Top 12 Sự thật thú vị về cá voi sát thủ

Cá voi sát thủ, hay còn gọi là cá heo đen lớn hoặc cá hổ kình (tên khoa học: Orca), là một loài cá voi có răng lớn thuộc họ cá heo đại dương. Chúng là phân loài cá heo lớn nhất và sống ở mọi đại dương trên thế giới, từ Bắc Băng Dương cho đến các vùng biển nhiệt đới.

Cá voi sát thủ là loài duy nhất trong chi Orcinus và là một trong 35 loài trong Họ Cá heo đại dương, có nguồn gốc từ khoảng 11 triệu năm trước. Dường như, nòi giống cá heo voi đã phát triển ngay sau đó.

Mặc dù có những đặc điểm giống với Cá hổ kình lùn, Cá ông chuông, và Chi Cá voi hoa tiêu, nhưng cá voi sát thủ có sự gần gũi nhất với loài cá heo.

Có thể gọi cá voi sát thủ là ông kẹ của đại dương vì chúng đam mê săn bắt và thưởng thức thịt của những chú cá voi non, hải cẩu, sư tử biển và thậm chí cả cá nhà táng con.

Cá voi sát thủ đặc biệt ưa thích tấn công những chú cá voi lưng gù non. Chúng thường săn mồi theo bầy, đặc biệt là gia đình có 3-5 con hoặc thậm chí là hai gia đình cùng hợp tác. Chúng tách con cá voi non ra khỏi mẹ và tiếp tục tấn công nó với những cú húc đầu kinh khủng, cho đến khi nó chết.

Điều này giải thích tại sao hầu hết các loài cá nhà táng khổng lồ đều không ưa cá voi sát thủ. Nếu bạn theo dõi thường xuyên, bạn sẽ không ngạc nhiên khi thấy cá voi lưng gù hay cá voi xanh thường chủ động tấn công cá voi sát thủ, không phải để ăn thịt vì chúng chủ yếu ăn động vật thân mềm và cá nhỏ, mà để bảo vệ con mồi của cá voi sát thủ, theo đúng câu “kẻ thù của kẻ thù là bạn”.

Thống kê cho thấy có đến 87% trường hợp cá voi lưng gù xuất hiện khi đối thủ đang săn mồi và 89% tình huống cá voi lưng gù xuất hiện khi cá voi sát thủ đang tấn công các loài vật khác.

Cá voi sát thủ được coi là “cơn ác mộng” của loài cá heo nói chung (đồng loại của chúng trên lý thuyết). Mặc dù cá heo cũng nhanh nhẹn và thông minh, nhưng hiếm khi có trường hợp chúng thoát khỏi bộ răng sắc nhọn của cá voi sát thủ với hơn 50 chiếc răng đó.

Không chỉ cá heo, một thần biển khác với sức mạnh và sự thông minh ấn tượng, cá mập trắng lớn, cũng trở thành bữa ăn giàu protein cho cá voi sát thủ, mặc dù chúng cũng được biết đến với tính hung dữ.

Có thể nói cá voi sát thủ là loài động vật ăn thịt đứng đầu trong đại dương, không có đối thủ tự nhiên. Chúng thông minh, mạnh mẽ, nhanh nhẹn và khéo léo. Kẻ thù duy nhất của cá voi sát thủ trên trái đất có lẽ chỉ là con người.

Con người, loài thống trị trên hành tinh, đã thuần phục những sinh linh khổng lồ nhất trên mặt đất, biến chúng thành những diễn viên xiếc hay công cụ hữu ích trong công việc nặng nhọc. Trên đại dương, con người đã săn bắt những loài cá như cá nhà táng - loài cá lớn nhất trên hành tinh, khiến một số loài cá voi đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, và cá voi sát thủ cũng không nằm ngoại lệ.

Cá voi sát thủ rất thông minh, nhưng chắc chắn chúng không thể sánh kịp sự thông minh của con người. Nhiều con cá voi sát thủ đã trở thành nạn nhân của con người trong lịch sử hàng trăm năm của ngành ngư nghiệp và hàng hải. Chỉ trong vòng 3 năm, từ 1978 đến 1981, có tới 346 con cá voi sát thủ bị tiêu diệt ở bờ biển Na Uy. Con số này chỉ giảm khi có lệnh cấm đánh bắt của chính quyền địa phương.

Những cá thể may mắn sống sót dường như không bao giờ quên sự cám dỗ đó. Như đã nói, cá voi sát thủ đủ thông minh để học từ những sự kiện trong quá khứ. Một đàn cá voi sát thủ thường được lãnh đạo bởi một con cái trưởng thành, và các nhà khoa học tin rằng 'bà mẹ thông thái' này truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của mình về cách nhận biết và tránh xa những chiếc thuyền đánh cá cho các thành viên khác trong đàn.

Cá voi sát thủ nổi tiếng với chiến thuật săn mồi theo nhóm và biết cách lên kế hoạch hoàn hảo trong nhiều tình huống. Không những vậy, chúng còn sở hữu những chiêu thức kết liễu đối phương hết sức phức tạp và cũng cực kỳ hiệu quả. Một trong số đó là “tuyệt chiêu” karate chop.

Tiến sĩ hải dương học Ingrid Visser, chuyên gia nghiên cứu hành vi săn mồi của loài cá voi sát thủ hơn 20 năm qua, đã mô tả chiêu thức này như sau:

• Cá voi sát thủ sẽ sử dụng cái đuôi cực khỏe của nó để “lái” con cá mập lên gần mặt nước. Chúng thậm chí còn không chạm vào con cá mập, mà chỉ sử dụng lực đẩy từ đuôi, tạo ra một con sóng ngầm đẩy cá mập lên phía sát mặt nước.
• Sau khi cá mập đã bị đẩy lên sát mặt nước, cá voi sát thủ sẽ ngay lập tức vung vẩy, cuộn mình lên khỏi mặt nước và dùng chiếc đuôi chặt mạnh xuống đầu con mồi, khiến nó choáng váng, thậm chí bất tỉnh”.

Ngoài ra, cá voi sát thủ còn có một chiêu thức thức bí mật khác chuyên dùng để săn cá mập trắng lớn, vô cùng đơn giản nhưng lại cho hiệu quả không ngờ, đó là húc đầu. Sau khi phát hiện ra con mồi, cá voi sát thủ sẽ lấy đà và húc thẳng vào đối phương với một sức mạnh đáng sợ, hoặc lén lút tiếp cận con cá mập từ ngay bên dưới và bất ngờ tung ra đòn tấn công vào phía bụng. Trước cú húc đến từ “tảng thịt” nặng không dưới 4 tấn, cá mập trắng lớn sẽ bị choáng. Tiếp theo, cá voi sát thủ chỉ cần túm lấy con cá mập xấu số, lật ngửa nó lên và thưởng thức bữa ăn giàu protein của mình. Điều đáng sợ ở đây chính là việc những con cá voi sát thủ đã nắm rất rõ điểm yếu sinh học của loài cá mập và tận dụng một cách hoàn hảo.

Ngoài ra, ở Thế giới đại dương cá mập được biết đến là một trong những cỗ máy săn mồi hoàn hảo của đại dương, chúng gần như không có điểm yếu, ngoại trừ việc bị lộn ngược người, chúng sẽ ngay lập tức rơi vào trạng thái tê liệt. Có lẽ sau nhiều lần chạm trán với cá mập trắng lớn, những con cá voi sát thủ nhận thấy rằng nếu chúng lật ngửa được con cá mập, cá mập sẽ không đánh trả, và chúng cũng đủ thông minh để nắm được nhược điểm này sau nhiều năm tích lũy kinh nghiệm săn mồi, biến mình trở thành “cơn ác mộng” của bất cứ loài cá mập nào. Đó cũng chính là điểm đáng sợ nhất của cá voi sát thủ, chúng vô cùng thông minh, biết cách xây dựng chiến thuật săn mồi từ kinh nghiệm học hỏi được, và vận dụng nó vào từng tình huống khác nhau một cách hợp lý.

Hãy tưởng tượng cá voi như một viên băng trôi khổng lồ, nặng tám tấn, là vị vua trên vùng biển lạnh tại Bắc Cực. Những sinh linh trên băng thường không có cơ hội thoát khỏi khi chúng rơi xuống nước, trở thành bữa ăn cho một trong những thợ săn hàng đầu của đại dương - cá voi sát thủ!

Cá voi sát thủ, hay còn gọi là cá hổ kình, săn đủ loại từ cá đến hải cẩu, sư tử biển, chim cánh cụt, mực, rùa biển, cá mập và thậm chí cả loài cá voi khác. Tùy thuộc vào mùa và môi trường sống, chế độ ăn của chúng thay đổi - có con ưa ăn cá và mực, còn số khác chủ yếu săn hải cẩu và chim cánh cụt. Nhưng ở bất cứ đại dương nào trên thế giới, một con cá voi cỡ trung bình có thể tiêu thụ khoảng 227 kg thức ăn mỗi ngày!

Nói về khả năng tương tác giữa các thành viên trong bầy, có nhiều chứng cứ cho thấy cá voi sát thủ thể hiện sự yêu thương đồng loại một cách đặc biệt. Không giống như nhiều loài động vật khác, chúng có khả năng bơi cùng với ít nhất 5 nhóm orca khác nhau. Điều đặc biệt là tất cả chúng đều thể hiện tình cảm yêu thương và chăm sóc đối với cá thể bị thương - điều hiếm thấy trong thế giới động vật, nơi tranh chấp thường xuyên xảy ra giữa các quần thể và cá thể bị thương thường bị bỏ lại đến chết. Có một sự kiện đặc biệt, nhóm nghiên cứu đã chứng kiến: 2 con cá voi sát thủ cái nâng mình trên mặt biển, mỗi con giữ một con cá trích lớn để chăm sóc cho con bị thương.

Cá voi sát thủ thể hiện tổ chức xã hội cực kỳ chặt chẽ, vượt trội hơn bất kỳ loài động vật nào khác trên hành tinh, ngoại trừ con người. Điều này giải thích vì sao chúng thường điều hành theo đàn, bởi khi một thành viên bơi vào vùng nước nông và mắc cạn, các thành viên khác sẽ không bỏ qua mà sẽ cùng nhau tìm cách 'ứng cứu'.

Theo những nhà nghiên cứu, cho rằng những đường vằn màu trên thân cá voi sát thủ chính là chìa khóa giúp chúng tránh né và tấn công con mồi một cách tinh tế. Lưng của chúng được phủ màu đen, trong khi phần bụng lại nổi bật với màu trắng. Khi nhìn từ trên cao, những kẻ săn mồi mạnh mẽ này trở nên giống như những chú chó biển đứng trên tảng băng. Cảm giác này khiến chúng trở nên khó phân biệt với nước biển ở phía dưới.

Ngược lại, mặt bụng trắng của cá voi sát thủ hòa quyện với ánh sáng chiếu xuống từ mặt biển, làm tăng khả năng ngụy trang. Điều này khiến cho những con mồi như cá, chim cánh cụt và hải cẩu mơ hồ trong tầm nhìn, chúng có thể đi qua mà không phát hiện mối nguy hiểm đang rình rập. Rồi, những con vật này trở thành bữa ăn ngon miệng cho Cá voi sát thủ mà chúng không hề hay biết.

Cá voi sát thủ trưởng thành với ngoại hình độc đáo, không thể nhầm lẫn với bất kỳ loài cá voi biển nào khác. Khi quan sát từ xa, những con cá voi non có thể bị nhận nhầm là loài khác thuộc bộ cá voi, như cá ông chuông hoặc cá heo Risso. Răng của cá voi sát thủ khỏe mạnh và được bảo vệ bởi lớp men răng, hệ thống răng của chúng hoạt động như một bộ máy kẹp mạnh mẽ. Răng cửa nghiêng nhẹ về phía trước và bên ngoài, giúp chúng chịu được lực giật mạnh từ con mồi trong khi các răng ở giữa và răng hàm giữ chặt con mồi tại chỗ.

Cá voi sát thủ có khoảng 45 chiếc răng, mỗi chiếc dài khoảng 7.6 cm, sắc bén để có thể cắn và xé con mồi. Thay vì nhai thức ăn, chúng thường nuốt chửng mồi – có lẽ bạn sẽ tin hoặc không, những sinh vật khổng lồ này có khả năng nuốt chửng cả những con hải cẩu nhỏ và sư tử biển! Đối với những con mồi lớn hơn, chúng sẽ xé thành từng mảnh nhỏ trước khi ăn.

Cá voi sát thủ đã được ghi nhận tại tất cả các đại dương và hầu hết các biển. Do phạm vi sống rộng lớn, thông tin về số lượng, mật độ và phân bố của chúng rất khó xác định, nhưng có dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng thích ở những vùng nước có vĩ độ cao và tầng nước trên cùng.

Hệ thống nghiên cứu cho thấy mật độ cao nhất của cá voi sát thủ (>0,4 cá thể/100 km²) ở vùng biển đông bắc Đại Tây Dương, xung quanh bờ biển Na Uy, phía bắc Thái Bình Dương dọc theo quần đảo Aleut, Vịnh Alaska và ở vùng Nam Đại Dương nằm xa Châu Nam Cực.

Cá voi sát thủ nổi bật với khả năng di chuyển linh hoạt, khiến chúng trông giống hơn với cá heo. Chúng thích sự hoạt động và duy chuyển trong nước. Trong quá trình săn mồi, cá voi sát thủ không bao giờ nhảy lên khỏi mặt nước nhưng vẫn giữ vững dưới đáy biển.

Thường xuyên bị hấp dẫn bởi âm thanh từ những chiếc thuyền máy, cá voi sát thủ có thể đuổi theo chúng suốt một khoảng thời gian dài. Những 'cư dân' của đại dương và biển này có khả năng di chuyển trên thuyền với tốc độ lên đến 56 km/h. Với tốc độ đó, cá voi sát thủ xứng đáng giữ vị trí quán quân trong số những loài động vật biển có vú di chuyển nhanh nhất.

Cá voi sát thủ cái trưởng thành vào độ tuổi 15, sau đó bước vào giai đoạn chu kỳ sinh sản và thời kỳ không sinh sản kéo dài từ 3-16 tháng. Chu kỳ mang thai kéo dài từ 15-18 tháng.

Để tránh giao phối trong họ hàng, con đực và con cái hình thành cặp đôi từ các đàn khác nhau. Cá mẹ nuôi con, thường chỉ có một con con duy nhất mỗi lần, khoảng một con trong vòng 5 năm.

Con cái sinh sản đến tuổi khoảng 40, có nghĩa là trung bình chúng nuôi lớn khoảng 5 con non. Tuổi thọ trung bình của cá cái là khoảng 50 tuổi, có thể lên tới 80-90 tuổi. Có một con cá cái được gọi là Bà Granny (J2) được ước đoán sống khoảng 103 tuổi.

Con đực trở nên sinh sản vào độ tuổi 15, nhưng thường giao phối từ độ tuổi 21 trở đi. Tuổi thọ trung bình của cá đực là khoảng 29 tuổi, tối đa có thể lên đến 50-60 năm. Một con đực có tên là Ông Tom xuất hiện hàng đông mỗi mùa đông tại New South Wales, Australia từ những năm 1840 đến 1930, có độ tuổi khoảng 90.