Top 10 tác hại của béo phì mà cần biết để tránh

Tác động lên vẻ ngoại hình là một trong những hậu quả đầu tiên của béo phì mà mọi người nên nhận thức. Khi gặp phải béo phì, ngoại hình thường bộc lộ sự dư thừa mỡ, tạo nên hình ảnh cơ thể không gọn gàng, mất đi sự khỏe mạnh và sự linh hoạt. Trọng lượng tăng mạnh mà không kiểm soát khiến vóc dáng trở nên to lớn mà không còn sự thon gọn. Béo phì cũng là nguyên nhân khiến da bị rạn nứt, chảy xệ, gây ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin. Người béo phì thường gặp khó khăn trong việc thể hiện bản thân và thường tỏ ra tự ti, tránh xa xã hội.

Ngoại hình quá khổ của những người béo phì dễ thu hút sự chú ý không mong muốn, đôi khi gặp sự nhìn nhận, chế giễu từ người xung quanh, khiến họ cảm thấy tự ti và tránh xa các tình huống giao tiếp xã hội. Phụ nữ béo phì thường có thân hình cục mịch, thiếu đi sự thon gọn. Nam giới thì thân hình to lớn nhưng lại yếu đuối.

Béo phì tăng rủi ro bệnh mạch vành do mỡ và cholesterol làm co bóp mạch máu, hạn chế sự lưu thông máu đến tim, gây thiếu máu cơ tim và nhồi máu cơ tim, đe dọa tính mạng. Suy tim là kết quả tự nhiên của các vấn đề tim mạch và có tỷ lệ tử vong cao. Béo phì còn gây đột biến lipid máu, tăng nồng độ triglycerid và LDL-cholesterol, giảm HDL-cholesterol. Đây là nguyên nhân của nhiều vấn đề như hẹp mạch máu, nhồi máu cơ tim, tắc mạch não, mạch tạng và chi…

Đặc biệt, nguy cơ đột quỵ cao hơn nhiều ở người béo phì. Người có BMI trên 30 đối mặt với nguy cơ tử vong cao do tai biến mạch máu não, xơ vữa động mạch. Người béo phì mức độ thấp cũng phải chú ý nếu có các yếu tố rủi ro khác (tiểu đường type 2, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu) vì nguy cơ đột quỵ vẫn có thể tăng lên.

Nghiên cứu cho thấy rằng với mỗi tăng 1kg/m2 chỉ số BMI, nguy cơ suy tim tăng 5% ở nam giới và 7% ở nữ giới. Béo phì là yếu tố chính làm tăng rủi ro bệnh tim mạch, làm tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não…

Người thừa cân, béo phì dễ bị thoái hóa khớp hơn vì trọng lượng cơ thể tăng, gây áp lực lớn lên xương khớp và dây chằng. Việc này có thể dẫn đến viêm xương khớp và thoái hóa khớp, gây đau nhức và hạn chế vận động. Béo phì cũng là nguyên nhân của yếu cơ, loãng xương, dễ gãy xương hơn so với người có cân nặng bình thường.

Béo phì ảnh hưởng đến hệ hô hấp và xương khớp. Người béo phì thường gặp khó khăn khi hô hấp và có thể bị hạn chế sự chuyển động của lồng ngực. Trọng lượng cơ thể lớn tạo áp lực lớn lên cột sống, có thể dẫn đến thoái hóa cột sống và đĩa đệm. Nguy cơ gãy xương cũng tăng lên nếu hệ thống xương khớp không đủ mạnh mẽ.

Thân hình quá khổ do béo phì gây ảnh hưởng xấu đến sinh hoạt hàng ngày và công việc. Người béo phì gặp khó khăn trong vận động, di chuyển chậm chạp, làm mọi việc trở nên khó khăn và kém linh hoạt. Việc bố trí cho họ như phương tiện đi lại, chỗ ngủ hay nơi làm việc cũng trở nên khó khăn hơn. Những người béo phì thường gặp khó thở, đôi khi việc đi lại tưởng chừng bình thường cũng trở nên vất vả.

Việc lựa chọn trang phục cũng là thách thức lớn. Các số đo tiêu chuẩn không phù hợp với họ, và việc tìm kiếm trang phục phù hợp là một công việc khó khăn. Người béo phì phải đối mặt với việc may đo hoặc tìm kiếm ở các cửa hàng chuyên biệt, đồng thời phải chấp nhận giá cao hơn và sự hạn chế trong sự lựa chọn. Điều này tạo ra những trở ngại không chỉ về thời trang mà còn về vệ sinh cá nhân, khi họ cần chú ý hơn đến việc vệ sinh thân thể.

Béo phì gây tác động xấu đến hệ thống nội tiết, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, suy giáp, suy tuyến thượng thận. Trong cơ thể người béo phì, nồng độ mỡ cao và cholesterol tăng có thể gây tắc nghẽn các mạch máu, ảnh hưởng đến cơ quan nội tiết và dẫn đến những bệnh lý nói trên. Những người béo phì cũng dễ mắc các vấn đề chuyển hóa như béo trung tâm, rối loạn dung nạp glucose, kháng insulin, rối loạn lipid máu và tăng huyết áp.

Béo phì là yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2, đặc biệt khi kết hợp với việc giảm lao động thể lực. Nghiên cứu chỉ ra rằng giảm cân có thể cải thiện độ nhạy cảm của insulin. Những biến chứng của béo phì như tiểu đường thường là kết quả của chuyển hóa không bình thường, nhiễm độc lipid, và tổn thương tế bào beta của tụy.

Béo phì chiếm vị trí hàng đầu trong việc gây ra các bệnh liên quan đến gan mật. Sự tăng cao của cholesterol trong máu là nguyên nhân chính khiến người béo phì dễ mắc các bệnh như gan nhiễm mỡ, viêm gan, sỏi ống mật và sỏi túi mật. Béo phì cũng làm tăng triglyceride và cholesterol độc hại, suy giảm cholesterol có lợi, tạo điều kiện cho rối loạn lipid trong máu ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Có đến 70% người béo phì mắc gan nhiễm mỡ, trong khi chỉ có 10-15% người có cân nặng bình thường bị tình trạng này. Ngay cả với trọng lượng bình thường, người thừa cân, có quá nhiều mỡ bụng cũng có khả năng cao mắc gan nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ không phải do rượu là dạng bệnh gan phổ biến nhất ở trẻ em. Khoảng 10-20% bệnh nhi và 50-80% trẻ em béo phì mắc gan nhiễm mỡ. Đối với 25% bệnh nhi này, gan nhiễm mỡ có thể phát triển thành xơ gan trong 10 năm, đặc biệt là những người béo phì có nguy cơ cao hơn. Dự báo của nhiều nhà nghiên cứu là: “Trong 10 năm tới, gan nhiễm mỡ không phải do rượu sẽ là nguyên nhân hàng đầu của các bệnh gan, xơ gan và phương pháp ghép gan ở các nước đang phát triển”.

Béo phì không chỉ tăng nguy cơ mắc các bệnh như tim mạch, huyết áp, đái tháo đường mà theo Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ (AICR), còn là nguyên nhân gây tăng tỉ lệ mắc ung thư ở nhiều vùng như cuống họng, tụy, đại trực tràng, nội mạc tử cung, vùng ngực sau mãn kinh, thận… Béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư máu ác tính. Các chuyên gia nghiên cứu trên thế giới cũng chỉ ra rằng, khi chỉ số BMI tăng 1kg/m2, sẽ làm tăng 3790 trường hợp mắc bệnh ung thư mỗi năm. Do đó, béo phì là thủ phạm khiến nguy cơ mắc bệnh ung thư cao như ung thư đại trực tràng, ung thư tụy ở nam giới; ung thư vú, tử cung, buồng trứng ở nữ giới.

Các nghiên cứu còn chứng minh rằng, ung thư và chức năng miễn dịch có mối liên quan. Khi chức năng miễn dịch suy giảm, tế bào ung thư có thể tấn công dễ dàng hơn. Trong cơ thể khỏe mạnh, tế bào miễn dịch sẽ ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư bằng cách tạo ra kháng nguyên đặc biệt. Ngược lại, khi chức năng miễn dịch giảm, tế bào ung thư có thể phát triển mạnh mẽ hơn.

Chế độ ăn uống thiếu khoa học cùng với thói quen sinh hoạt, làm việc không điều độ dẫn tới việc tăng số người béo phì nhanh chóng. Theo nghiên cứu của nhiều nhà khoa học ngoài yếu tố độ tuổi và tâm sinh lý, béo phì đóng vai trò quan trọng làm tăng nguy cơ vô sinh nam nữ. Ở Ấn Độ, 90% phụ nữ béo phì tham gia nghiên cứu bị bệnh đa nang buồng trứng, một căn bệnh có thể gây vô sinh. Nghiên cứu Mỹ khẳng định rằng sự thay đổi hormone do mô mỡ tạo ra là nguyên nhân của vấn đề vô sinh.

Đối với nam giới, sự dư thừa mỡ có thể tăng hoạt động của men aromatase và nồng độ estradiol - chất ức chế nội tiết tố sinh dục. Nam giới béo phì sẽ giảm số lượng tinh trùng và tăng rủi ro rối loạn cương dương, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Béo phì kéo dài có thể dẫn đến giảm ham muốn tình dục, tinh trùng di chuyển chậm, và vấn đề về xuất tinh, gây vô sinh. Phụ nữ béo phì làm giảm chức năng của buồng trứng, gây ra vấn đề về kinh nguyệt, ham muốn giảm, và giảm khả năng thụ thai. Chất béo tích tụ ở buồng trứng cũng tăng nguy cơ sảy thai.

Người béo phì thường trải qua cảm giác tự ti, xấu hổ và sợ hãi trước sự trêu chọc, nhạo báng, cười chế nhạo, ức hiếp hoặc kỳ thị từ những người xung quanh, dẫn đến nguy cơ mắc các vấn đề tâm thần như stress, tự kỷ, trầm cảm, loạn thần, thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy đến 40% trẻ em điều trị giảm cân thường bị bắt nạt hoặc trêu chọc trong gia đình, và 72% phụ nữ béo phì cho biết họ bị nhạo báng ít nhất một lần từ thành viên trong gia đình.

Béo phì tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, đột quỵ, tất cả đều làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức và sa sút tâm thần. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người thừa cân mất các phần của não quan trọng, ảnh hưởng đến cấu trúc não bộ. Tương quan nghịch giữa mô mỡ và cấu trúc não rõ ràng, với não bộ người béo phì già hơn người gầy ốm 16 năm, và não bộ người thừa cân già hơn 8 năm.

Nghiên cứu tại Anh với 100 cặp vợ chồng, trong đó một trong hai bị béo phì, cho thấy rất nhiều (95%) khẳng định rằng thừa cân và cơ thể quá khổ của đối tác ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt tình dục. Tình trạng béo phì gây ra vấn đề liên quan đến tư thế quan hệ, ham muốn tình dục và sức khỏe thể lực của cả hai, chứng minh ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt tình dục ở cặp đôi.

Thống kê cho thấy 35% - 75% nam giới béo phì mắc rối loạn cương dương. Nghiên cứu khác chỉ ra mối liên quan giữa béo phì và các loại ung thư như vú, tử cung, đại tràng, tuyến tiền liệt... Béo phì chính là nguyên nhân gây khó khăn hoặc không hoà hợp trong quan hệ vợ chồng.