1. Bánh cáy
Mỗi khi nhắc đến đặc sản Thái Bình, không thể không kể đến bánh cáy. Món ngon này không chỉ là niềm tự hào của Thái Bình mà còn là biểu tượng của sự tinh tế và truyền thống ẩm thực. Hành trình từ thành phố Thái Bình, dọc theo quốc lộ 39, tới huyện Đông Hưng, và đến xã Nguyên Xá là hành trình của hương vị thơm ngon. Khi bước chân vào làng Nguyễn, bầu không khí ấm áp mang theo mùi thơm của gạo nếp, nha, và mứt, sẽ khiến bạn ngay lập tức cảm nhận rằng bạn đang đặt chân đến vùng đất của bánh cáy.
Bánh cáy là sự kết hợp hoàn hảo của những nguyên liệu đặc sản như gạo nếp, mứt bí, dừa, vừng (mè), và lạc (đậu phộng) từ địa phương. Hương vị độc đáo của bánh cáy là sự hòa quyện tinh tế giữa các thành phần được làm từ hoa màu tự nhiên, tạo nên hương vị dẻo, thơm ngon không thể nhầm lẫn. Bánh cáy không chỉ dẻo vừa, ngọt ngào của gạo nếp và lạc, mà còn khiến bạn trải nghiệm một cảm giác mới lạ khi chứa đựng mứt bí thơm ngon, cơm dừa mềm mại, và gừng tươi cay nồng. Thưởng thức bánh cáy kèm theo chén trà nóng là trải nghiệm tuyệt vời nhất. Không chỉ là một món quà truyền thống, mỗi dịp lễ, tết, hay cúng giỗ tổ tiên, mọi gia đình Thái Bình đều không thể thiếu bánh cáy trên bàn thờ, như một lời giới thiệu về văn hóa ẩm thực độc đáo này.
2. Canh cá Quỳnh Côi
Canh cá Quỳnh Côi - Biểu tượng ẩm thực Thái Bình, mang đậm hương vị đặc trưng. Khác biệt với phở thông thường, món này sử dụng bánh đa mỏng, mịn, và dai, tạo nên trải nghiệm ẩm thực độc đáo. Cá tươi ngon được tẩm ướp tỉ mỉ, sau đó nướng và chiên đến khi thơm béo. Phần thịt cá sau đó được băm nhuyến và chiên giòn, mang lại hương vị cay nồng đặc trưng. Nước dùng trong canh ngọt ngào, sâu lắng từ xương cá. Mùa nào, mùa ấy, canh cá Quỳnh Côi đều hấp dẫn với sự kết hợp linh hoạt của rau sống như rút, ngót, cần hoặc cúc tần. Mỗi bát canh là một trải nghiệm ngon miệng, là niềm tự hào của Thái Bình, là điểm đến không thể bỏ qua khi đến với vùng đất này.
3. Bánh nghệ
Khi nhắc đến đặc sản của vùng đất lúa, không thể không nói đến bánh nghệ. Đây là loại bánh được làm từ những hạt gạo nếp của đồng ruộng Thái Bình, đậm hương của đất trời. Bánh nghệ xuất hiện đặc biệt tại các xã khu Nam huyện Tiền Hải và một số xã thuộc huyện Kiến Xương. Nguyên liệu chính của bánh là bột gạo tẻ và bột nghệ, nhưng qua bàn tay khéo léo, nó trở thành những chiếc bánh nhỏ xinh, màu vàng rực, thơm ngon đặc trưng.
Với giá trị dinh dưỡng cao và hương vị đặc sắc, bánh nghệ không chỉ ngon khi ăn nóng mà còn giữ được hương thơm khi nguội. Nhân bánh là sự kết hợp của hành hoa và mộc nhĩ, tạo nên một hương vị đặc trưng. Ăn bánh nghệ vào những ngày se lạnh thực sự là một trải nghiệm tuyệt vời. Đối với những người con xa quê, bánh nghệ là không gian thời thơ ấu, là hình ảnh của bà, của mẹ trong những phiên chợ tết đầy sắc màu ở quê hương yêu dấu.
4. Nem nắm Thái Bình (nem chạo Vị Thủy)
Nem nắm - Đặc sản của Thái Bình, đặc biệt là ngôi làng Vị Thủy, xã Thái Dương, huyện Thái Thụy. Món nem chạo ở đây không giống bất kỳ nơi nào khác vì được chế biến để ăn sống. Thịt lợn tươi ngon được băm nhuyễn, kết hợp với gia vị như nước mắm Diêm Điền, tỏi tía, nước cốt chanh, đường trắng, mì chính, hạt tiêu, và ớt tươi. Nem được nắm chặt, giữ nguyên vị ngọt của thịt sống, hương vị giòn của xương, béo bùi của mỡ, và độ dai của bì. Phần tỏi thơm, chanh tươi, và thính gạo tạo nên hương vị đặc biệt. Ăn kèm với lá sung, lá ổi, hoặc lá đinh lăng, nem nắm là một trải nghiệm tuyệt vời không thể thiếu khi thưởng thức bia.
5. Bánh gai Đại Đồng
Vượt qua cầu Tân Đệ, bạn sẽ đến huyện Vũ Thư, nằm trong vùng đất Thái Bình. Tại làng Đại Đồng, xã Tân Hòa, quê hương của bánh gai, nguyên liệu làm bánh đến từ vùng quê mỗi thửa ruộng, từ lá cây gai, gạo nếp, vừng, lạc, đậu xanh, bí đao, cùi dừa, đến thịt lợn... Quy trình làm bánh đòi hỏi sự tỉ mỉ và lòng đam mê nghề.
Cùi bánh là bước quan trọng đầu tiên. Lá gai tươi được tận dụng phần thịt, loại bỏ gân và cuống, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, tạo độ giòn. Lá sau khi ngâm nước càng lâu, bánh sẽ càng mềm. Gạo nếp chọn là loại cái hoa vàng vụ mùa, được vo như thổi xôi và nghiền. Bột nếp cần sờ mát tay. Đường sử dụng là đường trắng. Bột lá gai, bột gạo, và đường được nhào nhuyễn sao cho bánh mịn màng và có màu óng như thạch.
Nhân bánh bao gồm đậu xanh thổi nhừ, kết hợp với lạc vừng, cùi dừa cạo nhỏ, mứt bí, và dầu chuối. Trước khi bọc bằng lá chuối khô, bánh được lăn qua mỡ nước và rắc hạt vừng lên cùi để tạo bề mặt bóng, khi bóc lá bánh không bám và có độ ngậy. Bánh gai Đại Đồng - Thái Bình, hương thơm quyến rũ, vị béo ngậy, đậm đà hương vị ngọt thanh khó quên.
6. Gỏi nhệch Diêm Điền
Thăm Thái Thụy, Thái Bình và thưởng thức gỏi nhệch Diêm Điền là bước quan trọng để hiểu về văn hóa ẩm thực độc đáo của nơi đây. Có lẽ món gỏi nhệch ở Thái Thụy không giống ai! Nhệch, không phải cá, không phải rắn, cũng không phải lươn. Với hình dáng dài, bụng trắng và khả năng sống cả trong nước mặn và nước ngọt, nhệch trở thành nguyên liệu chế biến độc đáo.
Nhệch được chọn lựa tươi ngon, rửa sạch bằng nước vôi để loại bỏ nhớt và làm săn thịt. Sau đó, láu khô và lau khô bằng khăn bông để đảm bảo sạch sẽ. Thịt nhệch được thái thành từng lớp mỏng sau khi loại bỏ đầu, đuôi, và xương. Gia vị ướp bao gồm riềng giã nhuyễn, thính gạo, chanh, và hạt tiêu xay. Quy trình ướp phải theo tỉ lệ và bí quyết riêng biệt. Thịt nhệch được ướp gia vị và bọc trong vải xô, ép kiệt nước để thấm gia vị đều cả trong và ngoài, tạo nên sự săn chắc và dẻo dai. Sau đó, thịt được trộn lần nữa với gia vị để hoàn thiện món gỏi nhệch.
Gỏi nhệch thường được ăn kèm với nhiều loại lá như cúc tần, vọng cách, đinh lăng, mùi tàu, húng quế, lá sắn, lá sung, lá si, hoa chuối, chuối tiêu xanh, khế quả, ớt… mang lại hương vị đa dạng từ chua, cay, đắng, chát, thơm, và bùi. Đặc biệt, mọi thứ đều được chấm với nước mắm cốt Diêm Điền. Khi ăn, việc gói từng miếng gỏi cùng lá và chấm nước mắm, nhai thật kỹ là cách tận hưởng hương vị ngọt, dòn, dai, thơm mát của gỏi nhệch.
7. Bánh cuốn tôm
Khác biệt với bánh cuốn ở nơi khác, bánh cuốn tôm từ vùng biển Diêm Điền - Thái Bình chọn tôm vàng với vỏ mỏng manh như tờ giấy, nhưng thịt lại cực ngọt, nhiều và thơm để làm nhân bánh cuốn. Đây không phải là món bánh 'quý tộc' chỉ xuất hiện trong những nhà hàng sang trọng, mà bánh cuốn nhân tôm chợ Gú lại là một món ăn bình dân với nhân thịt tôm xay nhuyễn.
Nằm ở trung tâm thị trấn Diêm Ðiền, khu chợ Gú là nơi quen thuộc với những hàng bánh cuốn nhân tôm. Bạn có thể nhận biết chúng qua những bàn ăn chật kín, những bịch bánh sẵn sàng phục vụ khách mang về. Bánh cuốn nhân tôm tại chợ Gú có bán cả ngày, từ buổi sáng đến buổi chiều. Lời rao của người phụ nữ miền biển vang lên: “Ai muốn thưởng thức bánh cuốn, ai muốn ăn bánh cuốn nhân tôm Diêm Ðiền đây”.
8. Nộm sứa Thái Thụy
Thái Thụy, vùng biển tuyệt vời, không chỉ nổi tiếng với văn hóa lịch sử, du lịch sinh thái mà còn ghi điểm với món biển ngon lành, độc đáo - nộm sứa.
Được chế biến từ sứa, món ăn này là sự kết hợp tinh tế giữa vị ngọt của sứa, vị thơm của hải sản và sự tươi mới của rau sống. Người dân nơi đây đã tận dụng vẻ trong suốt và mềm mại của sứa, tạo nên một món ăn độc đáo và hấp dẫn. Những miếng sứa mỏng được chần qua nước sôi, cắt cẩn thận và kỹ lưỡng, sau đó trộn đều với thịt gà, mực hoặc thị bò khô, lạc, dừa nạo, lá chanh, và một chút rau sống như hành tây.
Đặc biệt, quy trình chế biến cầu kỳ giúp giữ nguyên độ giòn, thơm ngon của sứa. Nộm sứa Thái Thụy không chỉ mang lại hương vị biển ngon lành mà còn là điểm sáng của ẩm thực địa phương, đặc biệt là vào những ngày hè nóng nực. Một lần thưởng thức, hương vị thanh mát của món hải sản này chắc chắn sẽ làm say đắm mọi thực khách.
9. Bánh giò Bến Hiệp
Một tuyệt tác ẩm thực khác của Quỳnh Phụ, Thái Bình chính là bánh giò Bến Hiệp. Nổi tiếng không chỉ với hình dáng độc đáo mà còn là hương vị tuyệt vời, bánh giò Bến Hiệp đã ghi điểm trong lòng thực khách từ gần xa.
Bánh giò được làm từ bột tẻ lọc, kết hợp với nhân thịt nạc vai, mộc nhĩ, hành khô, hạt tiêu, nước mắm, muối... Bánh có hình dáng độc đáo, nhô cao như bàn tay úp khum khum với các ngón tay sát nhau, được bọc bằng lá chuối tạo nên vẻ đẹp độc đáo và quyến rũ.
Bánh giò Bến Hiệp không chỉ là một sự lựa chọn ngon miệng mà còn mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo. Với bột tẻ ăn không ngán, nhân thơm ngon và hấp dẫn, bánh giò Bến Hiệp hứa hẹn làm hài lòng mọi thực khách khó tính nhất.
10. Bún bung
Một tuyệt tác ẩm thực của Thái Bình chính là bún bung - một món ngon hấp dẫn, đậm đà vị biển. Nguyên liệu chính bao gồm bún trắng, chân giò giữ nguyên độ giòn, xương sườn (hoặc xương ống) tạo nên nước dùng đậm đà, lá xương sông và hoa chuối thơm ngon.
Nước dùng trong bát bún bung có màu sắc đặc trưng, đục nhờ nhờ và ngọt ngào từ hoa chuối. Thịt chân giò thái mỏng, chả xương sông thơm ngon kết hợp với sợi bún trắng tạo nên một bát bún hấp dẫn, đậm chất quê hương.
Bát bún bung không chỉ ghi điểm với vị ngon của nước dùng, thịt chân giò và chả xương sông mà còn ấn tượng với hương vị đặc trưng của hoa chuối. Bạn có thể ăn kèm với rau sống, hoặc dùng chung với cơm. Bún bung Thái Bình là một lựa chọn tuyệt vời cho những người yêu thích ẩm thực truyền thống và độc đáo.