Top 10 Bài văn phân tích đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn' xuất sắc của Nguyễn Đình Chiểu

Lục Vân Tiên, tác phẩm thơ Nôm nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu, mô tả sự đối lập giữa những tâm hồn cao quý như Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga và những kẻ độc ác, ghen ghét như Trịnh Hâm, Bùi Kiệm. Đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn' đẹp đắn thể hiện rõ sự đối lập giữa cái thiện và cái ác. Vân Tiên, sau khi mất mẹ và bị mù, gặp hoạn nạn tại đất khách quê người, bị Trịnh Hâm hãm hại. Sự tình này là bức tranh sinh động về lòng nhân ái, tình cảm cao đẹp cùng sự đen tối của con người. Hành động tàn ác của Trịnh Hâm làm nổi bật sự chân thành, hào hiệp của những người như Ngư Ông, làm tôn vinh giá trị của tình người và lòng nhân đạo trong xã hội. Nguyễn Đình Chiểu đã tài tình xây dựng hình ảnh và thông điệp về lòng nhân ái và sự đối lập giữa cái thiện và cái ác.

Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ yêu nước sống vào cuối thế kỉ XIX, đã để lại những tác phẩm thơ đầy ấn tượng, trong đó Lục Vân Tiên nổi bật như một biểu tượng văn hóa. Truyện thơ này không chỉ kể về những đau thương, bất hạnh trong cuộc đời của Lục Vân Tiên mà còn là bức tranh toàn cảnh về sự đối lập giữa cái thiện và cái ác.

Trong đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn', chúng ta thấy sự tàn nhẫn của Trịnh Hâm, người không chỉ bất nhân mà còn bội nghĩa. Vân Tiên, người bạn từng thương đối, đang gặp khó khăn, nhưng Trịnh Hâm lại âm mưu hại chàng. Hắn lừa đảo, đưa Vân Tiên vào rừng, trói chàng lại và thậm chí âm mưu giết hại. Đoạn thơ này là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, tôn vinh sự đối lập giữa lòng nhân ái cao quý và tâm hồn tăm tối của kẻ ác.

Trong khi Trịnh Hâm đen tối, thì ông Ngư, một nhân vật khác, lại đẹp đẽ với lòng nhân đức và tính cách cao thượng. Ông hối thúc gia đình cứu giúp Vân Tiên mà không tính toán đến ơn cứu mạng, làm tôn vinh tình người và lòng nhân ái. Đây không chỉ là sự đối lập giữa cái ác và cái thiện mà còn là biểu tượng cho lòng trắc ẩn và vẻ đẹp tinh thần của con người.

Ngoài ra, tác giả còn mô tả cuộc sống bình dị, hòa mình với thiên nhiên của ông Ngư, làm nổi bật tầm quan trọng của cuộc sống giản dị, không kiềm chế bởi vòng xoay danh lợi. Những hình ảnh như 'tắm mưa trải gió', 'hướng gió đêm chơi trăng' gửi gắm thông điệp về sự hài lòng, phóng khoáng, và tự do trong cuộc sống.

Từng đoạn thơ như là một bức tranh tinh tế, khắc họa rõ nét những giá trị văn hóa, nhân văn mà tác giả muốn truyền đạt. Bằng những lời thơ diệu kỳ, Nguyễn Đình Chiểu đã chạm vào trái tim độc giả, để lại ấn tượng sâu sắc về sự đẹp đẽ của tâm hồn và cuộc sống.

Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” là biểu tượng cho những khó khăn, đau đớn và thử thách nặng nề nhất trong số phận của Lục Vân Tiên. Mất mẹ, thi cử không thành, bị mù, nhưng những gian khổ không dừng lại khi bị những người xấu xa, đố kị hãm hại. Nếu không có sự giúp đỡ của Ngư ông, có lẽ Lục Vân Tiên đã mất mạng nơi dòng sông lớn, sâu thẳm ấy.

Đoạn trích vừa phản ánh sự tàn nhẫn, đê tiện của những kẻ tiểu nhân, vừa làm bật lên lòng tốt của những ngư dân, người ta có thể nghèo nhưng lại toàn tâm toàn ý yêu thương, sống có tình nghĩa, sẵn lòng giúp đỡ Lục Vân Tiên.

Tác giả đã chi tiết hóa tính cách đê tiện, tày trời của những kẻ hại hóc Lục Vân Tiên. Ngay từ đầu tác phẩm, những nhân vật Kiệm và Hâm được tác giả mô tả qua vài nét, nhưng độc giả đã có thể hiểu được tính cách của họ:

“Kiệm, Hâm là đứa so đo

Thấy Tiên dường ấy âu lo trong lòng

Khoa này Tiên ắt đầu công”

Chỉ với vài câu thơ, Nguyễn Đình Chiểu đã làm lộ diện sự ghen ghét, đố kị của Kiệm, Hâm đối với tài năng của Lục Vân Tiên. Dù Vân Tiên đã mất thị lực, không thể tham gia thi cử, nhưng Kiệm, Hâm vẫn giữ tâm hồn ghen ghét và hãm hại đến cùng:

“Đêm khuya lặng lẽ như tờ

Nghênh ngang sao mọc mịt mờ sương bay”

“Đêm khuya” là thời điểm lý tưởng để Trịnh Hâm thực hiện kế hoạch hại hóc. Không gian vắng lặng “lặng lẽ như tờ”, lại “mịt mờ sương bay”. Thời điểm và không gian đều thuận lợi cho Trịnh Hâm hành động, vì vào thời khắc đêm khuya, mọi người đã chìm sâu trong giấc ngủ, không gian mịt mù làm cho việc hãm hại người trở nên không lộ liễu. Kế hoạch của Trịnh Hâm quả là hoàn hảo:

“Trịnh Hâm khi ấy ra tay

Vân Tiên bị gã xô ngay xuống vời”

Như dự kiến, Trịnh Hâm sử dụng thời khắc đêm khuya và sự vô thị của Vân Tiên để nhanh chóng “xô ngay xuống vời”. Sau khi lừa Vân Tiên bằng tiểu đồng (thực chất là Trịnh Hâm đã lừa Vân Tiên để trói vào rừng), tận dụng tình cảnh đơn độc và không thể nhìn rõ, Trịnh Hâm đã thể hiện sự mưu mô, khôn lợi. Nhưng không, hắn không chỉ dừng lại ở đó, sau khi hại Vân Tiên, Trịnh Hâm tiếp tục với màn “Mèo khóc chuột”, lớn tiếng la làng:

“Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời

Cho người thức dậy, lấy lời phôi pha”

“Giả tiếng kêu trời” là sự giả dối đến đáng khinh của Trịnh Hâm. Có vẻ, sự kiện buổi đêm đó đã được hắn chuẩn bị kỹ lưỡng, vì không chỉ ra tay nhanh chóng mà còn lên kịch bản sau đó. Hắn giả vờ như là người tình cờ phát hiện ra vụ án, và thậm chí còn có tấm lòng tốt, lên tiếng để mọi người biết “để người thức dậy, lấy lời phôi pha”. Nhưng mục đích cuối cùng của hắn là tự giải thoát khỏi danh sách nghi phạm, nghĩa là hắn đã tạo ra bằng chứng ngoại phạm cho mình. Khi nghe thấy tiếng kêu của Trịnh Hâm, mọi người trong thuyền rối bời, hoảng sợ:

“Trong thuyền ai nấy kêu la

Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng”

Lục Vân Tiên, người hiền lành, tốt bụng, nhận được sự “xót xa tấm lòng” từ mọi người khi biết chàng gặp nạn. Tuy nhiên, Trịnh Hâm được mô tả với tính cách tiểu nhân, lừa dối, độc ác và không có lương tâm. Trong đoạn thơ này, Nguyễn Đình Chiểu cũng tạo dựng hình ảnh gia đình của Ngư ông:

“Hối con vầy lửa một giờ

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày”

Mặc dù không biết Vân Tiên là ai, gia đình của Ngư ông vẫn nhanh chóng cứu giúp, không do dự, vì họ không màng đến danh lợi, chức vị, chỉ tận tâm cứu giúp một người xa lạ. Nếu đoạn trước khiến người ta sợ hãi với Trịnh Hâm, thì ở đây, ta lại cảm phục trước tấm lòng nhân ái, tình nghĩa của gia đình Ngư ông:

“Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ

Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn”

Qua đó, ta thấy sự đồng điệu trong quan điểm sống giữa Ngư ông và Lục Vân Tiên. Vân Tiên cũng theo triết lý “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. Nhờ lòng nhân đức, sẵn sàng giúp đỡ người khác mà Vân Tiên cũng nhận được đền đáp, chứng minh cho câu “Ở hiền gặp lành”. Ở lại với gia đình Ngư ông, Lục Vân Tiên tìm thấy bình yên, ý nghĩa của cuộc sống, và suy nghĩ sâu sắc về nhiều vấn đề:

“Nước trong rửa ruột sạch trơn

Một câu danh lợi cho sờn lòng đây

Rày doi mai vịnh vui vầy

Ngày kia hứng gió, đêm này chơi trăng”

Đoạn thơ thể hiện sự thanh thản, hạnh phúc khi sống hòa mình với thiên nhiên, những khúc mắc và u uất trong lòng được giải tỏa. Đối với Vân Tiên, danh lợi bây giờ chỉ còn là cái vụn, không “sờn lòng đây”. Cuộc sống tĩnh lặng, vui sống với lao động, nhịp sống của cuộc sống tự do mới thực sự mang lại ý nghĩa.

Trong tất cả, đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” là một tác phẩm xuất sắc trong tác phẩm lớn. Tác giả đã tạo nên bức tranh đối lập về tính cách, nhân vật, tình huống, đồng thời tinh tế trong cách xây dựng và phát triển những yếu tố này.

Lục Vân Tiên là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu, một hiện thân của văn hóa Việt với chữ Nôm. Qua câu chuyện, chúng ta không chỉ tìm hiểu về một Lục Vân Tiên hào hiệp, tài năng, mà còn bắt gặp những giá trị nhân văn sâu sắc, lòng nhân ái phong phú. Kiều Nguyệt Nga, một hình tượng dịu dàng, tư duy tốt đẹp, càng làm cho tác phẩm trở nên đặc sắc.

Điều đặc biệt là, truyện còn mang lại cho chúng ta những bài học quý giá về đạo đức sống, đặc biệt là sự đối lập rõ ràng giữa thiện và ác. Đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn' đã làm nổi bật sự tương phản này.

Trên đường thi, Vân Tiên nghe tin mẹ qua đời, quay trở về để một lần cuối gặp mẹ. Nhưng vì quá tiếc thương, chàng trở nên mù. Giữa đường đi, chàng gặp nhiều thử thách và khó khăn, nhưng tâm trạng chàng chỉ muốn sớm trở về nhà, thắp hương cho mẹ. Nhưng không may, Trịnh Hâm, một kẻ tàn nhẫn và độc ác, đã thực hiện những hành động không lòng trắc ẩn.

Trái ngược với Lục Vân Tiên hào hiệp, 'giữa đường gặp chuyện bất bình chẳng tha', Trịnh Hâm lại là hình ảnh ích kỷ, hẹp hòi. Trong lúc khó khăn, Vân Tiên nghĩ rằng có thể nhờ đến Trịnh Hâm để trở về quê. Nhưng thực tế lại là sự lừa dối và không trung thành của hắn.

Do lòng ghen ghét, đố kị với tài năng và đức tính của Vân Tiên, Trịnh Hâm trở nên tàn bạo và không có lòng nhân ái. Lòng ghen ghét ấy đã làm thay đổi tính cách của hắn, biến hắn thành một kẻ độc ác và dã man. Hắn tính toán kỹ lưỡng, lợi dụng đêm khuya để đẩy Vân Tiên xuống sông:

'Đêm khuya lặng lẽ như tờ,

Nghinh ngang sao mọc mịt mờ sương bay.

Trịnh Hâm khi ấy ra tay,

Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời.

Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời,

Cho người thức dậy lấy lời phui pha'

[Hắn không chỉ hại chàng mà còn giả vờ, làm ra vẻ đáng thương, 'vừa ăn cướp vừa la làng', cáo già giả dạng nai tơ để lấy lời 'phui pha' từ những người xung quanh. Điều này chỉ là bản chất của kẻ rành đời và xảo trá.

Tuy nhiên, trong cuộc sống, luôn có những người tốt, những vòng tay sẵn sàng che chở khi chúng ta gặp khó khăn. Gia đình của ông Ngư ông, mặc dù nghèo đói, vẫn là một minh chứng cho lòng nhân ái. Ông Ngư ông, một ngư chài bao dung và tốt bụng:

'Ông chài thấy, nhanh chóng vớt lên bờ.

Hối con nấu nước sôi trong một giờ,

Ông hơi chạnh lòng, mụ hơi bình tĩnh.

Vân Tiên vừa ấm lòng bằng đôi tay,

Ngẩn ngơ hồn phách như say mới rồi.'

Sau khi ông vớt Vân Tiên lên bờ, cứu sống chàng và biết được về hoàn cảnh của Vân Tiên, ông Ngư ông không ngần ngại giúp đỡ chàng. Dù nghèo, bữa cơm với vị tương cà, nhưng tình người là đầy yêu thương:

Ngư ông nói: 'Ai cũng có lúc gặp khó khăn, Ngày mai hãy vui vẻ sống cùng gia đình.'

Trái ngược với sự hẹp hòi, ích kỷ của Trịnh Hâm, Ngư ông là biểu tượng của lòng rộng lượng và nhân ái. Ông ta không màng đến lòng biết ơn hay hy vọng được trả ơn. Nếu Trịnh Hâm tính toán, ganh đua với mọi thứ, thì cuộc sống của Ngư ông đơn giản, tự do, và tận hưởng từng khoảnh khắc với thiên nhiên.

'Nước trong rửa ruột sạch trơn,

Một câu danh lợi chi sờn lòng đây.

Rày voi mai vịnh vui vầy,

Ngày kia hứng gió, đêm này chơi trăng.

Một mình thong thả làm ăn, Khỏe quơ chài kéo, mệt quăng câu dầm. Nghêu ngao nay chích mai đầm.'

Với việc làm này, Nguyễn Đình Chiểu đã thông qua đoạn trích nói lên sự đối lập giữa thiện và ác, từ đó chỉ trích những kẻ thiếu lòng nhân ái. Tác giả đồng thời truyền đạt ước mơ về sự tốt lành trong con người, kêu gọi lòng thiện, và nhấn mạnh vào giá trị vĩnh cửu của tình người, niềm tin vào đạo đức và vẻ đẹp của sự nhân ái.

Trong tác phẩm 'Truyện Lục Vân Tiên' của nhà thơ tài năng nhưng đầy bất hạnh Nguyễn Đình Chiểu, đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn' nổi bật với sự đối lập giữa thiện và ác. Chiểu thông qua đoạn trích này ngợi ca vẻ đẹp, lòng nhân hậu và tình thương con người, đồng thời tố cáo tội ác tàn nhẫn của những kẻ sống giả tạo, hai lòng, sẵn sàng hại người khác vì ích kỷ cá nhân.

Nguyễn Đình Chiểu mô tả hành động tàn ác của kẻ tiểu nhân Trịnh Hâm khi đẩy Lục Vân Tiên vào nguy hiểm trong đêm khuya:

“Đêm khuya lặng lẽ như tờ,

Nghênh ngang sao mọc mịt mờ sương bay.

Trịnh Hâm khi ấy ra tay

Vân Tiên bị gã xô ngay xuống vời'

Trịnh Hâm lừa gạt tiểu đồng, người theo hầu Vân Tiên, rồi trói lại trong rừng để hãm hại. Hắn tận dụng cảnh khốn khó, mù loà của nạn nhân để thực hiện âm mưu tàn độc vào 'đêm khuya' khi mọi người chìm vào giấc ngủ.

Chọn không gian 'vắng lặng' và 'mịt mờ sương bay' giữa sông giúp hắn ra tay nhanh chóng mà “người không biết, quỷ không hay,” thể hiện sự thâm hiểm và mưu mô của Trịnh Hâm. Hắn đẩy Vân Tiên xuống hồ một cách tàn nhẫn, khiến chàng hoang mang, không kịp trở tay.

Sau khi đẩy Vân Tiên xuống, kẻ bất nhân giả vờ khóc lóc, kêu trời, cầu giúp từ người xung quanh. Hắn nói những lời dối trá để lấy lòng thương xót, che giấu hành động tàn ác của mình:

“Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời

Cho người thức dậy, lấy lời phôi pha”

'Giả tiếng kêu trời' là một kế hoạch hoàn hảo, khiến mọi người tin rằng Vân Tiên tự ngã, trong khi hắn lại vô tình xuất hiện và kêu cứu. Hành động giả trân trọng, đồng thời cầu xin giúp đỡ từ người khác để che giấu tội ác.

Sau tiếng kêu, mọi người xôn xao hoảng hốt:

“Trong thuyền ai nấy kêu la

Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng”

Lục Vân Tiên, người hiền lành, tốt bụng, khiến mọi người đều cảm thấy xót xa và thương tiếc. Trịnh Hâm thực sự tàn nhẫn khi sẵn sàng hại người huynh đệ giữa lúc khó khăn, là người mà Vân Tiên đã đặt niềm tin vào.

Điều ghê tởm là Trịnh Hâm không chỉ hại người, mà còn giả vờ khóc lóc, kêu trời, cầu xin giúp đỡ từ mọi người xung quanh để che đậy hành động đen tối của mình:

“Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời

Cho người thức dậy, lấy lời phôi pha”

Kế hoạch của hắn làm mọi người tin rằng Vân Tiên tự ngã, trong khi hắn chỉ vô tình xuất hiện và kêu cứu. Một âm mưu khó lòng tưởng tượng được, đặt ra để giữ bí mật tội ác của mình.

Qua tám câu thơ đầu, ta nhìn thấy bộ mặt đen tối, xấu xa, và đầy mưu mô của Trịnh Hâm, một kẻ bất nhân đến ghê rợm.

Ngược lại, đoạn tiếp theo đưa ra hình ảnh của Ngư Ông - một người hiền lành, tốt bụng, đại diện cho những người lao động nghèo. Họ là những người thương người, giúp đỡ đồng bào, làm việc thiện với tinh thần 'nghĩa tình'.

Khi thấy Vân Tiên lụy trong dòng nước, ông nhanh chóng cứu giúp và hối thúc gia đình giúp đỡ:

“Hối con vầy lửa một giờ

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày'.

Không toan tính, họ hành động với lòng hào hiệp, trượng nghĩa. Mỗi người nhanh chóng tập trung cứu giúp, làm việc tận tâm, không màng báo đáp. Tấm lòng quan tâm và ủi an của họ đầy ý nghĩa, tạo nên hình ảnh đẹp của lòng nhân ái và nhân cách cao cả.

Trái ngược với Trịnh Hâm tàn ác, họ là những người có tâm hồn cao quý. Lão Ngư mời Vân Tiên ở lại, mặc dù gia đình không giàu có.

“Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ

Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn”

Tâm hồn, lòng nhân nghĩa của lão Ngư là điều đáng trân trọng nhất. Ông không màng đến vật chất, danh lợi, chỉ quan tâm đến sự giúp đỡ người khác vì lòng nhân nghĩa và trách nhiệm.

Cuộc sống của họ thanh cao, không mải mê vật chất, tự do, ung dung trước cuộc đời:

“Rày doi mai vịnh vui vầy,

Ngày kia hứng gió đêm này chơi trăng...

Kinh luân đã sẵn trong tay

Thung dung dưới thế vui say trong trời

Thuyền nan một chiếc ở đời,

Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang”

Họ sống bình dị, ấm êm, tràn đầy tình cảm yêu thương và cao thượng.

Ngư Ông và gia đình là biểu tượng của những người lao động bình thường, đơn giản nhưng tràn đầy sức sống, vẻ đẹp của lòng lương thiện, chính nghĩa và nhân ái. Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu vẫn như thế, bình dị, nhẹ nhàng, nhưng chạm đến trái tim người đọc bởi giá trị và ý nghĩa đẹp đẽ.

Nguyễn Đình Chiểu, một danh thơ lớn của Việt Nam thời kỳ trung đại, để lại những tác phẩm nhân văn cao quý. 'Lục Vân Tiên' - một biểu tượng của tư tưởng nhân đạo, đặc biệt thể hiện trong đoạn trích 'Lục Vân Tiên gặp nạn' ở phần hai của tác phẩm, nơi sự đối lập giữa thiện và ác, nhân cách cao cả và đê tiện được làm rõ. Tác giả thể hiện lòng ngưỡng mộ đối với những con người nghèo đói nhưng mang tâm hồn cao quý, đậm chất nhân văn.

Ác được biểu hiện qua nhân vật Trịnh Hâm với mưu mô, xảo quyệt, và lòng bất nhân bất nghĩa. Trong bối cảnh khó khăn, Trịnh Hâm không giúp đỡ mà còn hãm hại Lục Vân Tiên - người bạn của mình. Vân Tiên đang đối mặt với hoạn nạn, mất mẹ, mù mắt, và tiền bị cướp. Thay vì giúp đỡ, Trịnh Hâm lợi dụng tình cảnh này để thực hiện âm mưu đen tối của mình:

“Đêm khuya lặng lẽ như tờ

…Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng”

Trịnh Hâm làm những hành động tàn nhẫn này vì lòng đố kỵ với tài năng của Vân Tiên. Hắn chọn thời điểm “người không biết, quỷ không hay” để thực hiện âm mưu, tận dụng không gian “đêm khuya lặng lẽ như tờ” và mơ hồ như “mịt mờ sương bay”. Hành động độc ác của Trịnh Hâm làm cho Vân Tiên bất ngờ và không kịp kêu cứu. Điều ghê tởm là hắn còn giả vờ “tiếng kêu trời” để che giấu tội ác của mình:

“Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời

Cho người thức dậy, lấy lời phôi pha”

Chỉ với tám câu thơ, tác giả đã phác họa bức tranh tâm đen, đê tiện của Trịnh Hâm, khiến người đọc không chỉ thương Vân Tiên mà còn căm ghét Trịnh Hâm đến tận xương tủy.

Ngược lại, đoạn trích làm nổi bật cái thiện qua hình ảnh của ông Ngư và gia đình. Cái Thiện được thể hiện rõ qua những hành động, lời nói và đặc biệt là nhân cách cao cả của ông Ngư. Khi thấy Vân Tiên gặp nạn, ông không ngần ngại mà hỗ trợ:

“Hối con vầy lửa một giờ

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày”

Ðây là sự khẩn trương, quả cảm. Gia đình ông Ngư không ngần ngại giúp đỡ người khó khăn mặc dù không biết người đó là ai. Sau khi nghe Vân Tiên kể về hoàn cảnh, họ thể hiện lòng nhân nghĩa và chu đáo. Ông Ngư thậm chí mời Vân Tiên ở lại dù cuộc sống của họ không giàu có:

“Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ

Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn”

Câu thơ này phản ánh triết lí sống cao đẹp của ông Ngư: hành động nhân nghĩa mà không mong đợi đền đáp. Cuộc sống giản dị, tự do của gia đình ông Ngư càng làm nổi bật tấm lòng nhân ái và cao quý của họ:

“Nước trong rửa ruột sạch trơn

…Tắm mưa trải gió trong vời Hàn Giang”

Ðây là cuộc sống đẹp, hòa mình vào thiên nhiên, không màng đến vật chất và danh lợi. Cuộc sống thanh bình của ông Ngư là biểu tượng cho lòng nhân ái không biên giới, không chờ đợi đền đáp.

Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” không chỉ là cuộc đấu tranh giữa thiện và ác mà còn là tác phẩm tinh tế với cốt truyện sâu sắc, nhân vật sống động, và tình huống kịch tính. Nguyễn Đình Chiểu thông qua tác phẩm này, bóc lột tâm hồn con người, kêu gọi lòng nhân ái và chống lại đê tiện.

Đoạn trích này kể về Vân Tiên sau khi nghe tin mẹ mất đã bỏ khoa thi, cùng tiểu đồng vội vã trở lại quê nhà để chịu tang. Bơ vơ nơi đất khách, hai người lại gặp Trịnh Hâm ở phần đầu tác phẩm. Khi Trịnh Hậm và Bùi Kiệm đến trước trường thi, gặp Vân Tiên và Tử Trực, họ kết bạn và vào quán rượu xướng hoạ thơ phú. Thấy Vân Tiên tài cao, xuất khẩu thành thơ, Trịnh Hâm ganh ghét và đố kị. Mối oán thù này dẫn đến những chuyện không ngờ.

Đoạn thơ Lục Vân Tiên gặp nạn thể hiện sự đối lập giữa thiện và ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn. Cốt truyện gồm hai phần: hành động tội ác của Trịnh Hâm và cuộc sống trong sạch của ông Ngư.

Ngoài Lục Vân Tiên, còn có hai nhân vật phụ là Trịnh Hâm (đại diện cho kẻ ác) và ông Ngư (đại diện cho người thiện). Cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác diễn ra nhẹ nhàng, thấm thía, đẹp như trong truyện cổ.

Vân Tiên lâm vào bước đường cùng nơi đất khách, mắt đã mù, tiền đã hết. Gặp lại Trịnh Hâm, Vân Tiên mừng vì tưởng được giúp đỡ, nhưng hóa ra là một kế hoạch độc ác. Trịnh Hâm lừa Tiểu Đồng vào rừng, trói vào gốc cây và nói dối Vân Tiên rằng Tiểu Đồng đã bị cọp vồ. Hắn ra tay tàn độc, giả tiếng kêu trời, khiến Vân Tiên bị xô xuống vời.

Trịnh Hâm đố kị và ganh ghét Vân Tiên vì sợ mất đường tiến thân của mình. Hành động ác độc của hắn được mưu tính và sắp xếp khá kĩ lưỡng. Trong thuyền ai nấy kêu la, đều thương họ Lục xót xa tấm lòng.

Ông Ngư, người thiện, cứu sống Vân Tiên và chia sẻ cuộc sống đói nghèo nhưng ấm áp. Ông là tấm gương nhân ái, cao cả. Cuộc sống thanh bần của ông hiện lên trong sạch, phản ánh triết lí sống đúng đắn.

Lối sống tự do của ông Ngư, với tấm lòng trọng nghĩa, khao khát sống trong sạch, không vụ lợi, là điển hình cho triết lí nhân sinh của người Việt. Cuộc đời ông Ngư như một bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống đơn giản, tự do và nhân ái.

Đoạn thơ kết thúc với những hình ảnh đẹp của thiên nhiên, cuộc sống tự do và hạnh phúc của ông Ngư. Ông Ngư, như một ẩn sĩ, sống hòa mình với thiên nhiên, giữa đời sống bình yên, không chấp nhận sự bất công, ác độc. Bài thơ lôi cuốn người đọc vào thế giới tinh tế và sâu sắc của Lục Vân Tiên.

Lục Vân Tiên, một tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Đình Chiểu, kể về cuộc đời của nhân vật chính - Lục Vân Tiên, người vừa chí trực, vừa có văn võ, với những phẩm chất tốt bụng và thật thà. Chàng là biểu tượng của lòng nhân ái miền Nam, và sau cùng, anh ta đạt được hạnh phúc.

Dưới đây là đoạn miêu tả cảnh Lục Vân Tiên gặp nạn do bị Trịnh Hâm hãm hại, và may mắn được những người tốt bụng cứu giúp. Đoạn mở đầu là sự đối đầu giữa Lục Vân Tiên và Trịnh Hâm, người ganh ghét chàng vì sợ anh ta sẽ vượt mình. Mặc dù Lục Vân Tiên đã không còn đe dọa danh vọng của hắn, nhưng hắn vẫn tàn ác hại chàng.

Toàn bộ đoạn thơ là cuộc đối đầu giữa thiện và ác, thể hiện sự khinh bỉ đối với những kẻ ghen ghét, đồng thời thể hiện lòng tốt đẹp của tác giả đối với những con người tốt bụng.

Đoạn đầu tiên là cảnh Lục Vân Tiên bị mù sau tang mẹ, chỉ còn một tiểu đồng. Khi gặp Trịnh Hâm, chàng tưởng như gặp được sự giúp đỡ, nhưng không ngờ kẻ tiểu nhân đã trói tiểu đồng và đẩy chàng xuống nước.

Đêm khuya lặng lẽ, sao mọc mịt mờ sương bay,

Trịnh Hâm ra tay, Vân Tiên bị đẩy xuống vời.

Trịnh Hâm giả vờ kêu trời, đánh thức mọi người.

Trong thuyền, mọi người kêu gọi,

Tất cả đều thương họ Lục, xót xa tấm lòng.

Nguyên nhân Trịnh Hâm hãm hại Lục Vân Tiên là do ganh ghét tài năng của chàng. Mặc dù chàng đã mù, nhưng hắn không tha thứ. Hành động tàn ác của hắn khiến Vân Tiên, người đang gặp khó khăn nhất, rơi vào cảnh đau khổ. May mắn, ông Ngư và gia đình đã cứu chàng. Tác giả nhấn mạnh không chỉ có một người tốt bụng như ông Ngư, mà có rất nhiều người như vậy.

Gia đình ông Ngư, mặc dù sống trên chiếc thuyền nhỏ, nhưng họ đầy lòng nhân ái. Họ luôn hỗ trợ người khác mà không đòi hỏi đền đáp.

Hối con vầy lửa một giờ,

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.

Chỉ với hai câu thơ, gia đình ông Ngư hiện lên với tấm lòng cao cả, hy sinh vì người khác mà không đòi hỏi đền đáp.

Nay đà trôi nổi đến đây,

Không chỉ đáp ơn, Ngư ông còn nói,

“Lòng tôi chẳng mong”

Dốc lòng nhơn nghĩa, chờ trả ơn.

Qua đoạn trích, chúng ta thấy sự đối đầu giữa thiện và ác, cuộc sống đan xen giữa những người xấu và những người tốt bụng. Cần rút ra bài học cho chúng ta. Bài thơ cũng tôn vinh những người dân Nam Bộ hiền lành, tốt bụng.

Trong đoạn thơ 'Lục Vân Tiên gặp nạn', tư tưởng nhân nghĩa rực sáng trong Truyện Lục Vân Tiên, thể hiện niềm tin của tác giả mù đất Đồng Nai vào lòng nhân dân giữa thời kỳ loạn lạc.

Nhân vật ông Ngư, xuất hiện trong đoạn thơ, trở nên đẹp đẽ, là biểu tượng cho đạo lý 'Thương người như thương thân'. Nguyễn Đình Chiểu truyền đạt tình cảm nồng hậu đối với ông Ngư!

Trái ngược, Trịnh Hâm, một kẻ độc ác và thâm hiểm, ghen tài năng, đã đánh bại Lục Vân Tiên, lừa chàng lên thuyền và đẩy xuống sông. Trong 'đêm khuya lặng lẽ như tờ', hắn 'ra tuy' giả vờ kêu trời, nhưng những người đi cùng thuyền đau đớn kêu thương:

Trong thuyền ai nấy kêu la,

Đều thương họ Lục, xót xa tấm lòng.

Thái độ ấy thể hiện tình thương người, như ca dao: “Thấy người hoạn nạn thì thương…' Thậm chí cả Giao Long cũng xuất hiện, giúp Vân Tiên:

Vân Tiên mình lụy giữa dòng,

Giao Long dìu đỡ vào trong bãi rày.

Mặc dù tạo nên màu sắc huyền thoại, nhưng điều này làm nổi bật một sự thực cay đắng, rằng con người có lúc ác độc hơn cả loài sói. Ông Ngư hiện hữu, cứu giúp Vân Tiên khi anh ta gặp nạn:

Vừa may trời đã sáng ngày,

Ông chài vớt ngay lên bờ.

'Vớt ngay lên bờ' thể hiện sự hối hả, kịp thời, giải cứu người chết đuối. Gia đình xô vào cứu chữa, 'vầy lửa', sưởi ấm người chết đuối. Vợ chồng ông Ngư, một 'hơ bụng dạ', một 'hơ mặt mày' cho Vân Tiên:

Hối con vầy lửa một giờ,

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.

'Hối' biểu thị sự giục giã, lo lắng cho tính mạng người nạn nhân, thể hiện tình thương rộng lớn của ông Ngư. Khi Vân Tiên tỉnh lại, ông Ngư ân cần 'hỏi han', an ủi, mời Vân Tiên, người mù lòa, ở lại với gia đình ông để chăm sóc:

Ngư rằng: “Người ở cùng ta,

Hôm mai hẩm hút với già cho vui'.

Đây là lời nói và lòng vàng, chứa đựng tình nhân ái. Cuộc sống của ông Ngư là cuộc sống của một con người thoát khỏi đám đông, coi trọng tình người, và theo đuổi lý tưởng nhân nghĩa cao cả:

Ngư rằng: “Lòng lão chẳng mơ,

Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn.

Nước trong rửa ruột sạch trơn,

Một câu danh lợi chi sờn lòng đây'.

Vân Tiên và ông Ngư, cả hai đều cứu dân, cứu Kiều Nguyệt Nga với lòng: 'Làm ơn để trông người trả ơn'. 'Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn'. Những tấm lòng cao cả ấy đã gặp nhau, tôn vinh tình nhân ái. Và đó cũng là cái lẽ đời: 'ở hiền thì lại gặp hiền' như ca dao đã nói.

Ông Ngư không chỉ có tình nhân ái mênh mông mà còn có tâm hồn thanh cao. Ông sống gắn bó với thiên nhiên, yêu thích tự do. Sông, biển, trời là niềm vui của ông. Ông lấy đò, vịnh, chích, đầm, lấy bầu trời và sông làm bạn. Ông sống giữa thiên nhiên thoải mái. Câu thơ vang lên như tuyên ngôn về tâm hồn trong sáng, thanh bạch của ông Ngư:

Rày doi, mai vịnh vui vầy,

Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng.

(…) Thuyền nan một chiếc ở đời,

Tắm mưa chải gió trong vời Hàn Giang.

Đây là những câu thơ đẹp nhất, sâu sắc nhất trong Truyện Lục Vân Tiên. Giọng thơ nhẹ nhàng, êm ái. Cảm hứng thiên nhiên trữ tình dào dạt, tạo nên sắc điệu thẩm mĩ sáng giá, biểu hiện một cách tuyệt vời tâm hồn trong sáng, thanh cao và phong thái ung dung của ông Ngư.

Cũng như ông Quán, ông Tiều, lão bà, tiểu đồng, ông Ngư trong đoạn thơ là những con người chất phác, nhân hậu, là biểu tượng của nhà thơ coi trọng nhân đạo và thoát khỏi danh lợi, tình người ấm áp và thanh cao:

Kinh luân đã sẵn trong tay,

Thung dung dưới thế, vui say trong trời.

Theo quan điểm “Văn dĩ tải đạo”, văn học đã trở thành gương phản ánh của đạo đức. Trong quá trình sáng tác Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu khéo léo xây dựng hai hình ảnh nhân vật đối lập: Thiện và Ác, Đạo Đức và Gian Ác. Các nhân vật như Ông Quán, Ông Ngư, chú tiểu đồng, Hớn Minh… được ông tôn trọng và ca ngợi. Họ là những người lương thiện, tràn đầy lòng thương người và coi trọng đạo nghĩa.

Ngược lại, ông mạnh mẽ lên án những kẻ tâm địa, xảo quyệt như cha con Võ Thế Loan, Trịnh Hâm, Bùi Kiệm… Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn đặc biệt nhấn mạnh sự đối lập giữa cái thiện và cái ác. Trịnh Hâm, được mô tả là biểu tượng của cái xấu, độc ác:

Đêm khuya lặng lẽ tờ,

Nghênh ngang sao mọc núi mờ sương bay.

Trịnh Hâm bắt tay vào thảm sát,

Vân Tiên bị đẩy ngay xuống sông.

Trịnh Hâm đổ lời mêu mỏi trời,

Lợi dụng Vân Tiên gặp nạn để thỏa lòng đố kị.

Ghen ghét và đố kị là thói quen xấu của con người. Nhưng Trịnh Hâm, với sự tàn ác và xảo quyệt, là hiếm gặp. Hắn hãm hại Vân Tiên, người đang mù mịt, bất lực và không có nơi nương tựa. Hành động tàn nhẫn này chỉ vì thỏa mãn sự đố kị và ghen ghét đối với tài năng của Vân Tiên trong một buổi gặp mặt giữa Vân Tiên, Tử Trực, Trịnh Hâm và Bùi Kiệm.

Một người mang danh sĩ tử, theo nghiệp văn chương và đọc sách như Trịnh Hâm, lại có ý định đen tối khi Vân Tiên không còn đe dọa đến danh vọng của hắn. Hắn thậm chí đặt mưu trói tiểu đồng vào cây để hổ ăn thịt.

Sau đó, hắn giả bộ thương xót, đưa Vân Tiên xuống thuyền và “ra tay” trong bóng tối, giả tiếng kêu trời để che đậy hành động độc ác. Cụm từ “ra tay” ứng với “xô ngay” đã làm nổi bật hành động tàn ác và trắng trợn của hắn. Hành động quyết liệt này được giấu diếm trong cái ác xảo quyệt của người “ném đá giấu tay” bằng cách “giả tiếng kêu trời”. Hành động này làm sáng tỏ chân tướng của kẻ giả nhân giả nghĩa. Trịnh Hâm là biểu tượng của cái ác và lưu manh trong xã hội thời kỳ đó.

Một người được coi là có học thức như hắn, mang cái ác như vậy là đáng sợ. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nhận xét: “Mỗi oán thù tạo nên một câu chuyện văn chương trong tâm địa của một tiểu nhân đã dẫn đến những chuyện không ngờ”.

Ngược lại với sự ác độc của Trịnh Hâm là nhân vật ông Ngư, một con người cao thượng và giàu lòng nhân đức. Sau khi Giao Long đưa Vân Tiên lên bờ, ông Ngư nhanh chóng cứu chữa và hiến dụng tận tình.

Ngày chợi lửa một giờ

Ông chải bụng, bà chải mặt

Bài thơ chân thành, giản dị, không chút hoa mỹ, chỉ là câu chuyện tự nhiên về sự cứu chữa một cách chân thành, tự nguyện và không đòi hỏi trả ơn. Hiểu rõ hoàn cảnh của Vân Tiên, ông Ngư đề nghị chàng ở lại và sẵn sàng giúp đỡ.

Ngư nói: “Chàng ở với ta

Ngày mai, hâm hút một nhà để vui.”

Ðời sống thoải mái của ông Ngư có thể không phải là giàu có về vật chất. Ông đã phải đối mặt với biển cả để bảo vệ cuộc sống và vượt qua những khó khăn của đời. Ông giúp đỡ người mà không đòi hỏi trả ơn, vì ông xem nhân đạo là lẽ sống: “Dốc lòng nhân đạo chẳng cần đền ơn”.

Tư tưởng nhân đạo không chỉ xuất hiện ở đoạn truyện này mà còn lan rộng trong toàn bộ tác phẩm. Nguyễn Đình Chiểu tôn vinh anh hùng Lục Vân Tiên đã cứu Kiều Nguyệt Nga khỏi cảnh nguy nan mà không cầu đối. Ông Tiều sau khi giúp Vân Tiên cũng từ chối lời cảm ơn của chàng: “Làm ơn mà lại trông người hay sao”.

Với ông Ngư, quan niệm về nhân đạo tương tự như Lục Vân Tiên, nhưng ông liên kết quan niệm này với người dân lao động như ông. Quan niệm này trở nên sâu sắc hơn khi kết hợp với những hình ảnh của người lao động như ông Ngư. Thấy làm là đúng, là vẻ đẹp nhân cách của ông Ngư. Vẻ nhân cách này còn được thể hiện qua cuộc sống lao động của ông, nơi mà Nguyễn Đình Chiểu cảm nhận bằng trái tim và tâm hồn.

Ông sống trong sạch, không bận tâm đến vòng danh lợi trong cuộc sống đầy rẫy ô trọc. Ông dành phần đời của mình cho nghề chài lưới, tự do giữa thiên nhiên, hòa mình vào thiên nhiên, hòa nhập với thiên nhiên, và gắn bó với cuộc sống bình dị. Ông không quan tâm đến vòng danh lợi giữa cuộc sống đầy ô trọc, vì ông coi nhân đạo là lẽ sống: “Nước trong rửa ruột sạch trơn,”

Một câu danh lợi cho sờn lòng đây.

Ðây là người không bận tâm đến vòng danh lợi giữa cuộc sống đầy ô trọc. Ông Ngư sống với niềm vui trong nghề chài lưới, tự do giữa thiên nhiên cao rộng, và bất chấp khó khăn, ông nói:

Rày doi mai vịnh vui vầy,

Ngày kia hứng gió, đêm nay chơi trăng.

Một mình thong thả làm việc,

Khỏe quơ chải kéo; mệt quăng câu dầm,

Nghêu ngao nay chích mai đầm,

Một bầu trời đất vui thầm ai hay.

Kinh luân đã sẵn trong tay,

Thung dung dưới thế vui say trong trời.

Thuyền nan một chiếc ở đời,

Tắm mưa chải gió trong vời Hàn Giang.

Phải nói rằng, những trăn trở của thi nhân, gắn bó với cuộc sống, mới mang lại cảm hứng để tạo ra những tác phẩm văn chương dạt dào như hình ảnh con người có cái “thung dung dưới thế” và “vui say trong đời” như ông Ngư. Các hình ảnh này, theo nhận định của Nguyễn Đình Chiểu, là những biểu tượng đẹp của nhân cách và quan niệm sống.

Ðoạn truyện đã thành công trong việc xây dựng hai tính cách nhân vật đối lập, một người có lòng lang dạ thú dưới bộ mặt kẻ sĩ và một người có tâm hồn cao thượng trong cuộc sống bình dị. Nguyễn Đình Chiểu đã để lại ấn tượng tích cực về nhân vật ông Ngư, biểu tượng của tâm hồn cao quý và nhân đạo. Một hình tượng nghệ thuật phản ánh quan điểm trần thuật của tác giả.