1. Mô tả tổng quan
Ngày nay, gấu Koala đã trở thành biểu tượng động vật đáng yêu được mọi người yêu thích trên khắp thế giới. Bạn có thể dễ dàng nhận biết chúng qua hình ảnh trên bánh Koala nổi tiếng. Một chú gấu Koala trưởng thành có chiều dài từ 60 cm đến 85 cm và nặng từ 4 kg đến 5 kg. Với chiếc mũi to, đôi tai tròn, và bộ lông màu xám bạc hoặc sô cô la, chúng thực sự thu hút mọi ánh nhìn.
Gấu Koala sống chủ yếu ở vùng dọc theo bờ biển phía Đông và phía Nam của Úc. Đây là một trong những loài động vật có vú 'đần' nhất, với tỷ lệ bộ não chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể. Mặc dù vậy, sự độc đáo của chúng không chỉ nằm ở vẻ ngoại hình đáng yêu mà còn ở cách chúng sinh sản, ăn uống, và sinh hoạt.
Gấu Koala cái trưởng thành có thể sinh sản từ 2-3 tuổi, trong khi con đực cần từ 3-4 tuổi. Chu kỳ mang thai là 35 ngày, và chúng hiếm khi sinh đôi. Con mới sinh sẽ ở trong túi của mẹ khoảng 6 tháng đầu tiên, rồi sau đó sẽ bắt đầu tự kiếm ăn, nhưng vẫn ở cùng mẹ cho đến khi đạt 2-3 tuổi.
2. Nơi sống của gấu Koala
Gấu Koala, một cư dân đặc trưng của Úc, chủ yếu sống trong môi trường của cây bạch đàn. Cây bạch đàn không chỉ là nơi chúng ăn uống mà còn là nơi chúng xây dựng tổ và nghỉ ngơi. Mặc dù có những nỗ lực để mở rộng diện tích sống của gấu Koala, nhưng thực tế cho thấy chỉ có sự hiện diện của cây bạch đàn mới đảm bảo cuộc sống bền vững cho chúng.
Koala là loài động vật đặc trưng của Úc, phổ biến chủ yếu ở các bang miền đông như Queensland, New South Wales, Victoria, và một phần của South Australia. Có sự khác biệt giữa gấu Koala ở phía bắc và ở phía nam, với những con phía nam thường nặng hơn và có lông dày hơn so với những con phía bắc.
Theo Bộ Môi trường và Năng lượng Úc, việc bảo tồn cây bạch đàn cùng với sự chú trọng vào việc giữ gìn môi trường sống là quan trọng để bảo vệ loài động vật dễ thương này.
3. Hình dáng động vật gấu túi Koala
Gấu túi Koala, một sinh vật với kích thước trung bình, có hình dạng đặc trưng. Với mõm xẹp, đôi mắt nhỏ, chúng trông như là một loài động vật có vẻ mù mờ. Mũi tối của chúng rộng và có da dày. Răng của gấu túi được thiết kế để xử lý lá cây cứng, với răng cửa có các cạnh sắc nhọn đặc biệt. Tai của chúng tròn, cách xa rộng, khá lớn, và có lông dài ở rìa.
Đôi chân của gấu Koala thon dài để dễ dàng di chuyển qua các cành cây. Bàn chân trước của chúng có nhiều phần để hỗ trợ việc leo lên. Chân của chúng thấp và không quá mạnh mẽ. Móng vuốt cong vút, giúp chúng dễ dàng bám vào cành cây, và chịu được trọng lượng lên tới 15 kg.
Điều đặc biệt khiến nhà nghiên cứu ngạc nhiên là dấu vết chân của gấu Koala, tương tự như dấu vết của con người. Điều này là do cấu trúc đặc biệt của bàn chân của chúng. Họ cũng có các cơ quan sinh dục không giống bất kỳ loài động vật nào khác, với cả con cái và con đực đều có hai bộ phận tương ứng.
Đặc biệt, bộ não của Koala rất nhỏ so với trọng lượng cơ thể, chỉ chiếm khoảng 0,02%. Mặc dù tổ tiên có khả năng thông minh hơn với bộ não lớn hơn, nhưng với lối sống hiện tại của gấu Koala, não của chúng ít hoạt động hơn. Sự giảm thiểu này là một phản ứng tiến hóa đặc biệt.
Bộ lông của gấu Koala ngắn và dày, mang lại cảm giác dễ chịu khi chạm vào. Tuy nhiên, đặc tính này cũng là nguyên nhân khiến chúng bị đe dọa bởi con người do sự hấp dẫn của lông thú. Màu sắc của bộ lông thường là màu xám khói, và phần bụng thường nhẹ hơn với màu nâu có thể xuất hiện.
4. Thói quen sinh hoạt
Một chú gấu Koala trưởng thành cần ăn khoảng 2000 lá bạch đàn mỗi ngày để đảm bảo dinh dưỡng và tồn tại. Với lượng dinh dưỡng thiếu thốn và khả năng tiêu hóa khó khăn, chúng di chuyển rất chậm và ngủ lên đến 22 tiếng mỗi ngày để tiết kiệm năng lượng. Để tiêu hóa một bữa ăn, chúng có thể mất từ 100-200 tiếng.
Lá bạch đàn không chỉ ít dinh dưỡng, mà còn chứa độc tố. Gấu Koala đã tiến hóa để phát triển hệ thống tiêu hóa có thể chống lại chất độc hại này.
Thú vị khi cơ thể của gấu Koala chủ yếu là các bộ phận tiêu hóa. Gấu con mới sinh không thể ăn lá, do đó chúng phải dùng phân của mẹ để sống sót.
Thường thì, gấu Koala chỉ cần uống thêm nước khi đối mặt với điều kiện khắc nghiệt như hạn hán hoặc cháy rừng. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu, lượng nước trong lá cây giảm đáng kể.
5. Thói quen sinh sản
Gấu koala cái trưởng thành đủ để sinh sản từ 2-3 tuổi, trong khi con đực thì từ 3-4 tuổi. Một chú gấu koala khỏe mạnh có thể sinh một con mỗi năm trong khoảng 12 năm. Chu kỳ mang thai kéo dài 35 ngày, và rất hiếm khi gấu koala sinh đôi. Các con đực và cái thường giao phối từ tháng 12 đến tháng 3, vào mùa hè tại Nam Bán Cầu.
Gấu koala con mới sinh không có lông, chưa mở mắt, chưa có tai và chỉ bé bằng hạt đậu. Sau khi lọt lòng mẹ, chúng trèo lên túi lộn ngược của mẹ, bám vào một trong hai núm vú của mẹ.
Khoảng 6 tháng đầu tiên, gấu koala nhỏ ở trong túi của mẹ, chỉ bú sữa mẹ. Trong thời gian này, chúng phát triển tai, mắt và lông. Sau một khoảng thời gian, chúng bắt đầu ăn thức ăn sệt gọi là “pap”, do gấu mẹ tiết ra.
Gấu koala sẽ ở lại với mẹ thêm 6 tháng, trèo lên lưng mẹ, bú sữa và ăn lá cây. Sau 12 tháng ở với mẹ, chúng tự đi tìm thức ăn trong vùng lân cận. Tuy nhiên, gấu koala nhỏ sẽ tiếp tục đi cùng mẹ cho đến khi khoảng 2-3 tuổi.
6. Bộ não nhỏ nhất trong các loài động vật có vú
Người ta thường gọi chúng là gấu Koala, nhưng loài động vật này thực sự thuộc họ ‘marsupials’, tức là cùng họ với Kangaroo, Wallaby và Possum. Điều đó có nghĩa là Koala cũng có… túi, nơi bé koala mới sinh sẽ được nuôi dưỡng đến khi chúng phát triển đầy đủ.
Một điều thú vị là chúng sở hữu bộ não cực kỳ nhỏ, tỷ lệ kích cỡ bộ não so với thân thể chỉ khoảng 2% - bé nhất trong các loài động vật có vú. Đáng chú ý, bộ não này không chỉ nhỏ về kích thước, mà còn rất nhẹ: chỉ nặng khoảng 19.2g và chiếm khoảng 60% hộp sọ.
Tuy nhiên, đừng để vẻ ngoài uể oải, chậm chạp lừa dối bạn. Koala thực sự có khả năng chạy nhanh như thỏ, nhưng vì muốn tiết kiệm năng lượng cho việc tiêu hóa, chúng sẽ tránh việc chạy khi không cần thiết.
7. Bí mật về khẩu phần ăn
Thức ăn chủ yếu của chúng là lá cây bạch đàn, loại lá đặc trưng ít chất dinh dưỡng và khó tiêu hóa. Để duy trì hoạt động, Koala cần ăn 2000 chiếc lá bạch đàn trong một bữa và mất tới 100-200 tiếng để tiêu hóa. Chúng chọn giấc ngủ để tiết kiệm năng lượng.
Gấu túi có nhóm gen hoạt động trong tim, gan và các cơ quan khác giúp xác định thành phần của lá và nước ép, cũng như nhận biết vị đắng. Chúng có vị giác nhạy bén và thụ thể đánh giá giá trị dinh dưỡng của cây.
Mặc dù lá bạch đàn chứa axit hydrocyanic độc hại, nhưng Koala không sợ. Chúng hầu như không uống nước, tránh bị tấn công và giữ cho rừng thông thoáng và ánh sáng mặt trời chiếu sáng đến cây cỏ thấp.
8. Bí mật về tiếng hát của gấu Koala
Gấu Koala thể hiện ít nhất 4 âm thanh khác nhau trong giao tiếp của chúng, tuy ngoại hình đáng yêu nhưng âm thanh lại là sự kết hợp độc đáo. Kêu gầm, khóc lóc và âm thanh hấp dẫn gấu cái trong mùa giao phối có thể vang xa đến 1 km. Chúng sử dụng khả năng thính giác và khứu giác nhạy bén để tìm đối tác và thức ăn.
Mặc dù thị lực không tốt, nhưng gấu Koala có thể phát hiện đồng loại và loài ăn thịt bằng thính giác và khứu giác. Màu lông khác nhau tùy theo khu vực, với gấu ở phía bắc thường nhỏ hơn và có màu sáng hơn so với các khu vực phía nam.
9. Bí mật chế độ ăn của Gấu túi Koala
Trong ngôn ngữ Thổ dân, 'Koala' dịch là 'Không uống nước' vì chúng hiếm khi quen với nước. Thay vào đó, Koala giữ độ ẩm bằng cách ăn lá cây bạch đàn (eucalyptus) – thực phẩm duy nhất của chúng. Koala có khả năng tiêu hóa lá cây này nhờ vào bộ phận đặc biệt trong cơ thể gọi là 'cecum'.
Tuy nhiên, ở thời kỳ mới sinh, cecum của Koala con chưa đủ phát triển để tiêu hóa lá bạch đàn, vì vậy chúng phải ở trong túi của mẹ để phát triển hệ tiêu hóa. Chế độ dinh dưỡng nghèo năng lượng từ lá cây khiến Koala ngủ nhiều và giảm vận động.
Koala con sẽ được bảo vệ trong túi của mẹ trong khoảng 6-7 tháng, chỉ ăn sữa mẹ và nhận chất dinh dưỡng đặc biệt từ ruột của mẹ giúp hoàn thiện hệ tiêu hóa.
10. 80% môi trường sống của koala đã biến mất
Ngoài những tác động tự nhiên như hạn hán và cháy rừng, môi trường sống của gấu túi Koala đang bị thu hẹp do sự can thiệp của con người.
Chỉ có Úc là quê nhà của loài gấu Koala trên toàn thế giới, đặc biệt là khu vực Đông Úc, nơi mà rừng bạch đàn phong phú. Tuy nhiên, việc chặt phá cây để xây dựng nông trại và sử dụng đất đai cho các mục đích khác đang làm môi trường sống của Koala giảm đi đáng kể.
Đặc biệt, sau đợt cháy rừng kinh hoàng gần đây ở Úc, số lượng Koala giảm mạnh do bị thiêu cháy, sốc nhiệt, và mất mất môi trường sống. Hình ảnh những chú Koala run rẩy ôm gốc cây chống chọi với đám cháy, hoặc đến đường xin nước từ con người khiến lòng người xót xa với hậu quả của thảm họa cháy rừng...
11. Gấu túi koala đã 'tuyệt chủng về mặt chức năng'
Gấu túi Koala, biểu tượng của đất Úc, đã bị công bố là 'tuyệt chủng về mặt chức năng'. Điều này có nghĩa là loài này đang đối mặt với một trong ba tình trạng sau:
- Không còn bằng chứng hoặc hóa thạch chứng minh sự tồn tại của chúng.
- Số lượng giảm đến mức không đóng góp quan trọng cho hệ sinh thái.
- Quá ít cá thể, không đủ để duy trì quần thể.
Phá rừng, biến đổi khí hậu, và tình trạng hạn hán đang khiến thức ăn trở nên khan hiếm. Sự suy giảm số lượng Koala không chỉ là dấu hiệu đe dọa cho loài này mà còn là cảnh báo về một đại diện thứ sáu của sự tuyệt chủng toàn cầu.
Báo cáo mới từ Liên Hợp Quốc cảnh báo về việc mất mát nhanh chóng của 1 triệu loài, nhiều loài có thể tiêu biến trong vài thập kỷ tới, đều do tác động của con người.
Hiện tại, 80% môi trường sống tự nhiên của gấu Koala đã mất đi. Theo AKF, chúng đang đối mặt với nguy cơ từ chó dữ và tai nạn giao thông, khiến tới 4.000 con Koala chết mỗi năm.
12. Bảo tồn gấu túi
The Australian Koala Foundation là tổ chức đầu tiên hàng đầu trong việc bảo tồn gấu túi. Họ đã thúc đẩy chính phủ bảo vệ loài động vật đáng yêu này, đồng thời hỗ trợ chính quyền địa phương triển khai nhiều chiến lược bảo tồn, giáo dục và theo dõi gấu Koala.
Mặc dù chúng sống chỉ ở Úc, nhưng có nhiều tổ chức phi lợi nhuận trên toàn cầu đang hợp tác. Bạn có thể đóng góp bằng cách quyên góp tiền, mua sản phẩm từ thiện hoặc thậm chí tham gia chương trình nuôi gấu Koala.
Gấu Koala là một biểu tượng động vật quý giá của Úc. Qua những nỗ lực bảo tồn, chúng ta hy vọng có thể ngăn chặn tình trạng tuyệt chủng đe dọa loài này.