1. Bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng và bánh tét là hai loại bánh truyền thống đặc biệt của Việt Nam, thường được chế biến và thưởng thức trong các dịp lễ lớn như Tết Nguyên đán - ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt. Hai loại bánh này mang ý nghĩa sâu sắc về truyền thống, văn hóa và lòng tri ân đối với tổ tiên.
Bánh chưng và bánh tét đều có thành phần chính là gạo nếp, mỡ lợn, đậu xanh. Nhưng phương pháp và hình dáng của hai loại bánh có một số khác biệt.
Bánh chưng có hình vuông, được bọc trong lá chuối, lá dong và dùng dây lạt để trói chặt. Bánh chưng thường có kích thước lớn, từ 10-15cm mỗi cạnh. Bên trong bánh chưng, gạo nếp và đậu xanh được trộn chung với mỡ lợn và gia vị truyền thống. Bánh chưng sau đó được luộc trong nồi nước từ 8-12 giờ. Qua quá trình nấu, bánh chưng trở nên thơm ngon, vị đậm đà và có cấu trúc dẻo, béo.
Bánh tét có hình trụ, được bọc bằng lá chuối hoặc lá chuối non và dùng dây lạt để buộc chặt. Kích thước của bánh tét thường nhỏ hơn so với bánh chưng. Bên trong bánh tét, gạo nếp và đậu xanh được xếp xen kẽ với mỡ lợn và các loại thịt như thịt heo, thịt gà hoặc thịt bằm. Sau đó, bánh tét cũng được luộc từ 8-12 giờ cho đến khi nhân chín và bánh có độ dẻo, mềm.
Cả bánh chưng và bánh tét đều đòi hỏi sự công phu và tâm huyết trong quá trình chế biến. Việc nấu bánh chưng và bánh tét thường trở thành một dịp sum họp, gắn kết gia đình. Những người trong gia đình thường cùng nhau chuẩn bị các nguyên liệu, cuộn bánh, nấu và chờ đợi cho đến khi bánh chín.


2. Bánh gai
Bánh gai được biết đến như một trong những đại diện xuất sắc của loại bánh gói lá trong ẩm thực Việt Nam. Với nguyên liệu chính từ gạo nếp và lá gai, bánh gai không chỉ thu hút với màu xanh độc đáo mà còn làm say đắm người thưởng thức với hương vị đặc trưng. Hình dạng tròn nhỏ gọn của bánh gai tạo nên sự độc đáo và quyến rũ, đặc biệt trong danh sách bánh truyền thống.
Việc làm bánh gai đòi hỏi sự cẩn thận và công phu. Gạo nếp được ngâm qua đêm, sau đó xay nhuyễn tạo thành bột. Bột gạo nếp được trộn với nước và lá gai xay nhuyễn, tạo ra hỗn hợp màu xanh đặc trưng. Từ hỗn hợp này, những chiếc bánh nhỏ tròn được tạo ra và gói kín trong lá chuối. Trong quá trình nướng, bánh gai chuyển từ màu xanh sang màu đen và phát ra hương thơm đặc trưng. Vị ngọt nhẹ, đậm đà từ gạo nếp và hương vị của lá gai khiến bánh gai trở nên khó cưỡng. Thường được kết hợp với mứt dừa ngọt ngào hoặc đường phèn, bánh gai trở thành một trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.
Bánh gai không chỉ là một món ngon mà còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc. Xuất hiện trong các dịp lễ hội, ngày Tết hay những dịp sum họp gia đình, bánh gai không chỉ làm hài lòng vị giác mà còn làm ấm lòng tình cảm gia đình. Với màu sắc và hương vị độc đáo, bánh gai trở thành biểu tượng đặc trưng của ẩm thực Việt Nam, gửi gắm tình yêu quê hương qua từng miếng thưởng thức.


3. Bánh tẻ
Bánh tẻ là một món ăn truyền thống của Việt Nam, được ưa chuộng đặc biệt ở miền Nam. Có hình dạng dẹp, oval hoặc chữ nhật, bánh tẻ được làm từ bột gạo nếp. Thông thường, bánh được bọc trong lá chuối hoặc lá chuối non để giữ hương vị đặc trưng và độ ẩm cho bánh.
Quy trình làm bánh tẻ khá đơn giản. Bột gạo nếp được ngâm nước và xay nhuyễn, sau đó trộn với nước tạo thành hỗn hợp đặc. Hỗn hợp này được đổ lên miếng vải mỏng, sau đó gói lại thành hình dạng bánh tẻ. Bánh được hấp chín trong nồi đến khi vỏ mềm và dẻo. Có nhiều biến thể của bánh tẻ trong từng vùng miền. Ví dụ, ở miền Nam, bánh thường có nhân bên trong như đậu xanh, mướp, thịt, hoặc đậu phộng. Ngược lại, ở miền Trung, bánh tẻ thường không nhân và có hình dạng dẹp hơn.
Bánh tẻ thường được ăn kèm với nước mắm chua ngọt, hành phi, tương đen, và rau sống như dưa leo, rau thơm. Thực phẩm này thường xuất hiện trong các dịp lễ, hội, hoặc là một món nhẹ trong bữa ăn hàng ngày.


4. Bánh giò
Bánh giò là một món ăn truyền thống của Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở miền Bắc và miền Trung. Có hình dạng giống như chiếc bánh nếp nhỏ, được làm từ bột gạo và nhân bên trong.
Bánh giò được chế biến từ bột gạo nấu chín, sau đó được phủ một lớp mỏng lên miếng vải mỏng (thường là lá chuối). Người làm bánh sẽ đặt nhân lên trên, thường là nhân thịt nạc xay nhuyễn, nấm hương, hành, và các loại gia vị khác. Sau đó, miếng vải sẽ được gói kín và hấp chín trong nồi. Khi bánh giò chín, vỏ bánh sẽ mềm và dẻo, kết hợp với nhân thịt thơm ngon tạo nên một món ăn hấp dẫn.
Bánh giò xôi là phiên bản khác của bánh giò, được làm từ xôi gấc (một loại xôi đỏ từ lá gấc) với nhân thịt, trứng, nấm hương, hành, và gia vị. Bánh giò xôi có màu đỏ rực rỡ từ lá gấc và hương vị đặc trưng của xôi.
Bánh giò thường được ăn kèm với nước mắm pha chua ngọt, hành phi, tương đen, và rau sống như rau răm, rau thơm. Món này thường được bán sáng sớm hoặc trong các quán ăn đường phố ở Việt Nam.


5. Bánh lá dừa
Bánh lá dừa là một loại bánh truyền thống nổi tiếng của miền Tây Việt Nam. Được làm từ gạo nếp, đường, dừa và gói bên trong lá dừa tạo thành hình vuông nhỏ gọn, bánh lá dừa mang đến hương vị thơm ngon và hấp dẫn.
Quá trình làm bánh lá dừa khá công phu. Đầu tiên, gạo nếp được ngâm và nấu chín. Sau đó, gạo nếp được xay nhuyễn thành bột và trộn đều với đường. Lượng dừa tươi được lựa chọn kỹ càng, lấy cơm dừa và pha với đường để tạo thành nhân bánh. Sau khi chuẩn bị nhân bánh, người làm bánh đặt một lớp lá dừa lên mặt bàn, đặt một lượng bột nếp lên trên và thoa đều nhân dừa. Bánh sau đó được gập lại và gói kín trong lá dừa.
Bánh lá dừa được nướng trên lửa than hoặc bếp than. Lửa than tạo ra ngọn lửa nhỏ và ấm, giúp bánh chín từ từ và đều. Khi bánh đã chín, lá dừa bên ngoài có màu vàng đẹp mắt và mùi thơm phảng phất. Bánh lá dừa thường được thưởng thức khi còn nóng, để hương vị ngọt ngào và nhân bánh mềm mịn.
Bánh lá dừa miền Tây không chỉ có hương vị tuyệt vời mà còn thể hiện sự đậm đà của văn hóa và truyền thống dân tộc. Nó thường được dùng trong các dịp lễ hội, đám cưới, và là món quà đặc biệt để tặng người thân và bạn bè. Bánh lá dừa đã trở thành một biểu tượng đặc trưng của miền Tây Việt Nam và là điểm đến không thể bỏ qua khi khám phá ẩm thực vùng đất này.


6. Bành tò te
Bánh tò te là một món ăn nổi tiếng của miền Bắc, thường được thưởng thức vào dịp Tết Đoan Ngọ. Chắc hẳn, nhiều người sẽ rất tò mò khi nghe tên loại bánh này nhưng bánh được gói từ lá chuối, mà trẻ em làng quê hay dùng lá chuối để làm kèn, thổi tò te. Có lẽ tên bánh được bắt nguồn từ lý giải thân thương đó.
Với nguyên liệu chính là đậu và gạo nếp, hòa quyện tạo nên hương vị đặc biệt, khiến bao người con xa quê nhớ khôn nguôi. Chiếc bánh tò te được vớt ra phải giữ được màu xanh mướt của lá chuối, bánh chín mềm, có màu trong xanh của gạo nếp, màu tím của đỗ đen, bánh mềm mà béo ngậy, ngọt bùi, cắn miếng bánh phải dẻo thơm thế mới đạt tiêu chuẩn. Tùy vào phong tục từng vùng miền và sở thích khác nhau mà nguyên liệu làm nhân bánh khác nhau. Đây là một món ăn truyền thống đặc biệt trong các dịp lễ hội, tiệc cưới hoặc làm quà biếu. Bánh tò te không chỉ là một món ăn ngon mà còn thể hiện sự tình cảm, lòng biết ơn và truyền thống văn hóa của người dân miền Bắc Việt Nam.


7. Bánh rợm
Bánh rợm là một món ăn truyền thống đặc biệt của dân tộc Tày ở Việt Nam. Đây là một loại bánh tròn, dẹp và được làm từ gạo nếp và lá chuối. Quá trình chế biến bánh rợm bắt đầu bằng việc ngâm gạo nếp qua đêm để mềm. Sau đó, gạo nếp được xay nhuyễn thành bột gạo nếp mịn. Nhân bánh thường là đậu xanh, đậu đỏ hoặc nhân thịt, tùy vào khẩu vị chay mặn của mỗi người. Bánh rợm sau đó được hấp trong nồi trong khoảng 30 đến 40 phút cho đến khi chín. Khi bánh đã chín, lá rơm mang lại hương vị đặc trưng và mùi thơm tự nhiên cho bánh.
Bánh rợm có hương vị ngọt nhẹ của gạo nếp kết hợp với vị đậu ngọt mềm của nhân. Bánh có cấu trúc mềm mịn và hấp dẫn, thường được ăn trong các dịp lễ hội, đám cưới hoặc làm quà biếu. Bánh rợm không chỉ là một món ăn truyền thống của dân tộc Tày mà còn mang đậm giá trị văn hóa và tình cảm của người dân trong việc bảo tồn và truyền bá các nét đẹp văn hóa truyền thống.


8. Bánh ít
Bánh ít là một món ẩm thực truyền thống được ưa chuộng tại Việt Nam. Bánh có hình dạng nhỏ xinh, được làm từ bột gạo nếp và nhân phong phú. Nhân bánh có thể là đậu xanh, tôm thịt, dừa... Bột gạo nếp được tạo thành từng chiếc bánh tròn hoặc bầu dục, bọc kín bằng lá chuối. Bánh ít sau đó được hấp chín trong nồi nước sôi, tạo nên vỏ bánh mềm mịn. Thưởng thức bánh ít nóng hổi, kèm theo nước mắm chua ngọt hoặc tương xí muội, bạn sẽ cảm nhận được hương vị ngọt ngào từ bột gạo nếp và đậm đà từ nhân bánh. Bánh ít có thể ăn một mình hoặc kết hợp harmoniously với các món khác trong bữa ăn.
Bánh ít không chỉ là một món ăn đơn giản mà còn đậm chất truyền thống, thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, cúng tổ tiên hoặc làm quà biếu cho người thân và bạn bè.


9. Bánh nậm
Bánh nậm là một món đặc sản truyền thống của miền Trung Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh Huế và Quảng Nam. Bánh nậm thường có hình chữ nhật hoặc tam giác, được làm từ bột gạo nếp và nhân thịt heo, tôm.
Quá trình làm bánh nậm bắt đầu bằng cách ngâm gạo nếp qua đêm để mềm. Gạo nếp sau đó được xay nhuyễn thành bột, trộn với nước tạo thành hỗn hợp mềm mịn. Hỗn hợp gạo nếp được đặt trong nồi nước sôi và hấp chín thành bánh. Nhân bánh nậm là điểm đặc biệt, với thịt heo nạc và tôm đã được chế biến kỹ lưỡng, gia vị tự nhiên. Nhân sau đó được bọc kín trong lá chuối và hấp chín.
Bánh nậm khi chín mang đến hương vị thơm ngon, vị ngọt nhẹ của gạo nếp, sự thơm ngon của thịt heo và tôm. Bánh có cấu trúc mềm mịn, thường được ăn kèm với rau sống và gia vị. Món ăn truyền thống này thường xuất hiện trong các dịp lễ, tiệc cưới và ngày Tết, làm phong phú bữa ăn và tạo nên nét đặc sắc văn hóa miền Trung Việt Nam.


10. Bánh bột lọc
Bánh bột lọc là một đặc sản ngon miệng của miền Trung Việt Nam, đặc biệt nổi tiếng tại Huế. Ngoài tôm và thịt heo, bánh còn sử dụng những loại nhân độc đáo như nấm hương, nấm mèo hoặc trứng cút. Điều đặc biệt của bánh bột lọc chính là lớp vỏ mỏng, trong suốt và mịn màng.
Quá trình làm bánh bột lọc khá tinh tế và công phu. Gạo nếp được ngâm qua đêm, sau đó xay nhuyễn thành bột mịn. Nhân tôm hoặc thịt heo được trộn với gia vị như hành, nấm mèo, tiêu, muối và mỡ heo. Mỗi viên bột gạo nếp làm hình dạng dẹp hình tròn, nhồi với nhân và gói kín bằng lá chuối. Bánh sau đó được hấp chín trong nước sôi 5-7 phút, khiến vỏ bánh trong suốt, nhìn thấy được nhân bên trong.
Bánh bột lọc thơm ngon khi ăn nóng, kèm nước mắm chua ngọt, tỏi, ớt và rau sống như rau thơm, rau diếp cá. Vị ngọt của nhân, hương vị của gạo nếp và gia vị tạo nên một món ăn ngon đặc trưng.


11. Bánh ú
Bánh ú, hay còn được biết đến là bánh bá trạng, là một món ăn truyền thống của người Việt, thường được sử dụng trong lễ cúng tổ tiên vào dịp Tết Đoan Ngọ. Bánh ú được bọc bằng lá chuối hoặc lá dong, tạo nên hình dáng đặc trưng và mang đậm bản sắc văn hóa dân dã. Nhân bánh có thể là đậu xanh ngọt, được chế biến từ đậu xanh luộc chín, xay nhuyễn, sau đó trộn đường để tạo thành nhân bánh thơm ngon. Cũng có những phiên bản với nhân thịt heo băm nhuyễn, hành, nấm và gia vị khác, tùy thuộc vào khẩu vị và truyền thống ẩm thực của từng vùng miền.
Bánh ú có hương vị ngọt thanh, đặc trưng từ gạo nếp và nhân bên trong. Với cấu trúc dẻo, mềm, bánh ú thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, Tết Nguyên đán, hay các sự kiện quan trọng khác. Món ăn này không chỉ mang đến hương vị ngon miệng mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết gia đình và giữ gìn truyền thống văn hóa đặc sắc của người Việt Nam.

