1. Bánh Mướt
Nếu bạn đặt chân đến Nghệ An, đừng bỏ qua món ngon này. Bánh mướt ở Nghệ An có hương vị đặc trưng, khác biệt so với bánh cuốn phổ biến ở Bắc và miền Nam. Chiếc bánh dài như ngón tay trỏ của người lớn, được cuộn tròn hoặc để dài rồi cuốn lại và cắt thành từng miếng. Nguyên liệu chính là bột gạo tẻ được xay nhuyễn và ủ nhiều giờ, sau đó thêm chút nước mỡ hành phi. Bánh mướt có vị trắng mềm, không dính vì đã phết một lớp dầu khi cuốn. Khi còn nóng, chiếc đĩa bánh phát ra hương thơm hấp dẫn.
Bánh mướt là món ăn phổ biến ở khắp xứ Nghệ, từ quán ven đường ở thành phố Vinh đến các gian hàng trên chợ quê. Khi thưởng thức, bạn có thể chấm chiếc bánh vào nước mắm pha chanh đường, ớt cắt mỏng để tăng thêm hương vị. Ăn từng miếng bánh kèm theo nước mắm, thêm chút ớt, bạn sẽ cảm nhận được hương vị đặc trưng và hấp dẫn. Nếu muốn trải nghiệm hương vị tốt nhất, bạn có thể thưởng thức bánh mướt kèm theo nước xáo vịt hoặc chả giò.
2. Nhút Thanh Chương
Nhút là món ăn truyền thống của mọi gia đình ở Nghệ An. Món ăn được làm từ mít xanh hoặc xơ của quả mít chín, kết hợp với muối trắng. Dù nguyên liệu đơn giản, nhút có hương vị chua chua, giòn giòn và hơi mặn. Nhút có thể được chế biến thành nhiều món như nhút chấm, nhút xào, nhút nộm... Những người dân ở Thanh Chương tự hào với món ăn truyền thống này, và nhút đã trở thành đặc sản đặc trưng mà bất kỳ du khách nào đến xứ Thanh Chương cũng không thể quên. Nhút, hay còn được gọi là món “nhút mặn, cà chua,” là biểu tượng của đất Thanh Chương với hương vị đặc trưng. Người làm nhút phải tỉ mẩn và cẩn thận từ việc chuẩn bị nguyên liệu đến quá trình chế biến. Mít non sau khi gọt vỏ và rửa sạch sẽ được thái thành từng sợi nhỏ, sau đó phơi khô dưới ánh nắng mặt trời miền Trung. Điều này giúp nhút trở nên thơm ngon và hấp dẫn hơn.
3. Cháo Lươn
Lươn Nghệ An đặc trưng với vóc dáng thon gọn, thịt chắc, màu vàng hấp dẫn, với sọc đen dọc sống lưng, mang đến hương vị bùi ngọt đặc trưng. Bắt được bằng cách đặt ống trúm hoặc câu, lươn đồng Nghệ An có hương vị đặc biệt hơn so với lươn nuôi. Để tạo nên một nồi cháo lươn thơm ngon, người đầu bếp cần chọn lươn đồng và gạo tẻ chất lượng cao. Sau đó, kỹ thuật xử lý mùi tanh và ướp thịt lươn trước khi xào là yếu tố quan trọng.
Thịt lươn được rửa sạch nhớt bằng tro bếp, sau đó sử dụng cật tre để rọc thịt và loại bỏ đầu, ruột. Thịt lươn được ướp gia vị, với sự thêm vào của nghệ để tạo màu vàng, thơm ngon, giảm mùi tanh. Xào lươn kết hợp với ớt băm nhỏ, hành phi, hạt tiêu, cùng với cọng hành tăm và lá răm độc đáo, tạo ra những miếng thịt lươn đậm đà, thơm cay, óng ánh màu vàng hấp dẫn.
4. Bánh Bèo
Giống như ở Huế, bánh bèo Nghệ An hấp dẫn với hương thơm của hành, rau húng quế, tỏi, và mùi ngọt bùi của tôm đồng. Nhân bánh được làm từ thịt heo tẩm ướp gia vị kỹ lưỡng, kết hợp với tôm đồng xào thơm cùng với hành mỡ. Bánh bèo xứ Nghệ được làm từ bột lọc, nhào kỹ để có độ dai và dẻo tốt. Nhân có thể là tôm hoặc thịt, và tôm được chọn kỹ, xào cùng hành mỡ thơm ngon. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được sự dai dai của bột lọc, vị bùi của thịt và tôm, kết hợp hài hòa với vị ngọt của nước chấm và rau sống.
Bánh bèo xứ Nghệ mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo với vị ngon đậm đà và hương thơm đặc trưng. Ăn một miếng bánh bèo là trải nghiệm ngon miệng tuyệt vời.
5. Tương Nam Đàn
Tương là một trong những sản phẩm truyền thống của cư dân Nam Đàn - Nghệ An, là loại đặc sản không thể bỏ qua của vùng đất xứ Nghệ. Tương Nam Đàn được làm từ những nguyên liệu quen thuộc như đỗ tương, đậu nành, nếp, muối... Tương này có đặc điểm mảnh, hạt đỗ tương được giữ nguyên mảnh, tạo nên vẻ độc đáo và đặc trưng.
Loại tương có chất lượng cao, vị ngọt đậm, chứa nhiều đỗ tương ngon nhất, không pha trộn, đảm bảo sức khỏe. Được chế biến bằng tay nghề của những người nông dân có hơn 30 năm kinh nghiệm làm tương truyền thống. Cộng đồng sản xuất tương truyền thống ở Nam Đàn đã áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào quy trình sản xuất, cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh. Sự hỗ trợ của tổ chức Jica của Nhật Bản đã giúp cải thiện mẫu mã, chủng loại sản phẩm, mang lại những sản phẩm truyền thống với bao bì thiết kế kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, phù hợp để làm quà đặc sản.
6. Bánh Ngào
Bánh ngào được làm từ bột gạo nếp và mật mía. Khi chín, mỗi chiếc bánh được phủ bề ngoài lớp mật mía màu vàng ngọt ngào, nên được gọi là bánh ngào. Cũng có người gọi bánh ngào là bánh mật. Bánh ngào là một loại đặc sản dân dã của người dân xứ Nghệ. Cắn một miếng bánh vàng óng đưa vào miệng, vị ngọt ngào của mật mía, độ dẻo của nếp và hương thơm của gừng sẽ quyến rũ bạn ngay từ lần thử đầu tiên. Bánh ngào mang hương vị ngọt ngào như tình cảm của con cháu thể hiện trong từng món ăn mỗi khi tết đến để thể hiện lòng biết ơn đối với nguồn gốc của người dân xứ Nghệ.
Nguyên liệu cho món bánh ngào rất đơn giản, bạn chỉ cần chuẩn bị bột gạo nếp thơm và ngon, mật mía (chọn loại mật có màu vàng đỏ, sáng bóng thì làm bánh sẽ ngon hơn), hạt lạc rang, gừng. Gừng cũng là nguyên liệu quan trọng khi làm bánh ngào vì chỉ cần vài lát gừng, khi ăn bánh ngào bạn sẽ cảm nhận hết hương vị thơm ngon của bánh. Khi tắt bếp, mùi thơm của gừng sẽ lan tỏa khắp nhà khiến ai cũng muốn thưởng thức ngay.
7. Cam Xã Đoài
Cam Xã Đoài là loại cam đặc biệt thơm ngon, ngọt, được coi là cây ăn quả đặc sản 'tiến vua' nổi tiếng ở xứ Nghệ. Cam Xã Đoài không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được ghi vào đại từ điển Pháp, xuất hiện trong thành ngữ nước bạn Lào 'Cam Xã Đoài, xoài Thà - Khẹc' và trở thành một đề tài thơ ca ngọt ngào trong văn chương Việt Nam. Cam Xã Đoài là biểu tượng của xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Hương vị thơm ngon của cam đã làm say đắm người thưởng thức, trở thành hình ảnh ngọt ngào trong thơ ca. Nhà thơ Phạm Tiến Duật đã miêu tả:
'Cam Xã Đoài mọng nước
Giọt vàng như mật ong
Bổ cam ngoài cửa trước
Hương bay vào trong nhà'.
Cam Xã Đoài trở thành đặc sản với vị thơm ngon đặc biệt, vỏ mỏng, và đầy nước. Khi trồng, người dân chọn giống sạch không bị sâu bệnh. Cam Xã Đoài chín rộ vào trước tết, nhưng từ tháng 10, tháng 11 đã có nhiều người đặt mua. Cam có thể ngâm với rượu để tạo ra sản phẩm rượu vị ngọt thanh, cũng có thể dùng làm món khai vị, bồi dưỡng sức khỏe.
8. Bánh Đa Vừng đen
Bánh Đa vừng đen là sản phẩm đặc sắc của huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Xuất phát từ làng nghề truyền thống, bánh Đa được sản xuất và phân phối rộng rãi trong nước. Với nguyên liệu chính từ bột gạo, vừng, gia vị như tiêu, tỏi, ớt... mà người dân chủ yếu làm ra, bánh Đa không chỉ ngon miệng mà còn an toàn cho sức khỏe. Bánh có đường kính khoảng 20 cm, khi chiên hoặc nướng, hương vị thơm ngon của gạo, bùi của vừng, cay nồng của tiêu và tỏi hòa quyện, đặc biệt khi ăn kèm với tương ớt. Vì thế, bánh Đa vừng đen thường là lựa chọn tuyệt vời cho các buổi gặp gỡ bạn bè, hoặc khi muốn thưởng thức ẩm thực độc đáo của vùng miền.
Làm bánh đa vừng đen đòi hỏi sự tận tâm và kỹ năng. Người làm bánh sử dụng gạo mới và chất lượng, kết hợp với bột sắn. Gạo được ngâm một đêm, sau đó nghiền thành bột nước. Bột này sau cùng được pha trộn với mè, cơm dừa xay nhuyễn, và các gia vị khác. Hỗn hợp này được trải lên vỉ bằng vải đặt trên nồi nước đun sôi, sau đó phơi khô. Bánh Đa vừng đen không chỉ mang đặc trưng của ẩm thực, mà còn là biểu tượng của cuộc sống và tính cách của người Việt Nam.
9. Cháo Canh
Đây là một món ăn trứ danh của thành phố Vinh mà quý vị nên thưởng thức. Nguyên liệu chính để làm cháo canh là bột mỳ, sau khi nhào nhuyễn bột sẽ cắt thành những sợi nhỏ tròn. 'Linh hồn' của món ăn là nước dùng được nấu từ xương heo cùng các gia vị, có độ sánh và mùi thơm phức. Thường nước dùng luôn phải nấu từ sáng sớm, ninh xương càng lâu nước càng ngọt. Ăn kèm với sợi bánh còn có vài lát thịt heo, chả, trứng cút luộc, thịt cá hoặc tôm, tuỳ theo từng nơi.
Tô cháo canh được dọn ra lúc nào cũng còn nóng hổi, điểm xuyết thêm ít lá mùi, hành lá, hành phi trông bắt mắt. Lý tưởng nhất là thưởng thức món này vào sáng sớm, vừa thổi vừa ăn mới đã. Khi thưởng thức, quý vị đừng quên vắt vài lát chanh hoặc thêm chút ớt để tăng mùi vị nhé.
10. Cá mát sông Giăng
Cá Mát sông Giăng là một món ăn ngon và quyến rũ, đã trở thành “Đệ nhất đặc sản” của vùng quê xứ Nghệ. Mùa cá mát nhiều nhất là tháng 8 âm lịch hàng năm. Cá Mát tươi được chế biến thành món cá kho thơm ngon khi kết hợp với tương Nam Đàn. Để thưởng thức hương vị đặc trưng, có thể nướng cá Mát trên que tre và ăn kèm với nước mắm ngon hoặc tương Nam Đàn.
Cá Mát sông Giăng có thể kho hay rán. Phi hành mỡ, rán cá cho khô ròn, sau đó ướp gia vị và đem kho tương, kho tộ. Cách nấu miền Trung còn kết hợp với tỏi, ớt, đường và nước mắm, tương Nam Đàn. Lúc này, chảo cá bốc khói thơm ngào ngạt, hấp dẫn mọi thực khách.