Top 12 bài luận xuất sắc chứng minh rằng: “Văn chương mang đến cho ta những cảm xúc mới lạ và làm phong phú thêm những cảm xúc đã có” (lớp 7)

Văn chương không chỉ là giải trí đơn thuần mà còn mang giá trị giáo dục nhân văn sâu sắc. Một trong những đặc điểm nhân văn đó là quan niệm: “Văn chương tạo ra những cảm xúc mới và phát triển cảm xúc đã có”. Hoài Thanh đã khái quát đúng bản chất của văn chương qua nhận định này, và điều này được thể hiện rõ trong các tác phẩm mà chúng ta học.

Như câu nói “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm đã sẵn có”, có thể hiểu rằng các tác phẩm văn học hay sẽ gợi cho độc giả những cảm xúc như tình yêu thương, sự cảm thông vốn có, đồng thời khơi dậy những giá trị nhân văn chưa được khám phá như lòng vị tha, sự cao thượng. Chúng ta dễ dàng nhận thấy điều này qua các tác phẩm tiêu biểu.

Ví dụ, sau khi đọc tác phẩm “Mẹ tôi” của nhà văn Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, chúng ta cảm nhận sâu sắc tình yêu của người mẹ đối với con và càng thêm trân trọng mẹ mình. Câu chuyện nhắc nhở chúng ta về lòng hiếu thảo và sự cảm thông với mẹ. Tương tự, bài ca dao về công lao của cha mẹ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lòng biết ơn và nghĩa vụ đối với cha mẹ. Những hình ảnh so sánh trong ca dao làm nổi bật công lao to lớn của cha mẹ, nhắc nhở chúng ta phải luôn vâng lời và biết ơn.

Qua hai ví dụ trên, chúng ta thấy văn chương không chỉ khơi dậy tình cảm gia đình đã có sẵn mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về trách nhiệm và tình yêu đối với cha mẹ. Tương tự, qua bài thơ “Bạn đến chơi nhà”, tình bạn chân thành được làm rõ, không cần vật chất mà chỉ cần tấm lòng. Bài văn “Sài Gòn tôi yêu” của Minh Hương gợi cảm giác yêu quê hương và tự hào về đất nước, làm cho tình cảm này trở nên mạnh mẽ hơn. Chính vì vậy, văn chương có khả năng đặc biệt trong việc khơi gợi và làm sâu sắc tình cảm con người đối với thiên nhiên, đất nước và con người. Hoài Thanh đã thật tinh tế khi nhận ra giá trị nhân văn của văn học.

Cuộc sống đa dạng và đầy bất ngờ, giống như những câu chuyện cổ tích kỳ diệu. Văn chương góp phần tạo nên thế giới phong phú này, và vì thế, nó có khả năng tạo ra những cảm xúc mới lạ cũng như làm sâu sắc thêm những cảm xúc đã có sẵn trong chúng ta.

Văn chương là nghệ thuật ngôn từ. Khi Hoài Thanh nói: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có”, ông ám chỉ rằng văn chương có thể làm sống dậy những cảm xúc mà chúng ta chưa từng trải nghiệm, đồng thời làm phong phú thêm những cảm xúc vốn có của chúng ta. Câu nói này khẳng định giá trị của văn chương trong việc khơi gợi và nuôi dưỡng những cảm xúc tốt đẹp.

Trong văn chương và thơ ca, chúng ta thấy những nhân vật và cuộc đời, dù được tưởng tượng, đều được xây dựng từ những chất liệu thực tế của cuộc sống. Các nhà văn gửi gắm ý tưởng nghệ thuật của họ vào những câu chuyện này, hướng tới những vấn đề nhân sinh cao cả. Qua đó, chúng ta trải nghiệm những cảm xúc mới lạ, như nỗi đau chia ly trong truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê” của Khánh Hoài, hay nỗi thương cảm cho Dế Choắt trong câu chuyện của Dế Mèn. Những tác phẩm như vậy giúp làm sâu sắc hơn tình cảm vốn có trong mỗi người, như lòng yêu nước trong thời chiến hay tình yêu thương cha mẹ qua những câu ca dao.

Những câu ca dao về công lao cha mẹ, dù lòng biết ơn đã có sẵn trong chúng ta, vẫn làm tăng cường sự cảm động và thấu hiểu công lao của cha mẹ. Văn chương không chỉ tạo ra cảm xúc mới mà còn làm phong phú thêm những tình cảm đã có. Chính nhờ văn chương mà chúng ta hiểu thêm về tình đời và tình người, giúp mở rộng tâm hồn và khơi dậy lòng trắc ẩn trong mỗi người.

Văn chương là tiếng gọi mạnh mẽ của tình cảm, giúp thế giới trở nên ấm áp và đầy yêu thương hơn. Vì vậy, chúng ta cần trân trọng từng câu thơ, lời văn và đọc nhiều hơn để tâm hồn mình luôn bay bổng và phong phú với những cảm xúc mà văn chương mang lại.

Hoài Thanh, một nhà phê bình văn học xuất sắc, hiểu rõ sức mạnh và ý nghĩa của văn chương. Trong tác phẩm của mình, ông khẳng định rằng: Văn chương không chỉ tạo ra những cảm xúc mà ta chưa từng có, mà còn làm phong phú thêm những cảm xúc đã có sẵn trong chúng ta.

Văn chương là sự kết tinh tài năng nghệ thuật của nhà văn, là phương tiện thể hiện cái đẹp và sự chân thật của cuộc sống. Mỗi tác phẩm như một lớp phù sa, để lại trong ta những ký ức và cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên và con người. Văn chương là công cụ mạnh mẽ để tố cáo và cải thiện những bất công, đồng thời làm phong phú tâm hồn con người. Đọc văn chương, ta như được du ngoạn trên cánh đồng rộng lớn, làm sạch tâm hồn mình.

Với ngôn từ tài tình, văn chương khơi dậy những cảm xúc mới mẻ về thiên nhiên, thế giới tưởng tượng, đồng thời làm sâu sắc hơn những tình cảm gia đình, quê hương, và tình bạn. Như Hoài Thanh đã chỉ ra, văn chương có sức mạnh to lớn trong việc tác động cảm xúc của con người, là đặc trưng cơ bản của văn học. Những câu thơ ca dao về vẻ đẹp quê hương:

“Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều.”

Những câu thơ này làm nổi bật vẻ đẹp giản dị của quê hương, làm tăng tình yêu quê hương trong mỗi chúng ta. Các câu dân ca từ xưa vẫn giữ nguyên giá trị, dạy cho chúng ta đạo lý và triết lý nhân sinh, giúp ta yêu những giá trị đẹp đẽ và những con người đã nuôi dưỡng chúng ta:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

Hoặc:

“Ngó lên nạt luộc mái nhà

Bao nhiêu lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.”

Văn chương đã làm cho truyền thống tình cảm của con người và dân tộc luôn chảy mãi, ngày càng mạnh mẽ và tha thiết hơn. Nó cũng truyền tải những thông điệp về sự khát vọng sống công bằng, yêu cái thiện, và vượt qua cái ác. Những bài học từ văn chương giúp chúng ta trưởng thành và hiểu biết thêm về cuộc sống.

Nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã chỉ ra rằng: 'Văn chương tạo ra những cảm xúc mới lạ cho chúng ta'. Mặc dù đây không phải là một khám phá hoàn toàn mới, nhưng nó chứa đựng những thông điệp sâu sắc về thế giới cảm xúc và nhân văn mà văn chương mang lại cho con người.

Hoài Thanh phân biệt giữa văn chương và văn học: văn chương là nghệ thuật ngôn từ, còn văn học là nghiên cứu về văn chương. Văn chương phản ánh và biểu hiện đời sống qua ngôn từ, trong khi văn học nghiên cứu các hiện tượng nghệ thuật đó. Văn chương không chỉ là nghệ thuật ngôn từ mà còn là cách nhìn cuộc sống qua lăng kính nghệ thuật.

Văn chương có khả năng khơi dậy những cảm xúc mà chúng ta chưa từng trải nghiệm. Nó giúp chúng ta cảm nhận được cuộc sống đa dạng và phong phú, mở rộng tâm hồn bằng những cảm xúc đẹp và bài học quý giá. Khi tiếp cận với văn chương, chúng ta hiểu rõ hơn về những giá trị truyền thống, những ứng xử nhân văn và những bài học sâu sắc về cuộc đời.

Ví dụ, tiểu thuyết 'Tiếng chim hót trong bụi mận gai' của Colleen McCullough, dù đến từ một nền văn hóa xa lạ, vẫn khiến chúng ta xúc động trước tình yêu bi kịch của Meggie và cha đạo Ralph. Tác phẩm này giúp chúng ta nhận ra chân lý về khát khao sống với tình yêu, một chân lý mà lý thuyết hay khóa học khó có thể truyền đạt đầy đủ như văn chương.

Tuy nhiên, không phải tất cả các tác phẩm văn chương đều mang lại giá trị tích cực. Một số tác giả có thể đi lệch khỏi truyền thống nhân văn, tạo ra các tác phẩm chỉ để giải trí mà không có giá trị đạo đức. Văn chương cần phải có nội dung hay và cảm xúc chân thành để thực sự mang lại những giá trị đẹp đẽ cho người đọc.

Qua việc tiếp xúc với văn chương, chúng ta thấy nhận định của Hoài Thanh là chính xác. Văn chương không chỉ làm phong phú tâm hồn mà còn giúp chúng ta yêu thương bản thân và người xung quanh hơn.

Nhà văn nổi tiếng từng nói rằng: “Trong lòng mỗi con người có một chiếc van mà chỉ thơ ca mới có thể mở ra”. Quả thật, khi chúng ta nói về văn chương, chính là nói về những xúc cảm và tâm tình sâu sắc. Văn chương không chỉ mang đến cho chúng ta những cảm xúc mới mà còn làm phong phú thêm những cảm xúc vốn có. Vậy điều gì khiến văn chương có khả năng đặc biệt như vậy?

Trước hết, cần hiểu rằng “văn chương” là những tác phẩm nghệ thuật được tạo ra bởi nhà văn, bao gồm các thể loại như thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, v.v. Những tác phẩm này có khả năng đánh thức những cảm xúc đang tiềm ẩn trong lòng người đọc. Từ “luyện” ở đây có nghĩa là khám phá sâu sắc và làm nở những cảm xúc đang ẩn chứa trong tâm hồn. Văn chương giúp giải phóng những cảm xúc còn bị kìm nén và đưa chúng ra ánh sáng. Điều này cho thấy sự tác động mạnh mẽ của văn chương đối với đời sống cảm xúc của con người.

Văn chương là nơi tác giả gửi gắm những tâm tư và tình cảm của mình về cuộc sống. Như Chế Lan Viên đã viết:

“Sau câu thơ hồi hộp tâm tình
Những vui buồn đời kí thác cho anh”

Cảm xúc và rung động của nhà văn thường rất chân thành và mãnh liệt, có sức lan tỏa lớn đến người đọc. Chính vì thế, văn chương có thể làm dấy lên những cảm xúc tự nhiên trong chúng ta và làm cho chúng trở nên phong phú và sâu sắc hơn. Chúng ta nhận thấy tình cảm gia đình quý giá biết bao khi chứng kiến cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thủy trong “Cuộc chia tay của những con búp bê”. Đôi khi, chính nhờ văn chương, chúng ta mới hiểu và trân trọng hơn những tình cảm tưởng chừng như nhỏ bé mà chúng ta dễ bỏ qua.

Tình cảm gia đình và tình yêu quê hương là bản năng tự nhiên của con người. Giống như con rùa trở về nơi sinh sản, con người cũng không thể tránh khỏi nỗi nhớ quê khi đi xa:

“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”

(Bà Huyện Thanh Quan)

“Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ…”

(Xuân Quỳnh)

Những bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan và Xuân Quỳnh giúp chúng ta nhận ra sự quý giá của quê hương, nguồn cội khi phải rời xa. Nếu không có văn chương, những tình cảm này vẫn tồn tại âm ỉ trong lòng ta nhưng sẽ không bao giờ được đánh thức và thể hiện mạnh mẽ như vậy. Văn chương giúp chúng ta làm sáng tỏ và cảm nhận sâu sắc những tình cảm tự nhiên đó.

Nhận định trên hoàn toàn chính xác, nó thể hiện sự kỳ diệu của văn chương và những giá trị vô hình mà nó mang lại cho chúng ta.

M. Goki từng nói: “Văn học chính là nhân học, học văn là học cách làm người”. Vậy tại sao văn học lại có thể dạy chúng ta cách làm người? Hoài Thanh trong tác phẩm “Thi nhân Việt Nam” đã nhấn mạnh: “Văn chương luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có”.

“Văn chương” là khái niệm bao gồm các tác phẩm văn học như thơ, truyện, và nhiều thể loại khác. Đây là sản phẩm tinh thần của người nghệ sĩ, bắt nguồn từ những cảm xúc chân thành nhất trong tâm hồn họ. Chính vì vậy, văn chương có sức mạnh tác động đến trái tim người đọc, làm rung động và khơi dậy những xúc cảm tiềm ẩn. Văn chương không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn có giá trị giáo dục, giúp con người cảm nhận và hiểu biết sâu sắc hơn, làm giàu tâm hồn và thúc đẩy chúng ta sống chậm lại, suy nghĩ khác đi và yêu thương nhiều hơn.

Văn chương khai thác tình cảm gia đình, tình bạn và những mối quan hệ xung quanh. “Cuộc chia tay của những con búp bê” đã khiến bao thế hệ bạn đọc rơi nước mắt. Câu chuyện không chỉ khai thác tâm lý nhân vật một cách mới mẻ mà còn sử dụng hình ảnh những con búp bê để làm nổi bật câu chuyện. Tình cảm anh em trong tác phẩm thể hiện sự gắn bó sâu sắc, dù bị chia cắt, nhưng tình cảm vẫn vững bầu, không phai nhạt. Hình ảnh hai con búp bê ở cuối câu chuyện khẳng định sự gắn bó mãnh liệt dù khoảng cách về không gian.

Tình yêu quê hương đất nước cũng là một chủ đề cảm xúc mạnh mẽ. Yêu nước không chỉ thể hiện qua chiến đấu mà còn qua văn thơ. Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” đã chỉ ra rằng tinh thần yêu nước được truyền từ đời này sang đời khác và ngày càng được củng cố. Tình cảm này có sẵn trong mỗi người và văn chương có thể kích thích nó bùng cháy mãnh liệt, thúc đẩy chúng ta đấu tranh vì quốc gia, vì dân tộc. Đây chính là những tình cảm vốn có được văn chương khơi dậy và phát triển.

Như Hoài Thanh đã nói, văn chương có khả năng luyện cho con người những tình cảm vốn có. Văn chương là nơi nuôi dưỡng ngôn từ và tình cảm, làm cho chúng trở nên dồi dào và mãnh liệt, phản ánh tâm hồn người nghệ sĩ. Nhà văn phải có khả năng khám phá và làm nở hoa những cảm xúc sâu thẳm trong con người thông qua tác phẩm của mình.

Từ thời Homere đến Kinh Thi, và cho đến những câu văn hiện đại, xã hội đã trải qua nhiều biến đổi, nhưng văn học vẫn luôn đồng hành cùng lịch sử và con người. Điều này bởi vì văn học có một chức năng không thể thay thế: nó rèn luyện cho chúng ta những cảm xúc vốn có.

Hoài Thanh, với tâm huyết và đóng góp lớn trong lĩnh vực văn học, đã khẳng định rằng văn chương có khả năng tạo ra những cảm xúc chưa có và rèn luyện những cảm xúc đã sẵn có trong mỗi người. Mặc dù chưa có định nghĩa nào về “văn chương” có thể làm hài lòng tất cả, nhưng văn chương luôn có một vai trò quan trọng: nó giúp làm phong phú và sâu sắc đời sống tình cảm của con người.

Văn chương giúp chúng ta nhận thức và trân trọng giá trị của tình cảm gia đình. Tình cảm gia đình là thứ tình cảm nguyên sơ và đầu tiên, kết nối chúng ta với nguồn gốc và tổ tiên. Dòng máu gia đình là thứ tình cảm luôn hiện diện, nhưng không phải ai cũng gìn giữ được. Đôi khi, chúng ta quên đi sự hi sinh và yêu thương của cha mẹ, cho đến khi nghe:

“Ơn cha nặng lắm ai ơi

Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang”

“Ngó lên nuộc lạt mái nhà

Nhà bao nhiêu ngói nhớ ông bà bấy nhiêu”

Tình anh em cũng vậy, luôn gắn bó như tay chân, dù có xa cách vẫn luôn hướng về nhau. “Cuộc chia tay của những con búp bê” giúp ta hiểu rằng dù có khó khăn, luôn có một nơi để trở về, nơi chứa đựng tình yêu và sự bao dung vô điều kiện.

Văn chương còn giúp chúng ta cảm nhận tình yêu quê hương, đất nước. Mỗi con người đều gắn bó với một vùng đất, một quốc gia nào đó. Tình yêu quê hương là một phần không thể tách rời của chúng ta. Văn chương giúp hình dung và làm nổi bật tình cảm ấy qua những hình ảnh gần gũi như:

“Quê hương là đường đi học

Con về rợp bướm vàng bay

Quê hương là con diều biếc

Tuổi thơ con thả trên đồng…”

(“Quê hương” – Trung Quân)

Tình yêu quê hương được nuôi dưỡng qua những cảnh vật, từ cánh cò bay lả đến vẻ đẹp của các thành phố, và còn hơn thế, là ý thức gìn giữ văn hóa dân tộc. Văn chương, qua các áng thơ văn, giúp chúng ta hiểu sâu sắc về quê hương, đất nước và sẵn sàng dấn thân vì tổ quốc khi cần thiết. Lời kêu gọi từ “Nam quốc sơn hà” vẫn vang vọng trong mỗi thế hệ:

“Nam quốc sơn hà Nam Đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Như đẳng hành khan thủ bại hư”

(“Nam quốc sơn hà”)

Văn chương không phải là công cụ cứng nhắc mà là một phần của tâm hồn, giúp con người tự hiểu và hành động. Dù công nghệ có phát triển, văn học vẫn khẳng định giá trị của mình qua thời gian.

Ngày xưa có một nhà thơ Ấn Độ chứng kiến cảnh một con chim bị thương rơi xuống chân mình. Trái tim ông quặn thắt vì nỗi đau của con chim, và những giọt nước mắt của ông chính là nguồn cội của thi ca. Dù câu chuyện này có vẻ hoang đường, nhưng nó phản ánh một điều quan trọng: văn học xuất phát từ lòng nhân ái, từ sự cảm thương đối với cả con người và muôn loài. Văn chương ra đời khi con người có cảm xúc sâu sắc trước những hiện tượng của cuộc sống, là sự xót xa trước những điều đáng thương.

Đánh giá một bài văn hay thường dựa vào sự phong phú của hình ảnh và cảm xúc. Những yếu tố này không chỉ khơi dậy cảm xúc của người đọc mà còn giúp họ hiểu và cảm nhận những cảm xúc của chính mình. Văn chương tạo ra những cảm xúc chưa từng có. Chẳng hạn, ít ai có thể cảm nhận được sự thiếu vắng hình hài và tình cảm của mẹ như cậu bé Hồng trong tác phẩm nếu không đọc những dòng văn đầy xúc cảm. Hoặc, làm sao hiểu được tình cảm giữa con người và động vật hoang dã nếu không có tác phẩm của Jack London.

Câu chuyện của Chí Phèo trong “Làng Vũ Đại” sẽ không thể hiện rõ được các khía cạnh cảm xúc và tâm tư của nhân vật nếu không có sự sáng tạo của Nam Cao. Chính văn chương giúp chúng ta khám phá và hiểu sâu sắc những tình cảm mới lạ mà cuộc sống không thể mang lại. Văn chương không chỉ dạy chúng ta về những khía cạnh của cuộc sống mà còn giúp chúng ta tự tìm hiểu và trải nghiệm các tình cảm sâu sắc.

Văn chương còn là người bạn đồng hành trong cuộc sống, giúp người giàu cảm nhận được sự giản dị, người đang tuyệt vọng tìm lại niềm tin, người hạnh phúc đồng cảm với nỗi cô đơn, và giúp tất cả mọi người hiểu về tình cảm của động vật. Văn chương chứa đựng vô vàn kinh nghiệm sống và tình huống thực tế. Nó rèn luyện cho ta những cảm xúc sẵn có bằng cách làm cho chúng ta cảm động trước những tác phẩm như Romeo và Juliet, hay nâng cao tinh thần đấu tranh qua các tác phẩm như “Bình Ngô đại cáo” và “Bản án chế độ thực dân Pháp”.

Văn học là sự kết hợp của các thể loại khác nhau nhưng đều chung một điểm: thể hiện thái độ của tác giả đối với đối tượng và ý tưởng của họ. Cuộc đời chúng ta có giới hạn, nhưng văn chương không có giới hạn về cảm xúc. Nó giúp chúng ta hình dung và khám phá bản thân. Hoài Thanh đã đúng khi nói về ý nghĩa của văn chương, nhưng thực ra, văn chương còn nuôi dưỡng và tiếp sức cho chúng ta bằng nguồn cảm hứng vô tận về tình yêu con người.

Hoài Thanh, một nhà phê bình văn học danh tiếng của Việt Nam, đã đóng góp to lớn cho sự phát triển của thi ca qua các tác phẩm nổi bật của mình. Trong bài viết nổi tiếng 'Ý nghĩa văn chương', ông khẳng định vai trò của văn chương qua nhận định: 'Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.' Ý kiến của Hoài Thanh nêu bật tầm quan trọng của văn chương trong việc làm phong phú đời sống tinh thần, giúp con người sống chân thành và nhân ái hơn.

Xứ mệnh của văn chương là tạo ra những cảm xúc mới mà ta chưa từng có. Những cảm xúc này xuất hiện khi ta tiếp xúc với các tác phẩm văn học. Ví dụ, từ khi sinh ra, ta chưa biết đến Bác Hồ, nhưng qua văn chương, ta cảm nhận được tình yêu và sự kính trọng dành cho Bác, người đã cống hiến cả đời cho đất nước. Minh Huệ đã viết về một đêm không ngủ của Bác:

'Đêm nay Bác ngồi đó

Đêm nay Bác không ngủ

Vì một lẽ thường tình

Bác là Hồ Chí Minh'.

Câu thơ cuối cùng nhấn mạnh chân lý giản dị: Bác không ngủ vì lo cho dân, cho nước. Văn chương cũng gợi lên lòng trắc ẩn với những phận người đau khổ, như trong các câu ca dao về kiếp sống khó khăn:

'Thương thay thân phận con tằm

Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ

Thương thay lũ kiến li ti

Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi

Thương thay học lánh đường mây

Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi

Thương thay con cuốc giữa trời

Dầu kêu ra máu biết ngày nào nghe.'

Hay trong câu chuyện 'Cuộc chia tay của những con búp bê', ta không khỏi xúc động trước cảnh chia ly của hai anh em Thành và Thủy. Văn chương giúp chúng ta nhận thức được trách nhiệm xây dựng gia đình hạnh phúc và khơi gợi khao khát khám phá những miền đất mới, như trong câu thơ:

“Đường vô xứ Huế quanh quanh

Non xanh nước biếc nhu tranh họa đồ.

Ai vô xứ Huế thì vô…”

Cảnh đẹp như tranh vẽ cũng có thể đưa ta đến thác Núi Lư qua thơ Lí Bạch, hay mảnh đất An-dát của A. Đô-đê. Bên cạnh việc gợi cảm xúc mới, văn chương còn làm phong phú những cảm xúc sẵn có trong ta. Ví dụ, đọc văn chương về tình yêu gia đình, ta càng thêm xúc động với tình cảm của cha mẹ và quê hương:

'Công cha như núi Thái Sơn…

Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.'

Văn chương còn bồi đắp tình yêu quê hương, như trong câu:

'Quê hương là chùm khế ngọt cho con trèo hái mỗi ngày.' (Đỗ Trung Quân)

Tình bạn cũng được thể hiện rõ nét qua bài 'Bạn đến chơi nhà' của Nguyễn Khuyến:

'Đầu trà tiếp khách trầu không có

Bác đến chơi đây ta với ta.'

Kể sao cho hết công dụng của văn chương, nhưng ý kiến của Hoài Thanh về việc văn chương 'gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có' là hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, không phải tác phẩm văn chương nào cũng tốt; chúng ta cần lựa chọn sách hay để làm phong phú thêm cảm xúc của mình.

Nhà văn Nga nổi tiếng Xantưkốp Sêđrin từng nói: “Văn học vượt qua mọi quy luật của sự tàn lụi. Nó là thứ duy nhất không bao giờ chấp nhận cái chết!” Dù thời gian có trôi qua, các cuộc chiến có diễn ra và lịch sử có thay đổi, văn học vẫn luôn giữ được sức hấp dẫn của mình. Điều này thể hiện sức mạnh kỳ diệu của văn chương, đúng như Hoài Thanh đã viết trong “Ý nghĩa văn chương”: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.”

Khi những cảm xúc của nhà thơ được ghi lại trên trang giấy, nó trở thành văn chương. “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có” – tức là văn chương mang đến cho chúng ta những cảm xúc, trạng thái mới mà ta chưa từng trải qua. Đồng thời, văn chương cũng giúp ta “luyện” những cảm xúc đã có, làm cho chúng trở nên sống động và chân thực hơn. Đó là những cảm xúc yêu ghét, vui buồn hàng ngày, là sự trân trọng cái đẹp và đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác. Đây chính là sức mạnh kỳ diệu của văn chương.

Văn chương không chỉ tạo ra những cảm xúc mới mẻ, mà còn giúp chúng ta cảm nhận sâu sắc những tình cảm đã có. Ví dụ, mỗi người Việt Nam đều tự hào về quê hương đất nước. Nhưng trong thời bình, tình cảm ấy có thể trở nên mờ nhạt. Những tác phẩm như “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” của Hồ Chí Minh là minh chứng rõ ràng cho tình yêu quê hương mãnh liệt. Tình yêu nước thể hiện rõ nét từ các thế hệ, từ Bà Trưng, Bà Triệu đến các tầng lớp xã hội, và trong mỗi chúng ta, tình yêu nước lại dâng trào mạnh mẽ hơn, từ đó hình thành ý thức trách nhiệm đối với tổ quốc.

Văn chương còn đưa chúng ta vào những câu thơ đầy cảm xúc, chứng kiến nỗi đau chia ly và cảnh lẻ loi của người chinh phụ khi tiễn chồng ra trận:

“Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?”

Không gian trong câu thơ nhuốm màu xanh buồn, phản ánh nỗi sầu khổ của người chinh phụ. Dù không sống trong xã hội phong kiến, chúng ta vẫn có thể cảm nhận sâu sắc nỗi lòng của người xưa qua những câu thơ này.

Hơn nữa, văn chương cũng giúp ta sống trọn vẹn với những cảm xúc đã có. Ví dụ, khi tình yêu quê hương hòa quyện với tình yêu đôi lứa, ta có những câu thơ như những giai điệu tươi vui:

“Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng,
mênh mông bát ngát
Đứng bền tê đồng ngó bên ni đồng
bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.”

Khung cảnh quê hương rộng lớn, bát ngát, được diễn tả qua câu thơ, mang đến một sức sống mạnh mẽ. Ngược lại, ca dao cũng cho chúng ta cảm nhận những số phận bi thảm, như trong những câu thơ:

“Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữa trời,
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.”

Cuộc đời của người nông dân trong xã hội cũ chỉ như những con sâu, con kiến, kêu trời không thấu, kêu đất không nghe. Văn chương đã truyền tải nỗi đau và sự bi thương của họ, như trong câu:

“Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?”

Văn chương cho chúng ta cơ hội sống trọn vẹn với cảm xúc và hiểu sâu sắc nỗi đau của con người, từ đó sống đẹp hơn và trân quý cuộc sống của mình. Đó chính là giá trị và bí quyết để văn học luôn vượt qua quy luật của sự tàn lụi trong cuộc sống.

M. Gorky từng nói rằng: “Văn học là học về con người.” Khi tiếp xúc với văn chương, chúng ta học được cách tiếp cận với bản chất nhân văn bên trong chính mình. Văn chương mở ra cho chúng ta những tình cảm cao quý, những cảm xúc thúc đẩy hành động nhân ái và đầy ý nghĩa. Như Hoài Thanh đã chia sẻ: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.”

Văn chương, dưới hình thức ngôn từ, là một loại hình nghệ thuật đặc biệt. Hoài Thanh đã chỉ ra rằng: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có.” Điều này có nghĩa là văn chương không chỉ gợi mở những cảm xúc mà chúng ta chưa từng biết đến từ những trải nghiệm của nhân vật, mà còn làm phong phú và sâu sắc hơn những cảm xúc đã có trong chúng ta. Câu nói này khẳng định rằng giá trị của văn chương nằm ở việc kích thích và nuôi dưỡng những cảm xúc tích cực trong con người.

Qua văn chương và đặc biệt là thơ, chúng ta gặp gỡ những cuộc đời và con người, dù được tạo nên từ trí tưởng tượng, nhưng luôn mang cảm hứng từ những yếu tố chân thực và gần gũi của đời sống. Nhà văn, với sự sáng tạo của mình, gửi gắm những ý tưởng nghệ thuật vào tác phẩm, hướng đến những vấn đề nhân sinh cao cả. Văn chương chính là nguồn cảm hứng, nơi chúng ta khám phá những cảm xúc mới lạ mà trước đây chưa từng trải qua.

Có thể trong đời thực, chúng ta chưa bao giờ trải qua nỗi đau khi gia đình bị chia cắt, nhưng qua truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” của Khánh Hoài, chúng ta cảm nhận sâu sắc nỗi buồn và sự chia ly giữa hai anh em Thành và Thủy. Chúng ta không chỉ rơi nước mắt trước cảnh chia tay của họ, mà còn cảm nhận sự tổn thương từ sự chia ly này, để lại vết thương không thể hàn gắn trong tuổi thơ của các em. Cũng như vậy, khi đọc về số phận của Dế Choắt trong “Dế Mèn phiêu lưu ký”, ta thấy nỗi đau và sự bất hạnh của nhân vật, qua đó rút ra bài học về sự đồng cảm và lòng thương xót.

Văn chương không chỉ mang đến cho chúng ta cảm xúc mới mẻ mà còn làm sâu sắc hơn những cảm xúc đã có. Tình yêu nước, dù luôn âm ỉ trong lòng chúng ta, trở nên mãnh liệt hơn khi đọc những câu ca dao ca ngợi vẻ đẹp quê hương:

“Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả dập dờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”

Những câu thơ như vậy làm cho tình yêu quê hương trong chúng ta trở nên rõ nét và mãnh liệt hơn. Khi đọc những câu thơ ngọt ngào về tình cha mẹ, chúng ta lại cảm nhận sâu sắc hơn lòng biết ơn và tình yêu đối với cha mẹ:

“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước tròng nguồn chảy ra.”

Hoặc:

“Mẹ cha gánh vác hy sinh
Mẹ cha quên cả thân mình vì con.”

Tình cảm đối với cha mẹ, dù luôn hiện diện trong lòng chúng ta, trở nên mạnh mẽ và xúc động hơn khi được gợi nhớ qua văn chương. Văn chương không chỉ làm phong phú cảm xúc của chúng ta mà còn là phương tiện giúp con người hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về những giá trị nhân văn, góp phần tạo ra những con người nhân ái và có giá trị.

Văn học là tiếng nói sâu lắng nhất từ tâm hồn con người, được chắt lọc từ lòng nhiệt huyết của nghệ sĩ và thể hiện qua những dòng chữ tràn đầy cảm xúc trên trang giấy. Những tình cảm và tư tưởng của nhà văn sẽ mãi đồng hành với nhân loại cho đến tận cùng. Văn chương tác động đến chúng ta qua con đường trái tim, vì vậy, nó không chỉ đem lại cho ta những cảm xúc chưa từng có mà còn làm sâu sắc hơn những cảm xúc sẵn có trong ta.

Văn chương, với tư cách là một hình thức ý thức xã hội thẩm mỹ, là kết quả của sự sáng tạo tài ba của nghệ sĩ. Mỗi tác phẩm như một lớp phù sa, để lại trong chúng ta những kỷ niệm đẹp và cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên và con người. Văn chương là vũ khí thanh cao và hiệu quả để chỉ trích và cải cách thế giới giả dối và tàn nhẫn, làm cho tâm hồn con người trở nên trong sạch và phong phú hơn.

Với văn chương, chúng ta như được du ngoạn trên những cánh đồng xanh mát của tâm hồn, được nuôi dưỡng và làm sạch tâm hồn. Những câu chữ đầy thần thái của nó ngân vang trong lòng ta, tạo nên những nhịp điệu cảm xúc chân thành và cao cả. Văn chương không chỉ mở ra cho ta những cảm xúc mới mẻ về thiên nhiên và thế giới tưởng tượng, mà còn làm phong phú và thiêng liêng hơn những tình cảm sẵn có như tình yêu gia đình, quê hương, đất nước, tình bạn và tình thầy trò.

Nhận định của Hoài Thanh khẳng định sức mạnh và sứ mệnh của văn chương trong việc tác động đến tình cảm của con người, đó là đặc trưng cơ bản nhất của văn học. Những câu thơ, ca dao, và điệu hát về vẻ đẹp của quê hương:

“Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều.”

Những câu thơ này không chỉ làm cho chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp giản dị và chân thành của quê hương, mà còn làm sâu sắc thêm tình yêu và lòng tự hào về nơi mình sinh ra. Các câu dân ca từ ngàn đời nay vẫn giữ nguyên giá trị, truyền dạy đạo lý truyền thống và triết lý nhân sinh, làm cho chúng ta thêm bồi hồi và yêu mến những giá trị đẹp đẽ đó:

“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

Hoặc:

“Ngó lên nạt luộc mái nhà
Bao nhiêu lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.”

Văn chương không chỉ duy trì mà còn làm mạnh mẽ thêm mạch nguồn truyền thống tình cảm của con người và dân tộc. Nó cũng gửi gắm những thông điệp về sự khao khát và ước mơ một cuộc sống công bằng và tốt đẹp, như yêu cái thiện và chiến thắng cái ác. Những bài học giản dị nhưng chân thành ấy giúp chúng ta trưởng thành và hiểu biết hơn về mình và cuộc đời. Văn chương chính là tiếng gọi sâu thẳm và mãnh liệt nhất của tình cảm, khuyến khích con người sống yêu thương hơn và giảm bớt thù hận.