiệu, tác giả dành những khoảnh khắc để trải nghiệm các sự kiện đã diễn ra, làm cho mỗi mô tả trong tác phẩm đều chứa đựng suy nghĩ và cảm xúc.

Qua đoạn trích này, tác giả không chỉ lên án cuộc sống xa hoa và bệnh tật của giới quyền quý, quan lại thời bấy giờ. Về căn bệnh của Trịnh Cán, ông nhận xét: 'do sống ở nơi bị che phủ bằng rèm gấm, nó quá nóng, tạng bị kém yếu, cộng thêm bị ốm lâu nên máu hao kiệt,...'. Chúa Cán, một đứa trẻ ngây thơ, trở thành nạn nhân của sự giàu có, thừa thãi và dưỡng dục sai lầm. Trước những căn bệnh này, tác giả đặt ra câu hỏi về việc chữa trị: liệu các bác sĩ có giúp đỡ như thế nào? Ông cũng lên án đám thầy thuốc Bắc Hà với kiểu ngu dốt, ảo tưởng, tham lam và ích kỷ. Đó là những 'y học gia' chủ yếu quan tâm đến danh lợi hơn là nghệ thuật chữa trị. Với những miêu tả tự nhiên và chân thực, Hải Thượng Lãn Ông đã vạch ra những căn bệnh của chế độ phong kiến thời bấy giờ. Ngoài vẻ ngoại trang huyền bí của cuộc sống xa hoa và quyền uy trong phủ chúa, có những dấu hiệu về sự rỗng tuếch và dấu hiệu của sự khủng hoảng tất yếu của xã hội phong kiến thời đó.

Giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm 'Vào phủ chúa Trịnh' đã tôn lên tính chân thực của 'Thượng kinh kí sự' thông qua phong cách kí sự độc đáo của tác giả. Sự kết hợp hoàn hảo giữa con mắt quan sát chi tiết và bút kí tận tâm, tả cảnh một cách sống động, ngay cả trong những chi tiết nhỏ nhất, đã tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt trong từng từ ngữ và lan tỏa trên từng trang văn.

Qua giá trị hiện thực của tác phẩm, độc giả cảm nhận được giá trị nhân đạo sâu sắc. Bằng cách quan sát và ghi chép về cảnh đẹp lộng lẫy, tác giả không chỉ thể hiện sự đồng cảm và thương xót đối với những khía cạnh khó khăn và than van của nhân dân. Bức tranh về xã hội phong kiến được tạo ra thông qua sự đối lập giữa cuộc sống của tầng lớp quan lại và cuộc sống của những người dân. Qua tác phẩm này, chúng ta nhận ra sự tàn bạo và rõ ràng trong lối sống của đại đa số tầng lớp quan lại:

'Con hãy nhớ câu ca:

Đêm là giặc, ngày là quan'.

Với phong cách viết theo thể ký, ghi chép về những con người thật và những sự kiện thực tế, đoạn trích 'Vào phủ chúa Trịnh' giúp chúng ta hiểu rõ về một giai đoạn quan trọng trong thời kỳ chúa Trịnh Lê. Lê Hữu Trác, một người xuất thân từ gia đình quý tộc, tài năng về binh thư và võ nghệ, đã từng làm quan dưới thời chúa Trịnh. Tuy nhiên, ông nhận ra sự thối nát và cương thường trong xã hội. Sau khi mẹ ông mất, ông rời bỏ nghề quan để tìm kiếm lẽ sống mới.

Chuyển hướng sang y học, Lê Hữu Trác không chỉ chữa bệnh cứu người mà còn viết sách và mở trường dạy y. Vào năm Cảnh Hưng 43 (1782), ông nhận lệnh từ chúa triệu để xem mạch và kê đơn chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán, sau đó còn chữa bệnh cho chúa Trịnh Sâm.

Năm 1783, ông hoàn thành tập 'Thượng kinh kí sự' bằng chữ Hán, một tác phẩm văn học đích thực, đặc sắc và có giá trị sử liệu cao. Đoạn trích 'Vào phủ chúa Trịnh' trong sách Ngữ văn 11-Nâng cao thể hiện rõ bản chất độc đáo trong phong cách kí sự của Lê Hữu Trác.

Kí sự là một thể loại văn học giao thoa giữa báo chí và văn học, mô tả cuộc sống thực, con người thực. Lê Hữu Trác sử dụng góc nhìn của người thường, tiếp cận trực tiếp sinh hoạt xa hoa của chúa Trịnh. Bằng cách mô tả tỉ mỉ, ghi chép trung thực, ông tạo nên bức tranh sống động, thể hiện khéo léo nghệ thuật kể chuyện.

Đoạn mở đầu bắt đầu bằng một sự kiện cụ thể, tạo điểm nhấn cho câu chuyện. Lê Hữu Trác sử dụng ngôn từ ngắn gọn, chứa đựng nhiều thông tin, mô tả một cách nhẹ nhàng, tự nhiên. Cách diễn đạt giản dị, chắc chắn, vừa truyền đạt cảm xúc vừa làm cho độc giả dễ hình dung sự kiện.

Người viết giữ vững tính nhân văn trong tác phẩm, tạo ra nhân vật 'tôi' không chỉ qua ngoại hình mà còn qua giọng điệu, cảm nhận về âm thanh và hành động. Nhân vật 'tôi' không chỉ là người kể chuyện mà còn là một phần tích cực tham gia vào sự kiện được mô tả.

Lê Hữu Trác tận dụng mạch tự sự một cách linh hoạt. Sự kiện được kể qua con mắt của 'tôi', nhưng cũng thông qua những đoạn độc thoại và mô tả khác nhau, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong cách diễn đạt. Mỗi câu văn tương ứng với một tâm trạng, một sự kiện, tạo ra một mạch văn chặt chẽ.

Ngôn từ của Lê Hữu Trác khéo léo kết hợp giữa văn xuôi và thơ ca. Bài thơ vịnh cảnh và tả việc được trình bày một cách sâu sắc, lời thơ mang tính châm biếm nhưng cũng ẩn chứa một nụ cười tinh tế. Lời nhận xét của tác giả đa dạng, từ đánh giá về vẻ đẹp tổng quan đến những chi tiết nhỏ nhất về đồ đạc xa hoa.

Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện về việc thăm bệnh và chữa bệnh, mà còn là một quá trình khám phá về cuộc sống xa hoa và quyền lực của gia đình chúa Trịnh. Lê Hữu Trác không chỉ là một thầy thuốc giỏi mà còn là một nhà văn tài năng, biết cách lồng ghép văn học và y học vào một tác phẩm độc đáo.

'Vào phủ chúa Trịnh' không chỉ là một tác phẩm văn học có giá trị lịch sử mà còn là bức tranh sắc nét về một giai đoạn quan trọng trong lịch sử nước ta. Lê Hữu Trác đã để lại một tác phẩm không chỉ làm giàu văn hóa mà còn là nguồn cảm hứng cho độc giả hiện đại.

Hải Thượng Lãn Ông - Lê Hữu Trác không chỉ là một bậc thầy thuốc tài năng với tác phẩm Hải Thượng y tông tâm lĩnh, mà còn là một nhà văn có đóng góp đáng chú ý trong văn học Việt Nam. Trong bộ sách của ông, Thượng kinh ký sự là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất, đưa ta quay lại thế kỷ 18 Việt Nam, thời kỳ tranh đấu giữa vua Lê và chúa Trịnh. Cuộc sống của nhân dân bị đẩy vào cảnh khốn cùng do sự phân tranh này. Lê Hữu Trác, qua góc nhìn của mình, đã chân thật tái hiện cuộc sống trong phủ chúa Trịnh trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.

Lê Hữu Trác (1724-1791), hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, quê cha ở Trấn Hải Dương (Hưng Yên), quê mẹ ở huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Ông không chỉ là một danh y xuất sắc mà còn là một nhà văn tài hoa. Hải Thượng y tông tâm lĩnh là tác phẩm duy nhất của ông, nhưng nó rất đồ sộ, là tâm huyết của cuộc đời ông viết trong hơn 40 năm.

Thượng kinh ký sự mô tả sự kiện chúa Trịnh Sâm mời Lê Hữu Trác đến kinh đô chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Cuốn sách là kết quả của chuyến đi này.

Với quan sát tinh tế, Lê Hữu Trác đã sinh động hóa bức tranh về phủ chúa Trịnh. Ông đặt mình vào vị thế của một thầy thuốc quê mùa, một người lao động bước vào phủ chúa để thấy cái cuộc sống xa hoa tột độ của giai cấp thống trị. Đây là cái nhìn của một bậc trí thức lương tâm và trung thực. Ông quan sát sự vật theo trình tự không gian và thời gian, từ bên ngoài vào trong. Đầu tiên, ông ấn tượng với cảnh đẹp nơi phủ chúa: “cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đưa thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”. Rồi là quang cảnh rộng lớn, đẹp mắt, với “những dãy hành lang quanh co nối tiếp”, cảnh người qua lại nhộn nhịp “như mắc cửi”. Điều này đã khiến Lê Hữu Trác, người lớn lên trong nhung lụa, cảm thán “cảnh giàu sang của vua chúa thực khác người thường!”. Đối với ông, phủ Chúa thực như chốn bồng lai tiên cảnh, “ngư phủ đào nguyên” cả, thực tươi đẹp không kể xiết.

Khi bước vào nội cung, Lê Hữu Trác mới thấy sự xa xỉ tột cùng của đấng bề trên. Đình đài, lầu các cao rộng, cung cấm sơn son thếp vàng tỉ mỉ, rực rỡ. Đồ vật bày biện bên trong đều là những thứ “nhân gian chưa từng thấy”. Không khí ngào ngạt mùi hương nến và hoa nhưng lại tạo cảm giác tù túng, ngột ngạt. Cảm giác thâm nghiêm và vẻ tráng lệ quá mức khiến mọi thứ mất đi vẻ đẹp tự nhiên của sự sống.

Về cảnh sắc và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa, ta thấy mức độ xa xỉ tột độ của đấng bề trên. Mâm cơm mời ngự y với chén bát bằng vàng, bạc, đồ ăn ngon vật lạ. Lê Hữu Trác thầm nghĩ “bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia”. Con đường vào phòng bệnh thế tử không có cửa, được che phủ bằng năm sáu lớp trướng gấm, cách biệt với bên ngoài. Trong phòng chỉ có thế tử và chúa, nhưng đám người hầu và cung nhân chầu trực lại nhiều. Lối sống xa hoa, sung sướng tới cùng nhưng cũng làm bệnh tật, khiến đứa trẻ mới năm sáu tuổi mắc bệnh nặng. Làm cho màn che trướng, sơn hào hải vị và lụa là gấm càng khiến con người trở nên bệnh tật, nhưng cũng làm mất đi sự sống tự nhiên của cuộc sống.

Đoạn trích là bức tranh sâu sắc về thực tế, phản ánh lối sống xa xỉ và vô đạo của phủ chúa, áp đặt nhân dân bằng cách sưu cao thuế nặng. Cuộc sống trong cảnh lầm than, kêu trời kêu đất của nhân dân là hình ảnh của xiềng xích đè lên đôi vai gầy của họ. Đồng thời, đoạn trích cũng là tấm lòng coi thường danh vọng, chỉ muốn cuộc sống bình yên, tự do, và đam mê chữa bệnh. Cuộc sống xa hoa, sung sướng cũng chỉ là vòng tròn luẩn quẩn, không mang lại hạnh phúc thực sự.

Không chỉ là một bậc thầy y dược xuất sắc trong thế kỷ XVIII, mà Lê Hữu Trác còn là một nhà văn tài năng của văn học Việt Nam, đặc biệt là qua tác phẩm Thượng kinh kí sự. Tác phẩm này không chỉ là một bức tranh hiện thực sâu sắc, mà còn là một lời tố cáo về sự xa hoa, trụy lạc, và chuyên quyền trong phủ chúa Trịnh thời kỳ đau thương của lịch sử nước nhà.

Lê Hữu Trác, sinh năm 1724, mất năm 1791, đã trải qua những biến động lịch sử nặng nề nhất của đất nước. Thời kỳ tranh giành quyền lực giữa các tập đoàn phong kiến Lê – Trịnh, nhân dân gặp khó khăn, khởi nghĩa nổ ra, và sự lộng lẫy, xa hoa nơi phủ chúa Trịnh khiến cho bức tranh lịch sử thêm phần đau thương và u ám.

Trong chuyến lên kinh, Lãn Ông được mời vào phủ chúa Trịnh chữa bệnh cho thế tử. Cơ hội này để tác giả viết nên những dòng Thượng kinh kí sự, ghi lại những điều tai nạn và suy nghĩ sâu sắc. Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh mô tả cảnh vật và cuộc sống trong phủ chúa, làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm.

Phủ chúa Trịnh được miêu tả với vẻ đẹp lộng lẫy, cây cỏ, chim muôn loài, hoa thơm nức, nhưng đều là những loại lạ, quý hiếm. Đặc biệt, cách xây dựng phức tạp với nhiều cửa, hành lang tạo nên một không gian hùng vĩ. Lãn Ông, người đã từng sống trong xô bồ phồn hoa, cũng không giấu được sự kinh ngạc và thiên phú bày tỏ qua những dòng thơ ca:

Lầu từng gác vẽ tung mây,

Rèm châu hiên ngọc, bóng mai ánh vào

Hoa cung thoảng ngạt ngào đưa tới,

Vườn ngự nghe vẹt nói đòi phen.

Điều đáng chú ý là sự đối chiếu giữa thế giới xa hoa trong phủ chúa và thế giới nghèo đói của nhân dân. Mặc dù dân chúng chịu khổ vì chiến tranh và thiên tai, phủ chúa vẫn rộn ràng, bình yên. Cảnh vật này phản ánh lòng tham vô đáy và sự ích kỷ của quan lại chúa. Tình cảnh khốn khó của nhân dân, những người phải sống trong cảnh đói kém, là một đám mây đen trên bức tranh lịch sử sáng sủa của phủ chúa.

Đồng thời, Lãn Ông cũng mô tả cuộc sống và công việc của những người trong phủ chúa. Cách làm việc nhanh nhẹn, vội vã, và kiểu cách sống cầu kỳ khiến họ trở nên lạ lùng. Từ cách gọi cửa độc đáo cho đến cách đi đường vội vã, tất cả đều khác biệt. Người đọc không khỏi thắc mắc về ý định của tác giả khi miêu tả những điều này.

Thực tế, cuộc sống trong phủ chúa không chỉ là sự xa hoa, mà còn là sự rườm rà, câu nệ, và đầy bệnh hoạn. Mô tả chi tiết về cách di chuyển trong phủ chúa, với nhiều cửa, hành lang, và địa điểm khác nhau, tạo nên một bức tranh phức tạp và đau lòng. Mọi thứ đều được đặt tên, từ những ngôi nhà đến các hành lang, tạo nên một không gian sống rất kiểu cách.

Cuộc sống và công việc của những người trong phủ chúa Trịnh khiến Lãn Ông không khỏi phê phán nhẹ nhàng. Sự vội vã, rườm rà, và bệnh hoạn trong phủ chúa là hậu quả của cuộc sống xa hoa và chuyên quyền. Tác giả thông qua Thượng kinh kí sự đã đặt tên mình vào lịch sử văn học Việt Nam và làm tố cáo những vấn đề xã hội của thời đại.