1. Bánh cuốn chả Phủ Lý
Không chế biến quá cầu kì nhưng nếu có cơ hội thưởng thức từng miếng bánh cuốn Phủ lý mỗi du khách sẽ đều có cảm nhận riêng từ hương vị giản dị mộc mạc hồn quê trong mỗi miếng bánh. Cũng như các loại bánh cuốn khác, bánh cuốn Phủ Lý được làm bằng gạo tẻ, nhưng phải là loại gạo tám xoan ngon nhất thì mới có chất lượng bánh tốt nhất.
Bánh cuốn Phủ Lý không ăn với chả quế, chả lụa mà ăn với chả thịt nướng. Loại thịt làm chả là thịt ba chỉ, thái mỏng, đem ướp với các loại gia vị cho đậm đà rồi nướng trên than hoa đang đỏ rực, tay quạt chả phải khéo léo, quạt chả đảo đều, quạt to làm lửa to, thịt sẽ chín nhanh hơn, đến khi thịt vàng ruộm và dậy mùi thơm là được. Nướng thịt sao cho vàng, các rìa ngoài của miếng thịt se lại, cũng không nướng quá kĩ sẽ làm miếng thịt khô, không còn vị thơm.
Bánh cuốn Phủ Lý dày, trắng như lòng trắng trứng gà sau khi được hấp lên, vừa đủ dộ chín thì bỏ bánh ra, thêm vài lát hành khô, vài giọt mỡ để tăng thêm cảm giác béo ngậy cho bánh. Phần quan trọng không kém quyết định độ ngon cho món bánh cuốn Phủ Lý là nước chấm, nước chấm pha làm sao phải đủ vị chua - cay - mặn - ngọt, sao cho vừa chấm bánh mà cũng vừa xì xụp húp được. Để pha nước chấm ngon cũng cần đòi hỏi trình độ khéo léo và bí quyết riêng. Chả sau khi nướng được thả vào nước chấm có bỏ dưa góp đu đủ xanh. Dưa giòn, nước nóng cùng bánh quyện vào nhau, tạo nên món ăn đặc trưng khó tả.
Bánh cuốn Phủ Lý dân dã đậm đà, chả nướng thơm nức, dưa góp chua giòn, điểm thêm vài lát ớt, chút nộm cà rốt, su hào, thực khách có thể ăn mãi không biết ngán. Tất cả những thứ đó đã tạo nên nét riêng cho món bánh cuốn Phủ Lý đậm hồn quê.
2. Cá kho Bá Kiến (Cá kho niêu làng Vũ Đại)
Nếu như trước kia người ta biết đến làng Vũ Đại với Nam Cao - "cha đẻ" của tập truyện “Làng Vũ đại ngày ấy” hay là quê hương của Chí Phèo của lão Hạc thì ngày nay mảnh đất ấy còn nức tiếng xa gần với món đặc sản cá khô niêu. Ngày xưa người dân nơi đây vô cùng nghèo khổ, làm ăn theo mô hình hợp tác xã, cứ đến Tết mỗi nhà được phát mấy kg cá, nên người dân thường kho cá theo phương pháp riêng, có thể bảo quản rất lâu, trong suốt cả tháng Giêng mà hương vị vẫn thơm ngon như thường. Cá kho Bá Kiến - tên gọi đặc biệt gắn liền với vùng đất làng Vũ Đại - Hà Nam.
Cá kho Bá Kiến là một món cá kho đặc biệt chỉ có vùng đất này đem lại hương vị khác biệt đến vậy. Cá kho Bá Kiến được chế biến theo bí quyết truyền thống, được người dân làng Vũ Đại giữ lửa nghề suốt bao đời, cần mẫn và tỉ mỉ. Vậy nên sản phẩm đến tay người tiêu dùng luôn giữ đúng hương vị ngon vượt trội, đậm vị đặc trưng. Sản phẩm Cá kho Bá Kiến được chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm do Sở Y tế tỉnh Hà Nam cấp giấy chứng nhận.
Cá kho Bá Kiến được kho từ cá trắm đen nuôi ốc có thớ thịt dày, chắc, vị ngọt và thơm. Cá trắm được sơ chế làm sạch bằng vỏ chanh, sau đó pha chế cùng các nguyên liệu sạch như giềng, gừng, chanh, ớt nước mắm, thịt ba chỉ và các gia vị khác. Cá làm sạch được xếp vào niêu đất, dưới đáy niêu rải một lớp giềng để cá thơm và không cháy. Tiếp đó là những miếng cá to được xếp lần lượt cùng các gia vị pha chế theo công thức bí truyền. Cá được kho kỳ công, liên tục trong 16 tiếng, cá kho bằng củi nhãn, cháy lâu, than đượm.
Cá kho Bá Kiến thịt mềm nhưng vẫn giữ được độ ngọt tươi, hương thơm ngào ngạt, từng miếng ba chỉ kho mỡ trong, khi ăn cảm giác như tan dần trong miệng. Mùi thơm của cá, của thịt, của các gia vị truyền thống hòa quyện tinh tế tạo nên một đặc sản ngon, đậm vị.
3. Quýt Lý Nhân
Lý Nhân, Hà Nam, một huyện ven sông Hồng, nổi tiếng với đất đai màu mỡ, sản sinh ra nhiều đặc sản, từ cá tôm đến các loại trái cây như hồng, cam, nhãn, và đặc biệt là quýt Lý Nhân (hay còn gọi là quýt hương, quýt Văn Lý...). Quýt này khác biệt với các loại khác bởi quả dẹt, vỏ mỏng và giòn. Khi chín, quýt có vỏ màu vàng ươm, nhiều tia dầu li ti trên bề mặt, và khi bóc vỏ, hương thơm đặc trưng lan tỏa.
Quýt Lý Nhân là một loại trái cây dinh dưỡng cao, giàu vitamin C giúp lành vết thương, ngăn ngừa lão hóa da, vỏ quýt còn được sử dụng trong y học. Khi ăn, quýt có vị ngọt, thơm, là một món ngon không thể bỏ qua.
Được biết đến từ hàng trăm năm trước, quýt Lý Nhân từng được cung tiến lên vua và xuất khẩu ra thế giới. Ngày nay, với sự chăm sóc của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nam, giống quýt này đang được bảo tồn và phát triển trở lại.
4. Bún cá rô đồng Hà Nam
Đất Hà Nam thuộc vùng chiêm trũng, cá rô đồng tự nhiên nhiều. Vào mùa lúa từ tháng 6 đến tháng 9, cá rô có trứng béo nhất. Trên đường qua Phủ Lý, Hà Nam, bạn có thể thưởng thức món canh hoặc bún cá rô đồng ở quán bên đường. Món ăn này, với lớp thịt vàng ruộm, màu xanh của rau cải, và vị ngọt thơm của nước dùng, là một trong những đặc sản nổi tiếng của Hà Nam. Bún cá rô đồng Hà Nam cuốn hút người ăn ngay từ lần đầu vị thử. Cầu kỳ của món ăn được thể hiện khi sử dụng cá rô đồng chính hiệu, không phải cá rô phi hay lai được bán đại trà. Cá rô được lọc thịt, tẩm gia vị và chiên vàng ruộm trước khi đưa vào bát bánh đa. Ngoài bánh đa và cá rô, rau cải là một phần quan trọng không thể thiếu trong bát bánh đa, nhấn nhá bởi độ ngậy và béo từ thịt cá rô. Nước dùng ngọt và dịu được ninh từ xương cá rô, tạo nên hương vị đặc trưng.
Nếu có dịp đi qua Hà Nam, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món ngon này!
5. Hồng không hạt Nhân Hậu
Trên vùng đất phù sa của Hà Nam, tồn tại một loại hồng thơm ngon đặc trưng, được biết đến là hồng không hạt Nhân Hậu. Quả hồng này to, hình dáng cân đối, khi chín từ màu đỏ tươi chuyển sang màu đỏ thẫm, với vỏ mỏng mịn căng tròn, không có vết nhăn hay đen rám.
Khác với các loại hồng khác, hồng Nhân Hậu không chỉ đẹp bên ngoài mà còn đặc biệt ở bên trong, hoàn toàn không có hạt. Quả to tròn, cân đối, khi chín có vị ngọt thanh. Vỏ quả căng và mịn màng, không tì vết. Hạt đã thoái hóa, khi ăn cảm nhận sự tan chảy của phần ruột và những nhân giòn như thạch.
Khi thưởng thức, chỉ cần bóc nhẹ lớp vỏ mỏng như nylon, lớp thịt quả mềm tan ngọt, để lại những nhân giòn như thạch, tạo nên trải nghiệm thú vị và khác lạ.
6. Bánh đa Kiện Khê
Trái ngược với bánh đa ở nhiều vùng khác, Bánh đa Kiện Khê của người dân Kiện Khê không chỉ mang hương vị độc đáo của bánh mà còn kết hợp với những món như chuối tiêu, cùi dừa. Chuối chín ngọt mềm làm dịu đi sự khô giòn của bánh đa, tăng thêm hương vị ngọt của bánh. Quá trình làm bánh đòi hỏi sự công phu và tận tâm từ việc chuẩn bị nguyên liệu, xay bột, đến quá trình tráng bánh.
Bánh đa Kiện Khê được tạo nên chủ yếu là nhờ nguyên liệu và cách tráng bánh độc đáo. Gạo chọn loại tốt, được xay thành bột mịn, trắng ngần. Phụ gia như vừng, lạc được sử dụng cẩn thận và lựa chọn kỹ lưỡng. Quá trình tráng bánh đòi hỏi kỹ thuật, cần bàn tay khéo léo để tạo ra những chiếc bánh đa đồng đều, mỏng và phẳng.
Bánh đa Kiện Khê không chỉ ngon với lớp vừng giòn, mà còn hấp dẫn với hạt lạc thơm ngon. Khi nhai, bánh để lại vị ngọt thanh của bột gạo tự nhiên.
7. Rượu làng Vọc (Bình Lục)
Rượu làng Vọc có lịch sử lâu dài, trải qua hàng trăm năm. Được kể lại từ thế kỷ XIII, thuyền buôn trên dòng Ninh Giang thường mang theo rượu từ làng Vọc để giao dịch. Rượu này đã đi xa, từ xứ Thanh, xứ Nghệ, lên xứ Lạng, Lào Cai, và được cung tiến dâng vua.
Rượu làng Vọc là sự kết hợp của gạo đặc sản và men ta với 36 vị thuốc bắc. Hương thơm nức, vị đậm đà, ngọt lịm, chính như tình cảm của người dân nơi đây. Gạo nấu rượu là nếp cẩm hoặc nếp cái hoa vàng, vẫn giữ lớp vỏ lụa và cám sau thu hoạch 3 tháng. Men chọn từ 16-36 loại vị thuốc bắc, tạo nên hương vị đặc trưng. Màu men trắng khi mới mở, sau 1 ngày chuyển sang màu vàng hổ phách, vân lăn tăn, nhẹ và tơi xốp.
Quá trình chiết xuất giọt rượu nếp ngon đòi hỏi kỹ thuật nghiêm túc. Cơm bị chín ra, sau đó rắc men khi còn ấm, đặt vào hũ để ủ. Rượu chỉ ngon khi được nấu tại làng Vọc, với nguyên liệu và kỹ thuật đặc biệt. Một số người đã mang nghề nấu rượu truyền thống đến nơi khác nhưng không bao giờ giống vị của rượu làng Vọc được nấu tại đây.
8. Mắm cáy Bình Lục
Hà Nam nổi tiếng không chỉ với gạo đồng phù sa, mà còn tự hào với Mắm cáy Bình Lục, một đặc sản với hương vị hấp dẫn. Nơi đây, mắm cáy không chỉ là món ăn đơn giản mà còn là biểu tượng của đất trời phù sa. Với mùi hăng hăng đặc trưng, mắm cáy Bình Lục chinh phục thực khách bởi hương vị đậm đà, thơm ngon, khiến người ta nhớ mãi...
Để tạo nên Mắm cáy ngon, người làm mắm phải tận dụng những con cáy tươi ngon nhất. Sau khi bắt được, cáy được rửa sạch và giã nhuyễn, sau đó nêm muối tinh và gia vị theo tỉ lệ đúng. Hỗn hợp được ủ dưới đất và phơi nắng, giúp mắm cáy có mùi thơm và hương vị đặc trưng.
Mắm cáy Bình Lục khi hoàn thành mang màu sắc hấp dẫn, kết hợp hương vị mằn mặn của muối, vị béo, bùi của giềng, và vị ấm nóng của gừng... Mắm cáy không chỉ là sản phẩm ẩm thực, mà còn là điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Hà Nam.
9. Bún làng Tái Kênh
Hỏi về nghề bún làng Tái Kênh, một truyền thống lâu đời trong làng. Người dân nơi đây không chỉ là những người làm bún mà còn là những người truyền nghề, giữ gìn bí quyết làm bún qua nhiều đời. Bún Tái Kênh không chỉ là một sản phẩm ẩm thực, mà còn là biểu tượng văn hóa của đất đỏ Hà Nam...
Để làm nên những mẻ Bún Tái Kênh thơm ngon, việc chọn gạo là bước quan trọng nhất. Gạo Khang dân, gạo Ải là loại gạo lý tưởng để tạo ra sợi bún trắng, trong, dai và thơm ngon. Người làm bún cẩn thận từng công đoạn, từ việc ngâm gạo cho đến khi nước sôi, đảm bảo từng sợi bún đều mềm và đều nhau...
Bún Tái Kênh không chỉ là một món ngon truyền thống, mà còn là biểu tượng của sự kết nối giữa con người và đất đỏ Hà Nam. Với hương vị đặc trưng, sợi bún Tái Kênh là sự hòa quyện của nguyên liệu tốt nhất và bí quyết làm bún truyền thống...
10. Chuối ngự Đại Hoàng
Làng Đại Hoàng giữ lại câu chuyện đặc biệt về chuối Ngự. Vào thời nhà Trần, đây là loại chuối được đem đến làm quà cho vua. Mỗi quả chuối nhỏ xinh là biểu tượng của sự quý phái, hương vị ngọt ngào và hương thơm dịu dàng khiến vua Trần cũng phải khen ngợi. Điều này đã làm cho chuối ngự Đại Hoàng trở thành loại chuối nổi tiếng, được ưa chuộng trong dịp lễ, tết...
Chuối ngự không chỉ là một loại quả ngon mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây. Truyền thống trồng chuối từ thế hệ này sang thế hệ khác đã giúp làng Đại Hoàng trở thành một địa điểm nổi tiếng với loại chuối đặc biệt này...
Những năm gần đây, chuối ngự Đại Hoàng không chỉ là sản phẩm quen thuộc trong dịp Tết, mà còn là nguồn thu nhập quan trọng cho nhiều gia đình nông dân. Hương vị tuyệt vời và chất lượng đảm bảo của chuối ngự đã làm cho sản phẩm này trở thành lựa chọn hàng đầu của người tiêu dùng...