Top 10 Bài văn thuyết minh về làng nghề truyền thống hay

Nón lá - biểu tượng quen thuộc của phụ nữ Việt Nam, đã ghi dấu vết trong thơ ca và truyền thống văn hóa dân tộc. Không chỉ là phương tiện che mưa, che nắng, nón lá còn là tác phẩm nghệ thuật thủ công đòi hỏi sự khéo léo và tình yêu của những người nghệ nhân. Tại các làng nghề ở Huế, nghề làm nón đã tồn tại hàng trăm năm, sản xuất hàng triệu chiếc nón mỗi năm.

'Gió cầu vương áo nàng thôn nữ
Quai lỏng nghiêng vành chiếc nón thơ.'
(Đông Hồ)

Nghệ nhân làm nón phải trải qua nhiều công đoạn như chọn khung, uốn vành, lợp lá, cắt hoa văn, chằm và đánh bóng. Mỗi công đoạn được thợ nghệ nhân chuyên môn thực hiện, từ thợ làm khung, thợ chuốt vành đến thợ chằm nón.

Khung nón, là bước đầu tiên để định hình chiếc nón, được làm từ gỗ nhẹ như cây lồ ô. Vành nón, với 16 vành tạo nên hình dáng đặc trưng, được làm khum, tròn và mang tên gọi thú vị như '16 vành trăng'.

Lợp lá là công đoạn quan trọng, lá nón phải trải qua nhiều giai đoạn xử lý như hấp, sấy, phơi sương để giữ màu trắng xanh. Các lá nón được đính chặt lên vành nón bằng chỉ đặc biệt, tạo nên hình ảnh nón mảnh mai, đẹp mắt.

Hoạ văn trên nón thường là những biểu tượng nổi tiếng như cầu Trường Tiền, núi Ngự Bình. Bài thơ về Huế được in trên lá nón là điểm nhấn thú vị, làm cho chiếc nón trở nên quyến rũ và độc đáo.

Công đoạn quan trọng nhất là chằm nón, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo. Thợ chằm nón chủ yếu là phụ nữ, tạo nên những đường kim mũi cước mềm mại, tinh tế và đẹp mắt. Cuối cùng, nón được phủ một lớp nhựa thông pha cồn để tăng độ bóng và không thấm nước.

Chiếc nón lá đã trở thành thương hiệu đặc sắc, được nhiều người dân và du khách yêu thích. Ở mọi nơi tại Huế, từ chợ Đông Ba đến chợ Sịa, mọi người có thể tìm thấy những chiếc nón lá độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Chiếc nón lá không chỉ là sản phẩm thủ công mĩ nghệ, mà còn là biểu tượng của tình yêu thương và sâu sắc của người dân Việt Nam, đặc biệt là những người con của xứ Huế.'

“Con sông dùng dằng con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu…”

(Thu Bồn)

Đến Huế một lần, bạn sẽ mãi khắc sâu hình ảnh của xứ sở mộng mơ này. Trên dòng Hương Giang dùng dằng không chảy, những cánh hoa giấy nhẹ nhàng trôi theo dòng nước. Hình ảnh này gợi nhớ đến làng nghề truyền thống của Huế - Làng nghề hoa giấy Thanh Tiên.

Hoa giấy là không thể thiếu trong ngày tết, đặc biệt là ở Cố đô Huế - Kinh đô của chế độ phong kiến cuối cùng ở nước ta. Làng hoa giấy Thanh Tiên, nằm ở xã Phú Mậu, huyện Phú Vang tỉnh Thừa Thiên Huế, có lịch sử hơn 400 năm, xuất hiện dưới thời các Chúa Nguyễn, nhưng chỉ trở nên nổi tiếng từ năm 1802.

Người dân kể lại rằng sau khi vua Gia Long thống nhất đất nước, trong lễ Thượng tuần, vua yêu cầu mỗi trấn mang về một loại hoa quý để dâng lên. Một quan làng Thanh Tiên, làm việc ở Bộ Lễ chức Tả Hữu Đồng Nghị, đã đem đến vua một loài hoa ngũ sắc độc đáo tượng trưng cho đạo lý Tam Cương - Ngũ Thường. Vua hiểu được ý nghĩa của hoa giấy Thanh Tiên, khuyến khích người dân làng làm hoa giấy để bày biện, bán lên kinh đô, từ đó nghề làm hoa giấy trở nên nổi tiếng khắp đất nước.

Hoa giấy Thanh Tiên, mặc dù đơn giản nhưng lại khó làm lại. Ngoài kỹ thuật khéo léo, người thợ còn phải có óc thẩm mỹ cao. Đặc biệt, họ cần sự kiên trì và cần mẫn. Hoa giấy Thanh Tiên nổi bật ở sự phong phú về màu sắc và đa dạng loại hoa trên một cây bông, hình thức đẹp. Những bông hoa giấy dưới bàn tay nghệ nhân Thanh Tiên, bằng giấy nhưng trông giống như hoa thật, thậm chí còn sinh động hơn.

Hoa giấy đã trở thành một phần của Huế, thêm vẻ đẹp mộng mơ cho cảnh sắc tự nhiên. Hàng năm, đầu tháng Chạp, người làng Thanh Tiên bận rộn chăm sóc từng nhành hoa để đón xuân, tết đến, tô điểm cho tín ngưỡng dân gian Huế. Mỗi nhà Huế đều có một cây hoa giấy với nhiều màu sắc trên bàn thờ. Nghệ nhân Thanh Tiên không chỉ được người dân Huế ngưỡng mộ về tài năng, mà còn là món quà được nhiều du khách quốc tế mang về như một biểu tượng của văn hóa Huế. Nghệ thuật làm hoa giấy Thanh Tiên còn được trưng bày tại nhiều sự kiện lớn như Festival Huế, lễ hội áo dài và Nhà lưu niệm Nguyễn Chí Diểu (Thanh Tiên, Phú Mậu, Phú Vang, Huế).

Vượt qua thời gian, dù có nhiều loại hoa nhựa xuất hiện, làng nghề hoa giấy Thanh Tiên vẫn giữ vững vị thế của mình. Không chỉ là làng nghề truyền thống, Thanh Tiên là niềm tự hào của người Huế, duy trì vẻ đẹp văn hóa tinh thần đặc trưng của Huế.

Dân tộc Chăm đã lâu sinh sống ở duyên hải miền Trung Việt Nam và để lại dấu ấn văn hoá rực rỡ với sự ảnh hưởng của văn hoá Ấn Ðộ. Người Chăm ở tỉnh Bình Thuận, có truyền thống nông nghiệp ruộng nước và làm thuỷ lợi, đồng thời giỏi nghệ thuật dệt thủ công và buôn bán. Làng nghề làm gốm của người Chăm ở đây là một trong những làng nghề cổ xưa, vẫn tồn tại và bảo lưu đến ngày nay.

Quá trình phát triển nghề gốm của người Chăm ở tỉnh Bình Thuận không được tài liệu ghi chép rõ ràng. Các nghệ nhân làm gốm cũng không biết rõ nguồn gốc của nghề, và tài liệu bằng chữ Chăm cổ cũng không đề cập vấn đề này. Hiện nay, chỉ còn thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình duy trì nghề làm gốm theo kỹ thuật và quy trình thủ công truyền thống. Quy trình này bao gồm nhiều công đoạn kết nối với nhau.

Đầu tiên là việc chọn đất và lấy đất. Loại đất sét được sử dụng làm gốm phải có màu vàng nhạt, dẻo và mịn, không chứa nhiều hạt sạn. Thời điểm lấy đất thường vào mùa nông nhàn, khoảng tháng Một đến tháng Hai Âm lịch. Sau khi lấy đất, người thợ đập, ủ, pha trộn và nhồi bóp đất. Sau đó, họ sử dụng các công cụ đơn giản để tạo hình sản phẩm gốm, không sử dụng bàn xoay.

Người làm gốm là phụ nữ Chăm, tạo hình sản phẩm không sử dụng bàn xoay, chỉ dùng những công cụ giản đơn. Sau khi tạo hình, sản phẩm được để khô tự nhiên hoặc ở nơi có nắng và gió to. Tiếp theo là quá trình nung gốm lộ thiên, thường diễn ra quanh năm và nhiều nhà cùng nung chung một lần. Nhiên liệu chính sử dụng là củi và rơm.

Sản phẩm gốm của người Chăm Bình Thuận đa dạng và phong phú, từ đồ đun nấu đến đồ đựng, được sử dụng phổ biến trong cộng đồng. Các sản phẩm có giá thành rẻ, mang đậm nét văn hóa truyền thống và được ưa chuộng ở nhiều địa phương. Gốm Chăm không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày mà còn là tác phẩm nghệ thuật, thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của người Chăm. Hy vọng gốm Chăm tiếp tục tồn tại và được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

“Hỡi cô thắt dải lưng xanh
Có về Nam Định với anh thì về
Nam Định có bến Đò Chè
Có tàu Ngô Khách, có nghề ươm tơ”

Mỗi khi câu thơ ấy vang lên, lòng tôi lại xao xuyến nhớ về màu tơ vàng óng làng Cổ Chất. Theo dòng chảy vô tình của thời gian, bao năm qua đi, ngôi làng ấy vẫn giữ được truyền thống cổ xưa nhất, tạo nên một làng nghề truyền thống nổi tiếng ở đất Thành Nam. Người ta gọi là Làng tơ Cổ Chất.

Làng Cổ Chất lặng lẽ đặt mình ở một vùng của xã Phương Đình, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Từ trung tâm thành phố Nam Định chạy thẳng theo quốc lộ 21 hoặc xuôi dòng sông Hồng yên ả khoảng 20km về phía Đông Nam, bạn sẽ chợt thấy mình như lạc vào một không gian đậm chất xưa của đồng bằng Bắc Bộ. Đó là làng tơ Cổ Chất. Làng nghề truyền thống khẽ nép mình bên dòng sông Ninh hiền hòa, thơ mộng.

Từ rất lâu trước kia, ngôi làng này đã nổi tiếng với nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa. Không có ai nhớ rõ nghề này đã theo làng từ lúc nào. Chỉ nghe các vị bô lão kể lại rằng: vào đầu thế kỷ XX, Pháp xây một nhà máy ươm tơ ngay đầu làng Cổ Chất để khai thác sức lao động và lợi thế của vùng dâu tằm sông Ninh. Hồi tưởng lại quá khứ, những người có tuổi trong làng vẫn nhớ rõ khung cảnh tấp nập khi xưa của làng. Thương nhân ở khắp mọi nơi tìm về làng thu mua tơ lụa, đem bán ở bến Đò Chè - khu cảng sầm uất của Nam Định những năm trước 1945.

Cho tới hôm nay, làng có khoảng năm trăm hộ theo nghề ươm tơ. Tơ làng Cổ Chất có chất lượng rất tốt, những sợi tơ thanh mảnh, mềm mại, màu sắc tươi sáng. Người trong làng ươm cả tơ vàng và tơ trắng. Kén tằm được chọn lựa từ các vùng lân cận xa xôi hơn như Thanh Hóa, Hà Nam, Thái Bình. Ấn tượng đầu tiên khi mới bước chân đến ngôi làng cổ này là đâu đâu cũng thấy những bó tơ vàng, tơ trắng óng ả phơi trên những thanh sào tre. Thấp thoáng đâu đó là hình ảnh những người phụ nữ đang vắt những bó tơ vừa dệt. Tơ vàng, ánh mặt trời vàng hòa quyện với nhau tạo nên một bức tranh sặc sỡ sắc màu. Khoa học công nghệ phát triển, sản phẩm của làng bây giờ được sản xuất bằng cả phương pháp thủ công và máy móc, cho ra nhiều sản phẩm tơ đa dạng, chất lượng hơn.

Đi sâu vào những xưởng kéo tơ, ta lại càng ngỡ ngàng với những làn khói bốc nghi ngút từ nồi luộc kén. Ẩn phía sau những làn khói ấy là bóng dáng các bà, các chị đang miệt mài cho những chiếc kén tằm vào nồi, đôi tay khéo léo khuấy liên tục. Một lúc sau, kén thi nhau nhảy lên bàn kéo sợi, những sợi tơ chui qua lỗ nhỏ rồi cuốn mình vào guồng quay đang quay tít. Sau đó, những bó tơ vàng, tơ trắng được ra đời. Về thăm làng Cổ Chất, bạn không chỉ được tận mắt chứng kiến các công đoạn ươm tơ dệt lụa mà còn có dịp chiêm ngưỡng một làng quê mang đậm nét truyền thống xứ Bắc. Dạo quanh làng, bạn sẽ nhìn thấy Vạn Cổ Hương và chùa Phổ Quang. Đó là quần thể kiến trúc được Bộ văn hóa cấp bằng di tích lịch sử - văn hóa đền chùa Cổ Chất. Đặc biệt, bạn còn được nghe kể về những câu chuyện xa xưa gắn liền với những công trình này.

Trong làng có Chùa thờ Phật, đền thờ bốn vị Thánh tổ có công khai phá và dựng nên làng Cổ Chất xưa kia. Để nhớ công lao của những vị thành hoàng, tri ân công đức của các bậc tiền nhân, mùng 6 tháng 3 âm lịch hằng năm, dân làng lại đón khách thập phương tới dâng hương. Cũng trong dịp đó, người dân nơi đây tổ chức các trò chơi dân gian như khởi đầu cho một mùa tơ vàng, một mùa lúa bội thu và cầu may cho một cuộc sống an khang thịnh vượng. Làng tơ Cổ Chất từ lâu đã trở thành một làng nghề truyền thống của Nam Định. Nơi đây là quê nhà của những loại tơ tằm đẹp có tiếng đất thành Nam. Những bó tơ vừa bền vừa đẹp, qua đôi tay những nghệ nhân đi đến mọi miền đất nước, dệt lên những bộ quần áo duyên dáng cho con người. Tơ Cổ Chất là nguồn kinh tế của cả một làng nghề, là lịch sử văn hóa soi chiếu lâu đời. Về làng cổ này, ta được tiếp xúc với những con người chân chất, hiền lành, gắn bó cả đời với nghiệp ươm tơ, dệt lụa và ngắm nhìn những khung cảnh tuyệt đẹp.

Qua bao thăng trầm của lịch sử, tới tận hôm nay, Cổ Chất trở thành một làng nghề truyền thống nổi tiếng khắp mọi vùng miền của Tổ quốc. Dù cho bao lâu đi nữa, làng nghề truyền thống ấy vẫn sống mãi trong tim những thế hệ hôm nay và cả mai sau.

Hỡi anh đi đường trông thấy làng xinh đẹp

Dừng chân ngắm cảnh hữu tình, tràn ngập niềm hạnh phúc

Mua tờ tranh Đông Hồ với màu sắc tươi tắn

Mua những bức tranh gà, lợn, chuột... để chúc phúc cho gia đình.

Đất thủ đô Hà Nội, nơi lưu giữ nền văn hóa hàng nghìn năm, không chỉ có những danh lam thắng cảnh mà còn là nơi của những làng nghề truyền thống độc đáo. Một trong số đó là làng gốm Bát Tràng.

Làng gốm Bát Tràng bao gồm hai thôn Bát Tràng và Giang Cao, nằm trong xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm. Cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km về phía Đông Nam, làng gốm Bát Tràng tự hào với lịch sử lâu dài, được hình thành từ thời nhà Lý (khoảng từ 1010 đến 1225). Những dòng họ lớn như Trần, Nguyễn, Lê, Phạm Vương đã chọn Bát Tràng làm địa điểm mới để phát triển nghề làm gốm, tạo nên làng gốm Bát Tràng ngày nay.

Làng gốm Bát Tràng không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm gốm chất lượng mà còn là điểm đến thu hút du khách. Với nguồn nguyên liệu chủ yếu từ đất sét trắng, người làm gốm ở đây truyền thống ngâm đất trong hệ thống bốn bể nước với các độ cao khác nhau. Bàn tay khéo léo của nghệ nhân làng gốm tạo ra những sản phẩm độc đáo từ việc tạo dáng bằng tay trên bàn xoay.

Sau quá trình tạo dáng, sản phẩm được phơi sấy và sửa lại theo ý muốn. Lò sấy cũng được sử dụng để tăng nhiệt độ từ từ. Nghệ nhân tiếp tục trang trí, quét men lên sản phẩm để tạo nên những đường nét đẹp mắt. Cuối cùng, sản phẩm được nung trong các lò, tạo nên những tác phẩm gốm Bát Tràng độc đáo và tinh tế.

Làng gốm Bát Tràng không chỉ là nơi sản xuất gốm nổi tiếng mà còn là biểu tượng của nền văn hóa truyền thống. Sản phẩm gốm Bát Tràng không chỉ phổ biến trong nước mà còn được xuất khẩu ra nhiều thị trường quốc tế. Nơi đây cũng là điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách bởi không gian tươi mới và tinh tế của nghệ thuật gốm truyền thống.

Làng gốm Bát Tràng - nơi lưu giữ và phát triển nghệ thuật gốm truyền thống Việt Nam.

Khám phá vị ngon đặc trưng từ món bánh cáy Thái Bình

Tới với Thái Bình, bạn không chỉ được trải nghiệm vẻ đẹp của những danh thắng, mà còn không thể bỏ qua món bánh cáy truyền thống của làng Nguyễn. Món ăn này không chỉ là đặc sản ngon mắt mà còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực của vùng đất đồng bằng nước ta.

Bánh cáy làng Nguyễn được làm từ những nguyên liệu tự nhiên, kết hợp nhiều loại gia vị độc đáo. Gạo nếp, mỡ lợn, lạc, gấc, vừng, dừa... là những thành phần chính, tạo nên hương vị đặc trưng khó cưỡng của chiếc bánh này.

Quy trình làm bánh đòi hỏi sự khéo léo và tâm huyết. Từ việc chọn nguyên liệu, xử lý gạo nếp, cho đến cách phối trộn gia vị, mỗi công đoạn đều được thực hiện một cách tỉ mỉ và tinh tế. Đặc biệt, món bánh cáy từng có tên gọi là bánh cáy có chứa trứng cáy, một loại trứng quý hiếm, tạo nên hương vị độc đáo và đặc biệt cho chiếc bánh.

Nhấm nháp một miếng bánh cáy nhẹ nhàng, bạn sẽ cảm nhận được hương vị thơm ngon, đậm đà, là sự hòa quyện của những nguyên liệu tinh tế. Mỗi miếng bánh cáy là một hành trình khám phá văn hóa ẩm thực độc đáo của Thái Bình, là tình cảm, tâm huyết của người làm bánh truyền thống.

Đến Thái Bình, đừng chỉ dừng lại ở việc ngắm cảnh, hãy để món bánh cáy làng Nguyễn làm phong phú thêm trải nghiệm ẩm thực của bạn. Đây không chỉ là một món ngon, mà còn là kỷ vật của vùng đất hào hoa, truyền thống.

“Dẫn anh về Vạn Phúc yêu

Áo lụa mặc lên như in nét diệu kỳ”.

Khi nhắc đến những làng nghề truyền thống, không thể không kể đến làng lụa Vạn Phúc - điểm đến của vẻ đẹp truyền thống và nghệ thuật thủ công tinh tế. Dọc bờ sông Nhuệ, làng nghề này không chỉ là nơi giữ gìn bản sắc văn hóa, mà còn là điểm du lịch thu hút đông đảo khách thập phương. Hãy cùng nhau khám phá huyền bí của làng nghề lụa nổi tiếng này.

Làng lụa Hà Đông, hay còn gọi là làng lụa Vạn Phúc, tọa lạc tại phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, cách trung tâm Hà Nội khoảng 10km. Đây là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng của Hà Nội, chuyên sản xuất vải lụa tinh tế. Dọc bờ sông Nhuệ, làng nghề Vạn Phúc vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính với chiếc giếng làng, những bông sen bên gốc đa cổ thụ, và những phiên chợ trước mái đình. Lụa Hà Đông đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho thơ ca và nghệ thuật, xuất hiện trong tác phẩm nổi tiếng như “Áo lụa Hà Đông”… Ngày nay, các gia đình truyền thống vẫn duy trì khung dệt cổ truyền, kết hợp với khung dệt hiện đại, là biểu tượng của quá khứ và truyền thống dân tộc.

Làng nghề Vạn Phúc có hơn 1200 năm lịch sử, bắt nguồn từ bà A Lã Thị Nương, một người con gái xuất thân từ Cao Bằng, nổi tiếng với vẻ đẹp và tài nghệ dệt lụa. Bà kết hôn và đến làm dâu ở làng Vạn Phúc, truyền dạy nghề dệt lụa cho cộng đồng làng. Bà được tôn làm Thành Hoàng Làng khi qua đời. Hiện nay, làng Vạn Phúc có khoảng 800 hộ dân làm nghề dệt, chiếm 60% dân số trong làng. Mỗi năm, làng sản xuất khoảng 2.5 đến 3 triệu m2 vải lụa, chiếm tới 63% doanh thu của làng nghề.

Lụa Vạn Phúc không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên thế giới. Không chỉ giữ vững giá trị văn hóa truyền thống, làng nghề còn đóng góp lớn vào ngân sách quốc gia và giải quyết việc làm. Những miếng lụa được tạo ra qua từng bước công đoạn như khâu tơ, khâu sợi, khâu dệt, khâu nhuộm… Mỗi công đoạn đều được thực hiện một cách cẩn thận và chặt chẽ. Ngày nay, khi bạn ghé thăm làng nghề này, có thể yêu cầu nghệ nhân thêu tay theo ý thích cá nhân, tạo ra những tác phẩm độc đáo.

Qua bao thế hệ và bàn tay của những người thợ dệt, làng Vạn Phúc vẫn giữ được những giá trị truyền thống. Những miếng lụa không chỉ đẹp về hình thức mà còn đạt đến sự hoàn mỹ tới từng chi tiết. Họa tiết không chỉ tinh tế mà còn độc đáo, đối xứng, mềm mại và hài hòa.

Làng nghề Vạn Phúc đến nay vẫn là nguồn cảm hứng bất tận cho người yêu nghệ thuật và là điểm nhấn văn hóa của Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Trên đất Hà Tây, làng nghề làm nón chuông thuộc huyện Thanh Oai nổi tiếng với nghề làm nón:

Muốn có bữa cơm trắng, cá mè

Muốn đội chiếc nón tuyệt vời, hãy đến làng Chuông.

Nghề làm nón lá ở làng Chuông tồn tại từ lâu đời, lịch sử mà không nhiều người nhớ đến thời kỳ nào. Ban đầu, nón được chế tạo để sử dụng trong làng, nhưng sau này nó trở nên nổi tiếng, được tặng cho cung điện vua để hoàng hậu, công chúa sử dụng. Chiếc nón trở thành một món trang sức quý giá của các cô gái. Nó xuất hiện khi dự hội chợ, vượt biển ra nước ngoài, trở thành biểu tượng của Việt Nam.

Nguyên liệu chế tạo nón bao gồm tre, nứa, lá, và móc. Lá được mang về từ Quảng Bình, Thanh Hóa, trong khi tre, nứa, và móc đến từ miền trung. Tuy nhiên, quyết định tạo nên chiếc nón xinh đẹp lại là ở đôi bàn tay thon thả, mềm mại của những cô gái làng Chuông. Lá, móc... đã có sẵn, bây giờ là lúc bàn tay khéo léo, có khuôn, có thước bắt đầu biến chúng thành chiếc nón. Nhìn vào chiếc nón Chuông, bạn sẽ thấy như một tác phẩm nghệ thuật, phẳng tựa như được làm từ nhựa dẻo trắng mịn, khó có ai nghĩ rằng nó được tạo ra từ những chiếc lá mảnh mại, tinh tế. Lá đầu tiên được phẳng bằng cách sử dụng chiếc lưỡi cày hoặc sắt phẳng đốt nóng. Lửa phải đủ vừa, quá nóng sẽ làm lá giòn, cháy vàng, còn quá nguội chỉ làm phẳng mặt lá, không tạo được hình dạng đẹp. Sau khi phẳng, lá trải qua một phản ứng hóa học. Người thợ làm việc với sự chăm chỉ và kỹ thuật, sử dụng đèn diêm để thắp lên lá, làm cho lá trắng hơn, đồng thời ngăn chặn mốc khi làm và khi sử dụng chiếc nón.

Nguyên liệu thứ hai là vòng. Nếu bạn quay chiếc nón lên, bạn sẽ thấy 16 lớp vòng tinh xảo, tạo nên vẻ đẹp duyên dáng của nón Chuông. Số 16 được chọn vì đó là số lớp vừa phải, tạo nên một hình ảnh đẹp của nón Chuông, không giống những chiếc nón khác như nón Thanh Hóa, mà có tới 20 lớp vòng! Các lớp vòng được đều chặn chằn, không có vết gợn, và cả đường nối cũng trở thành một đường chạy đều. Việc làm vòng đòi hỏi sức lực và sự khéo léo của bàn tay. Với nguyên liệu đã chuẩn bị, đến bước quan trọng là 'thắt' và khâu nón. Mỗi chiếc vòng được đặt lên khuôn có sẵn. Có câu nói rất quen thuộc trong làng nghề làm nón Chuông: “Đẹp nón nhờ thắt, đẹp mặt nhờ khuôn”. 'Mặt' ở đây chính là mặt nón. Một khuôn tốt giúp cho lá phẳng, không gồ ghề, vòng trở nên tròn, khoảng cách đều nhau, tạo nên chiếc nón trông thật xinh đẹp. Khi xếp lá lên khuôn, những sợi mây nhỏ sẽ chằng ngang, chéo, giữa lá phẳng, tạo nên 'thắt'. Cánh mắt của người khâu nón trở nên giống như con mắt của một nghệ nhân, mỗi mũi kim là một bước khâu, mỗi bước làm cho lớp nón dần dần trở thành hình dạng mong muốn. Một công đoạn trải qua bàn tay tài năng, khéo léo của những người thợ làm nón. Khâu, thắt nón không chỉ là một công việc lao động mà còn chứa đựng nghệ thuật. Mỗi chiếc nón có thể được phân loại tùy thuộc vào mục đích sử dụng và loại vật liệu sử dụng. Có những loại nón được làm sẵn tại làng, còn có loại theo 'họ hàng' với nón chuông, được làm theo mẫu và phong cách ở những nơi khác. Trước hết, cần nhắc đến loại nón đội khi đi làm. Chiếc nón này giống như nón 'đội chơi' nhưng thường nông hơn, phần trên lớn hơn, được khâu bằng sợi móc đen. Nó là một chiếc nón đủ chất lượng để bảo vệ khỏi nắng mưa khi làm việc trên cánh đồng. Giữa giờ làm, khi nghỉ ngơi, chiếc nón có thể thay thế quạt, làm cho không khí mát mẻ hơn. Khi đi chợ mua rau mà không có rổ, chiếc nón cũng làm nhiệm vụ thay thế đó. Cùng với những loại khác, nón Chuông không chỉ là vật dụng che nắng, che mưa, mà còn là biểu tượng của tình cảm:

Chiếc nón này che nắng, che mưa,

Chiếc nón này để đội cho cả hai chúng ta.

Chiếc nón này được khâu bởi những đôi tay giàu kinh nghiệm,

Em đã mang nón này đi ba năm rồi đấy.

Nếu muốn chung sống và học hỏi cùng nhau,

Anh xin đưa chiếc nón này tặng em.

(Ca dao)

Nghề làm nón Chuông đã trở thành một nghệ thuật tinh tế, từ một nghề thủ công đơn thuần. Nếu chiếc mũ rộng vành là biểu tượng của người Mỹ La tinh, thì chiếc nón là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là những người làm nghề này.

Khi đặt chân đến Bình Thuận, hương vị đặc trưng của nước mắm Phan Thiết sẽ làm cho bất kỳ ai cũng khó quên.

Nghề làm nước mắm ở Bình Thuận không chỉ là một truyền thống mà còn là niềm tự hào của địa phương. Nước mắm Phan Thiết đã nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn trên thế giới với hương vị thơm ngon đặc trưng. Sự thành công này đến từ kỹ thuật làm nước mắm phát triển, giúp cải thiện đời sống của ngư dân Bình Thuận. Mặc dù không cần đến các thiết bị máy móc, nhưng việc sản xuất nước mắm thơm ngon vẫn đòi hỏi sự kinh nghiệm và tâm huyết. Cá cơm, cá nục nhỏ, tươi nguyên, sau khi ủ trong lu khạp và phơi ngoài trời, tạo nên hương vị độc đáo của nước mắm Phan Thiết suốt hàng trăm năm.

Loại cá chủ yếu được sử dụng là cá cơm, với nhiều biến thể như cá cơm sọc tiêu, cơm than, cơm đỏ, sọc phấn, phấn chì, cơm lép... Trong số đó, cá cơm than và sọc tiêu được coi là ngon nhất. Cá cơm xuất hiện từ tháng tư đến tháng tám âm lịch, có kích thước nhỏ, nhưng lại phân hủy thành mắm nhanh chóng, tạo nên nước mắm thơm ngon. Chất lượng của nước mắm Phan Thiết còn phụ thuộc vào thời gian đánh bắt cá, đặc biệt là cá tháng tám, mang lại hương vị ngon nhất. Dụng cụ sản xuất nước mắm gồm ba loại thùng gỗ: thùng trổ, thùng phơi, và thùng chứa, với kích thước khác nhau. Thùng muối cá có lỗ lù để rút nước mắm.

Quá trình sản xuất nước mắm bao gồm nhiều bước như muối cá, rút lù, lọc nước, đặt nước mắm vào thùng chứa để phân chất. Nước mắm Phan Thiết được chia thành nhiều loại như “nước bổi”, “nước đục” và “nước nhỉ”. Nước bổi là nước muối, rửa cá khi cá còn tươi. Nước đục là nước bổi đã đi qua lớp cá đã muối, mặc dù có màu đục nhưng vị đã ngon. Nước nhỉ là nước đục đặt vào thùng cá, đóng lù vài ba hôm rồi để mắm rỉ ra từng giọt, cần mất mươi hôm mới lấy hết nước.

Cá sau khi mua về, tùy thuộc vào loại cá, cần muối cá tươi hoặc ươn để tạo ra nước mắm thơm ngon. Việc muối cá kéo dài ít nhất 3 ngày, sau đó rút lù và tháo nước. Nước này được gọi là nước bổi. Nước bổi được trải lên mặt cá với lá dừa, được ép xuống để nước bổi chảy xuống thùng dưới. Khi thùng đầy, nước bổi lại được múc đổ lên thùng cá ít nhất 2 lần mỗi ngày. Khi cá chín và thấm muối, nước mắm có thể sử dụng được. Quy trình này có thể kéo dài từ vài ba ngày đến một tháng, tùy thuộc vào loại cá.

Khi cá đã chín, người làm nước mắm sẽ rút lù để nước mắm chảy ra với một lỗ nhỏ, hứng dưới là một thùng trổ. Nước đó gọi là nước mắm nhất. Mỗi thùng cá 4 tấn có thể cho trung bình khoảng 800 - 1.000 lít nước mắm nhất. Sau khi lấy hết nước mắm nhất, thùng cá sẽ trải qua quá trình kéo nước long để lấy nước mắm trong cá đã muối. Quy trình kéo nước long này gồm nhiều bước, mỗi lần kéo gọi là long 1, long 2, long 3, và long tư, giúp giảm độ đạm của nước mắm. Lần thứ 4 của quá trình này được gọi là long tư. Nếu nước bổi không đủ, người ta sẽ thêm một lượng muối để tạo thành nước mắm ăn 110 đạm.

Nước mắm sau khi sản xuất được đổ vào thùng chứa để phân chất. Sau đó, nước mắm được trộn đồng nhất để tạo ra sản phẩm cuối cùng, được đóng gói vào tĩn, chai, và thùng để tiêu thụ. Trong quá trình này, để duy trì độ đạm đồng nhất của sản phẩm, người ta phải đấu trộn các loại nước mắm có độ đạm khác nhau. Nước mắm Phan Thiết thường có màu vàng rơm (nếu từ cá cơm) hoặc màu nâu nhạt (nếu từ cá nục), có mùi thơm nồng và vị ngọt đậm do độ đạm cao. Điều này tạo ra sự khác biệt so với nước mắm Phú Quốc và các khu vực khác, giúp nước mắm Phan Thiết trở nên nổi tiếng. Môi trường nắng gió của vùng này làm cho nước mắm có hương vị đặc biệt, đó là yếu tố khó có được ở nơi khác ngoại trừ miền Nam Trung bộ.

Nghề làm nước mắm ở Bình Thuận không chỉ là một nghề truyền thống mà còn là biểu tượng của địa phương. Nước mắm Phan Thiết, với hương vị thơm ngon và chất lượng cao, đã giữ vững danh tiếng của mình qua hàng thế kỷ. Không chỉ là một phần không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của người Việt, nước mắm Phan Thiết còn là một đặc sản độc đáo và đẳng cấp. Nếu bạn có dịp đến Phan Thiết, đừng quên mang theo những chai nước mắm thơm ngon để làm quà cho gia đình và bạn bè. Đồng thời, nếu có thời gian, hãy thăm những xưởng sản xuất nước mắm để trực tiếp tận hưởng hương vị tuyệt vời và hiểu rõ hơn về quy trình làm nước mắm truyền thống của địa phương này.