Top 10 Ngôi nhà cổ đẹp Việt Nam

Du khách đến Thanh Hoá, khi ghé thăm Thành Nhà Hồ và đến cửa Tây, sẽ được những người dân nơi đây hướng dẫn nồng hậu ghé thăm một ngôi nhà cổ độc đáo. Đó chính là ngôi nhà của ông Phạm Ngọc Tùng, tọa lạc cách cửa Tây Thành Nhà Hồ khoảng 200m. Ngôi nhà cổ của ông Tùng tại thôn Tây Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá, là một biểu tượng kiến trúc truyền thống tiêu biểu của Thanh Hoá và vùng Bắc Trung Bộ. Theo các tư liệu gia đình giữ lại, ngôi nhà này được xây dựng từ năm 1810 (thời vua Gia Long triều Nguyễn) và đã trải qua hơn 200 năm lịch sử. Chủ nhân ban đầu là một quan Bát phẩm thuộc triều đình, nên dân gian thường gọi là cụ Bát, tổ tiên 7 đời của ông Phạm Ngọc Tùng (sinh năm 1952). Khi xây dựng, cụ Bát đã mời thợ lành nghề từ Nam Hà (Hà Nam ngày nay) và thợ mộc từ Đạt Tài (huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hoá) để thực hiện ngôi nhà này.

Là một công trình kiến trúc dân gian truyền thống độc đáo, một biểu tượng kiến trúc cổ truyền Việt Nam, vào tháng 9 năm 2002, ngôi nhà này đã trải qua quá trình trùng tu theo dự án 'Bảo tồn kiến trúc nhà cổ truyền thống Việt Nam'. Dự án được thành lập vào năm 1997, do Cục Di sản văn hóa - Bộ Văn hóa - Thông tin Việt Nam và Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp cùng Trường Đại học nữ Chiêu Hòa (Nhật Bản) làm chủ thể nghiên cứu. Ngôi nhà của ông Tùng được chọn làm một trong 64 ngôi nhà cổ đươc khảo sát và giới thiệu trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá. Quá trình trùng tu kéo dài 7 tháng với sự hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính từ các tổ chức hợp tác Nhật Bản. Đây là lần trùng tu đầu tiên của ngôi nhà. Trước khi trùng tu, ngôi nhà đã trở nên xuống cấp nhiều, do các cấu kiện gỗ đã quá lâu (khoảng 200 năm), bị mối mọt, hỏng hóc, ảnh hưởng đến cả sự an toàn của kết cấu và vẻ đẹp kiến trúc. Các chi tiết gỗ được chạm trổ một cách tinh xảo, toát lên nét nghệ thuật dân gian.

Nằm giữa bức tranh tĩnh lặng, ngôi nhà này tọa lạc tại làng Lộc Yên, cách thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam hơn 30km. Bên cạnh những ngọn đồi xanh mướt, ngôi nhà hướng về cánh đồng lúa bạt ngàn, tạo nên một khung cảnh huyền bí. Với diện tích khuôn viên rộng hơn 4ha, phía trước nhà là bể cá và vườn cây cảnh, tô điểm thêm vẻ sinh động. Ngôi nhà chứa đựng câu chuyện lịch sử, đã hai lần thu hút sự chú ý của ông Ngô Đình Diệm nhưng không thành công trong việc mua lại. Với hơn 100m2, ngôi nhà được xây dựng từ hàng trăm mét khối gỗ mít rừng, do những nghệ nhân làng mộc làm nên trong suốt 12 năm.

Đường vào làng Lộc Yên trải dài, bên hai hàng cây xanh mát, tạo nên không gian yên bình và gần gũi với thiên nhiên. Ngôi nhà cổ 200 tuổi không chỉ là nơi lưu giữ những vật dụng cổ kính mà còn là điểm đến của những người tìm kiếm sự tĩnh lặng và bình yên. Mỗi đồ vật từ bàn, ghế, phản, tủ đến cánh cửa và cột nhà đều là những bức chân dung lịch sử, là những người lính trung thành bảo vệ cho đến tận bây giờ. Ngôi nhà mát mẻ dưới ánh nắng mặt trời hè và ấm áp trong cái se lạnh của mùa đông, đánh thức mọi giác quan và hồn người.

Xây dựng từ gỗ lim và vàng tâm, ngôi nhà của quan Tổng đốc Sơn Tây Đào Trọng Kỳ, người đóng góp lớn trong việc đào sông giúp dân thoát nạn lụt, là một trong những tuyệt tác duy nhất được bảo tồn tại Hải Phòng. Nằm giữa vùng đất học Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, ngôi nhà gồm 5 gian được làm từ gỗ lim và vàng tâm, lợp ngói mũi, vẫn giữ nguyên giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc. Xây dựng từ những năm 1890 trên nền nhà cũ, ngôi nhà này sử dụng gỗ lim từ Quảng Ninh, được đưa đến bằng đường sông. 3 bậc tam cấp trải dài dọc mặt tiền nhà, được ghép từ đá xanh tự nhiên. Tường được xây từ gạch đất nung mỏng, mỗi viên gạch có kích thước lớn, tạo nên vẻ chất lừ vô cùng.

Công trình không sử dụng xi măng, thép, chọn ngói mũi cho mái nhà, tạo nên một kiểu dáng độc đáo và gần gũi với vùng quê. Bên trong là 4 hàng cột lim ngang, mỗi hàng 6 cột và 3 hàng cột lim dọc, chống quanh nhà là hơn 30 cây cột gỗ lim to lớn. Tất cả được liên kết bằng mộng, tạo nên một kết cấu vững chãi. Các chi tiết chạm khắc hoa văn cỏ cây, sóng nước tinh tế, làm nổi bật vẻ mềm mại của công trình. Hơn 100 năm trôi qua, những cánh cửa đại bằng gỗ vàng tâm đã tỏa sáng vàng rực, là minh chứng cho sự trường tồn và lịch sử hào hùng. Ngôi nhà, sau giai đoạn trưng dụng sau giải phóng, vẫn giữ nguyên vẻ đẹp kiến trúc và là ngôi nhà đặc biệt, chứa đựng hàng nghìn câu chuyện lịch sử của thời đại và nhân dân.'

Nhà của công tử Bạc Liêu hiện nằm tại số 13 Điện Biên Phủ, phường 3, TP Bạc Liêu, bên bờ sông Bạc Liêu. Dinh thự được xây dựng từ năm 1917 đến 1919, sở hữu kiến trúc phương Tây sang trọng nhất lục tỉnh miền Tây thời kỳ đó. Được biết đến với cái tên 'nhà lớn,' dinh thự này do ông Trần Trinh Trạch, hay còn gọi là Công tử Bạc Liêu, xây dựng khi mới 19 tuổi. Ông Trạch, là chủ sở hữu của 74 sở điền với 110,000 ha đất lúa và gần 100,000 ha ruộng muối. Dinh thự được xây dựng theo kiến trúc Pháp, với nhiều vật liệu nhập khẩu từ Paris, tạo nên không gian lịch lãm và sang trọng. Với thiết kế tỉ mỉ, đèn màu vàng lung linh, cây cột trang trí hoa văn đẹp mắt, dinh thự không chỉ là nơi lưu giữ lịch sử mà còn là biểu tượng của sự hào hoa và quý phái.'

Ngôi biệt thự Phùng Hưng nằm tại địa chỉ số 4 đường Nguyễn Thị Minh Khai, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. Ngôi nhà này được xây dựng cách đây hơn 220 năm, vào khoảng cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX, thời kỳ phồn thịnh của khu phố cổ Hội An. Nhà cổ này được khởi công và sở hữu ban đầu bởi một doanh nhân giàu có, người được truyền đồng đạo là người giỏi kinh doanh và có mối quan hệ rộng lớn. Phùng Hưng không chỉ được xây dựng để kinh doanh các mặt hàng như quế, tiêu, muối, đồ sứ, thủy tinh mà còn mang ý nghĩa của sự thịnh vượng và lâu dài. Ngày nay, ngôi nhà thuộc sở hữu của thế hệ thứ 8, là nơi du khách có thể tham quan, tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật truyền thống. Gia đình còn duy trì và phát triển nghề may và thêu truyền thống, tạo nên những sản phẩm độc đáo làm quà lưu niệm cho du khách.

Ngôi nhà Phùng Hưng được xây dựng theo kiểu mô hình nhà buôn bán phổ biến thời kỳ đó, với mặt tiền rộng, tượng trưng cho việc mở cửa rộng để đón tài lộc. Với vật liệu chủ yếu là gỗ quý hiếm, sau hơn 2 thế kỷ, nhà cổ vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính và quyến rũ như ngày xưa.

Nằm sâu trong ngõ của làng Đông Ngạc, ngôi nhà được xây dưới thời vua Lê Cảnh Hưng vào năm 1760. Cổng cổ kính mờ đi theo thời gian, trước nhà là vườn cây xanh mát. Có lời truyền kỳ rằng, cụ Đỗ Thế Giai, ông làm quan thời Lê - Trịnh, được phong làm Đại Vương và sau khi qua đời, được thần thụ tướng phúc, gọi là Thượng đẳng phúc thần. Ngôi nhà có kiến trúc truyền thống với 5 gian, hai dĩ, lợp ngói âm dương. Đây là ngôi nhà hiếm hoi được phép xây dựng giống như đình làng. Gia đình Đỗ đã giữ nguyên tất cả các vật dụng, hương án, đồ thờ qua 3 thế kỷ, tạo nên giá trị lịch sử và văn hóa. Trước nhà có hai hạc đứng trên rùa và hai tấm bia ở gian dĩ. Hạc và rùa làm từ gỗ quý, bia đá niên đại 1771 ghi chép công đức và quy định cúng bái. Trong số hơn 100 ngôi nhà cổ ở làng Đông Ngạc, nhà thờ của gia đình Đỗ được coi là cổ nhất và có giá trị nhất.

Nhà cổ Bình Thủy tọa lạc tại số 142/144 Bùi Hữu Nghĩa, Bình Thủy, Cần Thơ là một điểm đến không thể bỏ qua khi bạn thăm Cần Thơ. Ngôi nhà này được xây dựng từ năm 1870, thuộc sở hữu của gia đình Dương. Đây là một trong những ngôi nhà cổ cuối cùng còn nguyên vẹn, giữ lại giá trị lớn về nền văn hóa và phong tục của người dân miền Tây trong thời kỳ giao thoa giữa hai thế kỷ. Ông Dương Chấn Kỷ, chủ nhân của ngôi nhà, là một doanh nhân giàu có kiêm nghệ sĩ mỹ thuật, đã kết hợp kiến trúc phương Tây vào ngôi nhà của mình. Ngôi nhà không chỉ phản ánh nét cổ điển mà còn chứa đựng sự hài hòa giữa văn hóa Đông - Tây.

Ngôi nhà được xây dựng trên diện tích khoảng 6.000m2 với hướng Đông Tây, nổi bật với nền cao hơn sân vườn 1m. Khu vườn xung quanh được bài trí cẩn thận với cây cỏ xanh mát và hoa nở rộ, tạo nên không gian sống hài hòa. Ngôi nhà có những khu vực như Nhà trước (5 gian) được thiết kế theo phong cách Châu Âu, Nhà giữa (5 gian) sử dụng để thờ tự và sinh hoạt, và Nhà sau là nơi sinh hoạt chung. Nhà cổ Bình Thủy độc đáo với mặt tiền không có cầu thang trực tiếp mà thiết kế hai bên, giữa là hai cây hoa kiểng án ngữ, thể hiện tư tưởng phong thủy của người phương Đông. Đặc biệt, trước mặt tiền có hai cây đèn đúc bằng đồng, sản xuất tại Pháp, làm nổi bật lối cầu thang hai bên.

Nếu nhìn về quá khứ, dễ dàng bắt gặp những dấu vết của kiến trúc Bắc Bộ khi bước chân vào làng Cự Đà. Thời gian và đô thị hóa có vẻ làm mất đi những ngôi nhà cổ ở Cự Đà, nhưng những dấu tích còn lại vẫn giữ nguyên nét trầm tư, cổ kính và truyền thống của làng. Ngôi nhà cổ của ông bà Nguyễn Văn Bảo và Trịnh Thị Hồng, nằm sâu trong con ngõ nhỏ, nổi bật với chiều cao so với những ngôi nhà xung quanh. Cửa gỗ, mái vòm và số nhà cũ là những dấu tích của một làng truyền thống, được cho là có số nhà sớm nhất ở Việt Nam. Ngôi nhà của bà Hồng mang đậm dấu ấn Pháp cổ trong một làng quê Bắc Bộ.

Làng Cự Đà không chỉ nổi tiếng với kiểu nhà ba gian, năm gian, mà còn có những ngôi nhà hai tầng theo phong cách Pháp, xây dựng cách đây cả trăm năm. Làng giữ nguyên vẻ cổ kính của những ngôi nhà truyền thống. Hiện nay, những ngôi nhà ba gian, năm gian lợp mái ngói vẫn được bảo tồn. Làng còn có các chùa, miếu linh thiêng được xếp hạng di tích quốc gia. Tóm lại, Cự Đà là điểm đến tuyệt vời cho những ai muốn tìm hiểu kiến trúc đặc trưng của Bắc Bộ. Gần đây, làng trở thành địa điểm quen thuộc cho những người yêu thích kiến trúc, lịch sử Việt Nam, hay đơn giản là muốn tận hưởng không khí bình yên, thư thái, cảm nhận như thời gian đã chầm chậm lại.

Di tích Nhà cổ Tấn Ký tọa lạc trên đường Nguyễn Thái Học, phố cổ Hội An, được xây dựng hơn 200 năm trước. Nơi này là ngôi nhà của gia đình Tấn Ký thuộc dòng họ Lê, đã sinh sống qua 7 đời. Nhìn từ bên ngoài, du khách sẽ thấy ngôi nhà phủ màu rêu theo năm tháng. Mặt trước nhà mở ra phố Nguyễn Thái Học để kinh doanh, mặt sau nhìn ra sông thuận tiện cho việc nhập hàng. Nhà cổ Tấn Ký kết hợp giữa kiến trúc Nhật Bản, Trung Hoa và Việt Nam, theo phong cách “chồng rường giã thủ”. 2 thanh ngang chồng lên nhau tượng trưng cho thiên – nhân, cùng 5 thanh dọc như 5 ngón tay tượng trưng cho ngũ hành, mang lại sự hài hoà giữa con người và thiên nhiên. Nguyên liệu chính bao gồm gỗ quý, đá Thanh Hoá và gạch Bát Tràng, tạo cảm giác thoáng đãng dù ở giữa mùa hè, mùa đông lại ấm áp, yên bình.

Sự khéo léo của người nghệ nhân làng mộc Kim Bồng Hội An làm cho những nét chạm khắc trở nên tinh tế, độc đáo với văn hoá phương Đông rõ ràng. Di tích Nhà cổ Tấn Ký không có cửa sổ nên ánh sáng chính là giếng trời, tạo không gian thoải mái, không ngột ngạt. Ngôi nhà lưu giữ nhiều hoành phi, liễn đối và những bức tranh đẹp như: “Tích đức lưu tôn”, “Tâm thường thái” và bộ liễn đối “Bách Điệu” – độc nhất vô nhị với con chim đang bay. Ngoài ra, “Chén Khổng Tử” là một báu vật liên quan đến câu chuyện về Khổng Tử khiến mọi du khách đều muốn khám phá.

Đất Miền Tây Nam Bộ được biết đến với những vườn trái cây lớn nhất cả nước, cùng với con người hiền lành, chất phác và đáng yêu. Không chỉ thế, vùng đất đầy sông nước này còn in đậm dấu vết của thời gian thông qua những ngôi nhà cổ có niên đại hàng trăm năm, đựng đựng câu chuyện và dấu tích của lịch sử. Ngôi nhà của người dân đồng bằng sông Cửu Long là sự hòa quyện của trí tuệ và lao động của nhiều thế hệ. Từ những ngôi nhà đơn lẻ chỉ dành cho việc cư trú, theo thời gian, những ngôi nhà cổ trở thành điểm du lịch Miền Tây hấp dẫn, là di sản văn hóa, thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng của miền Tây.

Di tích Nhà cổ Nam Bộ nằm tại địa chỉ 335, xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ, thuộc làng du lịch Mỹ Khánh. Đây là điểm tham quan để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng khách du lịch. Với hơn 100 năm tuổi, nhà cổ Nam Bộ vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính trong kiến trúc, nếp sống, và văn hóa đặc trưng của miền Nam xưa. Bước vào nhà, du khách sẽ ngạc nhiên trước phong cách cao sang và những chi tiết chạm trổ trên gỗ, cùng với việc trưng bày những vật dụng độc đáo. Không gian yên tĩnh và mát mẻ sẽ mang lại cảm giác thanh thản và bình yên cho mọi du khách...