Top 10 Bài văn thuyết minh về quạt giấy (lớp 8) xuất sắc

Xã hội ngày nay ngày càng phát triển nhờ vào sự có mặt của điện năng. Hầu hết các sản phẩm và đồ dùng hiện đại đều được sản xuất bằng máy móc. Tuy nhiên, các sản phẩm thủ công vẫn giữ được vai trò quan trọng và không bị lãng quên. Quạt giấy, được làm bằng tay, đã vượt qua nhiều thế hệ và vẫn giữ được sự gắn bó trong cuộc sống hiện đại.

Những nghiên cứu khảo cổ cho thấy quạt giấy đã xuất hiện từ hơn năm nghìn năm trước, vào thời kỳ Ai Cập cổ đại, khi hai chiếc quạt lớn được tìm thấy trong một ngôi mộ hoàng gia. Sau đó, quạt giấy đã được giới thiệu đến châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.

Ngành nghề làm quạt ở Việt Nam đã tồn tại từ rất lâu với nhiều làng nghề nổi tiếng như Chàng Sơn (Thạch Thất, Hà Nội), làng Vẽ (Từ Liêm), Ân Thi (Hải Dương), … nhưng nổi bật nhất là làng Kẻ Vác ở Thanh Oai, Hà Nội. Đây là một làng nghề truyền thống do ông Mai Đức Siêu sáng lập, được coi là tổ nghề làm quạt. Hình ảnh làng Kẻ Vác, còn gọi là làng Canh Hoạch, đã được lưu lại trong câu ca dao dân gian như một minh chứng cho danh tiếng của làng nghề này:

Khác với các loại quạt điện hiện đại, quạt giấy bao gồm hai phần chính là khung quạt và giấy quạt. Khung quạt truyền thống thường làm bằng tre, sau đó có thể bằng gỗ, nhựa hoặc ngà. Khung quạt gồm các nan quạt, thường từ mười lăm đến mười bảy nan, với hai nan ngoài cùng thường dày hơn để đảm bảo sự chắc chắn. Độ dài của các nan quạt không cố định, tùy thuộc vào thiết kế và kích thước của quạt. Các đầu nan được vót cong hình cánh cung.

Để lắp ráp các nan quạt, người thợ sẽ khoan lỗ và dùng dây thép hoặc ốc vít để cố định các nan với nhau. Các nan được xếp chồng lên nhau và giấy quạt được gắn lên để tạo hình bán nguyệt khi mở ra. Phần giấy quạt được cắt theo kích thước khung, dán lên cả hai mặt và cố định bằng hồ dán tự nhiên, như nhựa quả cậy hoặc bột nếp pha nước. Quạt được quét lớp sơn bóng để tăng độ bền và thẩm mỹ.

Quạt giấy vẫn giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống nhờ những lợi ích mà nó mang lại. Quạt tạo ra luồng không khí mát mẻ trong những ngày hè oi ả, là công cụ giúp làm dịu cơn nóng, và là món đồ không thể thiếu trong bếp như khi nhóm lửa, nướng bánh, hay thịt xiên.

Quạt giấy cũng thường được dùng làm quà khi trở về từ các chuyến du lịch đến làng nghề truyền thống hoặc các khu phố cổ. Trong thời phong kiến, thi nhân sử dụng quạt để viết thơ, và các họa sĩ dùng quạt để in dấu tác phẩm của mình. Do đó, quạt giấy còn là một món đồ trang trí trong nhà và được sử dụng trong các màn biểu diễn nghệ thuật, như múa quạt, chèo và ca kịch.

Quạt giấy từ phương Đông đã được đưa sang phương Tây, nơi châu Âu xem nó như một chiếc bình phong di động nhỏ. Quạt không chỉ dùng để làm mát không khí mà còn trở thành món trang sức tinh tế với nhiều kiểu dáng đa dạng: từ quạt ren, quạt lụa màu sắc đến quạt đính gương, đá quý và vỏ đồi mồi.

Việt Nam là quê hương của nghệ thuật làm quạt. Ở Hà Nội xưa, phố Hàng Quạt tại đình Phiến Thị, còn gọi là đình Hàng Quạt, thờ tổ nghề quạt họ Đào từ làng Đào Xá, Ân Thi, Hải Hưng. Dân làng Đào Xá đã di cư đến Kẻ Chợ lập phường làm quạt và xây dựng ngôi đình này. Gần đây, quạt Hưng Yên, quạt Phù Ủng và quạt Hữu Bằng nổi bật nhất.

Có nhiều loại quạt như quạt trầm hương, đồi mồi, lá, nan, lông gà… Các loại quạt phổ biến bao gồm quạt lầu bóng, quạt thằng Bờm, quạt lễ, quạt rước, quạt tiến, quạt kéo và quạt thước. Quạt kéo có kích thước lớn 1m80 x 0.7m, thường dùng cho không gian rộng và xuất hiện ở Hà Nội từ năm 1914. Quạt thước dài khoảng 45cm, dùng để che nắng, che mưa và đuổi chó, thường gọi là quạt đánh chó. Năm 1944, nhà văn Nguyễn Tuân gây ấn tượng khi mặc áo gấm và khăn đóng, cầm quạt thước lớn vào quán TAVERRRNE, thu hút sự chú ý đặc biệt từ khách Pháp.

Quạt giấy Việt Nam thường có 17 hoặc 18 nan, không bao giờ có 16 hoặc 19 nan. Về cấu tạo, quạt giấy gồm ba phần: nan, khuy và giấy. Nan quạt thường làm từ tre, mỏng 1mm, rộng 1cm, dài từ 20cm đến 28cm. Hai nan ngoài cùng dày hơn, chịu lực chính, làm từ tre già, ngâm lâu trong nước để không bị mối mọt.

Ngày nay, để chống mối mọt, một số nhà sản xuất dùng thuốc quét lên nan quạt, nhưng thuốc này không tốt cho sức khỏe, có thể gây ung thư. Khuy quạt là đinh cố định các nan, có thể thay bằng đinh ốc. Giấy quạt thường gồm hai tờ giấy chất lượng tốt, dán vào nan quạt và được trang trí bằng hình ảnh, logo hoặc slogan để quảng cáo.

Trong múa của người Chăm, quạt là biểu tượng cao quý. Các vũ nữ dùng quạt để mô phỏng các hình tượng như công, gà, phượng, rồng và bướm. Trong chèo, quạt cũng là đạo cụ quan trọng, thể hiện các trạng thái cảm xúc và giúp diễn tả các tình huống. Trong Truyện Kiều, quạt còn được dùng để thể hiện tâm trạng của nhân vật. Quạt giấy Việt Nam không chỉ dùng để làm mát mà còn là vật trang trí đáng yêu, đặc biệt là quạt 17 hoặc 18 nan nhuộm màu hồng nâu nhạt của Hưng Yên hay Hữu Bằng.

Chiếc quạt giấy đã từ lâu trở thành một phần không thể thiếu trong thơ ca, nhạc họa, và là vật dụng quen thuộc trong đời sống hàng ngày của chúng ta.

Nguồn gốc của quạt giấy khiến nhiều người tò mò. Theo suy đoán, con người đã tự chế tạo ra quạt để đáp ứng nhu cầu làm mát. Một số nhà nghiên cứu cho rằng quạt giấy có nguồn gốc từ thời cổ đại. Ở Trung Quốc, quạt nan tre lợp vải đã xuất hiện từ thế kỷ 2 trước CN. Thời Minh, quạt gấp đã trở thành mốt. Từ năm 1368 đến 1644, Hàng Châu là trung tâm sản xuất quạt giấy và quạt gấp. Ở châu Âu, quạt giấy được biết đến từ thế kỷ 16, và ở Ý có hình dạng giống như quạt chụp. Tại Nhật Bản, vào đầu thế kỷ 20, quạt giấy được dùng làm quà tặng. Ngày nay, quạt giấy ở Việt Nam đã trở nên phổ biến và quen thuộc hơn bao giờ hết.

Quạt giấy có hai loại chính: quạt thẳng và quạt xếp. Quá trình chế tạo quạt giấy rất đơn giản. Ngày xưa, người dân đã dùng thân tre cao và to để chẻ thành các nan quạt cứng cáp. Một chiếc quạt thường gồm 18-20 nan tre mỏng 1mm, rộng 1cm, dài từ 16-20 cm, trong đó hai nan ngoài cùng to và cứng hơn để đảm bảo độ bền. Sau khi làm khung, người ta phủ giấy lên nan quạt và dán bằng keo để tạo hình bán nguyệt. Để tăng tính thẩm mỹ, quạt thường được in các hình ảnh phong cảnh, cầu, hoặc thơ. Ngày nay, ngoài giấy, người ta còn sử dụng vải thêu để làm quạt.

Chiếc quạt giấy phản ánh tinh thần dân tộc Việt Nam với sự giản dị và mộc mạc. Quạt giấy gắn bó với các triều đại lịch sử và là công cụ hữu ích trong cuộc sống nông thôn xưa. Dù ngày nay có nhiều thiết bị hiện đại như quạt điện và điều hòa không khí, quạt giấy vẫn giữ được giá trị của mình. Quạt giấy không chỉ tiện lợi mà còn có thể dùng để trang trí trong cung điện và là món quà lưu niệm. Hiện nay, các công ty còn in logo lên quạt để làm quảng cáo. Ngoài ra, quạt cũng là đạo cụ không thể thiếu trong các buổi biểu diễn nghệ thuật. Do đó, dù công nghệ phát triển, quạt giấy vẫn là một phần quan trọng trong đời sống.

Chiếc quạt giấy, dù dễ rách và cần bảo quản cẩn thận, vẫn là vật dụng cần thiết và đồng hành cùng con người qua nhiều thế hệ.

Ngày xưa, khi cuộc sống còn giản dị và chưa có các tiện nghi hiện đại như ngày nay, những chiếc quạt giấy đã trở thành công cụ quý giá giúp người dân vượt qua những ngày hè oi bức. Để hiểu rõ hơn về chiếc quạt giấy của dân tộc ta, chúng ta hãy cùng tìm hiểu nhé.

Chiếc quạt giấy có nguồn gốc từ thế kỷ thứ mười. Ngày xưa, quạt giấy bản to từng xuất hiện trong cung điện của các vua chúa, phục vụ cho việc làm mát hoặc làm vật trang trí cho những người tao nhân mặc khách và phi tần. Quạt giấy, với thiết kế mỏng và nhẹ, giúp người sử dụng dễ dàng phe phẩy và tạo gió. Qua thời gian, quạt giấy đã được cải tiến với các họa tiết hoa văn phong phú và mẫu mã đa dạng.

Chiếc quạt giấy gồm hai phần chính. Phần cán quạt làm từ gỗ dẹt, chuốt mỏng và đều tay, có thể xếp lại hoặc mở ra dễ dàng nhờ vào việc nối các nan quạt bằng một chiếc đinh nhỏ. Phần tà quạt là tấm giấy mỏng nhưng chắc chắn, in các họa tiết như hoa, cảnh sông nước, hoặc địa danh nổi tiếng. Các bài thơ, câu đối, và chữ nho cũng được sử dụng để trang trí, tạo điểm nhấn cho chiếc quạt. Quạt giấy là biểu tượng của dân tộc, thể hiện sự giản dị và mộc mạc giống như tâm hồn người Việt. Chiếc quạt gắn bó với lịch sử dân tộc qua các triều đại.

Ngày nay, dù cuộc sống đã hiện đại hơn với quạt điện, điều hòa, thì quạt giấy vẫn giữ được giá trị của mình. Trong quá khứ, quạt giấy là công cụ không thể thiếu trong mùa hè nóng bức, giúp người dân làm mát. Ngoài công dụng thực tế, quạt giấy cỡ lớn còn được dùng để trang trí cung điện, làm đồ vật cho các vua chúa. Trong thời hiện đại, quạt giấy còn được sử dụng làm quảng cáo, quà tặng với logo in trên mặt quạt. Quạt cũng trở thành món đồ trang trí, có thể treo trên tường hoặc đặt trên giá gỗ. Các vũ điệu như vũ điệu tamia tadik của người Chăm cũng sử dụng quạt xếp. Quạt còn xuất hiện trong thi ca Việt Nam, như bài thơ của Hồ Xuân Hương và Vương Trọng. Ca dao, đồng dao cũng thường nhắc đến quạt giấy. Dù xưa hay nay, quạt giấy vẫn là một phần không thể thiếu trong đời sống người Việt.

Để làm quạt giấy, người xưa sử dụng tre và giấy bền, tre được ngâm trong nước để loại bỏ chất protein và sau đó luộc bằng nước vôi loãng để làm sạch. Sau khi chế tạo nan quạt, người ta dùng máy để chẻ nan và gắn chốt nhôm. Giấy cắt theo hình bán nguyệt, trước khi cắt thường in các họa tiết. Sau khi hoàn thiện, quạt được kiểm tra độ chắc chắn. Để quạt bền, cần bảo quản cẩn thận, tránh va đập và rách. Dù có sự phát triển của công nghệ, quạt giấy vẫn giữ được giá trị và bản sắc dân tộc.

Trước khi công nghệ phát triển với sự ra đời của quạt điện và điều hòa, quạt giấy đã là một công cụ rất hữu ích giúp làm dịu cái nóng bức của mùa hè. Đối với người Việt Nam, chiếc quạt giấy không chỉ là một vật dụng đơn thuần mà còn là biểu tượng văn hóa. Dù quạt điện đã trở nên phổ biến, quạt giấy vẫn được sản xuất và bày bán ở nhiều nơi.

Chiếc quạt giấy xuất hiện từ thế kỷ thứ X. Thời kỳ đầu, chúng có kích thước lớn và chỉ được sử dụng trong cung đình để phục vụ vua chúa. Những chiếc quạt nhỏ hơn được sử dụng bởi các tao nhân mặc khách hoặc phi tần trong cung để làm đẹp và tạo vẻ duyên dáng. Quạt giấy có thiết kế dẹp và nhẹ, giúp người dùng dễ dàng tạo gió. Mặc dù ban đầu khá đơn giản, quạt giấy đã được cải tiến qua thời gian với nhiều họa tiết và mẫu mã phong phú.

Quạt giấy gồm hai phần chính: cán quạt và tà quạt. Cán quạt được làm từ gỗ dẹt, được chuốt mỏng và đều, cho phép xếp lại hoặc mở ra dễ dàng. Các nan quạt được kết nối với nhau bằng một chiếc đinh nhỏ. Tà quạt là tấm giấy mỏng, bền, dán chặt vào các nan quạt, thường được trang trí với các họa tiết như hoa, cảnh sông nước hoặc chữ nho. Quạt giấy không chỉ đơn thuần là vật dụng mà còn là biểu tượng của sự giản dị, mộc mạc, phản ánh tâm hồn người Việt. Quạt giấy đã đồng hành cùng lịch sử dân tộc qua nhiều thời kỳ.

Trong thời đại hiện nay, khi có nhiều thiết bị làm mát hiện đại như quạt điện và điều hòa, quạt giấy vẫn được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là ở các vùng quê. Những người cao tuổi vẫn giữ thói quen sử dụng quạt giấy, đặc biệt là vào những buổi trưa hè dưới gốc cây hay trong các buổi tối trò chuyện. Quạt giấy còn được sử dụng như một món đồ trang trí trong cung điện ngày xưa, hoặc làm quà lưu niệm với hình ảnh phong cảnh nổi tiếng. Một số gia đình dùng quạt giấy để thay tranh vẽ, trong khi nghệ sĩ sử dụng quạt giấy trong các màn biểu diễn. Quạt giấy còn xuất hiện trong thơ ca, như bài thơ nổi tiếng của Hồ Xuân Hương và Vương Trọng, cùng với bài đồng dao về Thằng Bờm. Quạt giấy đã trở thành một phần không thể thiếu trong lòng người dân Việt Nam.

Quá trình tạo ra một chiếc quạt giấy khá đơn giản. Người ta sử dụng tre và giấy, với tre từ 5 tuổi trở lên để làm nan quạt. Tre được chặt và cưa theo kích thước, sau đó ngâm trong nước khoảng 6 tháng đến 1 năm để loại bỏ chất protein và tránh mọt. Sau đó, tre được luộc bằng nước vôi loãng và chẻ nan bằng máy. Nan quạt được lắp ghép cẩn thận với chốt nhôm hoặc chốt nhựa. Phần giấy được cắt theo hình vòng cung, thường in sẵn họa tiết trước khi dán lên nan quạt bằng keo. Để quạt bền, cần bảo quản cẩn thận và tránh làm rách. Dù công nghệ phát triển, chiếc quạt giấy vẫn giữ được giá trị và sẽ tiếp tục đồng hành cùng người dân.

Trong thời đại 4.0 hiện nay, khi xã hội ngày càng phát triển với những thiết bị điện tử tiên tiến và đa năng, nhiều công cụ truyền thống như chiếc bếp rạ hay quạt nan đã dần bị lãng quên. Thay vào đó, các thiết bị hiện đại như bếp ga và điều hòa đã trở nên phổ biến. Chiếc quạt giấy cũng không ngoại lệ, ngày càng ít thấy trong cuộc sống hiện đại của chúng ta.

Tôi vẫn nhớ những ngày hè oi ả, đặc biệt là khi mất điện, mẹ thường cầm chiếc quạt giấy phe phẩy cho tôi. Cảm giác mát lạnh từ chiếc quạt mang theo hơi ấm tình thương của mẹ thật tuyệt vời. Nhưng giờ đây, sự mát lạnh của điều hòa và quạt tích điện đã thay thế hoàn toàn. Ngay cả khi mất điện, mọi người thường sử dụng quạt tích điện hoặc máy phát điện thay vì chiếc quạt giấy ngày xưa.

Chiếc quạt giấy bao gồm hai phần chính: cán quạt và tà quạt. Tà quạt được làm từ giấy, trong khi cán quạt được làm từ tre. Quá trình chế tạo quạt giấy ngày xưa rất đơn giản, với các công cụ và kỹ thuật thô sơ. Chúng ta chọn những cây tre già, chẻ thành khúc nhỏ và ngâm trong nước khoảng một năm để tránh mọt. Sau đó, tre được luộc với nước vôi loãng, chẻ nan, vót nan, khoan lỗ, và lắp chốt. Để tăng tính thẩm mỹ, có thể in hoặc vẽ họa tiết lên quạt.

Quạt giấy không chỉ dùng để tạo gió mà còn có nhiều loại khác nhau, một số loại được sử dụng trong các buổi biểu diễn nghệ thuật với thiết kế công phu và đẹp mắt. Chiếc quạt giấy cũng đã xuất hiện trong thơ ca từ xưa đến nay, như bài thơ nổi tiếng “Vịnh cái quạt” của Hồ Xuân Hương:

“Mười bảy hay là mười tám đây

Cho anh yêu dấu chẳng rời tay

Mỏng dày chừng ấy chành ba góc

Rộng hẹp đường nào cấm một cây

Càng nóng bao nhiêu càng muốn mát

Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày

Hồng hồng má phấn duyên gì vậy

Chúa dấu vua yêu một cái này.”

Dù không có công suất bằng các thiết bị điện tử hiện đại, quạt giấy lại có những ưu điểm riêng như nhỏ gọn, dễ cầm và mang theo. Để bảo quản quạt giấy, cần giữ ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và nơi ẩm ướt. Chiếc quạt giấy có nguồn gốc từ làng quê với những lũy tre xanh mướt, và đã dần trở thành một phần trong đời sống tinh thần của người dân. Mặc dù công nghệ phát triển, hình ảnh chiếc quạt giấy vẫn đọng lại trong ký ức, đặc biệt là của người dân thôn quê.

Chiếc quạt giấy đã gắn bó với tuổi thơ của nhiều người và vẫn là món đồ không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người dân, đặc biệt là trong quá khứ, và vẫn xuất hiện trong một số gia đình như một nét đẹp văn hóa.

Xã hội ngày càng hiện đại nhờ vào sự phát triển của nguồn điện năng. Hầu hết các sản phẩm và đồ dùng ngày nay đều được sản xuất bằng máy móc. Tuy nhiên, những sản phẩm thủ công như quạt giấy vẫn giữ được vị trí quan trọng trong đời sống. Quạt giấy, sản phẩm làm hoàn toàn bằng tay, đã tồn tại qua nhiều thế hệ và vẫn được yêu mến trong thời đại ngày nay.

Các nghiên cứu khảo cổ cho thấy quạt giấy đã có từ hơn năm nghìn năm trước, với sự phát hiện hai chiếc quạt lớn trong ngôi mộ Ai Cập cổ đại. Quạt giấy sau đó được giới thiệu ở châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản và dần dần đến các quốc gia khác, bao gồm cả Việt Nam.

Ngành sản xuất quạt ở Việt Nam đã có từ lâu với nhiều làng nghề nổi tiếng như Chàng Sơn (Hà Tây), Vẽ (huyện Từ Liêm), Ân Thi (Hải Dương), và đặc biệt là làng Kẻ Vác ở huyện Thanh Oai, Hà Nội. Đây là làng nghề truyền thống được sáng lập bởi ông Mai Đức Siêu, người được coi là tổ nghề làm quạt. Làng Kẻ Vác, hay còn gọi là làng Canh Hoạch, đã được nhắc đến trong câu ca dao dân gian như một minh chứng cho danh tiếng của làng nghề:

 “Hỡi cô thắt giải bao xanh

Có về Canh Hoạch với anh thì về

Canh Hoạch ít ruộng nhiều nghề

Yêu nghề quạt giấy hay nghề đan khuya?”

Khác với quạt điện hiện đại, quạt giấy chỉ gồm hai phần chính: khung quạt và phần giấy quạt. Khung quạt xưa được làm từ tre, sau đó có thể được làm bằng các loại gỗ khác, nhựa hoặc ngà. Khung quạt gồm các nan quạt, thường từ mười lăm đến mười bảy nan, trong đó hai nan ngoài cùng dày hơn để tăng độ chắc chắn. Độ dài của các nan không cố định mà phụ thuộc vào kích thước và thiết kế của quạt. Mỗi nan có hai đầu, một đầu lớn hơn và thường được vót cong. Các nan được xếp chồng lên nhau và cố định bằng dây thép hoặc ốc vít. Phần giấy quạt được cắt vừa vặn và dán lên các nan bằng hồ dán từ nhựa quả cậy hoặc bột nếp. Quạt sau khi hoàn thành thường được quét sơn bóng để bền đẹp hơn.

Quạt giấy có nhiều công dụng quan trọng trong cuộc sống. Nó không chỉ tạo gió mát trong những ngày hè oi ả, mà còn là công cụ hỗ trợ lửa trong bếp, dùng để nhóm lửa hoặc nướng thực phẩm. Quạt giấy thường được tặng làm quà lưu niệm từ các chuyến du lịch đến các làng nghề truyền thống hoặc khu phố cổ. Trong thời phong kiến, quạt cũng được thi nhân và họa sĩ sử dụng để làm đạo cụ sáng tác. Ngày nay, quạt giấy còn được dùng trong nghệ thuật múa quạt, chèo và ca kịch. Hình ảnh quạt đã xuất hiện trong thơ ca, như trong bài thơ của Nguyễn Bính:

“Cái quạt mười tám cái nan

Anh phất vào đấy muôn vàn nhớ nhung

Gió sông, gió núi, gió rừng

Anh niệm thần chú thì ngừng lại đây ”

Quạt giấy không chỉ là vật dụng quen thuộc trong đời sống mà còn là biểu tượng văn hóa truyền thống cần được gìn giữ và phát huy.

Trong quá trình hình thành và phát triển của đất nước Việt Nam, chiếc quạt giấy đã xuất hiện từ rất sớm và dần trở thành vật dụng gần gũi trong đời sống hàng ngày của người dân.

Ngày xưa, quạt không chỉ có giá trị sử dụng mà còn mang ý nghĩa biểu tượng trong cung đình. Quạt của vua thường được làm từ lông vũ, to bản và dùng để phe phẩy trong những buổi chiều mát mẻ. Ngược lại, quạt dành cho các phi tần thường là những chiếc quạt lụa mỏng, chủ yếu để tăng vẻ duyên dáng và mềm mại. Quạt giấy còn gắn bó với các công tử và hiệp khách trong những buổi thưởng trăng, ngâm thơ, góp phần tạo nên vẻ đẹp thơ mộng và lãng mạn của thời kỳ xưa.

Vào thời kỳ hậu phong kiến, quạt trở nên phổ biến và đơn giản hơn với thiết kế cơ bản. Một chiếc quạt giấy bao gồm hai phần chính: nan quạt và tán quạt. Nan quạt thường làm từ tre dai, được ngâm trong nước từ 6 tháng đến 1 năm để làm mềm và dễ gia công. Các nan sau khi được vuốt mỏng sẽ được xếp lại và cố định bằng một chiếc đinh nhỏ để làm tay cầm. Phần tán quạt làm từ giấy mỏng, cắt theo hình bán nguyệt và dán vào nan bằng keo. Để tăng tính thẩm mỹ, có thể trang trí bằng thơ văn hoặc tranh phong cảnh. Do được làm bằng giấy, quạt cần được bảo quản nơi khô ráo và tránh bị ướt hoặc mở, đóng quá mạnh để tránh hư hại.

Ngày nay, mặc dù có nhiều thiết bị làm mát hiện đại như quạt điện, điều hòa, quạt giấy vẫn giữ một vị trí quan trọng trong đời sống. Quạt giấy thường được làm quà lưu niệm ở các điểm du lịch, mang hình ảnh danh lam thắng cảnh và những lời chúc mừng. Nó còn được dùng trong các bài múa dân gian, vở kịch, và như một phần của trang trí văn hóa truyền thống. Chính vì vậy, quạt giấy vẫn là một biểu tượng văn hóa không thể thiếu trong đời sống tinh thần người Việt.

Với sự giản dị và gần gũi, quạt giấy không chỉ là biểu tượng của nền văn hóa dân tộc mà còn là sự bảo tồn những giá trị văn hóa quý báu từ bao đời. Bảo tồn nghề làm quạt giấy chính là gìn giữ nét đẹp truyền thống và tinh hoa văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Chiếc quạt giấy từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người Việt Nam, giản dị nhưng đầy ý nghĩa. Hình ảnh chiếc quạt giấy đã xuất hiện nhiều lần trong thơ ca, nhạc họa, và vẫn lưu giữ đậm sâu trong tâm hồn người dân. Mặc dù xã hội ngày càng hiện đại và quạt giấy không còn phổ biến như trước, nhưng giá trị tinh thần và vai trò của nó vẫn được trân trọng và gìn giữ.

Người ta cho rằng chiếc quạt giấy đầu tiên xuất hiện từ thế kỷ thứ mười. Ban đầu, quạt giấy được sử dụng trong các đền đài cung điện, thường chỉ dành cho vua chúa và được người hầu cầm theo trong mỗi chuyến đi. Ngoài ra, quạt giấy còn là phụ kiện sang trọng của các tao nhân mặc khách, những bậc hiền triết. Qua thời gian, quạt giấy đã được cải tiến, trở nên tinh tế với hoa văn và màu sắc đa dạng. Cấu tạo của quạt giấy gồm hai phần chính: cán quạt và tà quạt.

Cán quạt thường được làm từ gỗ hoặc tre, được chế tác khéo léo để có độ mỏng đều và dễ sử dụng. Các thanh tre hoặc gỗ được xếp đều và liên kết với nhau bằng một phần chốt ở đuôi để có thể gấp mở linh hoạt. Phần tà quạt làm từ giấy gió mỏng, bền và có thể được nhuộm màu hoặc trang trí bằng họa tiết để tăng tính thẩm mỹ. Những họa tiết hoa, lá hoặc câu đối trên tà quạt tạo nên vẻ đẹp thanh tao và quyến rũ. Quạt giấy gắn bó với nhiều thế hệ, mang nét đẹp giản dị và phóng khoáng của văn hóa Việt Nam.

Quạt giấy có nhiều công dụng trong đời sống. Trong những ngày mất điện, quạt giấy giúp làm mát và xua tan không khí bức bối. Nó còn là món đồ nhỏ gọn, dễ mang theo trong các cuộc dạo chơi hoặc lễ hội, đồng thời cũng là một phụ kiện trang trí tinh tế, thể hiện phong cách và vị thế của người sử dụng.

“Tiên đồng hội quạt, hội đồng tiên
Lương duyên kết quạt, giải tâm phiền
Phiền tâm quạt, tay đưa gió
Gió đưa tay quạt, hội đồng tiên”

Câu thơ truyền miệng của người dân Chàng Sơn, mảnh đất nổi tiếng với nghề làm quạt giấy, thể hiện sự quý giá và tinh tế của nghề này. Chàng Sơn, Thạch Thất, Hà Nội, là điểm đến của những ai yêu quý quạt giấy và trân trọng nghề làm quạt. Ngôi làng nổi danh là “làng bách nghệ” với nghề làm quạt giấy đang tiếp tục phát triển và khẳng định giá trị của mình bên cạnh sự phát triển của công nghệ hiện đại.

Quạt giấy, với sự thanh tao và hữu dụng, vẫn luôn khẳng định giá trị và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người Việt Nam. Dù không còn phổ biến như trước, nhưng quạt giấy vẫn được trân trọng và gìn giữ như một di sản văn hóa quý giá của dân tộc.

“Mười bảy hay mười tám
Yêu dấu không rời tay
Mỏng dày chừng ấy chành ba góc
Rộng hẹp cắm một cay”.
(Vịnh cái quạt – Hồ Xuân Hương)

Quạt giấy đã trở thành một phần tự nhiên trong thơ ca, nhạc họa từ rất lâu. Trong bối cảnh xã hội hiện đại và sự phát triển của công nghệ, những thiết bị làm mát như quạt điện và điều hòa dần thay thế quạt giấy. Dù vậy, quạt giấy vẫn lưu giữ những kỷ niệm tuổi thơ đáng quý không thể quên.

Quạt giấy xuất hiện từ khi nào? Đó là một công cụ từ rất xa xưa khi con người cần làm mát và trang trí. Ở Việt Nam, quạt giấy có nguồn gốc từ những lũy tre xanh. Người ta dùng các thân tre cao, to để tạo ra những nan quạt chắc chắn. Một chiếc quạt thường có khoảng 18-20 nan tre mỏng 1mm, dày 1cm, dài từ 16-20 cm được xếp lại với nhau. Hai nan ngoài cùng luôn to, dày và cứng hơn để chịu lực chính. Gần cuối các nan được cố định bằng khuy chốt giúp quạt mở ra và gấp lại dễ dàng. Toàn bộ khung quạt được bao phủ bằng lớp giấy chất liệu tốt, dai và bền, giấy được dán vào các nan quạt, tạo thành hình bán nguyệt với khoảng cách đều nhau. Để làm quạt thêm hấp dẫn, người ta thường vẽ hoặc in hoa văn, họa tiết nhiều màu sắc lên giấy hoặc các danh lam thắng cảnh đẹp.

Quạt giấy có nhiều công dụng hữu ích. Trong những buổi trưa hè oi ả, khi mất điện, quạt điện và điều hòa không còn sử dụng được, quạt giấy trở thành vật dụng quan trọng. Quạt giấy phe phẩy trên tay những người mẹ ru con hay những bà kể chuyện cho cháu nghe. Nhỏ gọn và nhẹ, quạt giấy có thể gấp lại thuận tiện khi đi đường. Khi dừng chân nghỉ ngơi, quạt giấy giúp xua tan mệt mỏi và nắng nóng, và có thể thay thế mũ, nón để che nắng.

Ngày xưa, quạt giấy còn được coi là món đồ trang sức thể hiện đẳng cấp. Các nhà nho, nhà thơ thường viết câu đối, danh ngôn hay thơ trên quạt, làm quà tặng, đồ lưu niệm hoặc trang trí. Quạt cũng là đạo cụ không thể thiếu trong sân khấu chèo, tuồng, làm tăng vẻ duyên dáng của các tiểu thư và đi vào những điệu múa uyển chuyển về quê hương, đất nước.

Quạt giấy có nhiều ưu điểm hơn quạt điện như gọn nhẹ, dễ mang theo và không tốn điện, không gây ảnh hưởng đến môi trường. Tuy nhiên, làm quạt giấy đòi hỏi nhiều công đoạn và sự tỉ mỉ. Tre phải dẻo, không mối mọt để đảm bảo quạt bền đẹp. Sử dụng quạt giấy lâu có thể mỏi tay, không mát như quạt điện và quạt giấy dễ bị hỏng, nên cần bảo vệ và không nên dùng để nô đùa.

Chiếc quạt giấy mang lại nhiều công dụng và hiện vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần và tâm hồn người Việt.