1. Đôi Cậu Bé
Truyện ngắn Đôi Cậu Bé là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Thạch Lam. Được chọn làm giáo trình trong chương trình học THPT, câu chuyện mang đến sự nhẹ nhàng, trữ tình và thơ mộng.
Trong bức tranh cuộc sống được tạo nên, những chi tiết nhỏ như mảnh ghép kể về những khía cạnh khó khăn, những ước mơ mong manh của những đứa trẻ. Tác giả mô tả rõ nét, làm nổi bật sự yếu đuối, nhưng đồng thời cũng chứng tỏ sức mạnh của tình thương và hy sinh. Câu chuyện là hình ảnh nhỏ bé về những người trẻ, nhưng đầy ý nghĩa, đánh thức những ước mơ và hy sinh tốt đẹp dưới đáy lòng mỗi người đọc.


2. Gặp Gió Lạnh Đầu Mùa
Trong tập truyện 'Nắng trong vườn' của Thạch Lam, câu chuyện xoay quanh hai thiên thần nhỏ Sơn và Lan. Mùa gió lạnh đầu mùa, khi họ phát hiện Hiên - đứa trẻ không có áo rét mặc, lòng nhân ái bùng cháy trong họ. Họ chia sẻ chiếc áo ấm mà chúng giấu mẹ mang đến cho Hiên. Người mẹ sau khi biết được hành động nhân ái của hai con đã khen ngợi và tặng quà ấm áp cho gia đình Hiên trong mùa đông lạnh giá.
Câu chuyện không chỉ làm ấm lòng người đọc mà còn truyền tải một thông điệp nhân văn sâu sắc. Gió lạnh không làm lạnh trái tim những thiên thần nhỏ như Sơn và Lan. Họ là nguồn động viên về lòng nhân ái, sẻ chia, và câu chuyện như một bức tranh thơ tình của Thạch Lam, đậm chất trữ tình và sâu sắc.

3. Sợi Tóc
Trong câu chuyện ngắn này, ranh giới giữa thiện và ác được mô tả như một sợi tóc mong manh, có thể đứt gãy bất cứ lúc nào nếu ta không giữ vững chủ đích và kiên quyết. Hai người bạn thân của câu chuyện phải đối mặt với sự đạo lý và quyết định khó khăn khi một trong họ suýt ăn cắp chiếc ví của người bạn kia vì hoàn cảnh khó khăn. Nhưng qua quá trình suy nghĩ và nhận thức, họ hiểu rằng hành động đó sẽ làm hại đến mối quan hệ và đã từ bỏ ý định xấu xa đó.


4. Hồn Cô Hàng Xén
Một tác phẩm ngắn đan xen với chất thơ, đưa người đọc đắm chìm trong hơi thở của cuộc sống hàng ngày, cảm nhận sâu sắc những cảm xúc tinh tế. Nằm trong tâm trí nhân vật chính, Thạch Lam như hòa mình vào những khó khăn, đau thương và thiếu thốn vật chất của Cô Hàng Xén. Cuộc sống của cô ấy như một dòng chảy uốn lượn, với gánh nặng của những đứa con, gia đình và trách nhiệm hằng ngày.
Với sự tinh tế và nhạy cảm, Thạch Lam chạm vào tâm hồn, lắng nghe những tiếng thở dài, những lo âu sâu thẳm bên trong để chia sẻ sự thông cảm và đồng cảm với những thân phận đau khổ. Chẳng qua bàn tay tài năng và tình yêu thương, Thạch Lam tái hiện mảnh đời Cô Hàng Xén với sự chân thực và sinh động.

5. Dưới Bóng Cây Hoàng Lan
Một truyện ngắn đặc sắc khác của nhà văn Thạch Lam, kể về tình yêu trong sáng giữa nhân vật tôi và cô gái xinh đẹp, hàng xóm ở thôn quê.
Hai người chia sẻ nhiều kỷ niệm ngọt ngào khi nhân vật tôi trở về quê nhà thăm bà, sau những chuyến đi làm việc xa nhà. Dưới bóng cây hoàng lan là nơi chứa đựng biết bao kỷ niệm tình yêu, là nơi chứng kiến những cuộc gặp gỡ, những tâm tư và ước mơ của họ dành cho nhau. Nơi đó không chỉ có tình cảm gia đình, mà còn là nơi thấu hiểu tình thân, người bà đáng kính, và người con gái đáng yêu luôn chờ đợi nhân vật tôi trở về.


6. Nỗi Đói
Nhân vật Mai, trong sự hi sinh thầm lặng, biết rằng việc cô làm có thể coi là tội lỗi nhưng chỉ với mong muốn bảo vệ chồng khỏi sự nhục nhã vì miếng ăn 'nhỏ bé' hàng ngày. Tuy Mai không phải là kẻ lừa dối hay xấu xa như chồng nghĩ, nhưng ông ta lại không thấu hiểu và vô tình đuổi cô đi, mắng mỏ. Nỗi đau và bất hạnh không được thấu hiểu, biến Mai thành nạn nhân của một cuộc sống đầy bi kịch.

7. Tâm Hồn Chiến Sĩ
Hình tượng người phụ nữ mảnh mai bất hạnh, sống trong cuộc sống đầy thách thức. Mẹ Lê, góa chồng, đang nỗ lực nuôi dưỡng 11 đứa con thơ dại. Bị đẩy vào hoàn cảnh khó khăn, bà phải chịu đựng những khó khăn vất vả, thậm chí là sự đau đớn khi con chó hung dữ tấn công. Thách thức cuộc sống không làm mất đi vẻ đẹp của tâm hồn chiến sĩ, luôn chịu đựng và yêu thương.
Mỗi đoạn văn của Thạch Lam là một tấm gương sáng, thể hiện vẻ đẹp tuyệt vời của lòng kiên nhẫn và lòng nhân ái giữa những khó khăn cuộc sống.

8. Đằng Sau Bức Màn
Truyện ngắn Đằng Sau Bức Màn của Thạch Lam là một kiệt tác về mối quan hệ giữa chúng ta và những người xa lạ, đặc biệt là người Pháp. Câu chuyện mở đầu tại rạp chiếu bóng, nơi tác giả gặp một phụ nữ đầm đầm đậm đậm, đi xem phim cùng con gái. Mặc dù họ ngồi ở ghế hạng nhì, thể hiện sự khiêm nhường, nhưng vẻ của họ lại làm tác giả cảm động. Ngoài ra, hành động nhân từ của bà khi mua kẹo cho con nhỏ bán kẹo cũng làm tác giả ái ngại.
Đằng sau vẻ ngoại hình đơn giản là một tâm hồn chiến sĩ, một người hiểu biết và có cái nhìn hợp lý về người xa lạ. Truyện kết thúc với cảnh mưa bụi và gió lạnh, khiến tác giả không còn gặp lại họ nữa. Cuộc gặp gỡ này thể hiện một góc nhìn tích cực về tâm hồn Pháp trong tâm thức người Việt, là một gương sáng giữa những thách thức và thay đổi trong thời gian.


9. Hồn Quê Trở Về
Trong truyện 'Hồi Quê', thuộc tập Gió mùa đầu năm, nhà văn tận dụng không gian miêu tả một góc nhỏ hẻm phố Hà Nội để kể về cuộc sống đậm chất nghệ sĩ và những câu chuyện nhỏ đẹp trong cuộc sống đời thường. Nhân vật chính là một họa sĩ, người đến từ quê lên Hà Nội để theo đuổi đam mê nghệ thuật. Ở đây, anh đã gặp gỡ và kết bạn với nhiều người và trải qua nhiều sự kiện đáng nhớ, tạo nên bức tranh văn hóa, tinh thần độc đáo và phong phú.

10. Hà Nội - Thành Phố Mến Yêu
“Hà Nội với Sáu Phố Phường” là một báu vật văn chương của nhà văn Thạch Lam. Tuyển tập bút kí này ghi chép về Hà Nội, thủ đô yêu dấu, như một cách để tình yêu và lòng biết ơn của ông dành cho thành phố được thể hiện qua từng từ ngữ. Thạch Lam viết: “Người Pháp có Paris, người Anh có London, người Tàu có Thượng Hải. Trong các sách, trên các báo, họ thể hiện tình yêu mãnh liệt với thành phố của mình”. Và người Việt Nam có Hà Nội, nơi được miêu tả một cách sâu sắc và đẹp đẽ trong những trang viết của ông.
Cuốn sách mang đến những góc nhìn đặc sắc về Hà Nội, những con phố lịch sử và những phương diện độc đáo của đời sống hàng ngày. Những dòng bút kí như là những viên ngọc nhỏ, tôn lên vẻ đẹp truyền thống và văn hóa độc đáo của thành phố ngàn năm lịch sử.

