1. Thắng cố
Khi nhắc đến thắng cố, mọi người đều biết đây là món ăn đặc trưng truyền thống nhất của người Mông, H'Mông. Thắng cố được nấu từ thịt bò, thịt trâu, thịt lợn và thịt ngựa. Người dân ở đây chủ yếu sử dụng thịt ngựa, bao gồm các bộ phận nội tạng như lòng, tim, gan, tiết, xương và thịt. Tất cả được cho vào chảo nước và nấu cho đến khi nhừ. Bên cạnh đó, có thể ăn kèm với một số loại rau để giảm bớt độ ngấy của món ăn. Khi ăn, chảo vẫn để trên bếp đun, ăn đến đâu múc ra bát đến đó, tạo cảm giác như đang thưởng thức lẩu.
Đây là món ăn thường được làm vào các ngày lễ hội, lễ ăn thề bảo vệ rừng, những ngày có đông người như hội làng, dòng họ, hay ở chợ phiên.


2. Mận Bắc Hà
Mận Tam Hoa, một loại trái cây đặc sản chỉ sinh trưởng và phát triển ở cao nguyên Bắc Hà (Lào Cai), tại độ cao 900m so với mặt nước biển. Từ tháng giêng âm lịch, khắp thung lũng Bắc Hà rực rỡ hoa mận.
Du khách hãy ghé thăm Bắc Hà vào mùa mận chín vào tháng 6, thời điểm mận Tam Hoa chín rộ, kéo dài đến giữa tháng 7 dương lịch hàng năm. Tại đây, bạn có thể đến những vườn mận, tự tay chọn những trái mận thơm ngon để thưởng thức và mang về làm quà.


3. Lợn 'cắp nách'
Lợn “cắp nách”, một cái tên đặc biệt và kỳ lạ khi bạn đặt chân đến vùng đất này. Sở dĩ nó có tên này vì những con lợn này rất nhỏ, khi trưởng thành cũng chỉ nặng 4 – 5 kg. Người bán, kẻ mua chỉ cần “cắp nách” mang đi là xong. Những con lợn này được thả tự nhiên, tự tìm kiếm thức ăn nên có khả năng thích nghi tốt, sức đề kháng cao và thịt săn chắc.
Thường con lợn được nuôi thả dưới 1 năm. Lợn cắp nách được đầu bếp chế biến thành nhiều món ăn đa dạng và quyến rũ như nướng, xào, hấp… Để có được món lợn cắp nách hoàn hảo không thể thiếu lá nhội và hạt dổi hoặc hạt xẻn.


4. Thịt lợn muối
Thịt lợn là một loại thực phẩm phổ biến và được chế biến thành nhiều món khác nhau. Trong các món ngon được chế biến từ thịt lợn, thịt lợn muối treo gác bếp là một trong những món ngon độc đáo của vùng cao Lào Cai.
Từ lâu, thịt lợn đã trở thành một món ăn quen thuộc với người dân Việt Nam và cũng là một loại thực phẩm có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon. Ở miền cao Sa Pa, món thịt lợn muối rất thú vị với vị béo của thịt và mùi thơm của các loại lá gia vị.
Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận vị cay của giềng và ớt, cùng với hương thơm của quế. Thịt lợn muối giúp giảm đi độ béo và ngấy của mỡ. Khi ăn, bạn có thể khôi phục cảm giác ngon miệng sau khi đã ăn quá nhiều đồ ăn khác.
Thịt lợn muối là món ăn truyền thống của người dân vùng cao, đặc biệt là người Tày ở Bảo Yên và người Dao. Bạn có thể thưởng thức món ăn này tại nhà hàng Little Sapa 2, địa chỉ số 38, Cầu Mây, Sa Pa, Lào Cai.
Giá tham khảo: 120.000 đồng - 170.000 đồng/kg


5. Phở chua Bắc Hà
Phở chua một loại phở nổi tiếng tại vùng đất cao nguyên Bắc Hà. Để chế biến được món phở chua, cần có các nguyên liệu như là dưa chua; rau xanh (rau xà lách, rau húng) thái nhỏ; lạc vừng rang giòn, giã vừa nhỏ; một ít đậu xị cho thêm hương vị đặc trưng, và quan trọng nhất là phải có sợi phở và nước dùng. Nước chua được làm từ việc ngâm, trộn rau cải với nước đường và chắt lọc được nước chua.
Trước khi ăn, bạn nên bỏ thêm một ít muối hạt vì phở chua sẽ hơi nhạt so với khẩu vị chung của mọi người. Phở chua phải ăn lạnh mới ngon, nên thích hợp ăn vào mùa hè. Mùa đông đến Bắc Hà bạn có thể gặp khó khăn khi muốn tìm món này vì nhiều hàng không bán phở chua.
Hãy thử thưởng thức đặc sản phở chua Bắc Hà nếu có dịp dừng chân ở Lào Cai cả nhà nhé! Chắc chắn nó sẽ không làm thực khách phải thất vọng đâu!


6. Thịt gừng Nùng Dín
Phiên chợ Bắc Hà có nhiều sản vật độc đáo của người miền cao, trong đó mình rất ấn tượng với món thịt gừng của người Nùng Dín. Đúng như tên gọi, đây là món ăn được chế biến với rất nhiều gừng nên mùi thơm rất đặc trưng, ăn vào mùa lạnh rất thích.
Hàng năm, mỗi dịp Tết đến, người Nùng Dín lại mổ lợn đón xuân. Nhà nhà đều chuẩn bị thịt để chế biến các món ăn cho mấy ngày Tết. Ngoài món thịt làm nhân bánh thì người Nùng Dín còn làm thêm món thịt gừng (hay còn gọi là nứt sinh theo tiếng Nùng Dín). Thịt gừng đơn giản, dễ chế biến nhưng lại chứa đựng những hương vị rất độc đáo.
Người Nùng Dín thường ăn món này theo hai cách: Hấp hoặc nấu. Nếu hấp thì cho thêm nước, hạt tiêu, rau thơm để món ăn toả mùi thơm hấp dẫn hơn. Còn nếu nấu thì đổ thêm một lượng nước tương ứng với lượng thức ăn đun chín tới, cho thêm gia vị, hạt tiêu hoặc rau cần tây. Nếu không ăn được xương thì có thể trộn cơm với nước thịt này cũng rất ngon miệng.
Nếu các bạn tham gia phiên chợ Bắc Hà và những dịp này, chắc chắn các bạn sẽ được thưởng thức món thịt gừng hấp dẫn và độc đáo. Chợ phiên Bắc Hà thường họp vào ngày Chủ nhật hàng tuần từ sáng sớm cho tới 2 giờ chiều.


7. Nấm chân chim Bắc Hà
Nấm chân chim còn gọi là nấm phiến chẻ – một sản phẩm độc đáo chỉ có ở Bắc Hà (Lào Cai) nên các bạn rất khó tìm thấy ở vùng miền khác. Nấm không những có giá trị dinh dưỡng cao mà còn là một loại dược liệu quý. Nhìn bề ngoài của nấm khá dễ nhận biết ở chỗ chúng không có cuống, mũ dạng quạt – vỏ hến, có lớp lông mịn màu trắng xám phủ ngoài, mép mũ hơi cuộn vào trong. Thịt nấm có màu trắng, mặt dưới là những phiến nấm, khi non thì có màu trắng, khi già thì chuyển màu hồng thịt. Ngoài giá trị dinh dưỡng cao, nấm ăn rất ngon bởi vị thơm ngọt đặc biệt.
Nấm được để trong gùi hoặc bày trên các tấm vải, trải trên thảm cỏ, được bán với giá rất bình dân. So với các loại rau xanh ở chợ, nấm chân chim luôn được bán hết nhanh nhất. Người ta thường mua nấm về xào hoặc nấu canh với thịt. Mình thích nhất là ăn canh nấm nấu thịt lợn nạc, húp bát canh ấm vào một buổi tối se lạnh ở vùng cao khiến mình cảm thấy thư thái hơn. Nếu có dịp về Lào Cai, các bạn chớ quên đến phiên chợ vùng cao Bắc Hà để mua nấm chân chim đặc biệt chỉ có ở vùng biên giới này về làm quà cho người thân và chế biến những món ăn mình thích.
Nếu các bạn ghé qua Sa Pa vào mùa hè, thăm chợ Bắc Hà thì nhớ mua ít nấm chân chim về làm quà nhé.


8. Nem măng đắng độc đáo
Để làm món nem này, người ta thường lấy những chiếc măng vầu đắng, đem luộc chín rồi lột lấy những tấm lá bánh tẻ mềm và dai. Điều đặc biệt, măng được dùng như chiếc bánh đa nem thông thường trong món nem rán ở miền xuôi.
Phần nhân của nem măng đắng được làm từ thịt gà băm nhỏ. Muốn có món nem ngon thì phải chọn loại gà tơ, trọng lượng không quá to. Thịt và xương đem băm nhỏ cùng củ kiệu, lá hẹ và các gia vị như hạt tiêu, nước mắm. Tất cả phần nhân được gói trong lá măng đắng rồi đem rán vàng.
Món đặc sản này từ lâu chỉ được chế biến để phục vụ các bữa cỗ truyền thống trong làng bản. Ngày nay, để quảng bá món ăn này, nhiều nhà hàng cũng có thêm món này trong thực đơn. Nếu có dịp đến Sa Pa, Lào Cai thì đây là món ăn đặc sản bạn khó lòng bỏ qua.


9. Xôi bảy màu Nùng Dín
Đến Lào Cai, bạn sẽ thấy những thúng xôi bảy màu thơm ngon và đẹp mắt. Những thúng xôi có màu sắc đa dạng, được làm từ những nguyên liệu tự nhiên như lá cây, hoa lá. Hãy mua ngay một gói xôi bảy màu để thưởng thức hương vị đặc trưng của miền cao.
Xôi bảy màu là đặc sản của người Nùng Dín (Mường Khương, Lào Cai). Trước đây, món ăn này chỉ xuất hiện trong những ngày lễ Tết. Có giá trị ẩm thực sâu sắc, mỗi màu xôi đại diện cho một tháng trong cuộc chiến tranh từ tháng 1 đến tháng 7 của những năm xưa.
Người dân ở vùng cao tin rằng màu xanh của lá chuối là mùa xuân, màu đỏ là biểu tượng cho máu của những người anh hùng hy sinh ở đây, màu vàng là biểu tượng cho những cảm xúc buồn bã, màu đỏ tươi thì đại diện cho chiến thắng hào hùng của người Nùng Dín…
Hiện nay, xôi bảy màu được bán rộng rãi cho du khách tại Sa Pa, bạn có thể dễ dàng mua và thưởng thức “tác phẩm màu sắc” này. Xôi bảy màu thường được ăn kèm với muối vừng đen hoặc thịt gà rừng nướng để tăng thêm hương vị.
Xôi bảy màu thường có nhiều ở chợ phiên Bắc Hà và được tập trung ở một khu vực. Bạn có thể nhận biết những người bán xôi dễ dàng vì họ thường mang theo 1 đến 2 chiếc gùi kín đáo, trong đó có gùi đựng xôi và gùi khác chứa mèn mén.


10. Thịt trâu gác bếp
Thịt trâu gác bếp là món ăn đặc sắc ở vùng Tây Bắc, đặc biệt trong ẩm thực của người Thái đen. Nguyên liệu chủ yếu là bắp thịt từ trâu, bò nuôi thả rong trên núi đồi. Thịt được cắt thành miếng, thái dọc thớ, tẩm ướp với lá rừng, sả, ớt, gừng và mắc kén - một loại hạt tiêu rừng của dân tộc thiểu số, sau đó xâu xiên và gác lên bếp than củi để chín. Mùi khói giữ nguyên nhưng không gây khó chịu, tạo nên hương vị độc đáo và lâu phai.
Thịt đỏ sậm bên ngoài khô ráo, nhưng bên trong thơm ngon và giữ được hương vị đặc trưng của thịt trâu.
Thịt qua thời gian trở nên đậm đà, kết hợp với vị cay, thơm của gia vị và mùi khói, tạo nên món ăn đặc biệt. Khi ăn, hãy giã nhẹ để thịt trở mềm, sau đó xé nhỏ và chấm với tương ớt cay để tăng thêm hương vị.
Ngày nay, khi giao lưu văn hóa gia tăng, thịt trâu gác bếp không chỉ xuất hiện trong bữa ăn của người Thái mà còn phổ biến với khách du lịch. Bạn có thể dễ dàng mua thịt trâu gác bếp ở mọi nơi.

