Top 10 Bài viết thể hiện suy nghĩ và cảm xúc sau khi đọc hai khổ đầu bài thơ 'Sang thu' (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) xuất sắc

Thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà văn, nhà thơ, cho phép họ sáng tạo qua góc nhìn nghệ thuật của mình. Những tác phẩm về thiên nhiên, được chắt lọc từ thực tế và trải qua thời gian ấp ủ, luôn mang dấu ấn cá nhân độc đáo của tác giả, từ sự buồn bã lắng đọng đến sự nhiệt huyết sôi nổi. Đối với Hữu Thỉnh, mùa thu không chỉ là mùa của nỗi buồn man mác mà còn đẹp tựa một thiếu nữ e ấp, ngọt ngào và tràn đầy sức sống. Trong hai khổ thơ đầu bài 'Sang thu', ông đã khắc họa chi tiết sự chuyển mình của đất trời giữa hai mùa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy kỳ diệu và tinh tế.

'Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về.

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.'

Xuất thân từ hoàn cảnh khó khăn và tuổi thơ vất vả, thơ Hữu Thỉnh thường xoay quanh những điều giản dị trong cuộc sống. Từ thơ đến truyện ngắn, các tác phẩm của ông mang giọng điệu tự nhiên, hồn hậu, phản ánh một tâm hồn nhạy cảm và yêu cái đẹp. Nội dung không chỉ kể, tả mà còn chứa đựng triết lý sâu sắc rút ra từ kinh nghiệm sống của tác giả. Chính vì thế, thơ ông luôn giữ được sự quen thuộc mà vẫn mới mẻ, giản dị nhưng đặc sắc, ẩn chứa những bài học quý giá và giá trị nhân văn sâu sắc.

Từ những câu thơ đầu tiên, chúng ta đã cảm nhận được hương thu đang dần bao trùm:

'Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về.

Với Xuân Diệu, mùa thu đến với sắc 'mơ phai' đầy tình cảm và mộng mơ, trong khi Hữu Thỉnh nhận diện mùa thu qua hương ổi. 'Hương ổi' và 'gió se' mang âm hưởng mùa thu Bắc Bộ. Mùi ổi dân dã hòa quyện trong không khí, tạo cảm giác bất ngờ và thú vị. Động từ 'phả' thể hiện sự mạnh mẽ và dứt khoát của mùa thu, dù nó thường được biết đến với sự dịu dàng. Hình ảnh 'sương chùng chình qua ngõ' gợi cảm giác mùa thu từ từ trải rộng trên mọi vật, kết hợp với mùi hương ổi tạo nên một không gian thu ấm áp và quen thuộc. Nhà thơ vẫn cảm thấy bỡ ngỡ trước sự xuất hiện của mùa thu, như một sự hiện diện đầy e ấp.

Những cảm xúc ban đầu chuyển thành sự rung động mạnh mẽ khi mùa thu đến:

'Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.'

Vạn vật đón chào mùa thu với sự thay đổi rõ rệt. Dòng sông trở nên chậm rãi hơn, trong khi các cánh chim lại vội vã chuẩn bị cho cuộc di cư. Mùa thu, với sự giao thoa của hai sắc thái đối lập, mang đến cảm giác mới mẻ và xao xuyến. Hình ảnh đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu' tượng trưng cho sự hòa quyện giữa mùa hè và mùa thu. Cảnh vật chuyển mình, nhưng vẫn giữ lại chút dư âm của mùa trước. Tâm hồn nhạy cảm của tác giả như nhìn thấy vẻ đẹp của thiên nhiên qua một lăng kính đa chiều đầy tinh tế.

Trong chỉ hai khổ thơ, Hữu Thỉnh đã vẽ nên bức tranh mùa thu với sông, sương, hương ổi và mây gió. Khúc nhạc mùa thu qua thơ ông không ồn ào, cũng không sầu bi, nhưng để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Với lối miêu tả tinh tế và các động từ đắt giá, hình ảnh mùa thu trong thơ Hữu Thỉnh như một thiếu nữ thanh xuân, nhẹ nhàng và tràn đầy sức sống. Đứng cạnh các tác phẩm khác về mùa thu, 'Sang thu' của Hữu Thỉnh mang đến một vẻ đẹp dịu dàng và sâu lắng của mùa thu Bắc Bộ, khiến lòng người lưu luyến mãi.

Khoảnh khắc giao mùa chính là thời điểm tuyệt đẹp của thiên nhiên, mang đến cho con người những cảm xúc nhẹ nhàng và sự hòa quyện tuyệt vời. Khi chúng ta vẫn còn đắm chìm trong cảm xúc từ thơ Xuân Diệu thì Hữu Thỉnh lại khéo léo đưa chúng ta vào thế giới mùa thu qua bài thơ 'Sang Thu'.

Bài thơ gợi ra những rung động man mác của tác giả trước vẻ đẹp và sự chuyển mình của thiên nhiên trong buổi giao mùa, đặc biệt thể hiện qua hai khổ thơ đầu. Mùa thu không được miêu tả qua sắc 'mơ phai' hay hình ảnh 'con nai vàng ngơ ngác' mà qua hương ổi quen thuộc từ vườn nhà:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se,”

Câu thơ mang hương vị ấm áp của mùa thu đầu tiên ở một miền quê. Dấu hiệu đầu tiên để tác giả nhận ra mùa thu là 'hương ổi'. Mùi hương quê nhà mộc mạc 'phả' trong gió bay lướt qua không gian. Cảm giác bất ngờ của nhà thơ, 'bỗng nhận ra' - một sự bất ngờ như đã được chờ đợi từ lâu. Câu thơ không chỉ tả mà còn gợi lên màu vàng của trái ổi, hương thơm ngọt ngào nơi đầu lưỡi. Cả sương thu cũng như thể chứa đầy cảm xúc, chậm chạp giăng mắc trên các con đường:

‘Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về’

Sương thu được nhân hóa với hai từ 'chùng chình' thể hiện sự chậm rãi của mùa thu. Nếu như ở câu thơ đầu, tác giả 'bỗng nhận ra' sự đến của thu thì sau khi cảm nhận sương thu, gió thu, thi sĩ vẫn ngỡ ngàng và thầm thì như tự hỏi: Hình như thu đã về? Tâm hồn thi sĩ cảm nhận sự chuyển mình nhẹ nhàng của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa cũng giống như sự chậm rãi của mùa thu.

Không gian thu mở rộng hơn, sự bỡ ngỡ ban đầu nhường chỗ cho những cảm xúc mãnh liệt trước không gian thu:

“Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã”

Sông trở nên chậm rãi, uể oải khi mùa thu đến, trong khi các đàn chim vội vã bay về phương Nam. Không gian thu trở nên thư thái, hữu tình và tràn đầy cảm xúc, đặc biệt là hình ảnh:

“Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu”

Câu thơ gợi hình ảnh đám mây mỏng nhẹ, như một tấm khăn voan duyên dáng của người thiếu nữ nhẹ nhàng 'vắt nửa mình sang thu'. Câu thơ tạo ra hình ảnh không gian nhưng cũng thể hiện sự chuyển mình của thời gian: thu bắt đầu đến, hạ chưa rời xa, mùa thu mới chớm, nhẹ nhàng, mơ hồ như cả đất trời đang thay áo mới.

Mỗi mùa đều sở hữu một vẻ đẹp và hương sắc riêng biệt. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã tinh tế nhận ra vẻ đẹp đó khi mùa thu đến gần. Sự chuyển mình của mùa thu được thể hiện rõ nét trong hai khổ thơ đầu:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về”

Nhà thơ chợt nhận thấy mùa thu qua mùi hương ổi đặc trưng. Mùi hương nhẹ nhàng, thoang thoảng nhưng lại làm bừng tỉnh cảm xúc. Hương ổi xuất hiện bất ngờ trong làn gió thu se lạnh. Động từ “phả” gợi sự nhẹ nhàng nhưng rõ nét, không quá mạnh mẽ nhưng đủ làm người đọc cảm nhận không khí mùa thu. Cùng với gió thu nhẹ nhàng, sương thu chậm chạp bao phủ các ngõ. Từ láy “chùng chình” miêu tả sự từ từ của sương thu, tạo nên một không gian mờ ảo và huyền bí. Mặc dù cảm nhận mùa thu của nhà thơ chưa hoàn toàn chắc chắn, nhưng dấu hiệu rõ ràng từ các yếu tố thiên nhiên khiến nhà thơ phải tự hỏi: Hình như thu đã đến. Câu hỏi này được làm sáng tỏ trong khổ thơ thứ hai:

“Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.”

Mùa thu đã rõ ràng. Sắc thu không chỉ hiện diện trong mùi hương ổi, gió, và sương mà còn bao phủ toàn bộ cảnh vật. Trong khi khổ thơ đầu chỉ mang tính dự đoán thì khổ thơ thứ hai khẳng định sự hiện diện của mùa thu. Những hình ảnh nhân hóa như dòng sông dềnh dàng, chim vội vã, và đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu vẽ nên một bức tranh thu trong sáng. Các cảnh vật không chỉ phản ánh hiện tại mà còn gợi nhớ mùa hạ. Dòng sông trở nên chậm rãi, chim gấp gáp tránh gió thu. Đặc biệt, động từ “vắt” với đám mây gợi hình ảnh đám mây vẫn còn lưu luyến mùa hạ nhưng đang phải chuyển mình theo mùa thu. Mọi thứ trở nên nhẹ nhàng và êm ả, tạo nên cảm giác mùa thu đã thật sự đến. Sự chuyển mùa được thể hiện một cách tinh tế qua cảm nhận của nhà thơ.

Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh khiến ta nhận ra những dấu hiệu quen thuộc của mùa thu như hương ổi, gió, sương, dòng sông và đám mây, làm nổi bật nét đặc trưng của mùa thu Việt Nam. Không chỉ nhà thơ mà mỗi chúng ta đều có thể cảm nhận mùa thu êm đềm, lắng đọng và ấm áp.

Khi nhắc đến thơ về mùa thu, chúng ta thường nghĩ đến những tác phẩm của Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu hay Nguyễn Bính. Thu là một chủ đề quen thuộc trong thơ ca Việt Nam từ xưa đến nay. Nhà thơ Hữu Thỉnh, với sự tinh tế và cảm nhận sâu sắc, đã viết nên bài thơ 'Sang thu', đặc biệt là hai khổ đầu của bài thơ đã vẽ nên bức tranh chuyển mùa từ hạ sang thu.

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu”

Bức tranh mùa thu được mở ra bằng những hình ảnh giản dị và quen thuộc. Không phải là cảnh “lá vàng bay trong gió” hay hình ảnh “nai vàng ngơ ngác”, mà là hương ổi chín hòa quyện trong gió, là gió se lạnh. Hương ổi, một đặc trưng của mùa thu, đánh thức cảm giác tinh tế của nhà thơ. Mùi hương nhẹ nhàng, bất ngờ khiến nhà thơ nhận ra mùa thu qua những chi tiết bình dị như gió se lạnh và sương mù bao phủ. Màn sương như một thiếu nữ e thẹn, chậm rãi di chuyển qua những con ngõ, báo hiệu sự giao mùa.

Tín hiệu thứ ba là sự chuyển động của dòng sông và đàn chim. Dòng sông từ cuồn cuộn mùa hè chuyển sang “dềnh dàng”, chậm rãi. Những cánh chim bắt đầu “vội vã” chuẩn bị cho hành trình di cư. Đặc biệt, hình ảnh đám mây mùa hạ “vắt nửa mình” sang thu là một sự chuyển tiếp tinh tế, kết hợp giữa nắng hè còn sót lại và sự nhẹ nhàng của mùa thu.

Hữu Thỉnh đã khéo léo sử dụng các biện pháp nhân hoá và từ láy để thể hiện sự chuyển mình của mùa thu. Bằng ngôn ngữ giản dị nhưng đầy sức gợi, bài thơ “Sang thu” vẽ lên một bức tranh mùa thu đẹp và ấm áp. Dù chỉ qua hai khổ thơ đầu, bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp dịu dàng, tinh tế của mùa thu trên quê hương Việt Nam. “Sang thu” sẽ mãi là một tác phẩm độc đáo trong nền thi ca Việt Nam.

Chỉ với hai khổ thơ ngắn ngủi, nhà thơ đã khắc họa một bức tranh mùa thu đầy ấm áp của quê hương. Những hình ảnh của mùa thu trong bài thơ vừa quen thuộc, vừa mới mẻ, thể hiện sự tươi tắn và sinh động.

Nếu mùa xuân là thời điểm hội tụ của những tài năng nghệ thuật thì mùa thu lại đến với thơ ca một cách tự nhiên và gần gũi. Nguyễn Khuyến với ba bài thơ thu nổi tiếng, Xuân Diệu với “Đây mùa thu tới”, và giờ đây, Hữu Thỉnh cũng góp mặt với góc nhìn riêng về mùa thu quê hương:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về.

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.'

Đoạn thơ mở ra một hình ảnh mùa thu ấm áp nơi miền quê. Tín hiệu đầu tiên của mùa thu là hương ổi hòa quyện trong gió, mùi hương quê mộc mạc bay lượn trong không gian. Nhà thơ cảm nhận sự bất ngờ qua hương ổi: “bỗng nhận ra”. Hương ổi, gió, và sương mù tạo nên một cảm giác thu dễ nhận ra hơn. “Sương chùng chình qua ngõ” cho thấy thu đến từ từ, nhẹ nhàng, khiến nhà thơ ngỡ ngàng. Mùa thu xuất hiện trên quê hương, trên các con đường và con sông, mang theo hương ổi, gió se và sương mờ.

Đầu đoạn thơ vừa bất ngờ giờ đây nhường chỗ cho sự cảm nhận sâu sắc hơn về mùa thu:

“Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu.'

Sông quê từ cuồn cuộn mùa hè trở nên “dềnh dàng”. Những cánh chim thì vội vã chuẩn bị di cư. Mùa thu có sự đối lập giữa “chùng chình” và “vội vã”, tạo nên cảm giác mới mẻ, xôn xao. Không còn cái nóng của mùa hè, mùa thu đến nhẹ nhàng, êm ái. Nhà thơ không miêu tả bầu trời thu xanh mà chỉ điểm vào chút mây mùa hè vẫn còn “vắt nửa mình” qua mùa thu.

Với những biện pháp nhân hoá và từ láy, Hữu Thỉnh đã tạo nên bức tranh mùa thu vừa quen thuộc, vừa mới mẻ. Ngôn ngữ thơ giản dị nhưng đầy sức gợi, mang đến một hình ảnh mùa thu ấm áp, tươi tắn. “Sang thu” là một tác phẩm đặc sắc, làm nổi bật vẻ đẹp của quê hương và mùa thu Việt Nam.

Mùa thu luôn chiếm một vị trí đặc biệt trong thơ ca hơn cả mùa xuân, hạ, đông. Xoay quanh chủ đề mùa thu, từ cổ chí kim, từ phương Đông đến phương Tây đều có những tác phẩm thơ ca tuyệt vời, bày tỏ những cảm xúc và suy nghĩ khác nhau. Trong dòng chảy văn học đó, Hữu Thỉnh cũng góp vào bức tranh mùa thu Bắc Bộ qua bài thơ “Sang thu” của mình.

Sang thu giống như một bông hoa vừa mới nở, mùa thu còn chưa rõ nét nhưng mùa hè vẫn chưa chịu rời bỏ. Để cảm nhận đầy đủ vẻ đẹp của mùa thu, cần một tâm hồn tinh tế và nhạy cảm, và thơ của Hữu Thỉnh đã thể hiện điều đó rất rõ ràng.

Đoạn thơ mở đầu với hương ổi quen thuộc:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Trước đây, mùa thu thường được cảm nhận qua các hình ảnh cổ điển như hoa cúc, cây phong hay ngô đồng. Xuân Diệu đã mang đến hình ảnh rặng liễu với sự u sầu, còn Hữu Thỉnh lại chọn hương ổi giản dị từ đồng quê. Mùi hương ổi tỏa ra trong gió se, lan tỏa khắp không gian. Sự nhận ra bất ngờ của tác giả cho thấy sự chờ đợi lâu dài và niềm vui khi mùa thu đến. Bằng cảm nhận tinh tế, Hữu Thỉnh mang đến một vẻ đẹp bình dị và chân thật của mùa thu Bắc Bộ.

Sau sự ngỡ ngàng về hương ổi, Hữu Thỉnh tiếp tục cảm nhận sự hiện diện của mùa thu qua những làn sương nhẹ nhàng:

Sương chùng chình qua ngõ

Sương thu mỏng manh, lững lờ qua ngõ, như cố lưu lại để báo hiệu sự đến của mùa thu. Hình ảnh sương thêm phần huyền ảo và bình yên cho không gian. Qua cách nhân hóa, sương như có cảm xúc, chờ đợi và lưu luyến. Hữu Thỉnh đã thể hiện sự yêu đời và sự nhạy cảm với những dấu hiệu mùa thu qua cảm nhận tinh tế của mình.

Sau sự nhận ra, thi nhân mở rộng giác quan để cảm nhận sự thay đổi của thiên nhiên khi mùa thu đến:

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Không gian mở rộng hơn, Hữu Thỉnh nhận thấy sự thay đổi rõ rệt. Sông từ cuồn cuộn trở nên lững lờ, chim vội vã di chuyển về phương nam tránh rét. Đặc biệt, đám mây mùa hạ còn vắt nửa mình sang thu, biểu thị sự chuyển giao giữa hai mùa. Sự khác biệt giữa sông dềnh dàng và chim vội vã thể hiện sự thay đổi đặc trưng của thiên nhiên trong thời điểm giao mùa.

Với thể thơ năm chữ nhịp nhàng và hình ảnh nhân hóa sắc sảo, Hữu Thỉnh đã mang đến một mùa thu vừa đẹp vừa chân thật. Mùa thu ấy được cảm nhận qua sự tinh tế và yêu đời của tác giả, là một bức tranh thơ ca giản dị nhưng đầy cảm xúc.

Trong bốn mùa của năm, mùa nào cũng có vẻ đẹp riêng biệt, nhưng mùa thu dường như luôn đặc biệt hơn cả. Đó là lý do nhiều tác giả, nhà thơ cảm thấy bị thu hút và sáng tác những tác phẩm đặc sắc về mùa thu. Bài thơ 'Sang thu' của Hữu Thỉnh là một ví dụ điển hình. Hai khổ đầu của bài thơ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên chuyển mình sang thu đầy cảm xúc.

'Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Hương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về'

Hương ổi là biểu tượng quen thuộc của mùa thu ở những vùng quê. Khi thu đến, hương ổi từ những cây ổi bắt đầu nở hoa và kết trái, lan tỏa trong không gian nhờ cơn gió se lạnh. Hương thơm của ổi không nồng nàn mà nhẹ nhàng, khiến lòng người thêm vấn vương. Câu thơ gợi cảm giác bất ngờ và vui mừng khi nhận ra mùa thu đã đến, với sự mơ hồ và chờ đợi được diễn tả qua từ 'hình như'. Thi nhân cảm nhận khoảnh khắc thu sang với đầy đủ cảm xúc yêu thương và náo nức.

Thu không chỉ đến trên những cánh đồng, dòng sông mà còn trong từng ngõ ngách làng quê. Trong khi các nhà thơ khác mô tả thu qua sương mù, lá vàng, gió lạnh, Hữu Thỉnh thể hiện mùa thu với nét đẹp riêng:

'Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu'.

Thu đến khiến cảnh vật trở nên nhẹ nhàng và thư thái hơn. Dòng sông từ cuồn cuộn trở nên lững lờ, nhẹ nhàng, mang cảm giác yên bình. Cánh chim vội vã bay về phương nam để tránh lạnh, tạo sự đối lập với sông. Đặc biệt, đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu, thể hiện sự chuyển giao giữa hai mùa với nét đẹp độc đáo. Hữu Thỉnh khéo léo sử dụng hình ảnh này để bộc lộ sự hấp dẫn của mùa thu.

Thơ của Hữu Thỉnh mở ra một bức tranh mùa thu vừa thực tế vừa mơ mộng. Trời thu có nét đẹp riêng biệt với sự giao thoa giữa mùa hạ và mùa thu. Điều này thể hiện qua hình ảnh đám mây còn vương vấn chút mùa hè. Hai khổ thơ mở ra một mùa thu sinh động và đầy cảm xúc, nhờ vào tài năng và sự tinh tế trong ngòi bút của Hữu Thỉnh.

Hữu Thỉnh là một nhà thơ nổi bật của nền thơ kháng chiến chống Mỹ và văn học thời kỳ đổi mới. Ông viết nhiều và viết hay về con người và cuộc sống nông thôn. Thơ của ông đơn giản nhưng rất tinh tế và sâu sắc.

Bài thơ “Sang thu” sáng tác năm 1977, in trong tập Từ chiến hào đến thành phố. Hai khổ thơ đầu thể hiện sự nhạy cảm của tác giả về sự chuyển mình của thiên nhiên khi mùa hạ nhường chỗ cho mùa thu, qua những hình ảnh và từ ngữ đầy sức gợi cảm.

Khổ thơ 1 cho thấy sự chuyển giao từ cuối mùa hạ sang đầu mùa thu một cách nhẹ nhàng nhưng rõ ràng:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Mùa thu dần chiếm lĩnh không gian, với sự chuyển mình chậm rãi nhưng chắc chắn. Những dấu hiệu mùa thu đến được diễn tả qua những hình ảnh sống động: “Bỗng” thể hiện sự bất ngờ, không chuẩn bị trước. “Hương ổi” đặc trưng của mùa thu, báo hiệu mùa thu đã đến. “Phả” chỉ hành động mạnh mẽ. “Chùng chình” tạo cảm giác chậm rãi. “Hình như” thể hiện sự ngỡ ngàng nhận ra mùa thu đang về.

Nhà thơ cảm nhận sự chuyển giao của thiên nhiên qua hương vị và sự vận động của gió và sương: hương ổi, gió se, sương chùng chình. Hương ổi lan tỏa trong gió se lạnh, sương thu chậm lại… Mùa thu đến một cách bất ngờ qua sự phán đoán.

Còn khổ thơ 2 cho thấy mùa thu đã bao trùm không gian:

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Không gian mở rộng từ dòng sông đến bầu trời. Dòng sông mùa thu chảy chậm hơn, cánh chim bắt đầu vội vã cảm nhận cái se lạnh của tiết trời…

Dòng sông “dềnh dàng” không còn chảy vội mà chậm lại để tận hưởng vẻ đẹp yên bình của mùa thu. Cánh chim “vội vã” trong khi dòng sông lững thững, đang chuẩn bị cho mùa đông sắp đến. Đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” không còn màu xanh biếc của mùa hè mà chuyển dần sang màu sắc dịu dàng hơn của mùa thu.

Động từ “vắt” thể hiện sự tinh nghịch của đám mây, làm cho hình ảnh mây chuyển dần sang mùa thu trở nên mềm mại hơn. Đám mây mới chỉ “nửa mình sang thu” vì vẫn còn lưu luyến mùa hè.

Bốn câu thơ khắc họa những biến chuyển tinh tế của cảnh vật từ mùa hè sang mùa thu. Mỗi cảnh vật đều có đặc trưng riêng nhưng cùng làm cho bức tranh mùa thu thêm phong phú.

Với hình ảnh và ngôn từ gợi cảm, hai khổ thơ tái hiện một bức tranh mùa thu đẹp, gợi cảm và thơ mộng. Điều này cho thấy sự quan sát và cảm nhận tinh tế của nhà thơ về khoảnh khắc giao mùa, đồng thời bộc lộ tình yêu tha thiết đối với quê hương xứ sở.

Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh không chỉ mang đến những cảm nhận mới về mùa thu quê hương mà còn làm sâu sắc thêm tình cảm quê hương trong lòng người đọc.

Bài thơ thể hiện những cảm xúc bâng khuâng, nhẹ nhàng của tác giả trước vẻ đẹp và sự chuyển mình kỳ diệu của thiên nhiên trong thời điểm giao mùa, đặc biệt rõ nét qua hai khổ thơ đầu. Mùa thu đến không phải qua màu sắc “mơ phai” hay hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” mà qua hương ổi quen thuộc từ vườn mẹ, đánh thức những giác quan tinh tế nhất của nhà thơ:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se,

Câu thơ mang hương vị ấm áp của mùa thu mới chớm ở một miền quê yên bình. Tín hiệu đầu tiên để tác giả nhận ra mùa thu là “hương ổi”. Mùi hương mộc mạc của quê nhà “phả” trong gió nhẹ, lan tỏa trong không gian. Cảm giác bất ngờ “bỗng nhận ra” như là điều đã chờ đợi từ lâu. Câu thơ không chỉ miêu tả mà còn gợi liên tưởng đến màu vàng ươm, hương thơm lừng và vị giòn ngọt của trái ổi quê. Và sương thu cũng như mang theo tâm trạng, thong thả, chùng chình giăng mắc khắp các con đường thôn:

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Sương thu được nhân hóa với hai chữ “chùng chình” diễn tả bước đi chậm rãi của mùa thu. Nếu câu thơ đầu tiên là sự nhận ra bất ngờ thì cảm nhận về sương thu khiến nhà thơ vẫn bâng khuâng tự hỏi: Hình như thu đã đến? Tâm hồn nhà thơ nắm bắt những chuyển biến nhẹ nhàng, mong manh của thiên nhiên trong phút giao mùa như là bước đi nhẹ nhàng của mùa thu.

Không gian của bức tranh thu được mở rộng, sự bỡ ngỡ ban đầu nhường chỗ cho cảm xúc mạnh mẽ trước không gian thu mênh mông:

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Dòng sông “dềnh dàng” trôi nhẹ như cố tình chậm lại, trong khi đàn chim vội vã bay về phương nam… Không gian thu thanh bình, hữu tình và đầy thi vị, đặc biệt qua hình ảnh:

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Câu thơ vẽ nên hình ảnh đám mây mỏng nhẹ, trắng xốp như tấm khăn voan của người thiếu nữ, “vắt nửa mình sang thu”. Câu thơ không chỉ tạo hình không gian mà còn diễn tả sự chuyển động của thời gian: thu bắt đầu đến, hạ chưa qua hết, mùa thu mới chớm, nhẹ nhàng, êm ả, mơ hồ như cả đất trời đang thay áo mới.

Hữu Thỉnh là một nhà thơ nổi tiếng, trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và đặc biệt ghi dấu ấn với những tác phẩm về nông thôn và mùa thu. Bài thơ “Sang thu” ra đời vào năm 1977, sau khi đất nước đã hòa bình được hai năm, là một tác phẩm tiêu biểu của ông. Với cái nhìn nghệ thuật tinh tế và tâm hồn nhạy cảm, Hữu Thỉnh đã cảm nhận một cách sâu sắc và mới mẻ khoảnh khắc giao mùa từ cuối hè sang thu. Qua hai khổ thơ đầu tiên, ông đã khắc họa bức tranh giao mùa với sự chuyển mình của thiên nhiên một cách sống động.

Trong bài thơ, “Sang thu” không chỉ là sự bắt đầu của mùa thu mà còn là thời điểm giao mùa từ hạ sang thu. Mùa hè chưa hoàn toàn qua, nhưng những dấu hiệu của mùa thu đã bắt đầu xuất hiện. Hữu Thỉnh phải rất nhạy cảm mới có thể nhận ra những thay đổi tinh tế này. Đoạn thơ đầu tiên là sự thể hiện những cảm nhận tinh tế của ông về sự chuyển mình của thiên nhiên qua hình ảnh rất đặc trưng.

Mở đầu bài thơ, bức tranh giao mùa hiện lên một cách nhẹ nhàng và đẹp đẽ qua sự tinh tế của nhà thơ từ những tín hiệu giản dị:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se”

Khi Xuân Diệu cảm nhận mùa thu qua hình ảnh liễu buồn bên hồ, Hữu Thỉnh lại nhận biết mùa thu qua mùi hương quen thuộc của ổi phảng phất trong gió se lạnh – một loại gió đặc trưng của mùa thu. Mùi hương ổi là đặc sản của vùng đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam, gợi lên cảm giác ngọt ngào và ấm áp. Nhà thơ “bỗng nhận ra” như một sự bất ngờ, như là một phát hiện mà đã chờ đợi từ lâu. Mùi hương ấy không hòa quyện vào gió mà “phả” ra từng luồng, gợi ra sự tinh tế của cảm nhận về mùa thu.

Hữu Thỉnh không chỉ miêu tả mà còn gợi ra sự liên tưởng thú vị: tại vườn quê, những quả chín tỏa hương thơm nức, thoang thoảng trong gió. Chỉ với từ “phả” đã tạo nên hình ảnh sống động của hương ổi hòa quyện với gió se. Đây là sự cảm nhận tinh tế của người sống giữa đồng quê, mang đến tín hiệu mùa thu giản dị mà thi vị. Ông đã phát hiện một nét đẹp đáng yêu của mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, giống như những tác giả trước đây đã viết về vẻ đẹp của cốm làng vòng Hà Nội.

Trong “Sang thu”, “hương ổi” trở thành một hình ảnh thơ đậm chất dân dã, như là sứ giả của mùa thu. Hương ổi và gió se lạnh là những tín hiệu nhẹ nhàng báo hiệu mùa thu đến. Nếu hai câu thơ đầu diễn tả cảm giác chưa chắc chắn, thì hình ảnh “Sương chùng chình qua ngõ” lại tạo ra một không gian thu huyền ảo và thơ mộng. Màn sương không dày đặc mà mỏng nhẹ, giăng khắp đường thôn, làm cho khí thu thêm phần thơ mộng và bình yên.

Nhà thơ nhân hóa màn sương với từ “chùng chình” khiến sương thu mang tâm trạng, như người còn vương vấn khi đi qua ngõ. Có “hương ổi”, “gió se” và “sương” báo hiệu mùa thu, nhưng nhà thơ vẫn còn nghi ngờ với câu hỏi “Hình như thu đã về”. Sự nghi hoặc này thể hiện cảm xúc không rõ ràng của thời điểm chuyển giao. Bức tranh giao mùa được cảm nhận bằng các giác quan và sự rung động tinh tế của tâm hồn nhạy cảm, tạo nên một bức tranh giao mùa với những chi tiết nhỏ nhất và tinh xảo nhất.

Bức tranh giao mùa từ hạ sang thu được mở rộng hơn với những hình ảnh như:

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Hữu Thỉnh đã phát hiện sự thay đổi từ những hình ảnh quen thuộc như dòng sông và cánh chim. Dòng sông “dềnh dàng” nghỉ ngơi, phù hợp với vẻ đẹp êm dịu của mùa thu, trong khi cánh chim vội vã tìm nơi trú ngụ. Sự đối lập giữa sông và chim tạo nên một bức tranh mùa thu sống động và tinh tế. Đặc biệt, đám mây mang cả hai mùa:

“Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu”

Hữu Thỉnh sử dụng từ “vắt” để gợi ra đám mây kéo dài, nhẹ trôi giữa mùa hè và thu, tạo nên một hình ảnh thơ mộng và đầy chất thơ. Bài thơ của ông không chỉ mang đến cho người đọc những cảm nhận tinh tế về mùa thu mà còn là một bức tranh giao mùa vĩnh hằng. Hữu Thỉnh đã mở rộng quan sát từ trên cao (chim), chiều rộng (mây) và chiều dài (dòng sông), tạo nên một hồn thơ nhạy cảm và trí tưởng tượng bay bổng, đưa ta về với mùa thu của miền quê dân dã nhưng ấm áp tình người.

Bức tranh giao mùa từ hạ sang thu được khắc họa bằng những nét nghệ thuật đặc sắc. Đoạn thơ được viết theo thể thơ 5 chữ với hình ảnh tự nhiên, giọng thơ nhẹ nhàng và sức gợi cảm cao. “Sang thu” của Hữu Thỉnh đã tạo nên một tiếng thu đằm thắm về mùa thu quê hương, tiếp nối hành trình thơ thu dân tộc.