Top 13 Đại dịch kinh hoàng trong lịch sử nhân loại

Virus Corona mới năm 2019 (viết tắt là 2019 nCoV) là một chủng virus hô hấp mới, chưa từng xuất hiện ở người và đang lan truyền ở Vũ Hán, Trung Quốc và đã lây lan sang một số quốc gia khác như: Việt Nam, Nhật Bản...

Hiện vẫn chưa rõ nguồn gốc của chủng 2019-nCoV. Nghiên cứu giải trình tự gen của virus cho thấy chủng virus này có độ tương đồng 96,3% với chủng virus corona từ dơi, nên có khả năng cao đây là chủng virus từ dơi bị đột biến và chuyển sang nhiễm người. Cộng đồng y tế đã xác nhận 2019-nCoV có khả năng lây từ người sang người.

Đến ngày 05/02/2020 trên thế giới có 24.536 ca nhiễm và 492 ca tử vong. Hiện vẫn chưa có loại thuốc đặc trị nào cho virus này. Hãy cùng nhau đẩy lùi dịch bệnh bằng cách thực hiện tốt các khuyến cáo phòng bệnh của bộ y tế như: Hạn chế tiếp xúc nơi đông người, đeo khẩu trang y tế, rửa tay bằng xà phòng thường xuyên....

Trước đây hơn 35 năm, bác sĩ Mỹ phải đối mặt với mối đe dọa đầy bí ẩn của virus có tên là HIV, kẻ cướp đi sinh mạng của những người trẻ, với cách tấn công hệ miễn dịch mạnh mẽ. Nghiên cứu cho thấy, HIV có thể bắt nguồn từ virus SIV gây suy giảm miễn dịch ở khỉ và khỉ không đuôi ở miền tây Trung Phi. Virus này chuyển sang người qua nhiều cách, một trong đó có thể là từ việc ăn thịt thú rừng, một thực phẩm phổ biến ở người châu Phi.

Kết quả là, HIV/AIDS đã cướp đi hơn 35 triệu sinh mạng và tàn phá hạnh phúc của nhiều gia đình. Hiện nay trên toàn thế giới, có khoảng 34 triệu người sống với HIV/AIDS; hơn 1,4 triệu phụ nữ mang thai nhiễm virus HIV; mỗi ngày có hơn 960 trẻ sơ sinh dương tính với HIV; châu Phi là khu vực có tỷ lệ nhiễm HIV cao nhất trên thế giới,…

Những con số đáng sợ này là minh chứng cho khả năng lây lan nhanh chóng của căn bệnh này. Các quốc gia hiện nay đã nỗ lực mạnh mẽ để ngăn chặn HIV/AIDS và đã giúp giảm 25% số ca tử vong do căn bệnh này trong những năm gần đây.

Đậu mùa do 2 loại virus là Variola major và Variola minor gây ra (Variola major độc hại hơn), đây là căn bệnh truyền nhiễm chỉ xuất hiện ở loài người. Virus đậu mùa tấn công mạch máu nhỏ dưới da, vùng miệng và cổ họng.

Đậu mùa là một trong những đại dịch nguy hiểm nhất, với tỉ lệ tử vong lên đến 30%. Nó có khả năng lây lan qua việc hít phải virus trong không khí từ người nhiễm bệnh. Mặc dù vacxin kiềm chế đậu mùa đã được phát triển từ năm 1796, nhưng dịch bệnh vẫn có thể tái phát trong một số trường hợp.

Bệnh dịch hạch do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra, từng là một trong những đại dịch kinh khủng nhất trên thế giới với tỷ lệ tử vong cao, có khả năng lây truyền nguy hiểm. Yersinia pestis là vi khuẩn hình que độc hại, tấn công hệ thống miễn dịch bằng cách tiêm chất độc vào tế bào miễn dịch, vô hiệu hóa chúng và phát triển mạnh mẽ. Bệnh dịch hạch lây truyền chủ yếu từ động vật gặm nhấm sang người qua bọ chét.

Khi mắc bệnh dịch hạch, người bệnh có các triệu chứng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, nách và háng sưng hạch và hoại tử, đặc biệt nặng nề. Bệnh dịch hạch là nỗi kinh hoàng ở châu Âu, Trung Đông, Nga và Bắc Á vào thời kỳ 1346 – 1350 khi 2/3 số người nhiễm bệnh chết chỉ trong 4 ngày.

Đại dịch cái chết đen đã kết thúc vào năm 1350, nhưng bệnh dịch hạch vẫn xuất hiện trở lại qua nhiều thế kỷ. Biện pháp vệ sinh và y tế công cộng giảm thiểu tác động của bệnh, nhưng không thể loại trừ hoàn toàn.

Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 là một trong những đại dịch nguy hiểm nhất trong lịch sử, lây nhiễm cho khoảng 500 triệu người trên toàn thế giới (một phần ba dân số lúc đó) và gây tử vong cho 50 triệu người. Dịch bệnh xuất hiện đầu tiên ở Châu Âu, Hoa Kỳ và một số khu vực của Châu Á, sau đó nhanh chóng lan rộng khắp thế giới. Khi đó, không có vắc-xin phòng bệnh và không có phương pháp điều trị hiệu quả cho căn bệnh này.

Đại dịch cúm này do chủng virus cúm A H1N1 - một loại cúm từ gia cầm lây sang người. Hiện nay, hầu hết mọi người đã có khả năng miễn dịch với virus A H1N1.

Bệnh lao, gây ra bởi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis, thường xâm lấn phổi và ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ thể như hệ thần kinh, hệ bạch huyết, hệ tuần hoàn, hệ bài tiết và hệ xương khớp, là một trong những bệnh nhiễm khuẩn phổ biến và nguy hiểm nhất trên thế giới. Với khoảng 2 tỉ người mắc bệnh, chiếm 1/3 dân số toàn cầu, và hàng năm có khoảng 9 triệu ca mới, gây tử vong cho 1,5 triệu người, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.

Thuốc chữa trị bệnh lao, chủ yếu là dạng viên, đã giúp điều trị hiệu quả và giảm tỷ lệ tử vong từ bệnh này.

Bệnh sốt rét, một trong những bệnh cổ xưa nhất đã xuất hiện từ hơn 4000 năm trước, do ký sinh trùng Plasmodium gây ra. Bệnh này lan truyền qua đường muỗi đốt và phổ biến nhất ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Trên toàn thế giới, có khoảng 515 triệu người mắc bệnh sốt rét, với 1-3 triệu người tử vong mỗi năm.

Hiện nay, Tây Âu ghi nhận khoảng 10.000 ca sốt rét mỗi năm, trong khi Hoa Kỳ có 1300-1500 ca. Bệnh sốt rét phân bố rộng rãi xung quanh xích đạo và ảnh hưởng nhiều đến Mỹ, châu Á, châu Phi. Đặc biệt, vùng cận sa mạc Sahara ở châu Phi chiếm đến 85-90% tỷ lệ tử vong do sốt rét.

Bệnh tả (hoặc Cholera) do vi trùng Vibrio cholerae gây ra, với độc tố của nó gây tiêu chảy nặng và mất nước. Từ thời cổ đại, bệnh tả đã gây khổ sở cho người dân Ấn Độ. Cho đến thế kỷ 19, nó mới bùng phát trên phạm vi toàn cầu. Mặc dù hệ miễn dịch có thể đánh bại vi trùng, nhưng mất nước nhanh chóng do tiêu chảy có thể dẫn đến tử vong.

Vi trùng gây bệnh tả được Robert Koch phát hiện vào năm 1883. Sau đó, với điều kiện sống tốt hơn, bệnh tả giảm dần. Tuy nhiên, vào năm 1991, một đợt dịch mới đã xuất hiện với 300.000 ca bệnh và 4.000 người tử vong.

Toàn cầu, bệnh tả ảnh hưởng đến 3-5 triệu người và gây tử vong từ 100.000-130.000 trường hợp mỗi năm.

SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) do virus có tên SARS-CoV gây ra. Nguồn gốc của virus này được cho là từ động vật, có thể là dơi, truyền sang người thông qua động vật khác (mèo cầy). Năm 2002, đại dịch SARS bắt đầu ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, lan ra toàn thế giới từ tháng 11/2002 đến tháng 7/2003. Tổng cộng có 8422 ca nhiễm bệnh và 916 trường hợp tử vong trên toàn cầu (tỉ lệ tử vong là 10,9%).

Trong vài tuần, SARS đã lan ra 37 quốc gia, gây ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là tại Việt Nam. Đây được coi là một trong những đại dịch kinh hoàng nhất trong lịch sử thế giới.

Dịch Ebola được gây ra bởi virus Ebola Zaire. Nó bắt đầu tại Guine từ tháng 12/2013 và lan rộng sang nhiều quốc gia khác như Liberia, Sierra Leone, Nigeria từ tháng 3/2014. Ban đầu, virus lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể và mô của động vật. Sau đó, virus lây sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể của người bị bệnh hoặc đã tử vong. Nhiễm virus có thể xảy ra thông qua vết thương, mắt, mũi, miệng, hoặc quan hệ tình dục. Đến tháng 10/2014, có tổng cộng 10.141 trường hợp nghi ngờ nhiễm virus Ebola với 4.922 trường hợp tử vong. Đến thời điểm hiện tại, dịch bệnh Ebola đã được kiểm soát.

Sốt vàng da là một trong những đại dịch xâm nhập vào nước Mỹ trong quá trình chuyển giao nô lệ từ châu Phi. Bệnh nguy hiểm này đã làm hủy diệt đội quân bất khả chiến bại của Napoleon, khoảng 33.000 người được cử đến vùng thuộc địa ở Bắc Mỹ, 29.000 người trong số họ đã chết vì dịch sốt vàng da.

Tương tự như bệnh sốt rét, bệnh sốt vàng da lây lan qua muỗi, vật chủ trung gian. Bệnh do virus sốt vàng gây ra, lây truyền qua máu từ người và động vật mang bệnh sang người lành qua vết đốt của muỗi vằn họ Aedes nhiễm bệnh. WHO ước tính có 200.000 trường hợp mắc sốt vàng da mỗi năm, gây tử vong cho 30.000 người. Sốt vàng da đang gia tăng toàn cầu do hệ miễn dịch suy giảm, phá rừng, biến đổi khí hậu và đô thị hóa mật độ cao.

Năm 2012, một loại virus mới xuất hiện ở Trung Đông từ lạc đà và lan truyền nhanh chóng trở thành đại dịch toàn cầu. Hội chứng hô hấp cấp Trung Đông (MERS) lan rộng với tốc độ kinh ngạc. Tính đến năm 2012, MERS đã ghi nhận mặt tại 25 quốc gia. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) báo cáo đến ngày 7/6, có 1.179 người nhiễm virus MERS, với 442 người tử vong. Ở Hàn Quốc, nơi được xem là 'ổ dịch', ghi nhận 95 ca nhiễm bệnh và 7 trường hợp tử vong.

Đến năm 2015, đại dịch vẫn tiếp tục gây nguy hiểm ở Hàn Quốc và Trung Quốc. Tính đến ngày 17/6/2015, trên toàn thế giới có 1.329 ca nhiễm MERS-CoV và 466 trường hợp tử vong tại 26 quốc gia.

Từ năm 1545 đến 1548, một căn bệnh bí ẩn với triệu chứng sốt cao và chảy máu đã quét qua vùng cao nguyên Mexico sau đợt hạn hán kéo dài. Được gọi là Cocoliztli bởi người Aztec, căn bệnh này đã cướp đi từ 5 đến 15 triệu người, chiếm 80% dân số bản địa Mexico. Đây là một thảm họa nhân khẩu học tồi tệ, tương đương với đại dịch Black Death (Cái Chết Đen) ở Tây Âu.

Đợt thứ hai năm 1576 đến 1578 gây thêm 2 - 2,5 triệu người chết. Phân tích chỉ ra rằng đây có thể là sốt xuất huyết do một loại virus bản địa, lây qua động vật gặm nhấm.