Top 11 Thông tin quan trọng cần biết về loài gà tre

Gà tre (đúng tên gọi là 'gà che' theo tiếng Khmer là mon-che) là một giống gà bản địa từng phổ biến tại vùng miền Nam Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực Tây Nam Bộ. Đây là giống gà có trọng lượng khá nhỏ, trước đây thường được nuôi với mục đích làm gà cảnh.

Tuy nhiên, giống gà này chưa được nghiên cứu một cách chính xác bởi giới khoa học, không có tư liệu chính thức nào mô tả về loài này. Tên gọi 'Gà Che' theo tiếng Khmer, khi lan rộng khắp cả Việt Nam, người Việt thường hiểu là từ 'Gà Tre' do phương ngôn miền Tây Nam Bộ. Cụm từ Gà Tre trở nên phổ biến từ đó.

Gà tre trống thể hiện sự hiếu chiến cao và khả năng bảo vệ lãnh thổ mạnh mẽ khi đối mặt với đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên, chúng có thể dung thứ cho những con trống khác trong bầy nếu những con đó tuân thủ và không thách thức chúng, tức là không gáy trước mặt chúng và tôn trọng quyền lực của chúng, đặc biệt là không tranh giành gà mái.

Gà tre trống có kỹ thuật đá rất lì lợm, đặc biệt là ở những con đã trưởng thành (đối với những con nhỏ hơn, chúng thường bỏ chạy khi đang đá, sau đó quay lại đá tiếp và lặp lại quy trình này vài lần trước khi thực sự tham gia trận đấu). Ở độ tuổi này, chúng có thể đánh bại những đối thủ nặng nề hơn nhiều, bao gồm cả các giống gà thịt và thậm chí là gà chọi (gà nòi) tơ. Trận đấu giữa hai con gà tre trưởng thành thường kéo dài vài tiếng, và một trong hai con có thể chết sau đó do chấn thương nặng hoặc không thể hồi phục được sức khỏe.

Màu lông của gà tre hiện nay rất đa dạng và có thể là kết quả của sự kết hợp với các giống gà khác. Theo những người sống vào những thập kỷ 40, 50 ở miền Tây Nam Bộ, gà tre thường có ba màu lông chính.

Đặc điểm của các phần chính trên cơ thể gà tre:

• Lông bóng mượt, dài và ôm trọn cơ thể, không quá xù như một số giống gà cảnh nhập khẩu ngày nay.
• Màu sắc của mỏ và chân: Màu vàng tươi là lý tưởng cho gà tre thuần chủng. Mỏ có hình tam giác đẹp.
• Mái gà: Thường là mồng lái, kích thước vừa phải và luôn thẳng đứng, giống như mái gà rừng.
• Đuôi: Đuôi gà tre nghiêng một góc khoảng 30-40 độ so với mặt đất, với nhiều lớp lông chồng lên nhau. Lông đuôi của gà trống thường dài và nhiều, uốn cong thành một cung tròn, thậm chí có thể chạm đất và kéo dài trên đất 2-3 mét. Tuy nhiên, đuôi của gà tre Nam Bộ không mở rộng ra hai bên như đuôi tôm.
• Chân: Chân của gà tre Nam Bộ khá cao so với giống gà cảnh ngày nay, cẳng chân thon nhỏ, bằng với đùi gà nhưng vẫn giữ khả năng nhanh nhẹn trong việc bới đất và kiếm mồi. Gà trống có cựa phát triển rất lớn, thường là cựa kim dài cong vút, rất mạnh mẽ.
• Vóc dáng tổng thể: Gà tre có vóc dáng cao và gọn gàng, hấp dẫn với tiếng gáy thanh, dáng đi nhẹ nhàng và khỏe mạnh.

Thức ăn cho gà tre không có nhiều sự khác biệt so với các loại gà khác, tuy nhiên, cần phải chuẩn bị và cung cấp một cách cẩn thận. Gà tre thường nhạy cảm với thức ăn hơn, yêu cầu một chế độ dinh dưỡng đặc biệt. Đối với gà tre thương phẩm và gà tre cảnh, chúng đều yêu cầu một chế độ chăm sóc đặc biệt để phản ánh đặc điểm cụ thể của từng loại.

Để đảm bảo sức khỏe và bộ lông đẹp của gà tre, chế độ dinh dưỡng cần phải đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng và khoa học. Các loại thức ăn chủ yếu bao gồm:

• Thóc lúa: Là thành phần chính cung cấp chất dinh dưỡng giúp thịt gà săn chắc, cơ khỏe mạnh để chúng có thể chịu đựng được đòn khi đá chọi. Thóc lúa cũng là nguồn cung cấp chất cần thiết để gà đẻ tạo nên lớp vỏ trứng chắc chắn.
• Rau xanh: Chất xơ tự nhiên và vitamin K trong rau xanh giúp gà thanh nhiệt, đồng thời giải độc nhanh chóng trong thời tiết nắng nóng. Có thể cho gà ăn trực tiếp hoặc trộn nhỏ với thức ăn để tăng cường lượng ăn.
• Mồi: Cung cấp chất đạm và protein giúp gà hồi phục sức khỏe. Đây là một thành phần quan trọng không thể thiếu khi nuôi bất kỳ loại gà nào.
• Thức ăn công nghiệp
• Nước

Theo sự kết hợp màu sắc từ việc lai tạo với các giống gà khác, gà tre được chia thành 3 giống với 3 sắc lông chính như sau:

• Gà chuối tre: Con trống có lông màu trắng - đỏ - đen với phần lông cổ và lông mã ở lưng có màu trắng và vài điểm sọc đen hơi mờ ở giữa; lông bụng, lông ngực, lông đuôi có màu đen tuyền; con mái có lông màu trắng-đen.
• Gà điều tre: Con trống có lông phần lưng và phần đuôi giống gà chuối tre nhưng lông mã ở lưng lại có màu đỏ tía hoặc đỏ lửa; con mái có màu lông pha giữa màu nâu và đen.
• Một số giống gà tre khác với nhiều màu sắc đa dạng và bắt mắt như đỏ tía, trắng-đỏ, vàng-trắng muốt, đen, xám, trắng, vàng,...

Ngoài ra, tại Việt Nam còn có các giống gà tre đặc trưng như: gà tre Tân Châu, gà tre Mỹ và gà tre Serama với giá trị kinh tế cao, thường được nuôi làm cảnh hoặc tham gia các cuộc thi chọi trên toàn quốc.

Gà tre có thể trưởng thành sau sáu tháng nuôi, nhưng để thật sự trưởng thành, đặc biệt là đối với gà mái, cần khoảng tám tháng đối với gà trống và một năm với gà mái. Khả năng đẻ trứng của gà mái thay đổi tùy thuộc vào từng cá thể. Trong điều kiện tự nhiên, mỗi gà mái có thể đẻ khoảng ba đến bốn lứa trứng mỗi năm. Nếu lấy trứng mà không để gà ấp, thì mỗi lứa trứng sẽ cách nhau từ hai mươi đến ba mươi ngày.

Số lượng trứng mỗi lứa thường dao động dưới mười quả, mặc dù một số cá thể có thể đẻ liên tục hai mươi quả trứng trong một lứa. Tuy nhiên, vì là giống gà ít được nuôi phổ biến, có những trường hợp thoái hóa với cận huyết, số trứng mỗi lứa giảm xuống đôi khi chỉ là năm sáu quả, thậm chí có những trường hợp gà không đẻ liên tục.

Gà tre trước đây thường được nuôi thả tự do trong vườn nhà và gặp khó khăn khi chuyển sang điều kiện nuôi nhốt, đặc biệt là việc sinh sản. Đã có trường hợp thử nhốt một cặp gà trưởng thành vào chuồng kích thước 80x80x80mm, gà mái vẫn đẻ trứng nhưng không có trống đực hoạt động. Dưới đây là cách chăm sóc gà tre đúng cách:

• Gà tre là giống gà dễ nuôi, chiếm ít diện tích cho chuồng trại và thích hợp cho việc nuôi thả tự do trong vườn nhà, góc sân hoặc dưới mái hiên.
• Chúng có khả năng miễn dịch cao, ít mắc bệnh tật. Tuy nhiên, người nuôi cần chú ý đến một số bệnh thường gặp như đậu gà, cúm gia cầm, tụ huyết trùng gà, bệnh marek, và bệnh hô hấp mãn tính trong những tháng đầu sau khi sinh nở.
• Do kích thước nhỏ của gà tre, khi nuôi nhốt, không nên chung chuồng với giống gà khác có kích thước lớn hơn.
• Chuồng nuôi, máng ăn, và máng uống cần được làm sạch, khô ráo, và được khử trùng định kỳ. Đảm bảo môi trường thoải mái, mát mẻ trong mùa hè và ấm áp trong mùa đông, tránh gió lạnh. Việc sử dụng trấu hoặc bột cưa để lót chuồng và sát trùng trước khi nuôi là quan trọng.

Gà Tre được coi là giống gà nhỏ nhất tại Việt Nam, không tính các giống gà cảnh nhập ngoại. Gà mái có trọng lượng từ 400 gam đến 600 gam, còn gà trống nặng từ 500 gam đến 800 gam, với trọng lượng lý tưởng là từ 600 gam trở xuống, đặc biệt một số trống chỉ nặng 400 gam.

Trọng lượng của Gà Tre theo giai đoạn:

• Gà con mới nở: 16,5 – 21,2 g.
• 8 tuần tuổi:
  • Gà trống 371,2 – 420,3 g/con
  • Gà mái 337,30 – 368,7 g.
• 20 tuần tuổi:
  • Gà trống 857,22 – 910,8 g/con
  • Gà mái 565,3 – 586,6 g/con.

Giá bán gà tre, bất kỳ là gà tre cảnh hay gà tre chọi, phụ thuộc chủ yếu vào ngoại hình và màu sắc của bộ lông. Ví dụ, giống gà Tân Châu có giá khoảng từ 1 triệu đồng đến vài chục triệu đồng cho một con; giống gà Serama có giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng cho một con.

Giá của gà tre thịt:

• Giá gà tre thịt dao động từ 150.000 – 200.000 đồng/kg.
• Gà tre con từ 1 tuần tuổi có giá khoảng 25.000 – 35.000 đồng/con.
• Giá trứng gà tre là từ 2.500 – 3.000 đồng/quả.

Một số thông tin thú vị về loài gà tre:

• Gà Tân Châu, xuất hiện tại thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang, nổi tiếng với đuôi dài gần 1m, có giá bán hàng nghìn đô la.
• Gà tre sở hữu nguồn gen độc đáo của Việt Nam, tuy nhiên, do không được nuôi phổ biến và có sự lai tạo nhiều giống khác nhau, nguy cơ mai một giống và tuyệt chủng là hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai.

Trong khoảng hai mươi năm trở lại đây, gà Tre Nam Bộ đang đối mặt với sự giảm số lượng đáng kể do một số nguyên nhân sau:

• Không mang lại lợi nhuận kinh tế nên bị ngưng nuôi.
• Chịu sự lai tạo với các giống gà thịt khác để tăng trọng lượng, sau đó bán vào thành thị như một món đặc sản vì thịt gà tre nổi tiếng ngon.
• Phải chịu sự lai tạo với gà chọi (gà nòi lông), gà Mỹ, Asil, Pêru, Mã Lai nhằm cải thiện hình thể, sức khỏe và khả năng chọi gà sắt phục vụ cho giới chọi gà.
• Ảo tưởng về các giống gà cảnh khác như gà tre Tân Châu, thực ra chỉ là sản phẩm lai tạo từ gà tre Nam Bộ với các giống gà khác của những người chơi gà cảnh ở vùng An Giang, gà tre Thái Lan, Malaysia, Nhật Bản... đã khiến cho những người nuôi gà cảnh ít ỏi bỏ quên giống gà tre nguyên thủy hoặc lai tạo chúng với các giống gà trên, dẫn đến tình trạng gà tre Nam Bộ ngày càng tiến gần nguy cơ tuyệt chủng.