Top 10 Trận chiến trên biển nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam

Vùng bờ biển Văn Lang từng bị giặc Quỳnh Châu xâm lược, gây thiệt hại nặng nề. Trong thời Hùng Vương thứ 6, dân chúng kêu cứu và Vua Hùng đã dẫn dắt quân đánh tan giặc, tiêu diệt mối đe dọa. Chiến công lịch sử này thể hiện sức mạnh và tinh thần bất khuất của dân tộc. Những cuộc thủy chiến lúc bấy giờ, dù ít được ghi chép, nhưng vẫn góp phần khẳng định bản lĩnh thủy chiến của người Việt từ xa xưa.

Năm 937, Kiều Công Tiễn ám sát Dương Đình Nghệ (cha vợ của Ngô Quyền) để lấy quyền, sau đó kêu cứu nhà Nam Hán để bảo vệ quyền lợi của mình. Nghe tin, Ngô Quyền nhanh chóng tập hợp quân đội, xuất quân ra Bắc, tiêu diệt Kiều Công Tiễn để trả thù cho gia đình, sau đó chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu với quân Nam Hán do Lưu Hoằng Tháo chỉ huy. Ông tận dụng thủy triều ở sông Bạch Đằng, Ngô Quyền cho đóng cọc dưới lòng sông, đầu cọc được làm bằng sắt nhọn, khi nước triều lên, bãi cọc bị che khuất. Trận chiến nổ ra, Ngô Quyền đã l lure quân Nam Hán vào khu vực này khi thủy triều dâng cao và chờ đợi nước triều rút lại để thuyền của quân Nam Hán mắc cạn mới ra lệnh tấn công tổng lực. Kết quả, quân Nam Hán thảm bại, Lưu Hoằng Tháo cũng thiệt mạng ở đây cùng với hơn nửa quân lính của mình.

Trận Bạch Đằng năm 938 là một trận chiến giữa quân dân Việt Nam - lúc đó được gọi là Tĩnh Hải quân và chưa có quốc hiệu chính thức - do Ngô Quyền dẫn đầu với quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Đây là trận đánh quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Nó chấm dứt hơn 1000 năm nô lệ của Việt Nam, đánh dấu sự thống nhất lại đất nước cho dân tộc Việt. Sau chiến thắng, Ngô Quyền lên ngôi vua, mở ra thời kỳ độc lập mới cho Việt Nam.

Sau khi lật đổ ách thống trị của nhà Lương, Lý Bí tự xưng Lý Nam Đế thành lập nước Vạn Xuân. Năm 545, nhà Lương xâm lược Vạn Xuân với mong muốn khôi phục ách thống trị. Với lực lượng địch quá mạnh, Lý Nam Đế phải rút lui để bảo toàn quân lực. Năm 546, Lý Nam Đế đóng quân ở hồ Điển Triệt, sẵn sàng đối đầu với quân địch. Quân Lương tấn công trại quân của Lý Nam Đế ở hồ Điển Triệt nhưng gặp khó khăn do địa hình khu vực này. Mặc dù vậy, quân đội của Lý Nam Đế vẫn kiên cường phòng thủ, không ra ngoài tấn công kẻ địch.

Một đêm mưa lũ làm nước ở hồ Điển Triệt dâng cao, quân Lương tận dụng cơ hội này để tấn công bất ngờ căn cứ của Lý Nam Đế. Do bị tấn công bất ngờ, quân đội của Lý Nam Đế không kịp phản kích, nhanh chóng bị hạ gục. Sau trận đánh này, Lý Nam Đế phải rút lui và trốn vào hang Khuất Lão, giao toàn bộ quyền lực quân sự cho Triệu Quang Phục.

Năm 1069, vua Lý Thái Tông cùng danh tướng Lý Thường Kiệt dẫn quân đi chiếm chiếm Chiêm Thành nhằm ngăn chặn kế hoạch liên kết với nhà Tống. Lực lượng Đại Việt di chuyển bằng đường biển, đến Nhật Lệ (Quảng Bình) bị thuyền chiến Chiêm Thành ngăn cản. Tại đây, thủy quân Chiêm Thành bị đánh tan trước sức mạnh của quân Đại Việt. Mối quan hệ giữa hai quốc gia Đại Việt và Chiêm Thành là một câu chuyện phức tạp trong lịch sử khu vực Đông Nam Á. Với lãnh thổ hẹp dài theo bờ biển, giao thông chủ yếu bằng đường biển, người Chiêm thành thạo về hải quân.

Quân đội Chiêm Thành đã nhiều lần tấn công Đại Việt, nhưng thường thất bại trước sức mạnh của đế chế. Trận thủy chiến ở Nhật Lệ là một trong những thất bại đó. Sau trận này, Lý Thánh Tông tiếp tục tiến quân xuống Thị Nại (Quy Nhơn) mà không gặp sự chống cự nào từ Chiêm Thành.

Vào năm 979, khi vua Đinh Tiên Hoàng cùng con trai Đinh Liễn bị hại, Lê Hoàn nắm quyền, củng cố triều đình. Nhân dịp nước ta còn trong tình thế lúng túng, nhà Tống nhanh chóng chuẩn bị đánh chiếm Đại Cồ Việt. Đến giữa tháng 4/981, thủy quân Tống do Hầu Nhân Bảo chỉ huy thất bại trong việc xâm phạm phòng thủ của chúng ta, phải quay về sông Bạch Đằng và gặp khó khăn trong việc tiến thoái. Lê Đại Hành đã chuẩn bị một trận đánh quyết liệt trên sông Bạch Đằng. Ông chọn một đoạn sông nguy hiểm và sắp xếp quân đội mai phục chờ sẵn. Ngày 28/4/981, Lê Đại Hành đã mở một trận đấu giả mạo với quân của Hầu Nhân Bảo rồi bất ngờ rút lui. Quân Tống đuổi theo, không biết họ đã rơi vào chiến lược mai phục và bị tiêu diệt gần như hoàn toàn.

Trận Bạch Đằng 981 đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc chiến giữa nước Tống và Đại Cồ Việt. Sau khi thất bại của đội quân thủy, quân bộ của nước Tống hoảng sợ bỏ chạy về nước, bị truy kích và tiêu diệt hơn một nửa. Thắng lợi lớn trong trận Bạch Đằng năm 981 đưa Lê Đại Hành lên ngôi vua và khiến nhà Tống phải kính trọng tài năng và dũng cảm của ông. Hai bên thiết lập mối quan hệ hòa bình, mỗi hai năm một lần Đại Cồ Việt triều cống Đại Tống và Đại Tống trao tặng danh hiệu cho Lê Hoàn. Sau này, vào năm 995, quân Đại Cồ Việt thậm chí tiến vào lãnh thổ của nước Tống, như trấn Như Hồng thuộc châu Khâm. Nhà Tống phải gửi thư thách, nhưng Lê Hoàn đã đáp trả khá 'kiêu căng'.

Từ đầu thế kỷ 17, chúa Trịnh ở Đàng Ngoài liên kết với lực lượng Đông Ấn Hà Lan chống chúa Nguyễn. Hè năm 1643, Đông Ấn Hà Lan mang ba pháo hạm lớn đến gặp hội quân của chúa Trịnh tại sông Gianh (Quảng Bình). Trên đường tiến công, hạm đội bị gió thổi vào gần cảng Eo của Đàng Trong. Ngày 7/7/1643, chúa Nguyễn Phúc Lan cùng Thế tử Nguyễn Phúc Tần dẫn 50 thuyền ra cảng Eo. Với số lượng vượt trội, đội thuyền của chúa Nguyễn bao vây ba chiến hạm Hà Lan và đánh phá mạnh mẽ. Quân Nguyễn xâm nhập tàu lớn nhất của Hà Lan tên De Wijdeness, sau đó hủy bánh lái và chặt gẫy cột buồm, làm tàu chìm hoàn toàn.

Thuyền trưởng Hà Lan đốt kho thuốc súng, khiến tàu nổ tung. Hầu hết binh lính trên tàu, bao gồm quân chúa Nguyễn và 200 binh lính Hà Lan, kể cả thuyền trưởng Baek, thiệt mạng. Thủy quân của chúa Nguyễn giành chiến thắng mặc dù bị mất 7 thuyền và 700-800 binh lính do hỏa lực mạnh của Hà Lan. Đây là lần đầu tiên người Việt chiến thắng trước một hạm đội châu Âu. Sau trận, Đông Ấn Hà Lan không dám tiến vào Đàng Trong do lo ngại thủy binh chúa Nguyễn.

Năm 1287, quân dân nhà Trần chống quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ 3. Quân Nguyên chỉ chiếm được Thăng Long không người. Trận Vân Đồn, đoàn thuyền lương của quân Nguyên bị nhà Trần đốt sạch. Quân Nguyên rút về nước, Ô Mã Nhi rủ qua sông Bạch Đằng. Trần Hưng Đạo bày trận cọc gỗ và mai phục. Quân Đại Việt nhử địch vào trận cọc gỗ và tận dụng nước triều rút, đánh tan quân Nguyên.

Thuyền lớn va vào cọc gỗ, quân Trần tấn công từ bờ. Quân Nguyên thảm bại, mất 4 vạn quân, 400 thuyền và nhiều tướng lĩnh bị bắt. Thắng lợi này kết thúc chiến tranh lần 3, nhà Nguyên không dám xâm chiếm Đại Việt nữa. Trận Bạch Đằng 1288 được coi là trận thủy chiến lớn nhất Việt Nam.

Năm 1800, cuộc đối đầu giữa nhà Tây Sơn và chúa Nguyễn trở nên căng thẳng. Thành Quy Nhơn, một vị trí chiến lược quan trọng của chúa Nguyễn, đang bị quân Tây Sơn đe dọa. Hải quân của chúa Nguyễn không thể tiếp cận qua đường biển vì tay trắng thủy quân mạnh mẽ của Tây Sơn tại cửa biển Thị Nại. Để cứu Quy Nhơn, chúa Nguyễn Ánh đã tổ chức một cuộc tấn công hùng hậu chưa từng thấy đối với hậu quả của Tây Sơn ở đầm Thị Nại. Hạm đội của chúa Nguyễn, với gần 1.000 chiến hạm, trong đó có 5 chiếc mang theo 46 khẩu đại bác, đã đánh vỡ vòng vây của Tây Sơn.

Quân Tây Sơn, mặc dù bị thua kém, nhưng vẫn đưa ra lệnh chiến đấu ở cửa biển Thị Nại với 3 chiến hạm khổng lồ trang bị hơn 60 đại bác, cùng với gần 2.000 thuyền chiến. Chưa kể đến lực lượng pháo đài của Tây Sơn đã được bố trí gần Thị Nại.

Sau nhiều trận tấn công thất bại bởi sức mạnh phòng thủ của đối thủ, chúa Nguyễn quyết định sử dụng chiến lược hỏa công. Vào đêm rằm tháng Giêng năm Tân Dậu (1801), 1.200 quân Nguyễn đổ bộ lên bờ đất một cách bí mật và đánh phá các cỗ đại pháo của Tây Sơn để vô hiệu hóa chúng. Quân tiên phong của chúa Nguyễn cũng giả mạo thành thuyền Tây Sơn để xâm nhập sâu vào lãnh thổ địch và tấn công.

Với sự hỗn loạn của quân Tây Sơn, hạm đội của chúa Nguyễn đã tấn công mạnh mẽ bằng hỏa lực. 3 chiến hạm của Tây Sơn bị vây hãm và chìm dưới sức tấn công của quân Nguyễn. Thủy quân của chúa Nguyễn đã chiến thắng với sức mạnh không ngờ và lợi thế của hướng gió, khiến hạm đội Tây Sơn bị thiêu cháy trong biển lửa. Trận Thị Nại đã kết thúc với chiến thắng hoàn toàn của chúa Nguyễn. Sau trận đánh này, Nguyễn Ánh tiếp tục giành chiến thắng và kiểm soát toàn bộ đất nước.

Tháng 7/1784, người Xiêm giúp Nguyễn Ánh đánh Tây Sơn, nhưng bị đánh bại tại Rạch Gầm Xoài Mút. Khoảng 50.000 quân Xiêm và hơn 300 chiến thuyền cùng 4.000 quân Nguyễn Ánh tiến vào Kiên Giang. Nguyễn Huệ đã đưa 20.000 quân từ Quy Nhơn đến Gia Định và đánh bại họ tại Mỹ Tho. Kết quả là quân Xiêm bị tiêu diệt, và Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm. Nguyễn Huệ với chiến thắng này đập tan âm mưu xâm lược của quân Xiêm và Nguyễn Ánh.

Năm 1861, quân Pháp chiếm Gò Công và đặt tiểu hạm Espérance tại sông Nhật Tảo. Nguyễn Trung Trực dẫn đội cảm tử tấn công Espérance, diệt 37 lính địch và đốt cháy tàu, làm nức lòng dân Việt. Chiến thắng này làm đau lòng người Pháp và kích thích tưởng tượng người Việt.