Top 10 Sự thật thú vị về bức tranh Mona Lisa

Bức chân dung Mona Lisa treo trong bảo tàng Louvre, được bảo vệ bởi lớp kính chống đạn và thu hút hàng nghìn có khi lên đến hàng chục nghìn du khách tới xem mỗi ngày. Câu hỏi "Vì sao Mona Lisa trở thành bức họa nổi tiếng hàng đầu thế giới?" được rất nhiều người quan tâm.

Giả thuyết trước đó đưa ra rằng, bức tranh Mona Lisa nổi tiếng vì là sản phẩm của một họa sĩ nổi tiếng, nụ cười bí ẩn của nàng Mona Lisa hay những điều huyền bí xảy ra quanh bức tranh... Tuy nhiên, những câu trả lời này không làm hài lòng đám đông.

Cuối cùng, theo Britannica thì đáp án: "chẳng có lý do nào" lại được nhiều người chấp nhận nhất. Theo đó, sự nổi tiếng của bức tranh không phụ thuộc vào một lý do cụ thể, mà nó là sự kết hợp của nhiều lý do, bối cảnh khác nhau. Còn theo CNN, bức tranh Mona Lisa trở nên nổi tiếng khắp thế giới là nhờ một vụ trộm táo bạo, diễn ra từ hơn 100 năm trước.

Năm 1911, một nhân viên mẫn cán của bảo tàng Louvre, Pháp là Vincenzo Peruggia đã trộm bức tranh này. Vụ trộm diễn ra rất đơn giản. Khi đó, Vincenzo được thuê để lắp kính bảo vệ cho các bức tranh quý ở bảo tàng, trong số đó có bức Mona Lisa. Người đàn ông này đã trốn trong một chiếc tủ ở bảo tàng suốt đêm và đem bức tranh cất vào trong áo khoác rồi đi ra khỏi tòa nhà. Tuy nhiên, tòa nhà đã bị khóa. Đúng lúc đó, một thợ ống nước đi qua và có chìa khóa mở cửa cho tên trộm. 24h sau, người ta mới phát hiện ra sự biến mất của bức tranh. Vào thời điểm đó, Louvre có hơn 400 phòng triển lãm, với 200 bảo vệ. Thậm chí vào ban đêm, số bảo vệ còn ít hơn và không có hệ thống báo động.

Khi đánh cắp bức tranh, chính Vincenzo cũng không bao giờ nghĩ rằng vô tình hành động này giúp Mona Lisa nổi tiếng. Báo chí Pháp lúc đó đã có một ngày khó quên, tin tức về vụ trộm xuất hiện trên mọi trang báo khắp thế giới.

Tới tháng 12/1913, cảnh sát mới bắt được Vincezo và Mona Lisa được tìm thấy. Tên trộm 32 tuổi bị kết án tù 7 tháng. Vincezo đã nói lý do của hành động này là muốn trả bức tranh Mona Lisa trở về quê hương Italy.

Giá trị độc bản

Có lẽ chỉ có Hội họa (và phần nào đó của Điêu khắc) là ngành nghệ thuật duy nhất có tiêu chí "Độc bản" (hoặc Nguyên bản). Mọi tranh chép và in, dù đẹp đến đâu chăng nữa, cũng đều bị coi là bản sao chép và chỉ dùng để tham khảo vì dấu ấn sáng tạo và thực chất đã không còn.

Mặt khác, vẫn theo quy luật tiền - hàng - tiền của tư bản thì ai là chủ sở hữu của bức tranh gốc sẽ giá trị hơn nhiều so với chủ sở hữu của văn bản gốc hay bản nhạc gốc, kịch bản gốc vì tranh gốc chắc chắn là tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh, còn văn - nhạc - kịch - phim buộc phải in - diễn - chiếu mới trở thành tác phẩm hoàn chỉnh, mới có công chúng. Như vậy thì bức tranh La Joconde trong Bảo tàng Louvre là báu vật độc nhất vô nhị, ai thích thì phải đến tận nơi để xem tận mắt. Đây chính là bức tranh đẹp nhất, là báu vật duy nhất ở tầm cỡ thế giới.

Tranh và nhân vật rất có thần, như muốn nói gì đó với người xem

Tiêu chuẩn số một của tranh chân dung là phải giống, bất kể tác giả của nó theo trường phái nào: Hiện thực, Ấn tượng hay Lập thể… Không chỉ miêu tả chân thực vẻ đẹp của nàng Mona Lisa, bức họa còn được đánh giá là “có thần” - từ ngữ chuyên môn dùng để chỉ nhân vật được mô tả có nội tâm, cá tính và thần thái. Đây là điều rất khó làm được trong hội họa khiến nhân vật có nội tâm, có thần thái và cá tính.

Cụ thể, trong bức La Joconde thì nhân vật ở thế đối diện với khán giả và dù câm lặng vĩnh viễn thì nàng Mona Lisa vẫn luôn có cái nhìn tươi tắn đầy gợi cảm như muốn đối thoại kiểu tâm tình với người xem. Những ai yêu thích thể loại tranh chân dung đều biết có vô vàn cách biểu hiện mặt mũi trong tranh nhưng cái cách mà nàng Lisa dịu dàng, đằm thắm, đầy nữ tính với cái nhìn tinh tế như thấu tận tâm can của mỗi người xem thì cực hiếm trong thể loại này. Đó chính là cái thần ít khi có được. Ngay cả với họa sĩ lớn cũng chỉ khi nào họ thăng hoa mới có thể xuất thần mà vẽ có thần.

Leonardo da Vinci đã chọn kiểu rất khó: Vẽ phong cảnh làm nền phía sau

Đa số các họa sĩ khi vẽ chân dung sẽ chọn nền là bức tường hay phông vải cho đơn giản để tập trung giải quyết mặt (là trọng tâm và khó hơn nhiều). Tuy là tranh chân dung sơn dầu nhưng thay vì được vẽ trên nền đơn giản như thông thường thì nền của bức họa nàng Mona Lisa lại là bối cảnh rộng với đường đi, cây cỏ, núi, mây,... Cảnh vật thiên nhiên mặc dù xuất hiện nhiều nhưng vẫn mờ ảo phía sau và không làm ảnh hưởng đến điểm nổi bật của nhân vật chính. Số người thành công kiểu này chỉ đếm trên đầu ngón tay và lại đều xếp sau bậc kỳ tài Leonardo.

Gương mặt nàng Mona Lisa đạt tỷ lệ vàng theo cấu trúc vòng xoắn ốc

Từ bức tranh, ta có thể thấy khuôn mặt nàng Mona Lisa nằm gọn trong một hình chữ nhật vàng và cấu trúc phần còn lại của bức tranh cũng cấu trúc theo một vòng xoắn ốc vàng.

Tranh tạo ra được tới 3 ảo giác

• Nụ cười bí ẩn
• Đôi mắt luôn dõi theo từng khán giả, bất kể họ ở vị trí nào trước mặt
• Có hai đường chân trời hơi vênh nhau ở hai bên

Bức tranh Mona Lisa ngày càng hấp dẫn và trở thành bảo vật với giá trị không tưởng. Năm 1962, bức tranh được bảo hiểm với giá 100 triệu USD, và đến nay, nó đã trở thành bức họa đắt nhất thế giới với giá 700 triệu USD, trưng bày tại bảo tàng Louvre ở Paris.

Bản sao của Mona Lisa được rao bán và đánh giá giống với bản gốc đến mức khó phân biệt. Bản sao này, được vẽ lại vào năm 1600, dự kiến sẽ đạt giá từ 173.000 USD đến 230.000 USD trong đấu giá tại Artcurial.

Trong một sự kiện vào tháng 6/2021, một bản sao khác của Mona Lisa từ thế kỷ 17 đã được bán với giá kỷ lục 2.9 triệu euro (khoảng 80 tỷ đồng) cho một nhà sưu tập từ Châu Âu. Đây là mức giá kỷ lục cho một bản sao trong đấu giá tại Christie's ở Paris.

Năm 2017, Christie's cũng bán tác phẩm 'Salvator Mundi' của Leonardo với con số khổng lồ lên tới 450 triệu USD tại Mỹ.

Đối với những đôi mắt không chuyên sâu về nghệ thuật, 'Mona Lisa' có thể hiện là một kiệt tác hoàn chỉnh, thậm chí vượt cả khái niệm về sự hoàn chỉnh - đó là một kiệt tác. Tuy nhiên, nhiều nhà sử học cho rằng, Leonardo da Vinci có kế hoạch vẽ thêm, nhưng không có cơ hội để hoàn thành. Ông không vẽ tranh trong 5 năm cuối đời, và 'Mona Lisa' có thể là một trong những tác phẩm bị bỏ dở cuối cùng của ông.

Có nhiều lý do được đưa ra để giải thích sự dang dở này. Năm 2005, nhà sử học Alessandro Vezzosi phát hiện một bức tranh vẽ bởi Leonardo, trong đó cánh tay của ông được bó trong một loại băng tay. Vezzosi tin rằng nửa bên phải cơ thể của Leonardo bị liệt. Mặc dù ông thuận tay trái, nhưng lại vẽ bằng tay phải.

Leonardo da Vinci thường ẩn các biểu tượng, chữ cái và số trong tác phẩm để gửi những thông điệp riêng. Bức tranh nàng Mona Lisa cũng chứa đựng những bí mật, mới được khám phá gần đây khi phóng to đôi mắt lên 30 lần.

Trong hình ảnh phóng to với độ nét cao, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng đôi mắt của nàng có chứa các ký tự bí mật, bao gồm chữ cái và số. Trên mắt phải, có hai chữ cái “LV”, có thể là viết tắt của Leonardo da Vinci. Còn trên mắt trái, các ký tự không thể phân biệt rõ ràng, có ý kiến trái chiều về việc chúng là chữ CE, chữ B, hoặc chữ S.

Bức tranh đã tồn tại hơn 500 năm, và bí mật mà Leonardo để lại vẫn là một điều không thể giải mã hết. Thậm chí danh tính thực sự của nàng cũng là một bí ẩn chưa có lời giải đáp chắc chắn…

Có nhiều giả thuyết về việc Leonardo vẽ bức Mona Lisa vào năm 1503 cho chồng của Lisa, ông Francesco del Giocondo, nhưng ông ta và vợ ông chưa bao giờ nhận được bức tranh.

Leonardo dành 4 năm để vẽ Mona Lisa, và sau đó ông tiếp tục hoàn thiện trong nhiều năm. Bức tranh sau đó được mua lại bởi vua Pháp Francois I với giá 4.000 écus vàng. Trừ khi bị đánh cắp khỏi bảo tàng Louvre 400 năm sau, ‘Mona Lisa’ đã ở lại Pháp.

Giả thuyết khác cho rằng Mona Lisa không thuộc về bất kỳ người mẫu nào, mà là kết hợp của nhiều phụ nữ tạo thành một người phụ nữ lý tưởng của Leonardo.

Còn một số người nghĩ Mona Lisa chỉ là sự tưởng tượng của Leonardo. Những giả thuyết này vẫn là bí ẩn chưa có lời giải.

Trước khi có Mona Lisa, đã có Isleworth Mona Lisa. Bức tranh này giữ lại hầu hết chi tiết của Mona Lisa nhưng với khuôn mặt trẻ trung hơn đáng kể và bối cảnh khác biệt.

Bức tranh 'Isleworth' được phát hiện tại một trang viên ở Somerset, Anh, trước Thế chiến thứ nhất. Nhiều chuyên gia tin rằng đây là phiên bản sơ bộ do Leonardo vẽ, 10 năm trước khi Mona Lisa ra đời. Tuy nhiên, còn nhiều tranh cãi và không chắc chắn về nguồn gốc và tác giả của nó.

Người phụ nữ 'chưa được xác định' trong lịch sử, có tên là Lisa del Giocondo, được biết đã sinh 6 người con, và có thể Leonardo da Vinci đã vẽ bức tranh của cô sau khi một trong những đứa trẻ được sinh. Khi các nhà nghiên cứu tạo ra hình ảnh 3D của Mona Lisa, họ đã phát hiện bằng chứng cho thấy chiếc khăn quàng qua vai của cô là trong suốt. Loại mạng che mặt mỏng này được gọi là 'guarnello' - một kiểu mạng che mặt thường được phụ nữ mang thai mặc trong thời kỳ Phục hưng Italy.

Các nhà sử học tin rằng bức tranh có thể đã được chồng của Lisa, ông Francesco, đặt làm để kỷ niệm sự ra đời của đứa con trai thứ hai - cậu bé Andrea, sinh năm 1502, khiến nó trùng khớp với thời điểm Leonardo bắt đầu vẽ bức tranh vào năm 1503. Bản quét 3D cũng tiết lộ kiểu tóc thật của nàng Mona Lisa, với phần lớn tóc được búi cao và đầu che phủ bằng mạng che mặt.

Thật khó để nhận ra điều này trong tình trạng hiện tại vì bức họa Mona Lisa đã tối dần theo thời gian.

9. Có người cho rằng Mona Lisa là bức chân dung do chính Leonardo da Vinci tự họa

Có khả năng Lisa del Giocondo không bao giờ nhận được bức tranh chính vì cô không phải là người mẫu. Một giả thuyết đặt ra là Mona Lisa thực sự là bức chân dung tự họa của đại danh họa Leonardo da Vinci.

Vào năm 2010, các nhà nghiên cứu bắt đầu kiểm tra giả thuyết này bằng cách cố gắng khám phá hài cốt của Leonardo. Họ đã lên kế hoạch xác định niên đại carbon và thực hiện xét nghiệm ADN trên phần còn lại để chắc chắn rằng ngôi mộ thuộc về Leonardo. Các chuyên gia không chắc liệu ngôi mộ tại Nhà nguyện Thánh Hubert tại Thung lũng Loire của Pháp có phải là của ông hay không, vì nơi an nghỉ ban đầu của ông tại Chateau Amboise đã bị phá hủy trong cuộc Cách mạng Pháp.

Mặc dù ý tưởng về chân dung tự họa vẫn chỉ là giả thuyết, nhưng đối với một tính cách như Leonardo, người được biết đến là một người tinh quái và táo bạo, yêu thích những câu đố, biểu tượng và những thứ được che giấu, thì còn điều gì bí ẩn hơn ngoài khuôn mặt của chính mình?

Bức tranh Mona Lisa, với kích thước 77 cm x 53 cm, là một tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng trên toàn cầu. Tác phẩm này từng phải đối mặt với nhiều vụ tấn công khác nhau.

Năm 1956, một người đã tấn công bằng axit sulfuric, làm hỏng phần dưới của tác phẩm. Vài tháng sau đó, một khán giả người Bolivia ném đá vào Mona Lisa... Để đối phó, bảo tàng đã tăng cường biện pháp an ninh, biến Mona Lisa thành bức tranh được giữ gìn nghiêm ngặt nhất trên thế giới.

Theo trang tin Marca, vào ngày 29/5/2022, một người đàn ông đội tóc giả và ngồi xe lăn đã cố gắng tiếp cận tác phẩm tại Viện bảo tàng Louvre. Khi đến gần bức tranh, người này bỏ tóc giả, tạt kem sữa về phía tác phẩm và nói: 'Có những kẻ đang đe dọa Trái đất, hãy nghĩ cho Trái đất'. May mắn thay, bức tranh Mona Lisa không bị ảnh hưởng gì vì đã được che chắn bởi kính chống đạn, trong khi người đàn ông sau đó bị bảo vệ đưa ra khỏi bảo tàng.