Top 10 Bài văn phân tích tác phẩm 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi xuất sắc

Nguyễn Trãi, người anh hùng lừng danh trong sử sách, để lại dấu ấn không chỉ trong chính trị, quân sự mà còn trong văn chương. Ông không chỉ có đóng góp lớn trong xây dựng nền văn hóa, mà tâm hồn ông còn chứa đựng những ý chí kiên cường, lòng yêu nước và nhân dân.

Lí tưởng của Nguyễn Trãi làm thăng hoa đất nước và đem lại thịnh vượng cho nhân dân. Ông vượt qua mọi khó khăn bằng tinh thần không khuất phục, luôn lo lắng cho nước nhà và nhân dân. Trong cuộc đời đầy sóng gió, ông giữ cho tình yêu và nhiệt huyết trong tâm hồn mình luôn bất diệt.

Bài thơ 'Cảnh ngày hè' được sáng tác khi Nguyễn Trãi tránh né cuộc sống xô bồ, trở về với thiên nhiên tươi đẹp của Côn Sơn. Ông muốn tận hưởng bình yên giữa làng quê, gần gũi với nhân dân, cùng hòa mình vào không khí trong lành của thôn dã.

Trong những ngày nhàn nhã, Nhà thơ tận hưởng vẻ đẹp của mùa hè, trải lòng mình vào những bức tranh thơ mộng. Cây cỏ, hoa lá trở nên sống động dưới bàn tay tài năng của Nguyễn Trãi. Mỗi chi tiết như hòe lục đùn đùn, thạch lựu hiên phun thức đỏ, hồng liên trì đã tiễn mùi hương, đều là những biểu tượng của sức sống và vẻ đẹp của quê hương.

Thơ của Nguyễn Trãi không chỉ là sự sáng tạo về hình thức mà còn là bức tranh sống động về cảnh đẹp và con người Việt Nam. Những từ ngữ như lao xao chợ cá, dắng hỏi cầm ve lầu tịch dương, là những hình ảnh thực tế, khiến người đọc cảm nhận được nhịp sống và văn hóa của làng ngư phủ.

Nguyễn Trãi không chỉ mơ ước về cảnh đẹp tự nhiên mà còn quan tâm đến cuộc sống của nhân dân. Ông ước ao dân giàu, đầy đủ khắp đất nước. Đằng sau những dòng thơ là sự trách nhiệm và tình yêu quê hương, là ánh sáng hy vọng cho một tương lai tươi sáng.

Cảnh ngày hè không chỉ là một bức tranh mỹ thuật của thi sĩ mà còn là niềm đam mê, niềm khao khát hạnh phúc cho dân tộc. Trong tác phẩm này, Nguyễn Trãi thể hiện tình yêu thương thiên nhiên, đất nước và con người, góp phần làm nên văn hóa Việt Nam với tâm hồn cao quý và trí tuệ sáng tạo.

3. Phân tích tác phẩm 'Cảnh ngày hè' số 2

Nguyễn Trãi, nhà văn và anh hùng dân tộc, để lại những tác phẩm sâu sắc. Bài thơ “Cảnh ngày hè” là một bức tranh tĩnh lặng về mùa hè quê nhà và là tâm sự chân thành của ông.

Cuộc sống an bình của Nguyễn Trãi hiện lên trong từng chi tiết nhẹ nhàng, như câu thơ mở đầu: Rồi hóng mát thuở ngày trường. Ông chọn con đường yên bình, gần gũi thiên nhiên, xa lánh xô bồ cuộc sống quân phiệt.

Bức tranh mùa hè nở rộ qua những câu thơ tràn ngập màu sắc:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Cảnh đẹp thiên nhiên và màu sắc của mùa hè được Nguyễn Trãi thể hiện một cách sinh động. Cây cỏ, hoa lá tạo nên bức tranh tươi mới, đẹp đẽ.

Chợ cá nhộn nhịp, tiếng ve chiều tà, là những hình ảnh sống động trong làng ngư phủ. Nguyễn Trãi thấu hiểu sâu sắc về cuộc sống làng quê, với tình yêu thương đặc biệt cho đất nước:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Mở đầu bài thơ với nguyện vọng của một khúc đàn, ông mong muốn cuộc sống của nhân dân luôn phồn thịnh, đất nước hùng vĩ.

Bài thơ “Cảnh ngày hè” là một tác phẩm nghệ thuật, không chỉ là một bức tranh sinh động mà còn là lời nguyện, nguyện ước của Nguyễn Trãi cho đất nước và nhân dân.

4. Phân tích tác phẩm 'Cảnh ngày hè' số 5

“Quốc âm thi tập” của Nguyễn Trãi tạo nên một không gian đặc sắc về trữ tình. Bài thơ số bốn mươi ba trong chùm “Bảo kính cảnh giới” chứa đựng những nét độc đáo, lấp lánh niềm tâm sự của tác giả. Được gọi là “Cảnh tình mùa hè,” bài thơ mở đầu bằng cảnh Nguyễn Trãi sống thong thả, rảnh rỗi, đặc biệt hòa mình vào thiên nhiên và “hóng mát”.

Bức tranh mùa hè của tác giả tràn đầy sinh lực qua những câu thơ:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Cảnh vật tươi tắn, đầy màu sắc, tạo nên bức tranh hùng vĩ của mùa hè.

Nguyễn Trãi tận hưởng những ngày cuối xuân đầu hè, mê đắm trong tiếng cuốc kêu, cảm nhận vẻ đẹp của lửa lựu, bông hoa sen và mùi hương dịu dàng của đất trời. Tình cảm tác giả truyền đạt qua những câu thơ:

Trong tiếng cuốc kêu xuân đã muộn.

Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông.

Những hình ảnh tinh tế của Nguyễn Trãi khiến độc giả cảm nhận được không khí thoải mái, bình yên mà mùa hè mang lại.

Cây hòe mọc đều, tán lá mở rộng như một chiếc dù xanh, tô điểm cho khung cảnh. Cây thạch lựu phun thức đỏ, hoa sen nở rực rỡ, tạo nên bức tranh đẹp như cổ tích. Nguyễn Trãi chia sẻ cảm xúc của mình với thiên nhiên:

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Melody cuộc sống vẫn rộn ràng, tràn đầy năng lượng, qua góc nhìn tinh tế của Nguyễn Trãi.

Nguyễn Trãi, dù có thời gian “rỗi hóng mát,” vẫn không quên ước mơ và tâm huyết của mình:

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương

Bằng cách này, ông mong muốn cuộc sống của nhân dân được an lành, phồn thịnh. Tác phẩm của Nguyễn Trãi không chỉ là một bức tranh mùa hè tươi sáng mà còn là niềm hy vọng và tình yêu thương dành cho quê hương và nhân dân.

5. Phân tích tác phẩm 'Cảnh ngày hè' số 4

Bài thơ Bảo kính cảnh giới số 43 trong tập thơ Quốc âm của Nguyễn Trãi, với tựa đề Cảnh ngày hè, thật sự là một tác phẩm nổi bật. Trong chùm Bảo kính cảnh giới, thơ 43 này không chỉ tập trung vào việc tự răn mình mà còn khám phá nhiều hơn về tức cảnh. Toàn bộ tác phẩm thể hiện tâm tư ấm áp của Nguyễn Trãi trước cảnh tượng phồn thịnh của mùa hè.

Mặc dù đã được viết cách đây hơn sáu thế kỉ, nhưng Cảnh ngày hè vẫn vượt qua thời gian và ngôn ngữ, thu hút người đọc hiện đại. Tác phẩm này không chỉ là sự kết hợp tài năng văn chương, mà còn là sự phản ánh tinh tế về tâm hồn và tư duy của thi sĩ. Cảnh ngày hè không chỉ là bức tranh tĩnh lặng mà còn là cuộc sống sôi động, hấp dẫn.

Bức tranh mở đầu với hình ảnh rực rỡ và hứng khởi của mùa hè, như một bức tranh hội họa được tạo ra bằng ngôn từ. Hai câu đề đầu tiên đã nhanh chóng đưa người đọc vào không khí hè:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường”

Nguyễn Trãi mô tả không khí hè qua góc nhìn cá nhân, nhấn mạnh vào những khoảnh khắc nhàn rỗi hiếm hoi, nơi ông cảm nhận rõ vẻ đẹp của thời lượng dài, dòng chảy nhàn nhạt. Cảnh ngày hè không chỉ đơn giản là một thời kỳ, mà là tâm trạng, là những giây phút tận hưởng sự thanh bình và thuần khiết.

Nghệ thuật của Nguyễn Trãi không chỉ thể hiện trong cảnh vật mà còn trong cách ông mô tả đời sống. Thông qua hình ảnh chợ cá sôi động và tiếng ve lảnh lót, ông đã chuyển tải không chỉ về sự náo nhiệt của cuộc sống mà còn về sự chuyển động và biến đổi của thời gian. Âm thanh của chợ cá làng ngư và tiếng ve kết hợp tạo nên một bản hòa nhạc của cuộc sống.

Cuối cùng, bằng những từ ngữ đầy tình cảm, Nguyễn Trãi khẳng định ước mơ lớn lao của mình: cầm đàn Ngu để ca ngợi sự phồn thịnh và phong cách cuộc sống. Ông không chỉ mơ về cuộc sống phong túc hiện tại mà còn mong muốn một thời kỳ thái bình cho nhân loại.

Bằng sự tinh tế và tài năng văn chương, Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi là một kiệt tác nghệ thuật, là nguồn cảm hứng không ngừng cho độc giả với hình ảnh tươi mới và sâu sắc về cuộc sống và tâm hồn.

Vào thế kỷ XV, thời kỳ Phục Hưng của Châu Âu chứng kiến sự xuất hiện của những tâm hồn vĩ đại như Leonardo da Vinci - nhà họa sĩ, nhà điêu khắc, và triết học tự nhiên. Tại Việt Nam, cùng thời kỳ, Nguyễn Trãi - một thiên tài ngoại giao, nhà quân sự xuất sắc, và nhà văn hóa đa tài, nổi bật trong lĩnh vực địa lý, lịch sử, và văn học...

Nguyễn Trãi, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Nho giáo, hòa quyện tư tưởng nhân nghĩa và phụng mệnh trời, nhưng cũng tỏ ra độc đáo với tư tưởng nhân dân mới mẻ.

“Cảnh ngày hè” là bài thơ trích từ tập thơ Nôm Quốc âm thi tập, thuộc Mục bảo kính cảnh giới bài số 43. Qua cảnh ngày hè, Nguyễn Trãi, dù bị thất sủng, vẫn hướng tâm huyết về nhân dân, trung hòa tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân.

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Bố cục không cứng nhắc, 6 câu đầu tả bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè của trí thức rời xa thế sự.

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'

Cảnh ngày hè, một ngày cuối, được thể hiện qua “lầu tịch dương”, khi mặt trời đã dần tắt, vạn vật thu mình chờ đón đêm tối. Nhưng trong thơ của Nguyễn Trãi, cảnh cuối ngày lại tràn đầy sức sống, náo nhiệt, không buồn bã, mệt mỏi như thơ trung đại. Vạn vật vẫn tràn đầy sức sống, trào dâng âm thanh và màu sắc, thể hiện vẻ đẹp của cuộc sống vào buổi chiều tàn.

Thơ sử dụng nhiều động từ để miêu tả sức sống trong tự nhiên, như “đùn đùn”, “phun”, “lao xao”, “dắng dỏi”, tạo nên bức tranh sôi động, tươi tắn. Nguyễn Trãi không chỉ miêu tả vẻ đẹp hình ảnh mà còn đưa vào âm thanh, như tiếng ve “dắng dỏi” giòn tan, rộn rã, khuấy động không gian buổi chiều tà.

Bức tranh cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi không chỉ đẹp mà còn sâu sắc, thể hiện tâm hồn cao quý của tác giả đối với cuộc sống, thiên nhiên và nhân dân. Thơ kết bài với hai câu thơ mong ước sự giàu có, phồn vinh cho nhân dân, thể hiện lòng mãn nguyện, hài lòng của tác giả trước hạnh phúc và thịnh vượng của đất nước.

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương'

Nguyễn Trãi mong ước thấy hạnh phúc và mãn nguyện khi nhìn thấy cuộc sống phồn thịnh của nhân dân, thể hiện tình yêu dân ái, lòng tha thiết với cuộc sống và vận mệnh của đất nước. Một tâm hồn cao quý, đẹp đẽ của một nhà văn vĩ đại, Nguyễn Trãi.

Nguyễn Trãi – một nhà thơ vĩ đại của văn hóa Việt Nam, cuộc sống của ông là một hành trình tìm kiếm sự giao thoa giữa thơ ca, thiên nhiên và con người. Cảnh quan trường đã khiến ông áp đặt bởi những thách thức khó khăn, do đó ông quyết định trở về với thiên nhiên để tâm hồn được thanh tịnh.

Trong thời gian đó, ông sáng tác về thiên nhiên, nhưng trong những dòng thơ về thiên nhiên đó, có những tâm sự về lo lắng cho nhân dân và đất nước. Bài thơ 'Cảnh Ngày Hè' là minh chứng cho điều này. Trước hết, câu thơ đầu tiên thể hiện tâm trạng của nhà thơ trong những ngày hè, khi ông quay về quê nhà:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường” Chúng ta cảm nhận được sự nhẹ nhàng, không gò ép trong cách ông miêu tả khoảnh khắc. Chữ 'rồi' tạo nên không khí quen thuộc, như một lời thư giãn. Tại sao không nói là rảnh rỗi mà lại là 'rồi'? Có lẽ vì 'rồi' mang đặc điểm cổ kính, hiện lên như một cảm xúc trữ tình hơn.

Nhà thơ quay trở lại với thiên nhiên Việt Nam và không chỉ thanh lọc tâm hồn mình, mà còn tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn, hóng mát suốt ngày. Ông không chỉ làm văn để sống mà còn để trải nghiệm cuộc sống bình yên, không áp lực, tại quê hương yên bình với những người nông dân chất phác và hiền lành. Những dòng thơ tiếp theo tạo nên bức tranh sinh động về cảnh ngày hè.

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giường.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương. ”

Cây hoa hòe tán rộng tạo bóng mát khắp nơi. Tiếp theo, nhà thơ vẽ lên hình ảnh những bông hoa thạch lựu trước hiên nhà, với sắc đỏ rực rỡ như ánh nắng chói lọi của mùa hạ. Nhắc nhở về hình ảnh quen thuộc của những bông sen hồng, mùi hương quyến rũ. Nhà thơ không chỉ đơn thuần nói về hoa sen mà còn chọn từ 'Hồng Liên' để tôn trọng sự trang trí truyền thống của bông sen đó.

Bức tranh không chỉ thể hiện màu sắc và hương thơm, mà còn chứng kiến sự sống của chúng. Cây hoa hòe “đùn đùn”, cây thạch lựu “phun”, hoa sen “tiễn” mùi hương. Mùa hạ thật mạnh mẽ, đúng như những động từ mạnh mẽ ấy. Hương thơm của hoa sen như bay xa qua từ “tiễn”.

Chữ “tiễn” không chỉ là sự chia ly, mà còn là sự lan tỏa của hương sen trong cơn gió, làm cho không khí quê hương ngát hương hơn. Bức tranh còn thể hiện cuộc sống nhộn nhịp của con người nơi quê hương.

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.”

Từ ngôn từ “lao xao” thể hiện niềm vui sôi động của cuộc sống chợ. Chỉ khi chợ đông đúc, mới có niềm vui, tiếng ồn ào như thế. Âm thanh ấy như làm rung động tâm hồn nghệ sĩ. Chợ cá đó dường như có rất nhiều đồ để làm cho cộng đồng nơi đây sôi động, giao thương. Có lẽ đằng sau sự bình thường ấy là vẻ đẹp tinh tế không lẫn vào đâu được.

Âm thanh của những con ve làm cho mùa hạ trở nên sống động hơn. Tiếng ve như làm nền nhạc cho một bức tranh hòa âm ngân nga suốt ngày đêm, không bao giờ mệt mỏi. Trước thiên nhiên và con người, nhà thơ thể hiện những ước mơ và hy vọng của mình. Nhà thơ chân thành thể hiện tấm lòng của mình:

“Rẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Câu thơ thể hiện ước mơ của nhà thơ, mong muốn một ngày nào đó sở hữu chiếc đàn của vị vua Ngu Thuấn để chơi một bản nhạc, mang lại sự giàu có cho mọi người khắp nơi. Từ câu thơ này, ông thể hiện lòng lo lắng cho nhân dân, mong muốn họ có một cuộc sống an nhàn, yên bình.

Chúng ta thấy một bức tranh của thiên nhiên đẹp tuyệt vời, mọi sắc màu đều phản ánh đặc trưng của mùa hè. Nhà thơ, một người yêu thiên nhiên, đã chứng kiến những giai đoạn sinh trưởng của cây cỏ trong mùa hè. Tuy xa rời quan trường, nhưng ông không bao giờ ngừng quan tâm đến nhân dân, mong muốn họ có một cuộc sống yên bình, hạnh phúc.

Nguyễn Trãi, nhà anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, để lại dấu ấn của mình qua sự nghiệp sáng tác phong phú trong cả chữ Hán lẫn chữ Nôm. Trong đó, 'Cảnh Ngày Hè' là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của ông trong tập Quốc âm thi tập.

Thể hiện tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên, lòng yêu dân, yêu nước của Nguyễn Trãi, bài thơ mở đầu bằng một câu thơ thông báo: Rồi hóng mát thuở ngày trường. 'Rồi' ở đây mang ý nghĩa của sự nhàn rỗi, thảnh thơi. Việc đặt 'rồi' ở đầu câu làm nổi bật tâm trạng của nhân vật, tạo điểm nhấn độc đáo.

Trong cuộc đời bận rộn lo lắng cho dân tộc, thời gian hiếm hoi như thế này là quý giá với Nguyễn Trãi, nơi ông có cơ hội tận hưởng cuộc sống tự do, hòa mình vào vẻ đẹp của thiên nhiên.

Câu thơ mở đầu đã làm lộ rõ tâm trạng mở lòng đón nhận vẻ đẹp thiên nhiên và cuộc sống. Năm câu thơ tiếp theo, bức tranh mùa hè hiện ra trước mắt với sự sống động, đẹp đẽ, tràn đầy năng lượng:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giường

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Mùa hè được tác giả mô tả qua loạt sự vật: hòe, thạch lựu, sen - tất cả đều là biểu tượng của mùa hè. Đặc biệt, cách kết hợp giữa các sự vật tự nhiên và các động từ như đùn đùn, phun, tiễn, thể hiện sự mạnh mẽ, mãnh liệt, sự trỗi dậy của cảnh vật.

Bức tranh mùa hè thêm phần sống động với sự pha trộn của các màu sắc: xanh, đỏ, hồng - những gam màu nóng, làm tăng tính sinh động, năng động của bức tranh. Cùng với đó là hương thơm đặc trưng của mùa hè, lan tỏa từ hương hoa sen, hoa lựu, đến mùi của đất trời, tạo nên không khí trong lành, dễ chịu.

Bên cạnh đó, âm thanh của cuộc sống con người cũng được tận dụng. Tiếng lao xao chợ cá tạo nên hình ảnh cuộc sống sôi động, nhộn nhịp ở làng chài. Âm thanh này cũng gợi nhắc đến cuộc sống nhỏ bé, tĩnh lặng của không gian, mở rộng tâm hồn để cảm nhận vẻ đẹp xung quanh.

Trong những khoảnh khắc thảnh thơi, hòa mình vào nhịp sống thiên nhiên, Nguyễn Trãi vẫn mang theo ước mơ, mong muốn lớn:

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương

Ước mơ cao cả, đẹp đẽ của ông thể hiện tâm hồn và lý tưởng cao đẹp. Suốt đời, ông luôn lo lắng cho dân tộc, và bài thơ là một cách ông thể hiện lòng yêu nước, lòng thương dân sâu sắc.

Tác phẩm độc đáo với sự sáng tạo trong thể thơ, sử dụng ngôn ngữ phong phú, động từ mạnh mẽ, từ láy, tượng thanh, tạo nên bức tranh mùa hè đẹp, sống động. Qua bài thơ, ta nhìn thấy vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn tư tưởng cao thượng của Nguyễn Trãi: yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, và có một tâm hồn rộng lớn để cảm nhận những vẻ đẹp tinh tế nhất.

Dưới bàn tay tài hoa, 'Cảnh Ngày Hè' không chỉ là một tác phẩm thơ đẹp về thiên nhiên mà còn là biểu tượng của tâm hồn cao quý, sự thư thái và sự yêu mến đối với nền văn hóa Việt Nam.

Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng tỏ ra rất trọng thưởng đối với Nguyễn Trãi, mô tả anh như người con của đất Việt, chân đạp đất Việt Nam, và tâm hồn lớn lao như làn gió của thời đại... Điều này đã được thể hiện rõ qua bài thơ “Cảnh ngày hè” trong bộ thơ 61 bài “Bảo kính cảnh giới”. Bài thơ này không chỉ là tác phẩm của một nghệ sĩ nhạy bén trước vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn là dấu ấn của một trái tim luôn sáng lên vì đất nước và nhân dân.

Thiên nhiên là mảnh đất màu mỡ của nhiều thi nhân trung đại đã cày xới, là nguồn cảm hứng vô tận của Nguyễn Trãi. Nhà thơ sống chặt chẽ với thiên nhiên, hòa mình vào sự sống và rút ra những bài học quý giá từ đó, được ghi chép trong tập thơ “Bảo kính cảnh giới”.

Đó là hình ảnh của một nhân cách cao quý, 'tỏa sáng tựa sao khuê', một tấm lòng lớn, luôn quan tâm đến nhân dân và đất nước, dù trong những tình cảnh khó khăn, nghèo đói, hay ngay cả khi cuộc sống yên bình. Thơ của Nguyễn Trãi trong 'Cảnh ngày hè' là hình ảnh của Ức Trai, hiện lên rõ nét nhất qua tám câu thơ.

Ngay từ đầu, tác giả giới thiệu về hoàn cảnh 'nhàn' không do ý muốn của mình. Câu thơ mở đầu là biểu tượng cho sự nhàn hạ trong một ngày hè, của một con người không bị ràng buộc bởi bất kỳ điều gì, nhấn mạnh sự rảnh rỗi bằng từ 'rồi' đặt riêng khỏi nhịp câu thơ. Tuy nhiên, nếu đọc sâu, ta cảm nhận được tiếng thở dài trong câu thơ, và cụm từ “thuở ngày trường” đưa ta đến những niềm vui, nỗi buồn của Ức Trai.

Bài thơ được sáng tác khi Nguyễn Trãi sống ẩn dật, xa xa chốn thị phi, đưa ta đến trải nghiệm một ngày hè dài một cách toàn diện. Hình ảnh 'lục đùn đùn tán rợp giường,' và màu đỏ của thạch lựu và hồng liên triều đều được tác giả miêu tả trong ba câu thơ, tạo nên một bức tranh mùa hè tươi sáng, đầy sức sống.

Nguyễn Trãi không chỉ nhìn nhận vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn cảm nhận mạch sống bên trong mỗi tạo vật, nhưng không quên đưa vào bức tranh cả thanh âm phong phú của cuộc sống thường nhật.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Thiên nhiên trong thơ của Nguyễn Trãi hiện lên với những hình ảnh quen thuộc như chợ cá sôi động, tiếng ve kêu râm ran, nhưng lại không đi theo lối mòn nào. Lao xao của chợ cá, sự dắng dỏi của cây ve lầu tịch dương tạo ra một âm thanh sống động, náo nhiệt, xen kẽ sự yên bình lúc 'tịch dương'.

Cảnh phiên chợ – một dấu hiện của cuộc sống con người hiện ra trong câu thơ với tiếng người mua, tiếng kẻ bán, tiếng cười nói, tiếng chuyện trò gian thật bình yên và ấm áp. Nhà thơ không thoát khỏi cuộc sống mà đang quay về với những âm thanh bình dị nhất, khơi gợi tất cả giác quan từ thị giác đến khứu giác, thính giác và liên tưởng bất ngờ 'dắng dỏi cầm ve'.

Tiếng ve inh ỏi – âm thanh quen thuộc với mùa hè được so sánh như bản hòa nhạc mùa hạ, hòa chung với âm nhạc sống động của thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên tươi vui, tràn đầy sức sống, nhưng trong đó cũng chứa đựng cảm xúc u uất của Nguyễn Khuyến, như thể đã truyền tải qua bài thơ “Than mùa hè”.

Nguyễn Trãi cũng không quên đưa vào bức tranh của mình tâm hồn nhân dân, những ước mơ, khát vọng vì một cuộc sống bình an, hạnh phúc. Bức tranh những chiếc lọng xanh biếc, bông hoa thạch lựu đỏ, và sắc hồng của ao sen là những điểm nhấn cho hình ảnh một cuộc sống đầy đủ và hạnh phúc.

Qua “Cảnh ngày hè”, Nguyễn Trãi không chỉ là một nhà thơ tài năng mà còn là người biết lắng nghe và chia sẻ niềm vui, nỗi buồn của nhân dân. Mỗi từ ngữ trong bài thơ đều là tiếng nói của trái tim ấm áp và bền vững, luôn hướng về những giá trị cao quý của đất nước, của dân tộc.

Thể loại thơ thất ngôn xen lẫn lục ngôn với nhịp thơ đa dạng và linh hoạt, Nguyễn Trãi đã mang đến sự mới mẻ, không bị ràng buộc bởi các khuôn thức truyền thống. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ sinh động, hình ảnh sống động, bài thơ không chỉ là bức tranh tĩnh lặng mà còn là cuộc sống đang pulsed.

Đọc “Cảnh ngày hè”, ta không chỉ nhận thức vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn hiểu được tâm hồn, trí tưởng tượng phong phú và thanh cao của Nguyễn Trãi. Một tâm hồn đã đắm chìm trong cuộc sống, đồng cảm với niềm vui và nỗi buồn của nhân dân, mang theo mình tình yêu thương bất tận đối với quê hương và con người.

Nhà sử học Lê Quý Đôn từng nói: “Thơ xuất phát từ tâm hồn con người”. “Cảnh ngày hè” không chỉ là tác phẩm văn hóa của một tác giả lớn, mà còn là tiếng nói của trái tim, là tình yêu và tâm nguyện của Nguyễn Trãi dành cho đất nước và nhân dân. Bài thơ đơn giản nhưng sâu sắc, nhưng là hình ảnh của một tâm hồn trân trọng cuộc sống và biết lắng nghe, chia sẻ với cộng đồng.

['id':34}]

Nguyễn Trãi (1380 – 1442), nhà anh hùng dân tộc, với tâm hồn cao cả như ngọn sao Khuê theo lời của vua Lê Thánh Tông. Dù đối mặt với mọi hoàn cảnh, ông không bao giờ ngừng tâm nguyện vì nhân dân và đất nước. Ngay cả khi bị vu oan, Nguyễn Trãi lánh về Côn Sơn, lòng ông vẫn rộn ràng, cháy bỏng giữa cuộc sống hiện như mây núi cỏ cây. Tâm hồn của ông thể hiện rõ trong bài thơ 'Bảo kính cảnh giới' với đặc biệt là bài số 43, nơi chứa đựng bao khát khao cuộc sống và tình yêu nhân dân.

'Bảo kính cảnh giới' (Gương báu răn mình) lấy cảm hứng từ thiên nhiên vĩ đại để soi sáng tâm hồn. Không chỉ là việc cảm nhận tình yêu thiên nhiên của một nghệ sĩ, mà còn là sự thấu hiểu tâm tư của anh hùng, luôn đồng lòng với niềm 'ưu quốc ái dân'. Bài thơ giúp ta thấu hiểu nhân cách lớn của Nguyễn Trãi.

Thơ bắt đầu với hình ảnh hưởng thụ cuộc sống nhàn nhã không mong đợi:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường” Nhịp thơ lạ lùng như làm kéo dài cảm giác một ngày dài nhàm chán: tạo điểm nhấn ở đầu, sau đó là năm chữ nối thành hơi thở dài. Rõ ràng nhà thơ mô tả việc hóng mát mà không mang lại cảm giác thư thái thực sự.

Hai từ 'ngày trường' làm nổi bật nỗi buồn chán của một ngày dài không đáng nhớ. Hưởng thụ nhàn nhã mà không hề thư thái! Có lẽ đó là nguồn gốc của nỗi buồn, và nhưng, tất cả tâm trạng được dồn nén khi nhà thơ đối mặt với một thiên nhiên hùng vĩ, đầy sức sống:

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giường.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Chỉ với ba câu thơ, một bức tranh thiên nhiên đa sắc màu và hình ảnh đặc trưng của mùa hè hiện ra. Đầu tiên là hòe mọc nhanh như một chiếc lọng khổng lồ bao phủ cảnh vật, tạo cảm giác của một không gian xanh. Cách Nhuyễn Trãi nhìn nhận thiên nhiên luôn rộng lớn, vừa thể hiện sức sống của không gian với những từ 'đùn đùn', vừa tạo cảm giác phóng khoáng với từ 'rợp'.

Tầm nhìn từ gần đến xa, theo quy luật đăng đối, kết hợp sắc đỏ của thạch lựu trước hiên nhà và sắc hồng của ao sen dưới nhà. Câu thể hiện sắc thái, câu dưới tạo cảm giác hương thơm. Thiên nhiên ấy chứa đựng nhiều cảm xúc, lúc dịu dàng lan tỏa, lúc phun trào mãnh mẽ.

Cuối cùng, mang lại cảm giác tiếc nuối của mùi sen hồng thoang thoảng cuối hè. Chỉ có tâm hồn tinh tế mới có thể diễn đạt nhiều cảm xúc trong vài ba câu thơ. Trong khung cảnh thiên nhiên đó, nhà thơ như giải thoát khỏi nỗi buồn, để tâm hồn hòa quyện với thiên nhiên đầy sức sống. Nhưng Nguyễn Trãi không chỉ nhìn bằng mắt, ông còn lắng nghe những âm thanh của cuộc sống:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Có sự chuyển đổi cảm xúc khi lắng nghe âm thanh của cuộc sống. Bây giờ, những âm thanh được cảm nhận từ xa đến gần, từ loa xao đến dắng dỏi. Thiên nhiên không yên bình mà lại sôi động và gần gũi với tâm hồn thi sĩ. Lao xao là tiếng ồn ào của cuộc sống bình yên của người dân, mua bán sôi động mà không làm xao lạc không gian nhàn nhã của nhà thơ.

Nguyễn Trãi như hướng tâm hồn về chợ cá, làng ngư phủ để cảm nhận sự gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Âm thanh của cuộc sống tạo nên một liên kết giữa nhà thơ và nhân dân, mang lại niềm vui trong một buổi chiều, tạo cho nhà thơ nỗi buồn, cấu trúc đăng đối tạo nên sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.

Nghệ thuật tương phản tạo nên nguồn cảm hứng mới trong thơ Nguyễn Trãi, khi ông không chỉ tập trung vào ánh tịch dương u ám mà còn vào âm thanh dắng dỏi cầm ve. Sự liên tưởng độc đáo này chứng tỏ phẩm chất nghệ sĩ của Nguyễn Trãi. Tiếng ve, biểu tượng của mùa hè, lại giống như một bản đàn mạnh mẽ, rộn ràng với nhịp sống của thiên nhiên.

Bức tranh sống động đó chứa đựng thông điệp thẩm mĩ, kích thích tâm tư của nhà thơ. Chính tâm hồn yêu đời, yêu sự sống trong sáng của Nguyễn Trãi được thể hiện qua vài câu thơ ngắn gọn. Ông không chỉ muốn tránh xa cuộc sống để thưởng thức ánh tịch dương, cô độc trong lầu kín, mà còn muốn nghe và cảm nhận vẻ đẹp tươi tắn của thiên nhiên:

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Không có điều gì thanh cao, giản dị và sâu sắc hơn những dòng thơ chân thành. Trong thiên nhiên tuyệt vời đó, Nguyễn Trãi không mong muốn thư thái cho bản thân mình. Ông không phải là người chỉ quan tâm đến việc giữ gìn sự trong sạch cho bản thân theo triết lý nhà Nho 'độc thiện kì thân'. Trong tâm hồn, ông vẫn là niềm hy vọng của niềm vui cuộc sống, để quên đi những nỗi buồn cá nhân. Thiên nhiên đã giúp ông học được một bài học quý báu. Khao khát mãnh liệt đó của nhà thơ đã thức tỉnh lòng yêu đời, yêu sự sống.

“Bảo kính cảnh giới” - bài học lớn từ thiên nhiên, giúp Nguyễn Trãi tự nhắc nhở bản thân, chứa đựng tình yêu cuộc sống và lòng nhân dân. Chúng ta bắt gặp một tâm hồn nghệ sĩ và chiến sĩ của ức Trai, với tấm lòng 'sáng tựa sao Khuê', vẫn tỏa sáng qua bao thế kỷ!