1. Trí khôn của ta đây
Ngày xưa, Cọp có bộ lông màu vàng rực rỡ. Nhưng tính cọp nóng nảy và thích săn mồi, khiến mọi loài đều sợ hãi. Người ta thậm chí cả con người cũng phải đề phòng khi thấy Cọp.
Một hôm, Cọp thấy anh nông dân cày ruộng. Con Trâu to béo, dù bị đánh đập nhưng vẫn ngoan ngoãn cày ruộng. Cọp tò mò hỏi Trâu về lý do và được Trâu giới thiệu về 'trí khôn.'
Cọp muốn thấy trí khôn đó, nên anh nông dân đề xuất trói Cọp lại và đốt cháy một đống rơm, gọi đó là 'trí khôn.' Khi Cọp bị đốt, nó hồi hộp và sợ hãi, trong khi Trâu và anh nông dân cười vui vẻ. Từ đó, trên lông Cọp luôn xuất hiện những vằn đen, còn Trâu mất hàm răng trên vì cười quá nhiều.


2. Bà vợ thông minh
Cũ kỹ, có một phụ nữ nghề dệt vải. Nàng tự nhiên sáng tạo thông minh, nhưng lại lấy phải người chồng ngốc nghếch không giỏi nghề gì nên nghèo đói. Một ngày, vợ đưa cho chồng vài tấm vải và bảo mang ra chợ bán. Vợ nhắc nhở: – “Nếu không đạt được bốn quan mỗi tấm thì đừng bán, nghe chưa!”
Chồng mang theo vải đi khắp nơi, quảng bá rộng rãi mà không ai mua. Cuối cùng, một ông cụ già mua hai tấm nhưng không mang theo tiền. Ông cụ bảo:
– Chờ chút, anh đến nhà tôi lấy tiền nhé! Nhà tôi chỉ ở trong xã này thôi.
Chồng hỏi:
– Nhà ông ở đâu?
– Tôi sống tại: “chợ đông không ai mua, nơi kèn thổi tò le, chỗ cây tre một mắt”. Khi đến, anh sẽ nhận được tiền ngay.
Về đến chiều, anh ta đi tìm mọi người để bán vải nhưng không ai biết đến những nơi mà ông cụ đã mô tả. Người ta chỉ nói với anh:
– Không sao, anh bị lừa bởi kẻ lừa đảo thôi!
Anh lang thang mãi mà không tìm thấy nhà, buộc phải trở về với khuôn mặt u sầu.
Vợ hỏi tại sao, anh kể lại câu chuyện. Người vợ nói:
– Dễ thôi mà! “Chợ đông không ai mua” là trường học, “nơi kèn thổi tò le” là bụi lau vì khi gió thổi nghe giống như tiếng kèn sáo, “chỗ cây tre một mắt” là bụi hành hay tỏi gì đó. Vì thế, anh phải tìm người ở một trường học, gần đó có bụi lau, và trước cổng có vườn trồng hành tỏi.
Ngày sau, anh chồng lại bắt đầu tìm kiếm. Đúng như lời vợ nói, anh gặp ông lão hôm trước. Đó là một giáo viên dạy học. Thấy anh đến, ông liền hỏi về người đã giúp anh tìm địa chỉ. Anh trả lời: – “Tôi tìm ông suốt cả buổi chiều hôm qua. May mắn có vợ tôi chỉ dẫn”. Ông thầy nghĩ: -“Người phụ nữ này hẳn là một cô gái thông minh, khác biệt so với người khác”. Trong ngày giỗ, ông đặt anh ngồi cùng vài, sau đó gửi về phần thưởng cho vợ anh. Nhưng khi trả tiền, ông đồ còn gửi thêm một gói khác nói rằng đưa cho vợ. Trong đó chỉ có một viên phân trâu ở giữa cắm một bông hoa nhài. Anh không hiểu gì, chỉ cầm về nhà.
Vợ thấy và hiểu ý ông thầy muốn chế ngự mình:
Người vợ khôn lấy thằng chồng dại
Như bông hoa nở giữa bãi phân trâu
Nghĩ đến “món quà”, nàng càng tức giận, trách chồng đã mang về lời trêu chọc đắng cay. Rồi nghĩ về số phận bi thảm, nước mắt rơi không ngừng. Nàng quăng cái roi, bụng rống: – “Thân phận ta thật không là gì. Trên thế gian có biết bao người tài năng, còn ta lại chọn nhầm một thằng chồng ngốc ngếch!”. Trong tâm trạng chán chường, nàng chạy ra bờ sông, muốn nhảy xuống nước tự tử.
Quay lại câu chuyện về ông thầy, sau khi anh chàng bán vải rời khỏi cửa hàng, ông suy nghĩ lại và nhận ra sự độc ác trong cách trêu chọc của mình. Ông đến mượn một cái giỏ đựng cá rách, rồi mang đi cùng cây câu. Ông đi dọc theo bờ sông gần làng, chờ đợi.
Khi nhìn thấy một người phụ nữ ngồi bên bờ khóc thảm, ông biết cô đang ở một nơi hẻo lánh. Ông tiến đến, giữa tay cầm giỏ và nói:
– Chị nên chuyển chỗ khác để tôi có thể câu cá.
Người phụ nữ đó chính là vợ của anh chàng bán vải. Cô nhìn lên và thấy một người đàn ông già tóc bạch, mang theo giỏ rách để câu cá. Cô nghĩ: – “Người này thực sự ngốc nghếch. Chồng tôi có vẻ ngốc nhưng chưa đến mức này”. Rồi cô kết luận: – “Vậy nên chồng tôi vẫn còn có những điểm hơn người khác”. Nghĩ vậy, cô hủy bỏ ý định tự tử và quay trở về nhà.


3. Đứa trẻ tài năng
Xưa kia, có một vị vua sai một viên quan đi khắp nơi tìm kiếm tài năng. Viên quan đó đã đi qua nhiều vùng miền, luôn đặt ra những câu đố khó nhằn để thách thức mọi người, nhưng cho đến nay vẫn chưa gặp ai giải được.
Một ngày, viên quan đi qua một cánh đồng của một làng, phát hiện hai cha con đang làm ruộng: cha cày trâu, con đập đất. Ông dừng lại và hỏi:
– Ông lão ơi! Trâu của ông cày mỗi ngày được bao nhiêu dặm?
Người cha lúng túng, chưa kịp trả lời thì đứa con nhanh nhẹn hỏi lại quan:
– Xin ông trả lời câu hỏi của tôi trước. Nếu ông đáp được rằng trâu của ông mỗi ngày bước được bao nhiêu bước, tôi sẽ nói trâu của cha tôi cày được bao nhiêu dặm.
Viên quan nghe câu hỏi nhưng mặt bất thường, không biết phải trả lời sao cho đúng. Ông nghĩ trong lòng rằng có lẽ người tài nằm ở đây, không cần phải tìm kiếm ở những nơi khác nữa. Quan hỏi tên của hai cha con và nhanh chóng quay về báo cáo vua.
Nghe tin, vua rất vui mừng. Tuy nhiên, để xác minh thêm, vua ra lệnh gửi ba thùng gạo nếp và ba con trâu đực đến làng đó, yêu cầu nuôi chúng sao cho đẻ được chín con, sau đó nộp vua vào năm sau, nếu không sẽ bị xử phạt cả làng.
Khi dân làng nhận được lệnh vua, họ hoang mang và lo sợ, không hiểu làm thế nào. Cuộc họp làng và những cuộc thảo luận không đưa ra được giải pháp. Vào lúc đó, một đứa trẻ trong làng, con của người làm ruộng, đưa ra đề xuất:
– Ông cha ơi, thường lệ được nhận lộc từ vua là điều hiếm khi xảy ra, ông chỉ cần thông báo làng là chúng ta sẽ làm một bữa ăn lớn để cả làng thưởng thức. Còn trâu và gạo, chúng ta sẽ xin làm phí tổn để chuộc lại cho cha con.
– Sau khi đã ăn thịt, còn phải lo liệu nữa sao? Đừng có mơ mộng điều ngốc nghếch ấy!
Nhưng đứa trẻ nói quả quyết:
– Cha hãy để con lo liệu, mọi việc sẽ được giải quyết một cách suôn sẻ.
Người cha vội vàng đến đình làng để kể lại câu chuyện. Dân làng vẫn còn nghi ngờ và yêu cầu cha con phải lập giấy cam đoan, chỉ khi đó họ mới đồng ý để trâu cày cắm chén.
Mấy ngày sau, hai cha con gói bọc và bắt đầu hành trình của mình. Khi đến hoàng cung, con bảo cha đứng chờ ngoài cổng, còn mình lẻn vào khi lính canh vô tình để mở cửa. Con bắt đầu khóc to khiến vua sai người vào hỏi:
– Đứa bé kia, có chuyện gì vậy? Sao lại khóc ồm thế?
– Vua tốt bụng ạ – đứa bé trả lời – Mẹ con vừa qua đời sớm, nhưng cha con không chịu tái hôn để có bạn chơi, cho nên con mới khóc. Con hy vọng vua sẽ phán quyết để cha con được nuôi con.
Vua và triều thần nghe thấy câu chuyện, tất cả đều cười vui. Vua nói:
– Nếu muốn có em, cha phải kiếm vợ khác chứ, vì cha bé là đực, làm sao mà sinh em được!
Đứa bé đột nhiên hồn nhiên:
– Thế là tại sao làng chúng con có lệnh nuôi ba con trâu đực để đẻ chín con để nộp vua? Đực làm sao mà đẻ được chứ!
Vua cười và nói:
– Thử xem thôi? Còn người làng thì không biết đem trâu ra xử lý và thưởng thức nhau à?
– Trâu đức vua, sau khi làng nhận được trâu và gạo nếp, biết là lộc từ vua, đã tổ chức bữa ăn mừng với nhau rồi.
Vua và triều thần đều kinh ngạc và kính trọng đứa bé. Vua phong cho nó làm trạng nguyên và xây dinh thự riêng để tiện thăm hỏi.


4. Ông nông dân và yêu tinh nhỏ
Một thời xa xưa, đất đai bị loài quỷ chiếm đoạt. Một ngày, một người nông dân dũng cảm vào rừng trồng củ cải. Khi anh đang làm đất, một con quỷ lao đến và la hét:
– Anh, người nào đã cho phép anh vào rừng của ta?… Anh muốn chết à?
Người nông dân bình tĩnh nói:
– Quỷ ơi, đừng ăn thịt tôi. Cho tôi gieo cải, khi cây lớn, tôi chỉ lấy gốc, còn ngọn xin nhường quỷ.
Quỷ, chán ăn thịt, bèn đồng ý, nhưng cảnh báo:
– Phải giữ lời hứa đấy. Nếu không, đừng mong vào rừng này nữa.
Củ cải lớn, người nông dân chỉ lấy gốc, để ngọn cho quỷ. Nhưng cảm thấy đắng, quỷ tức giận.
Mùa sau, người vào rừng trồng tiếp. Quỷ lại đòi chia. Người nông dân hỏi:
– Quỷ muốn lấy gốc hay lấy ngọn?
Quỷ, tức vì mất ăn lần trước, đòi lấy gốc. Thế là người trồng lúa. Lúa chín vàng, người chỉ gặt ngọn, để gốc cho quỷ.
Quỷ, thấy gốc không ăn được, hờn dỗi, đòi ăn cả ngọn lẫn gốc mùa sau. Nhưng người nông dân thông minh, gieo ngô. Bắp ngô to lớn, mỗi cây nảy mầm hai, ba bắp. Mùa vụ, người gặt chỉ ngọn, để lại cả gốc và ngọn ngô cho quỷ.
Quỷ, nhìn cây ngô khô khốc, không ăn được, hận người nông dân và chạy về rừng mà không làm gì được.
Vậy là ba lần, nhờ sự thông minh, người nông dân đã đánh bại tinh thần tham lam và ngu ngốc của con quỷ.


5. Thỏ tinh nghịch
Ở khu rừng xa xôi, có một chú Thỏ vô cùng tinh nghịch, tất cả các loài vật đều phục tài ông, trừ con Hổ hung dữ.
Một ngày, khi Hổ đi chơi, Thỏ đang thưởng thức mật ong ẩn nấp trong một hốc cây. Hổ xuất hiện, đe dọa Thỏ:
– Mày đừng có nghĩ chạy thoát! Tao theo dõi mày đã lâu! Sắp đến lúc mày phải trả giá!
Thỏ quyết định chơi chiêu đánh lừa:
– Ông ơi, hãy cho tôi đánh trống một lúc, sau đó tôi sẽ tự đưa mình ra để ông bắt tôi.
Hổ đồng ý:
– Được đấy!
Thỏ thông minh giơ tay làm điệu bộ đánh trống liên tục vào tổ ong. Tiếng ong vang vọng, tạo ra âm thanh giống như tiếng trống thật. Hổ thích thú và yêu cầu Thỏ:
– Mày cho tao đánh một chút.
– Ông cứ thử – Thỏ nói – Nhưng nếu ông đánh thì tôi sẽ hát mùi tai và mất trí. Đồng ý thì tôi mới đánh, nhưng ông phải chờ tôi rời khỏi đây đã.
Hổ quên mất việc truy cứu tội ác của Thỏ, để cho Thỏ chạy trốn. Khi không còn nghe tiếng trống, Hổ mới lao vào hốc cây, chẳng ngờ tổ ong nổ tung, đàn ong đốt cho Hổ đau đớn. Hổ chạy khắp nơi, nhưng ong vẫn đuổi theo, đốt cho mặt hổ sưng to. Hổ biết mình đã bị Thỏ lừa, tức giận đến nổi gan tím ruột.
Lần sau, khi gặp lại Thỏ, Hổ muốn trừng trị. Nhưng Thỏ đã nghĩ ra kế tiếp:
– Ông hãy cho tôi gảy đàn, sau đó tôi sẽ để ông bắt tôi. Đừng lo, tôi không dám trốn.
Hổ đồng ý, và Thỏ dạy Hổ cách gảy đàn bằng đuôi. Lợi dụng cơ hội, Thỏ làm cho Hổ đuối lấy một khúc đuôi. Thỏ thoát khỏi tình nghịch, và Hổ bị người săn giết.


6. Anh em chăm chỉ và ông chủ khó tính
Ngày xửa ngày xưa, một ông chủ giàu có nhưng tham lam, keo kiệt đến mức không ai sánh kịp. Đến dịp Tết, ông ta thèm rượu nhưng không muốn trả tiền. Ông bảo anh em làm thuê, đặc biệt là anh em chăm chỉ cày cấy, phải mang chai ra chợ mua rượu mà không cần tiền.
Anh em hỏi:
– Ông chủ, không có tiền làm sao mua được rượu ạ?
– Ồ! Có tiền mới là người thông minh, tài năng chứ! Không tiền mà mua được rượu mới là đỉnh cao của sự khôn ngoan!
Lão chủ cười hả hê, tự tin về sự 'thông minh' của mình. Ông nghĩ rằng anh em cày cấy sẽ phải bỏ tiền túi mua rượu để chứng minh sự thông minh của mình.
Nghe vậy, anh em cày cấy vui vẻ nhận lời. Một lát sau, anh em mang chai rượu về và đưa cho ông chủ:
– Rượu đã đây, ông chủ ơi, mời ông uống!
Lão chủ tức tốc mở chai, nhưng khi nhìn thấy nó chỉ là chai đầy đủ mà không có rượu, ông ta giận dữ, hỏi:
– Chai này sao có thể uống được?
Anh em cười tươi và trả lời:
– Chai đầy đủ chứ không cần rượu mới là người sành điệu, ông chủ ạ!
Nói xong, anh em bỏ đi, để lại ông chủ đứng đó, thèm thuồng trước cái chai đầy đủ mà ông không thể 'nếm' được.


7. Chàng rể tài năng với chữ viết
Một bậc phụ huynh muốn lựa chọn chồng cho công chúa của mình dựa trên khả năng viết chữ. Trong làng có một anh nông dân mồ côi, sống cuộc sống khó khăn, phải làm công cày mướn để kiếm sống. Khi biết về ý định của bậc phụ huynh, anh nông dân đến xin ông giúp mình sắp xếp cuộc hẹn. Dù cuộc sống khó khăn và không có thân thế gia đình, nhưng ông bậc phụ huynh tin tưởng và hứa sẽ xem xét nếu anh chàng có khả năng viết chữ và kinh doanh trong vòng 3 năm.
Một hôm, cha của công chúa, chồng tương lai của anh chàng, lại đến làm nông. Trong ngày nắng nóng, ông phụ huynh giơ tay lên che đầu và nói câu đối:
– Ngũ duyên lai định thượng. Anh chàng rể lúng túng đưa tay vỗ vào bụng 'cái bạch' rồi bỏ đi.
Ông bậc phụ huynh không hiểu ý đối của chàng rể, tức giận nói: – Tôi không hiểu gì cả!
– Dù sao đi nữa, ông cũng không nên thử tài chúng tôi nữa, ý của nó là rất hay, 'Phúc trung tấp thư tịch' (trong bụng chứa rất nhiều chữ nghĩa). Từ giờ trở đi, ông không nên cố gắng thách thức nó nữa, nếu nó giận và rời đi thì tôi sẽ không chịu trách nhiệm đâu!
Một ngày, anh nông dân đi làm và gặp mưa, anh ghé vào nhà ông bậc phụ huynh để trò chuyện. Nhìn thấy cảnh mưa bên ngoài, ông giơ tay và nói: 'Lác đác mưa sa làn gió thị'. Chiều tối vẫn còn mưa, sấm chớp liên tục, ông bậc phụ huynh tỏ ra rất buồn bã và đọc câu:
– Ầm ầm sấm dậy đất kim bôi.
Chàng rể nghe thế liền đọc ngay: – Lác đác mưa sa làn gió thị.
Ông bậc phụ huynh nghe thế cảm thấy thích thú và khen ngợi vì câu đối đã được sửa chữa tốt.
Từ đó, ông yên tâm không thử tài chàng rể nữa. Sau 3 năm làm rể, anh nông dân được ông tổ chức đám cưới lớn, tất cả chi phí đều do ông chi trả. Cả làng biết và cười nói rằng: 'Dù dốt thì cũng dốt đặc cán mai, gặp may trở thành chàng rể nổi tiếng trong làng.'


8. Chú chim quạ tinh tế
Một chú chim quạ đang khát nước. Chú ta đã liên tục bay rất xa để tìm nguồn nước, nhưng không gặp được chút giọt nào. Mệt mỏi, nó quyết định nghỉ trên một cành cây.
Nó quét mắt xung quanh và bất ngờ phát hiện ra một chiếc bình ở dưới gốc cây.
Đến gần, nó nhận ra rằng bình chỉ chứa một lượng nước rất nhỏ, không thể đạt tới đáy để uống. Mặc dù đã thử mọi cách để thò mỏ đến đáy, nhưng mọi nỗ lực đều thất bại.
Nhưng chú chim quạ không chấp nhận thất bại. Nó quan sát xung quanh và phát hiện những viên sỏi nhỏ nằm gần đó. Ngay lập tức, nó sử dụng mỏ để chọn một viên sỏi và thả vào bình. Chú tiếp tục lặp lại quá trình này với những viên sỏi khác.
Không mất quá nhiều thời gian, nước đã lên đến miệng bình. Bây giờ, chú có thể đưa mỏ vào để uống. Chú chim quạ hạnh phúc khi thấy công sức của mình đã được đền đáp. Nước mát đã làm dịu đi khát, chú ta lại bay lên cây để tiếp tục hành trình của mình.


9. Chú lừa khôn ngoan
Ngày xưa, ở một ngọn núi nọ, có một con lừa đang vui vẻ ăn cỏ, không hề biết là có con sói đang rình rập nó. Khi vừa mới ăn xong và ngẩng đầu lên, nó ngỡ ngàng và ngạc nhiên nhận ra con sói đang đứng nhìn mình. Con lừa biết rằng, mình cần phải thật nhanh để cứu lấy bản thân, nếu không sẽ bị chó sói ăn thịt mất.
Lừa bắt đầu hét lên thất thanh giống như mình đang bị thương rất nặng, vừa nghe thấy tiếng hét, con sói không biết chuyện gì xảy ra nên đã tiến lại gần và hỏi:
- Này anh lừa, anh bị làm sao vậy?
Lừa trả lời:
- Một cái gai sắc nhọn vừa đâm vào chân tôi, anh có thể lấy cái gai đó ra giúp tôi được không?
- Tại sao ta phải làm như thế? Sói nghi ngờ nói.
- À, tại vì điều này rất có lợi đối với anh, cái gai sắc nhọn này nếu như anh ăn thịt tôi thì cái gai sẽ kẹt trong cổ họng của anh.
Nghe lừa nói có lý, sói liền chạy lại định giúp lừa lấy cái gai ra, nhưng khi sói vừa tới gần thì lừa liền lấy chân đấm cho sói vài cái và nhanh chân chạy trốn. Lúc này, sói bị choáng váng bởi cú đá của lừa và không biết chuyện gì xảy ra. Khi vừa bình tĩnh lại thì sói nhận ra rằng mình vừa bị mất mấy cái răng, nó cảm thấy vô cùng xấu hổ vì tính tham lam và ngu ngốc của mình.


10. Khỉ và Cá Sấu
Một lúc nọ, con khỉ sống trên cây cao và kết bạn với một con cá sấu dưới dòng sông gần đó. Mỗi ngày, khỉ hái quả táo từ cây và tặng cho cá sấu. Nhận quà, cá sấu đưa về chia sẻ với vợ. Vợ cá sấu thèm ăn trái tim khỉ và cá sấu quyết định thực hiện điều đó.
Cá sấu mời khỉ đi tham quan dòng sông, nhưng thực chất, nó muốn giết khỉ giữa dòng sông để lấy trái tim. Khỉ phát hiện và thông minh nói rằng trái tim nằm trên cây.
Khỉ sử dụng sự thông minh để đánh lừa cá sấu.
Nếu muốn, hãy chở tôi quay lại. Cá sấu tin và đưa khỉ quay lại. Khi đến, khỉ nhanh chóng leo lên cây và biến mất. Kế hoạch của cá sấu thất bại hoàn toàn.

