Top 11 bài viết đặc sắc về truyện ngụ ngôn và thành ngữ (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) đáng đọc

Gia đình có hai anh em sống cùng cha mẹ đã qua đời và để lại một khối tài sản lớn. Người anh tham lam đã chiếm hết tài sản, chỉ để lại cho người em một mảnh vườn nhỏ với cây khế. Người em chăm sóc cây khế tận tình và đến mùa, cây ra nhiều quả. Một ngày, một con chim lạ đến ăn khế. Người em buồn bã, nhưng đại bàng đã khuyên người em may túi để nhận được ân huệ từ chim. Chim đưa người em đến đảo lấy vàng, giúp người em trở nên giàu có. Khi người anh biết tin, anh ta đã đổi toàn bộ tài sản để có được mảnh vườn với cây khế. Đến mùa khế, chim đại bàng lại đến và đề nghị đền ơn. Người anh vì tham lam đã may túi lớn để đựng nhiều vàng, nhưng trên đường trở về, túi quá nặng đã làm anh ta rơi xuống biển và chết. Quả là ‘tham thì thâm’!”

Câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng về việc không thể nhận diện con voi: Một ngày, năm thầy bói không có khách và quyết định cùng nhau thảo luận về hình dáng của con voi. Khi nghe tin voi sắp tới, họ đã góp tiền để nhờ người chủ cho voi dừng lại một chút. Mỗi thầy bói sờ vào một phần của con voi và tưởng tượng hình dáng khác nhau. Sự khác biệt trong nhận thức dẫn đến tranh cãi và đánh nhau. Câu chuyện minh họa cho thành ngữ: Thầy bói xem voi.

Trong dân gian, câu thành ngữ ‘Ếch ngồi đáy giếng’ gắn liền với một câu chuyện ngụ ngôn cùng tên.

Câu chuyện kể về một con ếch sống trong một cái giếng nhỏ từ khi mới sinh. Giếng chỉ có những sinh vật nhỏ bé như ốc và cua, tất cả đều sợ con ếch. Từ dưới đáy giếng nhìn lên, bầu trời chỉ nhỏ bằng miệng giếng, nhưng con ếch lại nghĩ đây chính là toàn bộ thế giới của mình và nó là chúa tể của thế giới đó.

Đến một ngày, trời mưa lớn kéo dài, nước dâng tràn ra khỏi giếng, và con ếch bị đưa ra ngoài thế giới rộng lớn. Ếch vẫn giữ thói quen cũ, tự cho mình là chúa tể và đi lại một cách kiêu ngạo, không để ý xung quanh. Kết quả, nó bị một con trâu lớn hơn miệng giếng dẫm chết.

Câu chuyện phản ánh những người có tầm hiểu biết hạn chế, chỉ biết đến những gì xung quanh mà tự cho mình là thông thái. Những người như vậy thường được gọi là ‘ếch ngồi đáy giếng’.

Trong một buổi bán hàng ế ẩm, năm ông thầy tướng bàn luận về hình dáng của con voi. Khi nghe tin có voi đi qua, họ góp tiền để yêu cầu người điều khiển cho voi dừng lại. Mỗi thầy bói sờ vào một phần của con voi như vòi, ngà, chân, tai hoặc đuôi và hình dung ra con voi theo cách riêng. Sau khi thảo luận, mỗi thầy có một ý kiến khác nhau về hình dạng của voi, dẫn đến cãi vã và đánh nhau. Câu chuyện minh họa cho sự thiếu hiểu biết và tính bảo thủ của con người, khi mỗi người chỉ thấy một phần sự thật và không chịu lắng nghe ý kiến của người khác.

Câu chuyện ngụ ngôn ‘Ếch ngồi đáy giếng’ nói về một con ếch kiêu ngạo, chỉ sống trong một cái giếng nhỏ với những sinh vật nhỏ hơn. Chú ếch chỉ thấy bầu trời nhỏ như miệng giếng và luôn tự cho mình là chúa tể. Khi mưa lớn làm nước dâng tràn ra ngoài, ếch vẫn giữ thói quen kiêu căng, và kết quả bị một con trâu lớn dẫm chết. Câu chuyện nhấn mạnh rằng không nên ngạo mạn, phải khiêm tốn và học hỏi từ những gì xung quanh.

Truyền thuyết ‘Con Rồng cháu Tiên’ kể về miền đất Lạc Việt với vị thần Rồng tên là Lạc Long Quân. Trong một lần lên bờ giúp dân trừ yêu quái, Lạc Long Quân đã gặp và cưới nàng Âu Cơ, thuộc dòng họ Thần Nông ở vùng núi phía Bắc. Âu Cơ sinh ra một trăm trứng, nở thành một trăm người con. Vì không quen sống trên cạn, Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con cái, mỗi người mang năm mươi con, người lên núi, kẻ xuống biển. Con trưởng của Âu Cơ được tôn làm vua, lấy tên là Hùng Vương, đóng đô ở Phong Châu, đặt tên nước là Văn Lang. Ngôi vua truyền từ đời cha sang đời con, kéo dài đến mười tám đời, đều mang danh hiệu Hùng Vương.

Có một con ếch sống dưới đáy một cái giếng sâu. Xung quanh nó chỉ có vài con nhái, cua và ốc. Mỗi lần ếch kêu lên, âm thanh vang vọng khắp nơi, làm các bạn nhỏ xung quanh hoảng sợ. Ếch tự cho mình là vua của cái giếng, và khi nhìn lên, bầu trời chỉ bé bằng cái vung.

Một năm nọ, mưa to liên tục làm nước dâng cao trong giếng, và ếch bị cuốn ra ngoài. Khi nhìn thấy thế giới bên ngoài, ếch ngạc nhiên vì bầu trời rộng lớn không còn như cái vung nữa. Tuy nhiên, trong khi mải ngắm bầu trời, ếch không để ý đến một con trâu lớn đi ngang qua và bị trâu dẫm chết mà không hay biết.

Truyện “Ếch ngồi đáy giếng” dạy chúng ta rằng không nên tự mãn và coi thường người khác, mà cần có tầm nhìn rộng mở và khiêm tốn hơn.

Trong kho tàng truyện ngụ ngôn của Việt Nam, có rất nhiều câu chuyện gắn liền với các thành ngữ. Một ví dụ tiêu biểu là Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng hay Thầy bói xem voi. Trong số những câu chuyện này, tôi ấn tượng nhất với câu chuyện Đẽo cày giữa đường.

Câu chuyện kể về một thợ mộc đã bỏ ra ba trăm quan tiền để mua gỗ làm cày. Cửa hàng của anh ta nằm bên đường, và mỗi người qua lại đều đưa ra ý kiến về cách đẽo cày. Anh ta tin tưởng vào ý kiến của mọi người, nên khi người này yêu cầu đẽo theo cách này, anh ta làm theo, và khi người khác yêu cầu đổi cách, anh cũng làm theo. Có một người qua đường gợi ý: “Hãy đẽo cày thật cao, thật lớn để có thể dùng cho voi cày. Khi bày bán, chắc chắn sẽ bán được nhiều và thu lợi lớn.” Anh ta nghe theo và làm ra rất nhiều cày to lớn. Thế nhưng, không ai mua cày của anh ta, dẫn đến việc gỗ bị hỏng và vốn liếng mất hết. Cuối cùng, anh thợ mộc nhận ra rằng sự cả tin đã dẫn đến thất bại, nhưng đã quá muộn để sửa chữa.

Chính từ câu chuyện của anh thợ mộc đẽo cày giữa đường, nhan đề của truyện đã trở thành một thành ngữ để chỉ thói ba phải và nhắc nhở con người cần phải có chính kiến.

Đây là câu chuyện về Ếch ngồi đáy giếng. Do sống lâu trong đáy giếng, ếch chỉ thấy xung quanh mình là vài con vật nhỏ và tiếng kêu “ồm ộp” của nó vang vọng trong giếng, nên ếch tưởng rằng bầu trời trên đầu nó chỉ bằng chiếc vung và nó như một vị chúa tể. Điều này cho thấy môi trường sống của ếch rất hạn chế, và tầm nhìn của nó cũng rất hạn hẹp. Bầu trời rộng lớn mà ếch lại tưởng nhỏ như chiếc vung.

Thế giới bên ngoài rất phong phú và rộng lớn, nhưng ếch chỉ thấy vài con vật nhỏ bé. Do sống trong giếng lâu ngày và có một chút năng lực là kêu “ồm ộp”, ếch trở nên kiêu ngạo và tự cho mình là chúa tể muôn loài. Đúng là kẻ “coi trời bằng vung” như thành ngữ mà cha ông ta thường nói.

Khi hoàn cảnh thay đổi, sau một trận mưa lớn, nước giếng dâng lên và ếch ra khỏi đáy giếng để tiếp xúc với thế giới rộng lớn. Dù vậy, ếch vẫn không thay đổi tính cách, vẫn ngẩng đầu nhìn lên bầu trời mà không để ý đến xung quanh. Kết quả là ếch bị một con trâu giẫm phải và chết. Đây là cái giá quá đắt mà ếch phải trả.

Câu chuyện về chú ếch ngồi đáy giếng phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà lại kiêu ngạo, và khuyên nhủ chúng ta nên mở rộng tầm hiểu biết và không được chủ quan. Các thành ngữ như “Coi trời bằng vung” hay “Ếch ngồi đáy giếng” bắt nguồn từ câu chuyện này, và cũng mang ý nghĩa phê phán và răn dạy tương tự.

Trong kho tàng truyện ngụ ngôn của Việt Nam, có một câu chuyện rất thú vị mang tên Thầy bói xem voi, cũng là tên của một thành ngữ rất quen thuộc với mọi người.

Câu chuyện kể về năm ông thầy bói mù, trong một ngày buôn bán ế ẩm, đã cùng nhau góp tiền để “xem” voi. Vì không thể nhìn thấy, năm ông phải dùng tay để sờ soạn quanh cơ thể con voi, từ đó đoán ra hình dáng của nó. Tuy nhiên, con voi to lớn và có nhiều bộ phận, trong khi các ông chỉ sờ vào từng phần riêng biệt và đưa ra những nhận định khác nhau. Ông sờ vòi cho rằng voi như con đỉa, ông sờ tai thì bảo voi giống cái quạt, ông sờ chân thì cho rằng voi như cái cột đình, còn ông sờ đuôi thì lại bảo voi như cái chổi cùn. Mỗi người một ý và đều tin chắc mình đúng, không ai chịu thừa nhận ý kiến của người khác.

Sau một hồi tranh cãi, năm ông thầy bói đã cãi nhau đến mức sứt đầu mẻ trán. Qua câu chuyện này, ngụ ngôn nhấn mạnh sự hạn chế của việc nhìn nhận vấn đề một cách phiến diện và bảo thủ, chỉ chú trọng vào quan điểm cá nhân mà không lắng nghe ý kiến khác.

Từ câu chuyện này, những người có thói quen như vậy thường được gọi là “thầy bói xem voi” trong cuộc sống.

Trong quá trình phát triển của nhân loại và văn học, thể loại truyện ngụ ngôn đã để lại nhiều bài học triết lý sâu sắc. Tên gọi của nó chính là đặc trưng của thể loại này, thể hiện ý nghĩa và những bài học ẩn chứa bên trong. Trong kho tàng ngụ ngôn, câu chuyện “Ếch ngồi đáy giếng” là một ví dụ tiêu biểu, đặc biệt phổ biến với lứa tuổi trẻ em.

Câu chuyện về chú ếch ngồi trong đáy giếng gắn liền với thành ngữ “Ếch ngồi đáy giếng” chứa đựng nhiều ý nghĩa. Chú ếch sống trong một cái giếng nhỏ, không biết gì về thế giới bên ngoài. Trong mắt nó, thế giới chỉ có vài con cua, ốc nhỏ, vì vậy nó nghĩ mình là to lớn và mạnh mẽ. Mỗi khi kêu “ồm ộp”, nó tưởng rằng mọi vật đều sợ hãi. Nó cảm thấy mình như một vị chúa tể.

Khi nhìn lên bầu trời, nó thấy bầu trời chỉ bằng chiếc vung, không rộng lớn như người ta thường nói. Do đó, chú ếch kiêu ngạo, nghĩ rằng bầu trời nhỏ bé và nó là chúa tể của nơi đây. Trong suy nghĩ hạn hẹp của nó, không có ai sánh bằng nó và không ai có thể tranh luận với nó.

Chuyện không có gì nếu không có một trận mưa lớn, nước trong giếng dâng cao, đưa chú ếch ra khỏi giếng. Nó vẫn tin rằng mình là chúa tể và tiếp tục hành động như vậy. Đột nhiên, một con vật lớn che khuất tầm nhìn của nó, và sau đó chân một con trâu đã giẫm bẹp nó. Kết thúc bi thảm của chú ếch là hệ quả của sự kiêu ngạo.

Câu chuyện chỉ trích những người có hiểu biết hạn hẹp nhưng lại khoe khoang. Nó khuyên chúng ta nên mở rộng tầm nhìn, không nên chủ quan và kiêu ngạo. Tác giả dân gian khéo léo xây dựng bối cảnh và tâm lý nhân vật để phản ánh những người sống trong sự hạn hẹp và không chịu cập nhật kiến thức. Như chú ếch trong giếng, những người như vậy sẽ luôn tụt lại phía sau thế giới đang thay đổi.

Truyện ngụ ngôn này mang đến nhiều bài học quý giá về việc học hỏi và mở rộng tầm nhìn, khuyến khích chúng ta không nên trở thành “Ếch ngồi đáy giếng” và coi trời bằng vung.