Top 10 Phong Tục Trong Ngày Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam

Theo quan niệm dân gian, ngày 5 tháng 5 âm lịch là thời điểm sâu bọ trong cơ thể con người hoạt động mạnh mẽ. Việc ăn trái cây có vị chua như mận, xoài, cam, bưởi được coi là biện pháp truyền thống để trừ sâu bọ và bảo vệ sức khỏe. Những loại trái cây này thường xuất hiện trên bàn ăn cúng trong ngày này, thể hiện lòng biết ơn đối với cuộc sống, mong muốn sức khỏe và thành công.

Trong nhiều làng quê, đặc biệt là ở những vùng nông thôn, bà con thường kết đội nhau đi hái lá thuốc vào lúc 12 giờ trưa. Hành trình này được coi là vào thời điểm có năng lượng tích cực nhất vì mặt trời tỏa sáng rực rỡ nhất trong năm.

Cùng nhau trong đoàn, mọi người hái các loại cây cỏ có công dụng chữa bệnh, đặc biệt là những bệnh liên quan đến da và đường ruột. Sau khi thu hái, họ sẽ sử dụng lá để đun nước tắm hoặc xông hơi, nhằm mục đích phòng và trị bệnh.

Theo truyền thống, để diệt sâu bọ và duy trì sức khỏe, người ta thường tổ chức bữa cơm rượu nếp cẩm vào ngày 5 tháng 5. Bữa cơm này được chế biến từ gạo nếp cẩm và kết hợp với rượu, tạo ra một hương vị độc đáo. Ăn cơm rượu nếp cẩm không chỉ mang lại sự ngon miệng mà còn được coi là phương pháp truyền thống chữa bệnh, giảm cảm giác khát và cung cấp năng lượng cho cơ thể.

Vào ngày Tết Đoan Ngọ, mọi người trong gia đình cùng nhau thưởng thức bữa cơm rượu nếp cẩm, thể hiện lòng biết ơn đối với thiên nhiên và mong muốn duy trì sức khỏe tốt nhất.

Vào ngày Tết Đoan Ngọ, mọi người không chỉ thăm hỏi người thân mà còn dành sự tri ân đối với những người đã đóng góp cho cuộc sống của mình như thầy giáo, thầy thuốc, và những người có công đồng hương. Đây cũng là dịp để thăm viếng thầy dậy đạo, thầy đồng, và thăm những người có công dậy nghề. Ngoài ra, Tết Đoan Ngọ xưa còn có tục lệ đặc biệt, khi những chàng trai đã hỏi vợ nhưng chưa cưới phải đi sêu nhà bố mẹ vợ tương lai, mang theo những vật phẩm như chim ngồi, ngỗng, gạo nếp, đậu xanh, đậu đen, đường đen và hoa quả...

Bánh ú tro không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ. Để có chiếc bánh ngon, người làm bánh cần chọn gạo nếp thơm dẻo, ngâm trong nước tro tàu, lá gói bánh sử dụng lá dong thay vì lá chuối…

Bánh được gói thành từng chùm, mỗi chùm có 7-10 chiếc và đặt vào nồi luộc. Vào ngày này, gia đình thường làm nhiều bánh ú tro để chia sẻ khi con cháu, họ hàng về thăm. Mọi người cùng quây quần, thưởng thức bánh ú, uống lá mát và tận hưởng khoảnh khắc đậm đà tình thân.

Trong nền văn hóa Việt Nam, Tết Đoan Ngọ được biến đổi thành ngày diệt sâu bọ và thờ cúng tổ tiên. Đây còn được gọi là 'Tết giết sâu bọ' vì chuyển mùa, chuyển tiết là thời điểm dễ xuất hiện dịch bệnh. Mọi người thường thực hiện nhiều phương pháp trừ trùng, trong đó có việc tắm nước lá từ thiên nhiên.

Ngày mùng 5 tháng 5, sau khi ăn cơm rượu để diệt sâu bọ, mọi người sẽ tận hưởng việc tắm bằng nước đun lá mùi như lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre… Phương pháp tắm này được coi là có lợi vì các loại lá mùi chứa thành phần thảo dược tự nhiên.

Người xưa tin rằng, tắm nước lá thuốc giúp cơ thể thơm tho, khoan khoái, đồng thời trị cảm mạo và ngăn chặn mầm bệnh. Nhiều người còn sử dụng nước lá thơm để gội đầu và xông hương.

Vào ngày mùng 5 tháng 5 (âm lịch), cả nước hân hoan chào đón Tết Đoan Ngọ, một trong những dịp lễ quan trọng của người Việt. “Đoan” có nghĩa là bắt đầu, “Ngọ” chỉ giờ ngọ - khoảng thời gian nóng nhất trong ngày. Nói một cách đơn giản, “Đoan Ngọ” là ngày bắt đầu chuỗi ngày nóng nhất trong năm. Đồng thời, đây cũng là thời điểm mà người nông dân kết thúc vụ mùa và thắp hương để tạ ơn trời đất, tổ tiên đã ban phước cho một mùa màng thịnh vượng.

Nhiều gia đình chuẩn bị cúng thật chu đáo, chọn lựa kỹ càng những loại hoa đẹp, quả ngon để bày lên bàn thờ, mong mang lại may mắn, bình an cho gia đình.

Trong ngày Tết Đoan Ngọ xưa, có một lễ khảo cây rất độc đáo và ấn tượng. Tại mỗi vùng miền, cách thức khảo cây có thể khác nhau, nhưng đều diễn ra chính vào 12 giờ trưa. Các cây được khảo thường là những cây ăn quả trong vườn, nhưng lại ít quả, hoặc không ra quả, hoặc bị sâu bệnh.

Quy trình khảo cây đòi hỏi sự hợp tác của hai người. Một người trèo lên cây để 'đóng vai' là cây và người còn lại cầm dao đứng dưới gốc cây. Người đứng dưới gốc đưa ra những lời đe dọa về việc chặt cây vì cây chậm ra quả. Người trên cây sẽ giả giọng cây, van xin được tha, và hứa hẹn sẽ mang lại nhiều quả.

Từ xa xưa, ở các vùng quê đã hình thành phong tục độc đáo hái lá mùng 5. Người xưa tin rằng việc hái lá cây vào giờ ngọ (11 - 13 giờ) ngày 5/5 âm lịch là lúc dương khí mạnh nhất, có tinh túy của đất trời, nên có tác dụng chữa trị nhiều bệnh tật.

Lá mùng 5 có nhiều loại khác nhau tùy theo vùng miền, nhưng phổ biến có lá ngải cứu, đinh lăng, ích mẫu, tía tô, bồ công anh, sen, vòng, vối... được cắt và phơi để dùng dần. Mặc dù tục hái lá mùng 5 ít được thực hiện, nhưng người dân vẫn giữ lệ mua lá cây để sử dụng cho việc uống hoặc nấu nước tắm. Do đó, vào ngày mùng 5/5, các chợ quê và chợ phố lại trở nên sôi động với hoạt động mua bán lá mùng năm.

Tết Đoan Ngọ, còn được biết đến với tên gọi Tết Đoan Dương, diễn ra vào giờ Ngọ, ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch hàng năm. Tết Đoan Ngọ thực sự là một lễ hội truyền thống ở vùng Á Đông liên quan đến niềm tin về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm. Trong dịp này, mọi người thực hiện nhiều nghi thức như giết sâu bọ, phóng sinh, tắm nước lá,... nhằm mang lại may mắn cho cả năm.

Tết Đoan Ngọ được xem là ngày lễ quan trọng, thích hợp để thực hiện nghi thức phóng sinh. Việc phóng sinh được coi là hành động thiện hảo, mang đến phước lợi và may mắn cho người thực hiện.