Top 10 Ghi Chú Khi Trang Trí Bàn Thờ Gia Tiên Ngày Tết Theo Phong Thủy

Ngoài hoành phi, câu đối, tượng hoặc ngai thờ, ảnh, lư hương, bài vị… (tùy theo hoàn cảnh của từng gia đình) thì việc bài trí bàn thờ gia tiên cũng cần có những thứ như: Bát hương, nước tinh khiết, đèn nến và thoáng khí, không gian trang nghiêm, thanh tịnh.

Bốn thứ đó tượng trưng cho tứ đại: Đất - Nước - Lửa - Gió và cũng là tượng trưng cho tấm thân tứ đại của mỗi người. Bên cạnh đó chúng ta cũng không thể thiếu những thứ đồ dâng cúng như hoa quả, tịnh vật, tịnh tài, cỗ bàn, bánh trái, trầu cau… để tượng trưng cho lòng thành hiếu kính của con cháu, tín chủ cúng dâng lên cho gia tiên, tiền chủ, hộ pháp, thần linh nhưng cũng đồng thời là tượng trưng cho quy luật Nhân – Duyên – Quả trong vũ trụ.

Giải thích từ ngữ:

• Hoành phi: tấm bảng nằm ngang vốn là bức thư họa (tranh chữ)
• Ngai thờ hay còn gọi là ỷ thờ được đặt vị trí ở giữa và trong cùng trên ban thờ, bên trong ngai thường đặt thần chủ hay được gọi là bài vị tượng trưng cho sự hiện diện của người đã khuất trong gia đình.
• Tịnh vật: đồ cúng phải là đồ thật, còn mới
• Tịnh tài: tiền thật
• Tấm thân tứ đại là con người bằng xương bằng thịt.

Đặc biệt là chuối và bưởi là không thể thiếu vì nó tượng trưng cho vuông-tròn, âm-dương. Tuy là 5 thứ quả nhưng cũng không nên tùy tiện, các thứ quả được lựa chọn phải tròn trịa, có hương, có sắc. Tránh những thứ quả có gai, có lá sắc để không mang sát khí hoặc những quả có mùi thơm không thuần phác như dứa, mít, sầu riêng…

Theo phong tục cổ truyền của người Việt thì bánh chưng, bánh dày là hai thứ tượng trưng cho Trời – Đất, nó cũng là thứ bánh làm bằng lương thực, tượng trưng cho sự no ấm, thịnh vượng, là lễ vật không thể thiếu. Khi bày lễ chú ý rằng bánh chưng phải để theo cặp (2 chiếc) cho trọn vẹn quan hệ phu - phụ thuận hòa. Ngoài các lễ vật trên thì sẽ có thêm đĩa trầu cau, chén nước, và các loại bánh trái, vật thực khác.

Đảm bảo bàn thờ ngày Tết vừa đẹp vừa tiện lợi. Mâm ngũ quả thường tọa ngay giữa, các vị trí xung quanh được sắp xếp hài hòa. Bát hương và mâm ngũ quả có thể đặt chính giữa. Lọ hoa, cây nến, hạc đồng... được bố trí đối xứng. Trầu cau và rượu ở hai bên, bánh chưng ở phải. Dành chỗ ở giữa cho 5 chén nước, còn lại là trầu cau, tiền vàng, bánh kẹo, thuốc lá, bánh chưng...

Không thể thiếu đèn hoặc nến để tạo ánh sáng và tượng trưng cho âm dương, mang lại sự ấm áp và thông minh trong không gian thờ cúng.

Giải thích từ ngữ:
+ Đỉnh đồng còn được gọi là lư hương, thường dùng để đốt trầm hương trong không gian thờ.

Bàn thờ, nơi thờ cúng gia tiên, không thích hợp cho những vật phẩm không liên quan đến thờ cúng. Tránh bày đồ tanh hôi, sát sinh, hoa quả cũ thối rữa, để giữ được không khí trang nghiêm và thanh tịnh.

Nên tránh bày hoa giả, đèn nhấp nháy trên bàn thờ. Dù tiết kiệm chi phí, nhưng hoa thật và quả thật thể hiện sự chân thành và lòng thành kính của con cháu. Không nên mang về nhà các vật phẩm từ chùa chiền để đặt lên bàn thờ.

Cúng chỉ nên tịnh tài, tịnh vật, tránh cúng đồ cũ, đồ mã, tiền giả. Trên bàn thờ không nên đặt chậu cây cảnh, thay vào đó sử dụng hoa tươi thờ phụng.

Vấn đề 1: Lựa Chọn Quả Theo Ngũ Hành hay Theo Ý Nghĩa Cá Nhân?

• Đừng băn khoăn về việc mâm ngũ quả cần đủ màu Ngũ Hành hay không. Chọn quả theo ý nghĩa cá nhân để thể hiện mong muốn của gia chủ.

Vấn đề 2: Rửa Quả Cẩn Thận Có Thể Gây Héo, Thối

• Không cần rửa quả quá kỹ. Sử dụng khăn giấy ẩm để lau sạch quả, tránh tình trạng quả bị héo hay thối.

Vấn đề 3: Chọn Quả Cần Độ Cứng Phù Hợp

• Mâm ngũ quả cần được chuẩn bị trước, vì vậy chọn quả già nhưng chưa quá chín để tránh tình trạng quả mất sức sống khi bày lên mâm cỗ.

Mâm ngũ quả thường được sắp xếp với 5 loại quả khác nhau, tinh tế và trang nghiêm để biểu tượng cho sự hòa hợp với vạn vật và mong muốn của con người. Ngũ quả đại diện cho 5 ước mong: Phú (giàu), Quý (sang trọng), Thọ (sống lâu), Khang (khỏe mạnh), Ninh (bình yên).

Ở miền Bắc, chuối xanh, hồng hoặc quýt đỏ, bưởi vàng, lê trắng, hồng xiêm xám là lựa chọn phổ biến. Thêm vào đó là cành đào, cành mai và đèn nháy để tạo thêm sự lung linh cho bàn thờ.

Ở miền Nam, mâm ngũ quả thường bao gồm mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài, thơm, và dưa hấu. Mỗi loại quả đại diện cho một mong ước khác nhau như đầy đủ, sung túc, và may mắn.

Trong khi miền Bắc tập trung vào ý nghĩa biểu trưng, miền Nam chú trọng đến sự đủ đầy và sung túc. Dù khác biệt về chọn lựa, người Việt vẫn thể hiện sự phong phú và tinh tế trong bài trí bàn thờ Tết.

Ngày nay, mâm ngũ quả trên bàn thờ Tết của người Việt ngày càng đa dạng với sự kết hợp của các loại quả ngoại nhập, tạo nên không gian đẹp mắt và phong cách. Bàn thờ không chỉ là nơi thể hiện tình cảm gia đình mà còn là lời chúc may mắn, an khang và thịnh vượng cho mọi người.

Trong việc bài trí bàn thờ, vị trí cao nhất và chính giữa thường dành cho Bài Vị, tấm bia ghi tên và thụy hiệu của những đối tượng được thờ cúng. Đối với những gia đình chỉ có một nơi thờ, vị trí này sẽ phối hợp cúng cả gia tiên và thần linh. Hai bên của Bài Vị có thể bài vị hoặc đặt ảnh thờ người đã khuất trong gia đình. Bàn thờ được bài trí với lư hương ở giữa, đèn, nến, bình hương, lọ hoa, và mâm bồng ở các vị trí phù hợp.

Không đặt bàn thờ ở lối đi, tránh tiếng ồn làm mất thanh tịnh. Đặt hai đèn hoặc đèn dầu hoặc nến trên bàn thờ để sử dụng trong lễ cúng. Đừng đặt bàn thờ dưới xà nhà, tránh đặt trong lối đi. Bát hương nên có tay cầm, và vật liệu làm bát hương tốt nhất là sứ hoặc đồng.

Tránh đặt bàn thờ ở vị trí có bóng đèn hoặc đèn chiếu trực tiếp lên. Đặt bàn thờ ở hướng tránh Ngũ Quỷ như Đông Bắc, Tây Nam. Không đặt ở hướng Đông, Đông Nam nhìn về Tây. Không đặt trên nóc tủ. Không lấy gỗ đã qua sử dụng làm bàn thờ. Bàn thờ Tổ Tiên và Phật có thể đặt chung, nhưng tránh để bát hương sát nhau. Không đặt bàn thờ trung tâm nhà để tránh hung. Bàn thờ Tổ Tiên không nên đặt ở trung tâm nhà, thay vào đó, đặt Bàn thờ Phật ở trung tâm nhà. Tránh đặt bàn thờ Tổ Tiên và Bàn thờ Phật đối diện nhau trong cùng một phòng. Tránh treo ảnh người quá cố cao hơn bàn thờ.

Bàn thờ, nơi thường được đặt ở vị trí trung tâm và cao nhất trong nhà, là nơi thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên. Việc lau chùi bàn thờ phải được thực hiện cẩn thận và tỉ mỉ. Sử dụng chổi quét và khăn lau riêng biệt, tránh chung đụng. Nước lau bàn thờ được chọn từ nguồn nước sạch hoặc nước mưa, thậm chí là nước nấu từ lá trầu, lá bồ đề.

Bàn thờ không chỉ là không gian thiêng liêng mà còn là nơi lưu giữ tình cảm giữa các thế hệ. Giữ gìn sạch sẽ bàn thờ thể hiện lòng chăm sóc và tôn trọng đối với tổ tiên. Việc này không chỉ được thực hiện vào những dịp lễ quan trọng mà còn hàng ngày, giữ cho không gian thờ tự luôn trong trạng thái sạch sẽ và mát mẻ.

Những công việc như đánh bóng bộ lư đồng, lau chùi khung ảnh, thay cát nhang đều thể hiện lòng kết nối giữa thế giới hữu tình và tâm linh. Quét tước nhà cửa thường do phụ nữ thực hiện vì đòi hỏi sự cẩn thận, tỉ mỉ. Tuy nhiên, vào những ngày cận Tết, người đàn ông thường được đặc biệt ưu ái để thực hiện công việc bày bàn thờ, đơn giản vì công việc này đòi hỏi sức lực cao hơn. Người đàn ông là chủ gia đình, và việc chăm sóc bàn thờ là cách thể hiện lòng hiếu kính.

Việc bày biện và thắp hương trên bàn thờ không phân biệt giới tính hay độ tuổi, nhưng vẫn giữ được truyền thống khi mời người lớn tuổi nhất hoặc người đặc biệt trong gia đình thực hiện những nghi lễ quan trọng như Tất niên, giao thừa, mừng năm mới, và cúng tiễn.

Dọn dẹp bàn thờ trước Tết là phong tục của mọi gia đình, theo lời khuyên từ phong thủy, việc di chuyển bát hương cần cẩn trọng. Nếu bát hương bị đặt sang hướng xấu, có thể mang lại điều không may cho gia chủ.

Lưu ý, khi lấy chân hương, hạn chế việc đổ hết tro ra ngoài. Theo quan niệm cổ truyền, cách này có thể gây ra tán tài, tán lộc. Sử dụng chiếc thìa nhỏ, từng thìa tàn hương nên được xúc nhẹ ra ngoài. Trong quá trình lau dọn, nên sử dụng khăn mới và lau từ trên xuống dưới. Dùng nước lau là rượu pha thêm nhánh gừng đập dập.

Trên bàn thờ của tổ tiên, hãy đặt bát hương ở trung tâm, tượng trưng cho sự tinh tú. Cây trụ để cắm hương vòng (tượng trưng cho trục vũ trụ) nên được đặt trên bát hương, hai bát hương khác ở hai bên tạo thành tư thế tam tài. Ở hai góc ngoài, đặt hai cây đèn dầu (hoặc nến), tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng bên phải.

Chọn bát hương thờ tổ tiên có tay cầm, bát hương thờ thần không nên có tay cầm. Chất liệu tốt nhất là sứ, sau đó đến đồng, không sử dụng đá hoa cương.

Trong các gia đình thờ Phật, bàn thờ gia tiên thường đặt ở vị trí cao nhất. Nếu có nơi riêng để thờ tự, ưu tiên sử dụng bàn thờ tam cấp (3 tầng) hoặc nhị cấp (2 tầng). Không nên đặt đồ cúng mặn ở tầng cao nhất vì liên quan đến sát sinh, điều cấm kỵ trong Phật giáo và tín ngưỡng dân gian. Ở tầng trên cùng, bạn có thể đặt hoa quả, bánh kẹo hoặc đồ chay nếu đủ không gian.

'Mâm cỗ cúng Tết nên đặt ở bàn thờ dưới. Trong các căn hộ chung cư có không gian hạn chế, bàn thờ thường nhỏ và không phân cấp bậc, thường treo dạng xích đu. Khi cúng cỗ mặn, hãy đặt riêng một chiếc bàn nhỏ ở phía bên dưới'.