Top 10 Bài văn phân tích đoạn trích 'Mã Giám Sinh mua Kiều' của Nguyễn Du - Tuyển chọn hay

Trong thế giới phong kiến rối bời, ngập tràn sự áp đặt và bất công, phụ nữ trở thành những nạn nhân bi thương nhất. Nguyễn Du đã diễn đạt về họ bằng những bức tranh thơ đau đớn: 'Phận đàn bà đau đớn, Lời nói về bạc mệnh là điều chung.' Trong thời đại của ông, dường như bạc mệnh trở thành quy luật không thể tránh khỏi đối với phụ nữ. Cuộc sống của Thúy Kiều, một người con gái tài năng và xuất sắc, là minh chứng cho quy luật đau thương đó. Đoạn trích về việc Mã Giám Sinh mua Kiều là một giai điệu buồn, khai mạc cho bức tranh đau đớn của số phận nàng.

Đoạn trích nằm ở phần hai (Gia biến và lưu lạc) trong Truyện Kiều. Sau khi bị vu oan và gia đình tan tác, Thúy Kiều phải đối mặt với một thế giới đau thương. Tài sản mất mát, cha và em trai của Kiều bị bắt và kiện tụng. Giá mà họ đặt ra thật kinh khủng: Cần ba trăm lạng để giải quyết vụ án này. Kiều buộc lòng, từ bỏ tình yêu với Kim Trọng để bán mình chuộc cha và em trai khỏi những khổ ngục.

Bút pháp của Nguyễn Du tinh tế, khéo léo mô tả nhân vật Mã Giám Sinh, một tên lưu manh buôn bán con người. Nguyễn Du cũng thể hiện nỗi đau đớn, tuyệt vọng của Thúy Kiều - một người phụ nữ tài sắc bị xem như một món hàng, bị mua bán như một đồ vật không lòng thương tiếc. Những lời buộc tội xã hội suy tàn và lời kêu gọi thương xót: Hãy cứu lấy con người, được gửi gắm trong đoạn trích này.

Thông tin về việc Kiều muốn bán mình đã khiến dư luận rộ lên trong sự quan tâm rộng rãi, vì ai cũng biết đến cô - một người con gái tài năng và xuất sắc. Mã Giám Sinh đã sử dụng người mối để đến nhà và muốn cưới Kiều làm vợ.

Nguyễn Du thường sử dụng một bút pháp ước lệ khi miêu tả các nhân vật chính (như chị em Thúy Kiều, Kim Trọng, Từ Hải...), nhưng khi miêu tả nhân vật phản diện (như Tú Bà, Mã Giám Sinh, Hồ Tôn Hiến...), ông chuyển sang bút pháp thực tế. Mã Giám Sinh cũng không thoát khỏi công thức này.

Nguyễn Du không miêu tả chi tiết về Mã Giám Sinh, chỉ nói rằng hắn là người từ xa tới (viễn khách). Hỏi hắn, hắn trả lời một cách ngắn gọn: 'Hỏi tên, rằng: Mã Giám Sinh / Hỏi quê, rằng: Huyện Lâm Thanh cũng gần'. Cụm từ 'Giám Sinh' không phải là tên riêng, mà là tên chung cho sinh viên của trường Quốc tử giám. Huyện Lâm Thanh rộng lớn, không ai biết hắn ở đâu và gia thế ra sao?

Mô tả về hình dạng bên ngoài của Mã Giám Sinh mâu thuẫn. Tuổi tác của hắn không rõ ràng, mơ hồ giữa niên trạc ngoại tứ tuần. Mô tả về khuôn mặt mới lớn, nhưng qua ngôn từ, Nguyễn Du châm biếm về vẻ trẻ trung không tự nhiên của hắn: Nhẵn nhụi, bảnh bao.

Hành vi của Mã tạo ấn tượng tiêu cực. Ngồi trên chiếc ghế, thái độ vênh váo, ngồi tót sẵng sàng. Khi nhìn Thúy Kiều, hắn ép nàng phải đánh đàn, làm thơ để định giá. Hắn đánh giá tài sắc của Kiều rất cao:

Mặn nồng một vẻ một ưa,

Bằng lòng khách mới tùy cơ đặt dìu.

Mã chắc chắn sẽ có lời to từ cuộc gặp này, nhưng Nguyễn Du còn dự định 'Cò kè bớt một thêm hai, Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.'

Thần tình như tiếng chợ búa đập như cò kè, ngã giá của Nguyễn Du, làm lộ rõ bản chất thực sự của Mã Giám Sinh.

Đọc đoạn thơ này, chúng ta căm ghét Mã Giám Sinh càng nhiều, đồng thời xót thương Thúy Kiều vì nàng, người con gái tài sắc, phải đối mặt với số phận khốn khổ. Nguyễn Du tả lại tâm trạng của Kiều trong lúc bán mình với những nỗi đau, nước mắt và máu chảy:

Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng

Ngại ngùng dợn gió e sương

Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày.

Mối vén tóc, bắt tay,

Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.

Nguyễn Du, thông qua bút pháp ước lệ quen thuộc, đã tạo nên những hình ảnh sống động của Mã Giám Sinh điều này. Truyện Kiều đưa ta đến cuộc thanh minh trước số phận đau đớn của phụ nữ và là một lời kết án tận tâm với xã hội phong kiến đen tối, nơi tạo ra những người như Mã Giám Sinh, sẵn lòng hành động tàn bạo vì lợi ích cá nhân. Thông điệp mà Nguyễn Du muốn truyền đạt là: Hãy đứng lên chống lại bàn tay tội ác, hãy giữ gìn con người!

Trong niềm hạnh phúc của mối tình đầu say đắm với Kim Trọng, cuộc sống của gia đình Kiều bị đảo lộn khiếp sợ. Để không để gia đình tan nát, Thúy Kiều quyết định hy sinh bản thân, bán mình để có tiền cứu cha và em trai.

Mã Giám Sinh, một kẻ 'phong tình đã quen' không lỡ dịp tận dụng tình cảnh đau đớn của Kiều để cưới nàng về làm thiếp. Tuy nhiên, sự thật là hắn chỉ mua Kiều về cửa hàng thanh lâu của hắn, nơi mà hắn cùng với mụ Tú Bà ở Lâm Tri thực hiện những thương vụ đen tối. Đoạn trích này mô tả cảnh mua bán, là lời mở đầu cho giai đoạn 15 năm lưu lạc đầy chua cay của Kiều.

Nguyễn Du với bút phê sắc trong miêu tả và lòng căm ghét đã vạch trần bộ mặt tàn bạo, tàn nhẫn của những kẻ 'buôn bán thịt người'. Trong màn kịch này, Mã Giám Sinh hóa thân thành sinh viên Quốc Tử Giám đến để làm 'lễ vấn danh', đối mặt với Kiều với vẻ ngoại hình lịch lãm. Nhưng Nguyễn Du không ngần ngại phơi bày bản chất đê tiện và tàn bạo của hắn:

“Quá niên trạc ngoại tứ tuần…

“Ghế trên ngồi tót sỗ sàng”

Mã Giám Sinh đã 'ngoại tứ tuần' nhưng vẫn giữ vẻ ngoại hình bảnh bao, rõ ràng là một kẻ lơ. Trong khi đó, thầy trò nhà Kiều kéo đến nhà cô như một đám hỗn loạn, lố lăng… và hành động 'ghế trên ngồi tót sỗ sàng' làm bật lên bản chất của Mã Giám Sinh - một tên vô học, thô lỗ.

Nguyễn Du vẫn 'khách quan' miêu tả cảnh mua bán, nhưng bản chất thật của Mã Giám Sinh vẫn được tiết lộ, phơi bày hết. Bằng mọi cách che đậy, Mã Giám Sinh vẫn không thể giấu diếm bản chất của một 'buôn thịt bán người' đê tiện.

Trong màn kịch này, hình ảnh Thúy Kiều hiện ra với tất cả những đau đớn, xót xa, ê chề, nhục nhã. Cô gái tài sắc vẹn toàn, đang sống trong hạnh phúc của mối tình đầu, bất ngờ trở thành một món hàng cho bọn 'buôn thịt, bán người', với mọi cử chỉ 'cò kè', 'mặc cả' và những lời lẽ sang trọng của Mã Giám Sinh.

Trong đoạn trích này, Thúy Kiều hiện lên với sự im lặng tuyệt đối nhưng vẫn không giấu được sự đau đớn, xót xa, tủi nhục và ê chề. Kiều đau lòng vì mối tình của mình và cũng đau lòng vì gia đình bị vu oan. Lệ rơi không ngừng khi Kiều phải đối diện với thực tế đau lòng này:

“Nỗi mình thêm tức nỗi nhà………….

Ngừng hoa bỗng thẹn, trông gương mặt dày”.

Trong màn kịch 'lễ vấn danh' này, dưới sự 'đạo diễn' của mụ mối và áp đặt của Mã Giám Sinh, Kiều trở thành như một 'cái máy'. Hành động bán mình để cứu cha, cứu em là sự hy sinh tự nguyện của nàng, và Kiều phải chịu đựng tất cả.

Nguyễn Du đã miêu tả cảnh bán người như là 'cành hoa đem bán cho thuyền lái buôn'. Thông qua việc mô tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ, tác giả khắc họa tính cách của nhân vật và lên án những thế lực tàn bạo làm mất đi tài sắc và nhân phẩm của người phụ nữ, đồng thời thể hiện sự thương cảm sâu sắc với nỗi đau oan trái của Thúy Kiều từ buổi đầu của cuộc hành trình đau thương này.

Đọc Truyện Kiều, thường chẳng ai để ý đến đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều, phải không? Một lần, tôi chia sẻ cảm nhận này với một cụ giáo, hỏi: 'Tại sao vậy?' Cụ giáo không trả lời ngay, chỉ đứng lên và dẫn tôi ra vườn. Tôi băn khoăn: 'Có lẽ cụ không hài lòng với ý kiến của tôi?'

Ở khóm hoa ngâu, cụ nhẹ nhàng gỡ từng chùm hoa, chiếc lá, rồi hỏi: 'Văn thơ đẹp làm cho người thoát tục đi một chút, thanh sạch hơn một chút... phải không?' Tôi lúng túng. Cụ nói: 'Đừng cần trả lời ngay, vài năm, thậm chí 40 năm nữa cũng được. Khi tôi đã mất, hãy viết ra và đốt nến, sau đó đọc câu trả lời cho tôi nghe'.

Đó có lẽ không phải là sự không để ý của các cụ về đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều, mà là đã có cái nhìn sâu sắc về nó. Khi đọc lại, nhớ đến cảm giác 'ghê ghê' và 'tức', thì chẳng muốn nói nữa. Phân tích văn bình thường là khoa học, nhưng cũng phản ánh tư duy và đạo đức cá nhân. Nguyễn Du đã miêu tả cảnh buôn bán người với bút pháp tinh tế, bóc trần tính cách tàn ác của bọn 'buôn thịt bán người', đồng thời tạo ra hình ảnh đau đớn của Thúy Kiều.

Trong màn kịch này, Mã Giám Sinh không chỉ là kẻ đê tiện, mà còn là biểu tượng cho sự tàn bạo của xã hội, sự chà đạp lên tài sắc và nhân phẩm của phụ nữ. Nguyễn Du đã khéo léo che giấu bản chất đen tối của Mã Giám Sinh sau những lời lẽ mĩ miều và sự sang trọng, qua đó kết thúc đoạn trích mở đầu cho cuộc lưu lạc bi thảm của Thúy Kiều.

Trong đoạn này, Thúy Kiều trở thành một món hàng, bị bán như một đồ vật, và bản chất đê tiện của Mã Giám Sinh được lộ diện qua từng cử chỉ, từng từ ngữ. Cảnh mua bán không chỉ là sự lạnh lùng, mà còn là sự khinh bỉ và xâm phạm nhân quyền. Nói lên sự đau đớn, tủi hổ của Kiều trước sự nhục nhã và éo le của môi trường xã hội.

Nguyễn Du không chỉ là người viết văn, mà còn là người đan xen tâm huyết, lòng nhân ái vào từng dòng văn của mình. Trước mắt là một cuộc mua bán, nhưng qua từng chi tiết, ông đã để lại những tác động sâu sắc về nhân phẩm, tình thương và sự đau đớn của con người.

Đoạn trích 'Mã Giám Sinh mua Kiều' trong tác phẩm 'Truyện Kiều' của Nguyễn Du mang đến hình ảnh bi thảm khi Thúy Kiều phải bán mình. Bức tranh buồn này không chỉ là sự rơi vào bất hạnh của Thúy Kiều mà còn là sự phơi bày sự đê tiện của kẻ buôn người Mã Giám Sinh.

Nguyễn Du mô tả Mã Giám Sinh như một người có học thức và danh dự, nhưng thực chất, hắn chỉ là kẻ lừa dối, lố lăng. Với sự nghiệt ngã của số phận, Thúy Kiều trở thành con cược trong cuộc đấu giữa phẩm giá và đôi đồng tiền.

Đoạn mở đầu là sự giới thiệu về Mã Giám Sinh có vẻ lịch lãm, nhưng từng chi tiết về diện mạo, cử chỉ, hành động, tất cả tiết lộ sự giả tạo và đê tiện của hắn. Người đọc không chỉ đau lòng vì số phận của Kiều mà còn phẫn nộ trước tính cách đê tiện và không nhân phẩm của Mã Giám Sinh.

Mã Giám Sinh lợi dụng đau khổ, tình cảm gia đình của Kiều để kiếm lợi cho bản thân. Sự lố lăng của hắn không chỉ hiện lên trong cách ứng xử với Thúy Kiều mà còn trong việc đánh đổi bất công và tàn nhẫn. Cuộc gặp gỡ này không chỉ là cuộc mua bán, mà là cuộc chiến đấu giữa nhân phẩm và tình cảm trái ngược với lòng tham vọng và tàn nhẫn của Mã Giám Sinh.

Trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du, Mã Giám Sinh là biểu tượng của những người đê tiện, tàn ác. Đoạn 'Mã Giám Sinh mua Kiều' không chỉ là sự lộ rõ bản chất xảo trái của tên buôn người, mà còn mở đầu cho chuỗi bi kịch đau lòng trong cuộc đời Kiều. Sau những niềm hạnh phúc chớm nở, gia đình Kiều gặp tai biến khi bị nhóm người xấu đến phá hủy. Vương Ông, Vương Quan bị trói và đánh đập:

Giường cao rút ngược dây oan.

Dù đá cũng nát gan lọ người.

Đau lòng trước tình hình gia đình, Kiều quyết định bán mình để cứu cha và em. Tin đồn lan truyền, Mã Giám Sinh nghe được và nhanh chóng nhờ mối quen để 'vấn danh', đồng thời nói dối rằng muốn cưới Kiều làm vợ. Khi Mã Giám Sinh xuất hiện, hãy lắng nghe giới thiệu của hắn về tên và quê quán:

Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh”

Hỏi quê, rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”

Mặc dù không nói tên riêng, nhưng chỉ xưng họ đã cho thấy Mã Giám Sinh đang tự hào về danh dự và học thức, là một giám sinh của trường Quốc tử giám. Nhưng từ lời nói đến diện mạo, Nguyễn Du đã làm loại bỏ tấm vẻ lịch lãm, khiêm tốn của hắn. Qua mô tả về 'ngoại tứ tuần' và diện mạo, đọc giả nhận ra sự giả dối và đê tiện của Mã Giám Sinh. Mọi thứ tiếp tục lộ rõ khi hắn 'ngồi tót' trước Kiều:

Trước thầy sau tớ xôn xao,

Ghế trên ngồi tót sỗ sàng.

Hành động này chỉ ra tính thiếu lễ nghĩa, thô lỗ của Mã Giám Sinh, làm cho hắn trở thành một kẻ lừa dối. Kiều xuất hiện trong tình trạng ê chề và nhục nhã:

Ngại ngùng dợn gió e sương,

Nhìn hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày.

Người đẹp và tài năng bây giờ trở thành 'hàng hóa' cho người mua, và Mã Giám Sinh coi thường nàng:

Đắn đo cân sức, cân tài,

Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.

Rồi hắn đặt giá, giả vờ khiêm tốn, nhưng thực chất, hắn chỉ muốn kiếm lợi từ thảm họa của Kiều:

Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều,

Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho vừa”.

Hành động này làm lộ bản chất thực sự của Mã Giám Sinh, một kẻ đê tiện, lợi dụng người khác để đạt được mục đích cá nhân. Kết thúc màn bi kịch này, Nguyễn Du chua xót thốt lên: “Tiền lưng đã sẵn, việc gì chẳng xong”. Tác giả lên án sự tàn bạo của đồng tiền, khiến con người trở thành một món hàng trên thị trường tàn nhẫn. Bức tranh mua bán người đau lòng, làm ta nhớ đến những kỳ nô thương mại trong quá khứ, và Nguyễn Du nhấn mạnh giá trị con người bị coi thường trong một xã hội chỉ biết đến đồng tiền.

Nguyễn Du bằng bút phê nhận và thấu hiểu sâu sắc bản chất xã hội đen tối, với đồng tiền làm chủ nhân. Mỗi câu thơ, mỗi chi tiết của đoạn trích này đều làm ta suy ngẫm về ý nghĩa sâu sắc của Truyện Kiều và về con người trong xã hội hiện đại.

Truyện Kiều của Nguyễn Du là một tác phẩm thơ đặc sắc, nói lên sự thất đức của xã hội phong kiến, đồng thời lên án những đau khổ mà những người yếu đuối phải gánh chịu. Thúy Kiều, là biểu tượng của sự đau đớn đó, nổi bật trong đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều.

Phân tích tâm hồn của Thúy Kiều tại đoạn này. Trước thảm kịch gia đình, sau sự phản bội của kẻ bán nô, gia đình Kiều bị tan rã, bị hành hạ tàn bạo. Đau đớn đưa Thúy Kiều đến quyết định bán mình, hy sinh tình yêu với Kim Trọng để cứu cha và em.

Đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều là bức tranh chân thực về tâm trạng, đau khổ của nàng. Mở đầu bằng câu 'Nỗi mình thêm tức nỗi nhà', là biểu hiện của sự đau đớn và thất vọng đối với số phận bất công. Gia đình tan nát, tình yêu vụt mất khiến cho Thúy Kiều đau lòng.

Thúy Kiều bước ra khỏi phòng, đối diện với Mã Giám Sinh trong lễ vấn danh, hình ảnh này thể hiện sự đau đớn qua những bước chân: 'Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng'. Miêu tả với 'thềm hoa', 'lệ hoa' tạo nên hình ảnh đẹp và tràn đầy cảm xúc.

Nàng Kiều trở thành hình ảnh của sự đau khổ, xót xa, vừa yêu thương cha, vừa lo lắng cho em, vừa chấp nhận số phận để chuộc lỗi cho gia đình.

Là một thiếu nữ trong gia đình lương giáo, sống trong sự che trở, giờ đây vẻ đẹp của nàng phải chịu sự đánh giá, ép buộc, trở thành một món hàng cho những 'buôn phấn bán hương'.

Thể hiện tâm trạng của Kiều, đoạn thơ lên án sự tàn ác của xã hội thời kỳ đó, đồng thời tố cáo những kẻ tàn bạo và thể hiện lòng xót thương dành cho Kiều.

Đoạn Mua Kiều của Mã Giám Sinh trong Truyện Kiều mang đầy giá trị tố cáo sự thực của xã hội. Trong một thế giới đầy rẫy buôn bán thịt người, những kẻ làm mối sống bằng nghề làm mối, vẻ đẹp của người con gái như Thúy Kiều đã trở thành món hàng dễ dàng để 'cò kè' mua bán.

Đoạn thơ này mô tả cảnh Mã Giám Sinh đến mua Kiều, với những cảm xúc và đau khổ của nàng trước bi kịch gia đình và tình yêu tan vỡ. Bức tranh về môi trường buôn bán người thời xưa được vẽ rất sinh động. Mã Giám Sinh, như một khách viễn phương, được mụ mối rước vào lầu trang. Mụ mối khéo léo giới thiệu Kiều, và cuộc gặp gỡ trở nên phức tạp hơn khi Mã Giám Sinh 'cân sắc cân tài'.

Khi khách 'mặn nồng một vẻ một ưu', Mụ mối đặt giá: 'một nghìn vàng'. Cuộc đàm phán cuối cùng kết thúc với giá 'vàng ngoài bốn trăm'. Quy trình mua bán người đượcc mô tả qua những thuật ngữ lịch sự như 'đưa canh thiếp' và hẹn ngày chồng tiền nhận hàng, như những buổi hỏi vợ cưới của những gia đình quý tộc thời xưa.

Cảnh Mã Giám Sinh mua Kiều là bức tranh tố cáo sâu sắc về xã hội thực tại. Trong thế giới đen tối của buôn bán thịt người, với những người làm mối chẳng khác nào bọn đồi bại, vẻ đẹp và nhân phẩm của phụ nữ trở nên vụng trộm. Câu thơ 'Tiền lưng đã có, việc gì chẳng xong' là lời phê phán sắc đẹp bị lạm dụng, và những kẻ đen tối trong xã hội phong kiến đó.

Nguyễn Du thông qua đoạn thơ này đã tài tình thể hiện nghệ thuật tả người. Mụ mối và Mã Giám Sinh được vẽ nét sinh động với bút pháp hiện thực, trong khi Kiều mang đầy ước lệ và tình cảm. Chi tiết nhỏ như cử chỉ, ngôn ngữ của từng nhân vật được thể hiện rất rõ ràng, tạo nên một tác phẩm đặc sắc trong Truyện Kiều.

Tóm lại, đoạn thơ 'Mã Giám Sinh mua Kiều' không chỉ là tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, mà còn là một tác phẩm tố cáo sâu sắc về bóng tối trong xã hội phong kiến.

Nửa đêm qua huyện Nghi Xuân

Bâng khuâng nhớ Cụ, thương thân nàng Kiều...

(Tố Hữu - Kính gửi cụ Nguyễn Du)

“Bâng khuâng” là trạng thái tinh thần của con người tuy đứng trước thực tại nhưng tâm hồn không đặt ở thực tại mà hướng về, thậm chí đắm chìm trong quá khứ, trong tương lai, hay trong mộng tưởng. Vì đắm chìm trong quá khứ, nên Tố Hữu cũng như chúng ta không thể nào quên được cụ Nguyễn Du, một đại thi hào đã để lại cho đời kiệt tác Truyện Kiều - một bài ca lớn về giá trị nhân bản; bản cáo trạng nghiêm khắc về cái ác; tập đại thành của nghệ thuật văn chương.

Và chúng ta cũng không thể không “thương thân nàng Kiều” đang đau đớn, tủi nhục ê chề khi phải bán mình chuộc cha, rơi vào tay một kẻ “buôn thịt bán người” trong trích đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều.

Trích đoạn này gồm 34 câu thơ, từ câu 619 đến câu 652 trong Truyện Kiều, thuộc phần Gia biến và lưu lạc. Câu chuyện trước đoạn này như sau: Trên đường về của chuyến đi tảo mộ và du xuân, ba chị em Thuý Kiều gặp Kim Trọng - một chàng trai tài đức vẹn toàn, bạn đồng môn của Vương Quan. Trở về nhà, Thúy Kiều tơ tưởng đến bóng hình Kim Trọng mà “Ngổn ngang trăm mối bên lòng”.

Còn Kim Trọng, sau buổi gặp gỡ đầu tiên ấy cũng nặng lòng nhớ thương Kiều rồi tìm kiếm, dọn nhà đến kề cận vườn nhà Kiều. Nhờ vậy, đôi trai tài gái sắc có cơ hội làm quen, tìm hiểu và trao lời thề nguyền trọn đời bên nhau. Ngay sau đó, Kim Trọng phải cấp tốc trở về Liêu Dương thọ tang chú.Và cũng cùng thời điểm ấy, gia đình Kiều bị thằng bán tơ vu oan, tất cả tài sản bị bọn sai nha vơ vét sạch. Để cứu cha và em thoát khỏi cơn gia biến, Kiều tự nguyện bán mình:

Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,

Liều đem tấc cỏ, quyết đền ba xuân.

Sự lòng ngỏ với băng nhân

Tin sương đồn đại, xa gần xôn xao.

Thúy Kiều buồn bã mang sự tình ngỏ với người mai mối. Lập tức, mụ mối dắt khách phương xa tới:

Gần miền có một mụ nào,

Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh

“Viễn khách” là từ Hán Việt có sắc thái trân trọng, tao nhã. Phải chăng “viễn khách” ấy là con người tử tế, cao thượng, nho nhã đến để xin hỏi cưới Kiều về làm vợ theo đúng tục lệ hôn nhân ngày xưa? sắm vai là học sinh trường Quốc Tử Giám, trường lớn nhất ở kinh đô thời xưa, người khách phương xa bắt đầu xuất hiện:

Hỏi tên, rằng “Mã Giám Sinh”

Hỏi quê, rằng “Huyện Lâm Thanh cũng gần”

Cách ngắt nhịp thơ ở hai câu này rất trúc trắc, khác lạ. Câu lục nhịp: 2-1-3. Câu bát nhịp 2-1-3-2. Cách ngắt nhịp trùng với cách trả lời bất ổn của vị khách. “Mã” thì đúng là họ rồi. Nhưng “Giám Sinh” đâu có phải là tên người? Còn quê quán nghe rất mơ hồ: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”.

Từ “cũng gần” được nhà thơ dùng rất đắt để biểu hiện một lí lịch, gốc gác không minh bạch của nhân vật. Nếu đúng là người tốt thì việc gì lại không dám giới thiệu cụ thể nơi ở của mình? Với cách trả lời cộc cằn ấy chứng tỏ Mã Giám Sinh là người vô văn hóa. Còn đây là tuổi tác và diện mạo của gã:

Quá niên trạc ngoại tứ tuần,

Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.

Ngoại tứ tuần có nghĩa là ngoài bốn mươi tuổi, đã qua rồi thời trai tráng. Từ “quá niên” càng tô đậm hơn điều đó. Thế nhưng hắn vẫn ăn mặc theo kiểu trai lơ “áo quần bảnh bao” và chuẩn bị “mày râu nhẵn nhụi” trông rất bảnh chọe. Nếu ở câu lục nhà thơ sử dụng toàn từ Hán Việt thì ở câu bát xuất hiện toàn từ thuần Việt để bày tỏ thái độ châm biếm.

Riêng hai từ láy “nhẵn nhụi” và “bảnh bao” có sức gợi tả thái độ sự dung tục và lố bịch rất cao vì hắn là người bất chính nên đám tôi tớ đi theo hắn cũng toàn là lũ xô bồ, lộn xộn:Trước thầy sau tớ lao xao, Có thể khẳng định rằng diện mạo và cách xuất hiện của Mã Giám Sinh hoàn toàn đối lập với Kim Trọng. Kim Trọng xuất hiện với một phong cách tao nhã, diện mạo khôi ngô tuấn tú, làm cho cả một vùng bừng sáng hơn:

Dùng dằng nửa ở nửa về,

Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.

Trông chừng thấy một văn nhân

Lỏng buông tay khấu, bước lần dặm băng

Đề huề lưng túi gió trăng,

Sau chân theo một vài thằng con con.

Tuyết in sắc ngựa câu giòn

Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời,

Nẻo xa mới tỏ mặt người,

Khách đà xuống ngựa, tới nơi tự tình.

Hài văn lần bước dặm xanh,

Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.

Thế nên, một con người bịp bợm như Mã Giám Sinh không thể nào xứng đáng với nàng Kiều tài sắc vẹn toàn. Và chúng ta hãy xem cử chỉ thô lỗ của hắn: Ghế trên ngồi tót sỗ sàng “Ghế trên” bao giờ cũng được đặt ở nơi trang trọng nhất của phòng khách, chỉ những thượng khách mới được mời an tọa, thường là người cao tuổi.

Vậy mà một tên trâng tráo như hắn chưa kịp mời đã vội “ngồi tót”, trông là biết vô học rồi. Chữ “ngồi tót” được nhà thơ dùng rất điêu luyện và đã giết chết Mã Giám Sinh ngay trong cõi sống. Liền sau đó là từ bồi bút “sỗ sàng”. Cùng là từ “tót” nhưng khác xa một trời một vực với cách tả Kim Trọng:

Phong tư tài mạo tót vời

Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa

Trong Truyện Kiều nhiều lần Nguyễn Du đã giết chết nhân vật phản diện bằng nghệ thuật dùng từ. Nhà thơ giết chết tên Sở Khanh bằng một từ “lẻn” ở câu 1094:

Tường đông lay động bóng cành,

Rẽ song đã thấy Sở Khanh lẻn vào.

Và đại thi hào cũng đã giết chết Hồ Tôn Hiến bằng từ “mặt sắt” trong câu 2580:

Nghe càng đắm, ngắm càng say,

Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình!

Nhìn chung, qua dụng công miêu tả của Nguyễn Du, chân tướng con buôn Mã Giám Sinh đã dần dần được phơi bày:

Đắn đo cân sắc cân tài,

Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ.

“Đắn đo” là trạng thái suy nghĩ, tính toán đến căng thẳng. Trạng thái này thường gặp ở những kẻ làm nghề buôn bán. Tuy được nghe mụ mối giới thiệu Kiều là người tài sắc vẹn toàn nhưng hắn vẫn chưa chắc chắn lắm. Bởi vậy hắn mới “cân sắc, cân tài” có nghĩa là xem đi, xem lại, kiểm tra một cách tỉ mỉ, cẩn thận như mua một món hàng giữa chợ trời. Thật đúng là một con buôn giàu kinh nghiệm, lõi đời. Sau khi thấy dáng dấp của nàng, tài năng của nàng, vẻ nào cũng mặn mà dễ thương, hắn bằng lòng về món hàng và lựa lời trao đổi về giá cả:

“Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều,

Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?”

Chỉ với một từ “mua”, nhà thơ đã bóc trần bản chất đê tiện của gã họ Mã mặc dù hắn vẫn còn cố gắng trau chuốt lời ăn tiếng nói qua các từ: “Lam Kiều”, “xin dạy”. Và đây là cuộc “mặc cả” giữa con buôn sành sỏi và mụ mối:

Cò kè bớt một thêm hai,

Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm

“Cò kè” là từ luôn luôn được dùng ở bất cứ chợ nào thuộc lĩnh vực buôn bán đồ vật. Từ “cò kè” còn tạo ra một không khí mua bán hết sức thô lỗ, mụ mối càng nói thách để được lời về phần mình thì tên “buôn thịt bán người” Mã Giám Sinh càng trả cho thật rẻ để tích luỹ lợi nhuận cho lòng tham không đáy. Vì mãi “cò kè”, công cuộc “ngã giá” mất nhiều thời gian nên “giờ lâu” con buôn mới đi đến quyết định mua Kiều hơn bốn trăm lượng vàng. Công cuộc “cò kè” người thiệt hại. Thật phũ phàng và tàn nhẫn làm sao!

Tóm lại, bằng nghệ thuật dùng những hình thái ngôn ngữ nghệ thuật trực diện, thiên tài Nguyễn Du vừa vẽ được chân dung ghê tởm và đê tiện của Mã Giám Sinh, vừa thể hiện thái độ tố cáo bọn con buôn bất công phi nghĩa đã xô đẩy người phụ nữ vào bước đường cùng, đã chà đạp lên nhân phẩm, danh dự của phận “liễu yếu đào tơ” một cách không thương tiếc.

Đối lập với màn kịch “vấn danh” và chân tướng Mã Giám Sinh là tâm trạng buồn bã, khổ đau, nhục nhã của Thúy Kiều:

Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!

Ngại ngùng dín gió e sương,

Nhìn hoa bóng thẹn trông gương mặt dày.

Mối càng vén tóc, bắt tay,

Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai.

Giờ đây, Kiều đang đau xót cho mối tình đầu tươi đẹp. Mới hôm nào, nàng và Kim Trọng thề nguyền cùng chung một lòng một dạ, có sự chứng giám của ánh trăng sáng vằng vặc nhưng xa xăm, lạnh lẽo, đơn côi:

Vầng trăng vằng vặc giữa trời,

Đinh ninh hai mặt một lời song song.

Tóc tơ căn vặn tấc lòng,

Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương.

Vậy mà nay, đôi ngả nước mây cách vời, chỉ còn là kỉ niệm của một thời yêu nhau tha thiết. Ai? Ai đã gây ra bi kịch đắng cay này? Trong lòng nàng bỗng trào dâng một nỗi niềm oán hận. Lần đầu tiên trong đời nàng biết hận. Nàng hận thằng bán tơ đã vu oan cho gia đình nàng. Nàng hận bọn sai nha đã “sạch sành sanh vét cho đầy túi tham” và ra sức đánh đập, tra tấn cha và em trai nàng.

Cho nên, mỗi bước đi của nàng trên thềm hoa đều nặng nề và đong đầy nước mắt. Phép tăng cấp và đối ngữ tương hỗ trong câu “Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng?” đã nhấn mạnh nỗi thống khổ cùng cực của nàng. Và cũng lần đầu tiên trong đời, nhìn bóng mình, nàng cảm thấy hổ thẹn, soi vào gương thấy mặt mình như dày ra vì xấu hổ, tủi nhục, vì phải mang thân lá ngọc cành vàng và nhan sắc “một hai nghiêng nước nghiêng thành” để cho một tên buôn người như Mã Giám Sinh đánh giá, bình phẩm. Có nỗi ê chề nào hơn thế nữa?

Nàng để mặc mụ mối hướng dẫn giới thiệu, khoe “hàng” mà cõi lòng tan nát như ai xé ai vò: Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai. Phép so sánh tu từ, phép đối ngữ tương hỗ cùng nghệ thuật ước lệ, tượng trưng đã góp phần điểm tô thêm vẻ đẹp trong đau khổ của Kiều và hoàn toàn đối lập với nhân vật Thúy Kiều trong Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung Quốc).

Qua trích đoạn văn xuôi trên đây, chúng ta thấy nhân vật Thúy Kiều của nhà văn Tài Nhân trực tiếp tham gia việc “cò kè” giá cả trông rất dạn dĩ, và nhân cách của nàng thật không có gì đặc biệt. Còn nhân vật Thúy Kiều của thiên tài Nguyễn Du chỉ là người câm lặng suốt cuộc mua bán, nàng xấu hổ, tủi nhục. Và đó chính là vẻ đẹp nhân cách của nàng.

Nhìn chung, đoạn thơ miêu tả tâm trạng nàng Kiều đã cho chúng ta thấy tấm lòng nhân đạo mênh mông của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du đối với nhân vật Thúy Kiều cũng như những kiếp người đau khổ, bất hạnh. Nhà thơ bao giờ cũng dành cho những nhân vật chính diện một thái độ yêu thương, hết sức cảm thông, rất mực trân trọng, thấu hiểu, chia sẻ. Đặc biệt, càng dấn sâu vào bi kịch, nhan sắc - tài năng - lòng thủy chung - lòng hiếu thảo - đức hi sinh của Thúy Kiều càng đẹp - càng vẹn toàn - càng sâu sắc - càng cao cả.

Tóm lại, bằng bút pháp thủy mặc, “điểm nhãn”, Nguyễn Du đã miêu tả thành công bức chân dung sống động, điển hình của nhân vật Mã Giám Sinh không còn ở trang thơ của đại thi hào mà đang hiện diện ở một nơi nhất định của cuộc đời thực. Bằng bút pháp đậm nét, nhân vật Thúy Kiều hiện lên với biết bao khổ nhục, đắng cay đồng thời Thúy Kiều cũng là điển hình của nhân vật người phụ nữ đẹp trong đau khổ.

Cùng với thiên tài ngôn ngữ và thiên tài khám phá, phân tích, miêu tả tâm lí con người trong mối quan hệ giữa tâmlí và hoàn cảnh sống của con người, qua trích đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều, chúng ta thấy rằng Nguyễn Du đã đạt đến đỉnh cao chói lọi nhất của nghệ thuật tả người trong lịch sử tiểu thuyết bằng thơ.

Sau khi thề nguyện giữ tóc se tơ, Kim Trọng trở về Liêu Dương để hộ tang chú. Gia đình gặp nạn, bị vu oan giá họa, Kiều phải nhờ Thúy Vân thay mình giữ trọn tình chung thủy với Kim Trọng để bán mình cứu cha và em. Đoạn trích mô tả cảnh Mã Giám Sinh đến mua Kiều để đưa về Lâm Tri.

Mã Giám Sinh - một “viễn khách” tới để “vấn danh”, tức là xin cưới Kiều làm vợ. Tuy nói như vậy có vẻ lương thiện nhưng thực tế không phải như thế. Hãy theo dõi thái độ và hành động của Mã.

Nguyễn Du giới thiệu ông khách Mã như thế nào? Khi hỏi về tên, quê quán, ông ta trả lời một cách cộc lốc. Ông ta tỏ ý khoe khoang với lời nói của mình, cho biết mình có học, danh giá, và là sinh viên trường Quốc tử giám. Tuy nhiên, Nguyễn Du mô tả một cách tài tình qua hai câu thơ:

Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh”

Hỏi quê, rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”

Đây là cách nói của kẻ thiếu lịch sự, thiếu văn hóa, và ngay từ lúc xuất hiện, độc giả đã mất hết cảm tình với ông ta. Ông ta giấu thông tin cá nhân, quê quán, chỉ nói là “cũng gần”. Nguyễn Du tiếp tục mô tả vẻ bề ngoài của giám sinh Mã:

Quá niên trạc ngoại tứ tuần

Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao

Ngoại hình có vẻ lịch lãm: mày râu được cạo kĩ, áo quần đẹp đẽ. Nhưng cách hành động, chải chuốt không phù hợp với người “quá niên trạc ngoại tứ tuần”. Khi đến nhà Kiều, ông ta nói: “Trước thầy sau tớ xôn xao”, làm nổi bật sự hỗn loạn và ồn ào của ông ta. Khi vào nhà, ông ta nhanh chóng “ngồi tót sỗ sàng”, hành động chỉ ra bản chất thô lỗ, vô học, lưu manh của ông ta.

Chỉ với một đoạn thơ ngắn 8 câu, tác giả đã mô tả độc đáo về diện mạo, ngôn ngữ, và hành vi của Mã Giám Sinh. Bức chân dung hoàn chỉnh khi tác giả mô tả ông ta mua Kiều. Mã đến để cưới Kiều, nhưng thực tế là ông ta mua Kiều để đưa về lầu xanh ở Lâm Tri, là nơi ông ta và mụ Tú Bà làm ăn.

Do đó, trong việc mua bán này, ông ta phải cân nhắc kỹ về mặt hàng. Cân sắc, cân tài, ông ta không ngần ngại ép Kiều thử tài: Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ. Sau một thời gian xem xét, ông ta tỏ ý hài lòng: “mặn nồng một vẻ một ưa”. Còn phải thương lượng giá, ông ta hỏi:

Rằng: “mua ngọc đến Lam Kiều

Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?”

Mã cũng biết cách nói lịch sự của người có học, tỏ vẻ lễ phép khiêm nhường (xin dạy), nhưng bản chất của ông buôn người lại không thể che dấu được. Ông ta “cò kè bớt một thêm hai”. Cố gắng ép giá, lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của Kiều. Nhờ vậy, Mã đã mua Kiều với giá rất hời, từ “đáng giá ngàn vàng”, giảm xuống chỉ còn “ngoài bốn trăm”. Mã không thể lừa dối được ai, ông ta đeo áo kẻ thanh lịch, giả dạng giám sinh, nhưng qua cảnh mua bán, bản chất buôn người của ông ta đã lộ rõ.

Kiều phải bán mình để cứu gia đình khỏi nguy hiểm, một sự hy sinh lớn lao. Từ đây, nàng bước vào cuộc sống đau khổ, nhục nhã ê chề, và cảnh mua bán này là khởi đầu cho chuỗi bi kịch kéo dài 15 năm.

Người con gái tài năng và xinh đẹp như Kiều, nếu sống trong xã hội công bằng, chắc chắn sẽ có cuộc sống hạnh phúc.

Nhưng trong xã hội phong kiến thối nát, tài năng và vẻ đẹp trở thành món hàng để đưa ra “cò kè”, trao đổi từ tay này sang tay khác. Trong 6 câu thơ miêu tả tâm trạng của Kiều, Nguyễn Du để nàng im lặng. Đúng, lúc này, nàng không thể nói lên điều gì. Nhưng qua những cử chỉ, dáng đi, ta hiểu rõ nỗi đau của nàng:

Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!

Kiều khóc, những giọt lệ trở thành hàng, những giọt nước mắt đau xót, tủi nhục. Nàng, người con gái trong gia đình an nhàn, giờ trở thành món hàng để người mua “vén tóc bắt tay” “cân sức cân tài”. Làm sao nàng không cảm thấy xấu hổ, nhục nhã:

Nhìn hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày Nàng tự xỉ vả mình là kẻ mặt dạn mày dày, nhưng tội này không phải do nàng gây ra. Trong xã hội nơi đồng tiền trị vì tất cả: “Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong” thì bao nhiêu số phận bi thảm giống như của Kiều.

Đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” như một đoạn kịch ngắn, với sự phát triển của sự kiện và tính cách nhân vật được làm rõ. Thái độ của Nguyễn Du rõ ràng: lên án, tố cáo những thế lực đen tối trong xã hội, thông cảm sâu sắc với nỗi đau của con người. Ngày nay, khi đọc lại Truyện Kiều, chúng ta cảm thấy xót thương cho số phận bi đát của Kiều và phẫn nộ trước xã hội tàn bạo đã đạp đổ quyền sống của phụ nữ.

Truyện Kiều là một tác phẩm vô cùng đặc sắc, nó chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc và thể hiện rõ sự tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du. Đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” không chỉ thể hiện sự tài tình trong việc mô tả tâm lý nhân vật mà còn là sự đồng cảm sâu sắc với số phận đau khổ của Kiều và những phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công.

Đoạn trích này nằm ở đầu phần hai của tác phẩm (Gia biến và lưu lạc). Trong bối cảnh gia đình gặp khó khăn, Kiều đau đớn giữa tình hiếu và tình tộc, quyết định hy sinh bản thân để chuộc đền oan gia đình. Nguyễn Du thông qua đoạn kịch vấn danh đã phơi bày bản chất tàn nhẫn của Mã Giám Sinh - kẻ buôn bán thịt người.

Nguyễn Du thông minh khi đặt Mã Giám Sinh trong vai một sinh viên trường Quốc Tử Giám đến xin mối mua Kiều để làm vợ. Tuy nhiên, từ những giây đầu gặp Mã, người đọc đã cảm nhận được điều gì đó không tốt. Cách giới thiệu tên và quê quán của Mã làm tăng thêm sự khó hiểu và lạnh lùng:

“Hỏi tên, rằng: Mã Giám Sinh

Hỏi quê, rằng: Huyện Lâm Thanh cũng gần.”

Phản ảnh cách trả lời thiếu lịch sự, không rõ ràng về danh tính và nguồn gốc của mình. Cách Nguyễn Du mô tả vẻ ngoại hình của Mã càng làm nổi bật sự hỗn loạn:

“Quá niên trạc ngoại tứ tuần

Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao”

Bức tranh mô tả một tên đến tuổi trung niên, tỉa tót mặc cả, mặc dù đã qua cả bốn mươi tuổi nhưng vẫn giữ được vẻ trai trẻ với “mày râu nhẵn nhụi” và áo quần lịch sự. Nhưng hành động của Mã thì lại không lịch sự, thậm chí là thiếu văn hóa và vô duyên:

“Trước thầy sau tớ lao xao

…Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra”

Sự thô lỗ và thiếu văn hóa của Mã giữa không khí trang trọng của gia đình Kiều trở nên rõ ràng hơn.

“Nỗi mình thêm tức nỗi nhà

Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng.”

Kiều, trong tâm trạng suy tư và buồn bã, hi sinh bản thân vì tình hiếu. Cô mang nặng trách nhiệm không chỉ là bản thân mình mà còn là gia đình. Những bước chân nặng nề của Kiều trở thành biểu tượng cho sự hy sinh và đau đớn: “Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng”.

“Ngại ngùng dợn gió e sương

…Nét buồn như cúc điệu gầy như mai”

Nguyễn Du mô tả nỗi lo sợ và ngần ngại của Kiều trước tương lai khó khăn. Nét buồn như cúc, sự mỏng manh và yếu đuối của hoa mai là biểu tượng cho tâm trạng của Kiều trước những khó khăn phía trước.

“Đắn đo cân sắc cân tài

…Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu”

Thúy Kiều, như một món hàng, phải đắn đo và cân nhắc giữa sức hấp dẫn và những khía cạnh đen tối của cuộc sống. Tình trạng bi kịch của Kiều trở nên rõ ràng hơn khi Mã Giám Sinh bày tỏ bản chất thực sự:

“Rằng: Mua ngọc đến Lam Kiều

…Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm”

Mua bán trở thành cuộc thương lượng, nơi mà Mã Giám Sinh bộc lộ bản chất thực sự. Kiều trở thành một món hàng, một vật trao đổi giữa Mã và bà mối. Bức tranh này thể hiện sự tàn bạo của xã hội phong kiến đối với phụ nữ.

“Tiếc thay cây quế giữa rừng

Để cho thằng Mán thằng Mường nó leo”