Chùa Bạch Đằng hay còn được biết đến với tên gọi Chùa Cao Linh nằm ở phía Tây thành phố Hải Phòng, thuộc xã Bắc Sơn, huyện An Dương. Chùa được xây dựng cách đây khoảng 300 năm bởi dòng họ Lê Văn trong làng Hà Liên. Với diện tích rộng lớn, chùa Cao Linh tọa lạc tại vị trí đắc địa nhìn ra QL10 và tiếp giáp với QL5. Chùa Cao Linh không chỉ là điểm thăm quan tâm linh mà còn là địa điểm có kiến trúc độc đáo và ấn tượng, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng tại Hải Phòng.
Theo lịch sử, dòng họ Lê Văn đã trùng tu chùa vào thời Hậu Lê, tạo nên những đường nét kiến trúc độc đáo và đẹp mắt, phản ánh đậm chất văn hóa Phật giáo. Khuôn viên chùa có diện tích lớn đến 49.999m2, là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của cộng đồng Phật tử trong và ngoài thành phố, cũng như là điểm tham quan hấp dẫn cho du khách. Đồng thời, chùa Cao Linh còn là điểm đặc sắc thuộc khu danh thắng Núi Voi.
Địa chỉ: Bắc Hà, Bắc Sơn, An Dương, Hải Phòng
Khi nhắc đến Hải Phòng, mọi người đều nói về Nữ tướng Lê Chân, người đã sáng lập ấp An Biên – hiện là Hải Phòng ngày nay. Đền Nghè, hay còn gọi là An Biên cổ miếu, đó là trái tim tâm linh quan trọng nhất của thành phố, được xây dựng vào đầu thế kỷ 20 và được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử quốc gia từ năm 1975. Đền Nghè là nơi thờ phụ nữ tướng Lê Chân – người dũng tài tham gia khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Bà Lê Chân, quê gốc ở Đông Triều, Quảng Ninh, để vì nghĩa nước và thù nhà, đã rời bỏ quê hương, khởi sự xây dựng ấp An Biên, nay là thành phố Hải Phòng.
Đền Nghè (còn được biết đến với tên gọi An Biên cổ miếu) là một tuyệt phẩm kiến trúc dân tộc thể hiện phong cách thời Nguyễn, bao gồm hậu cung, nhà thiêu hương, tả vu, hữu vu, nhà bái đường, nhà bia, tam quan,… Ngoài đền chính, di tích Đền Nghè còn có điện Tứ phủ. Cổng Đền Nghè thực sự là một kiệt tác kiến trúc, tráng lệ như cổng các cung điện, lăng tẩm, đền đài thời trung cổ. Hiện nay, Đền Nghè vẫn giữ được nhiều cổ vật có giá trị như hoành phi, câu đối, cuốn thư làm từ gỗ được sơn vàng và chạm trổ tinh tế, có niên đại lên đến hàng trăm năm.
Mỗi năm, vào ngày sinh 8 tháng 2, ngày hóa 25 tháng chạp, và ngày khánh hạ 15 tháng 8, nhân dân Hải Phòng đổ về Đền Nghè để tưởng nhớ Nữ tướng, vị anh hùng khai quốc và công thần triều Trưng, người cũng là người sáng lập An Biên, tức là nơi phát triển thành nội thành Hải Phòng ngày nay.
Hiện nay, Đền Nghè vẫn bảo tồn nhiều tác phẩm điêu khắc trên đá có giá trị. Điển hình là tấm bia đá lớn tạo từ thời Nguyễn, ghi chép về cuộc đời Nữ tướng Lê Chân. Tại hậu cung, tượng Nữ tướng ngồi trên ngai thờ, đặt trong một khung lớn sơn vàng, với vẻ uy nghi, đôn hậu và xinh đẹp.
Địa chỉ: 53 Lê Chân, An Biên, Lê Chân, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
3. Chùa Đỏ
Linh Độ Tự, hay còn gọi là Chùa Đỏ (trước đây thuộc xã Đông Khê, huyện An Dương, phủ Kinh Môn Đạo, Hải Dương) nằm sát bờ sông trên mảnh đất cao, là nơi dân làng tôn thờ Phật, cầu Ngưu Lai giúp linh hồn những người khuất tước. Chùa được biết đến với những câu chuyện linh thiêng, nơi cô hồn tìm về và được cộng đồng xem là lễ độ.
Chùa Đỏ là một trong những địa điểm linh thiêng của thành phố Hoa phượng đỏ. Theo truyền thuyết, vào năm Mậu Tuất (1288), Hưng Đạo Vương đến vùng An Dương nghiên cứu chiến thuật thủy chiến để đánh bại đoàn thuyền Ô Mã Nhi bỏ chạy qua cửa Bạch Đằng. Đội hỏa đầu quân tìm nơi nghỉ ngơi và ăn uống tại chùa Linh Độ Tự, và từ đó, chùa trở thành nơi có mối liên kết với sự kiện quan trọng này.
Chùa từng là nơi yên bình, nhưng khi đội hỏa đầu quân đến, bếp luôn đỏ lửa. Sau khi Trần Hưng Đạo qua đời, người dân xây hai miếu ở hai bên chùa để thờ cúng Ngài và các bộ tướng như con trai và con rể, trong đó có Điện soái Phạm Ngũ Lão.
Một điểm thu hút lớn của Chùa Đỏ là kiến trúc độc đáo, không giống bất kỳ ngôi chùa nào khác trong lịch sử kiến trúc chùa chiền Việt Nam. Cao 26m với kiến trúc cổ điển, có 3 tầng và 20 mái, liên kết hài hòa giữa Tiền đường, Trung đường và Hậu cung, tạo ra hình khối uy nghi, tráng lệ,... Mái tiền đường có tháp cao 7 tầng.
Địa chỉ: Ngõ 286 Lê Lai, Ngô Quyền, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
4. Đền Bà Đế
Đền Bà Đế là một điểm đến nổi tiếng tại Hải Phòng, tọa lạc ở chân núi Độc, nằm dọc theo dãy núi với cửa hướng ra biển. Nơi này không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn mang đến sự linh thiêng đặc biệt. Đền thờ Bà Đế – vợ của chúa Trịnh Giang. Vua Tự Đức đã đến thăm đền và trao sắc phong 'Đông Nhạc Đế Bà – Phu nhân của chúa Trịnh'.
Đền có kiến trúc giản dị, nhưng lại thanh thoát và trang nhã, nằm vững trên núi với tầm nhìn rộng mở ra biển khơi, tạo nên một kỳ quan thiên nhiên không kém phần độc đáo so với 'Nam thiên đệ nhất động - Chùa Hương'. Trong đền, có 'Hang giải oan', được kể lại rằng những người mang nỗi oan khiếp có thể đến đây để giải oan, và những giấc mơ hướng dẫn cách hóa giải. Sự linh thiêng của đền Bà Đế còn làm cho bọn cướp và kẻ hào lý thời xưa không dám làm phiền nhiều dân lành.
Đền Bà Đế chào đón du khách từ khắp nơi, đặc biệt là vào mùa xuân, khi mọi người đến để cầu bình an và tài lộc cho gia đình và người thân. Đây cũng là dịp để mỗi người chúng ta tìm lại sự thư thái và tĩnh tâm giữa cuộc sống hối hả.
Địa chỉ: Bà Đế, Ngọc Hải, Đồ Sơn, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
5. Chùa Dư Hàng
Chùa Dư Hàng tỏa sáng với kiến trúc bề thế, khuôn viên hoàn chỉnh, với tòa Phật điện 7 gian, gác chuông cao 3 tầng và mái đao cong vút, trên đó đặt một quả chuông đồng cỡ lớn, với chữ đề: 'Phúc Lâm tự chung', tượng trưng cho chuông chùa Phúc Lâm. Chùa còn có một gác chuông 5 gian 2 tầng, treo một quả chuông lớn. Trước tòa Phật điện là một sân rộng; bên phải có 5 gian nhà tổ, nhà thọ trai và nhà ngang; bên trái có 5 gian nhà hậu. Tại đây, nhiều pho tượng Phật cổ giữ lại giá trị với hình dáng chính xác và kỹ thuật tinh xảo, như bộ Tam thế, tòa Cửu long - Thích ca sơ sinh, hộ thiện, bộ tượng “Thập điện minh vương”, tượng Hộ Pháp, và tượng Trúc Lâm Tam Tổ.
Địa chỉ: 121 Dư Hàng, Hồ Nam, Lê Chân, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
6. Khu di tích Vương triều Mạc
Khu di tích Vương triều Mạc là một tập hợp công trình được xây dựng một cách công phu. Với diện tích rộng 2,5 hecta, bao gồm nhà chính điện, là nơi thờ 5 vị vua triều Mạc định đô tại Thăng Long (1527 - 1592) như Thái tổ nhân minh Cao Hoàng đế Mạc Đăng Dung và bốn vị hoàng đế khác là Mạc Đăng Doanh, Mạc Phúc Hải, Mạc Phúc Nguyên, Mạc Mậu Hợp.
Tại khu di tích Vương triều nhà Mạc, bên trong đền chính, bạn sẽ thấy nhiều bảo vật quý giá, từ những chiếc bình được chạm khắc với hình ảnh chùa Một Cột và chim hạc, đến chiếc đại hồng chung nặng 1.527kg (tương ứng với năm vua Mạc Đăng Dung lên ngôi), và chiếc chiêng đồng với hình ảnh 2 con rồng khắc nổi, lư hương màu lam từ thời nhà Mạc.
Đặc biệt, thanh Định Nam Đao từng cùng vua Mạc Đăng Dung tham gia trong trận 'bách chiến bách thắng”, mang theo những câu chuyện kỳ thú suốt 418 năm lịch sử thanh long đao bị lưu lạc. Ngày nay, thanh long đao này đã trải qua hơn 500 năm và là thanh đao lớn nhất Đông Nam Á, với chiều dài 2,55m, cân nặng 25,6 kg, được làm từ sắt rỗng, phần lưỡi đao dài 95 cm, cán đao dài 1,6 m. Theo truyền thống của dòng họ và lời kể của người cao niên, đức Mạc Thái tổ, thời còn làm tướng, thường sử dụng thanh đại đao này trong những trận mạc khốc liệt.
Địa chỉ: Cổ Trai, Ngũ Đoan, Kiến Thụy, Hải Phòng
7. Cây đa 13 gốc
Cây đa 13 gốc là cây đa cổ thụ lớn nhất Việt Nam và là một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng tại Hải Phòng.
Theo truyền thống, Chúa năm phương cùng hai cô hầu thường di chuyển bằng xe kéo vào nửa đêm, và cây đa 13 gốc là địa điểm cuối cùng họ dừng chân. Nhìn thấy sự linh thiêng, người dân đã xây dựng một ngôi miếu nhỏ để thờ Chúa Bà, với hương khói cúng dường quanh năm. Năm 2014, cây đa 13 gốc được công nhận là di sản quốc gia của Việt Nam.
Tính đến hiện nay, cây đa 13 gốc đã trải qua hơn 300 năm lịch sử. Với đường kính khoảng 40m và chiều cao lên đến 10m, cây này gọi là cây đa 13 gốc vì có một gốc chính và 12 gốc phụ. Đây là một điểm đến mà bất kỳ du khách nào đến Hải Phòng cũng muốn khám phá, để chiêm ngưỡng vẻ lớn lao của cây đa cổ thụ này. Nơi đây không chỉ mang lại trải nghiệm ngắm cây đa cổ kính, mà còn là không gian để cầu nguyện, mong nhận được điều may mắn và tốt lành trong cuộc sống.
Địa chỉ: Xóm Trại, Đằng Giang, Ngô Quyền, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
8. Chùa tháp Tường Long
Chùa Tháp Tường Long (hay còn được biết đến với tên gọi tháp Đồ Sơn) là một điểm thánh linh với lịch sử lâu dài từ thời nhà Lý (1010 – 1225), toạ lạc trên đỉnh núi Ngọc với 20 pho tượng đồng nặng hơn 20 tấn được đặt trong nhà tam bảo. Nổi bật là chuông chùa nặng 1000 kg, mô phỏng theo chuông chùa Vân Bản của Đồ Sơn, được đúc trực tiếp trên đỉnh núi. Phần móng của tháp Tường Long, với kiến trúc 9 tầng, là một tác phẩm nghệ thuật hoàn thiện.
Bên cạnh đó, nhà che bia và che hố khảo cổ 2 tầng lưu giữ nhiều hiện vật quý giá với chi tiết, nguyên liệu, hoa văn làm từ gỗ, đá, ngói, gạch từ thời Lý, là một công trình kiến trúc, điêu khắc tôn giáo và văn hóa độc đáo từ thế kỷ XI.
Đến Chùa Tháp Tường Long, du khách không chỉ hiểu về lịch sử và kiến trúc của quần thể tháp, mà còn trải nghiệm tinh thần Phật giáo. Những hiện vật làm từ gỗ, đá, ngói kể lên câu chuyện về nghệ thuật đương thời với đường nét trau chuốt, mềm mại, truyền đạt thông điệp về cuộc sống ấm no, thanh bình từ cha ông đến thế hệ ngày nay.
Đây là một điểm tham quan linh thiêng và là địa điểm không thể bỏ qua khi du khách đến thành phố Hải Phòng.
Địa chỉ: Ngọc Xuyên, Đồ Sơn, TP. Hải Phòng, Hải Phòng
9. Chùa Mét - Cổ Am - Vĩnh Bảo
Chùa Thiên Hương (hay còn gọi là Chùa Mét) tên chữ Thiên Hương tự. Được đặt tên bởi Trần Khắc Trang, thủy tổ của họ Trần ở Cổ Am. Mảnh đất Cổ Am nổi tiếng với lịch sử và văn hóa. Trong thời Triều Lý, quan Đô úy Tô Hiến Thành đã giúp dân đắp đê lấn biển, được dân làng tôn làm Hoàng thôn Thượng. Từ đó, Cổ Am liên tục sản sinh những học giả, những người có học vị cao từ nghè cống xưa đến giáo sư tiến sĩ hiện nay.
Chùa Thiên Hương là một công trình văn hóa - nghệ thuật cổ xây dựng trên vùng đất Cổ Am truyền thống yêu nước. Lịch sử chùa gắn liền với sự phát triển của người làng Cổ Am. Ngày nay, chùa vẫn giữ nguyên bảng đá lớn được dựng năm Tự Đức nhị niên (1849). Trong khu tháp tổ của chùa, có một ngôi tháp chôn xá lị sư Trần Khắc Trang.
Chùa Thiên Hương từng là trung tâm Phật giáo của vùng, hàng năm, vào tháng 3, các tăng ni trong khu vực tập trung tại đây. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là nơi đóng quân và mở lớp tập huấn, luyện quân chính thức trước hành trình Nam tiến của đội vệ Quốc Đoàn thuộc chiến khu Đông Triều.
Về giá trị văn hóa, Chùa Thiên Hương giữ được hệ thống tượng Phật, đồ thờ nghệ thuật như tượng Tam Thế, Thích Ca niệm hoa, Quan Âm chuẩn Đề… Đây là một bảo tàng mỹ thuật Phật giáo của đất nước, là công trình kiến trúc nghệ thuật cổ - nơi gìn giữ văn hóa, tín ngưỡng ở làng Cổ Am suốt hàng nghìn năm. Việc bảo vệ chùa Thiên Hương phải đi kèm với việc bảo tồn làng văn hóa Cổ Am, đóng góp vào sự bền vững của công tác bảo tồn truyền thống văn hóa dân tộc.
Địa chỉ: Lê Lợi, Cổ Am, Vĩnh Bảo, Hải Phòng
10. Chùa Đót Sơn
Xã Cấp Tiến Huyện Tiên Lãng, Hải Phòng giữ một ngôi Chùa tối cổ, Cổ tự Chuyết Sơn - Non Đông, nơi Linh hồn thiêng Sông núi, trung tâm Phật giáo Câu Lâu cổ. Đây là nơi tu hành của Thánh tổ Huyền Quang và nơi có cây Bồ Đề gốc Ấn Độ trên nghìn năm tuổi. Chùa nằm ở Thôn Quan Bồ, Xã Cấp Tiến ngày nay nhưng thuộc Tổng Kinh Lương, Tiên Lãng xưa có tên gọi chùa Đót Sơn. Chùa Đót Sơn còn được biết đến với tên gọi khác là chùa Đót. Nơi đây truyền bá tư tưởng Phật giáo qua nhiều triều đại, từ thời nhà Lương, Trung Quốc, được coi là một di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh.
Ngôi chùa đã bị tàn phá trong cuộc kháng chiến chống Pháp vào những năm 1950 cùng với Đình Kinh Lương, Đền Khai Quốc, thờ những vị Thần giữ Biển Đông tại Đống Dõi, dẫn đến sự mất mát của một vùng đất sinh trạng, một mạch biển và Trung tâm Phật giáo Câu Lâu. Dù vậy, trong dân gian vẫn truyền nhau câu thơ tạo nên hi vọng về việc khôi phục mạch nhân tài này khi Chùa được phục dựng: Chốn Rồng lại có đất Tiên/Mai sau con Lạc cháu Hồng vinh hoa/Trạng đi rồi trạng lại về/Lấp sông Bồ đề gieo mạ trồng kê.
Địa chỉ: Cấp Tiến, Tiên Lãng, Hải Phòng
11. Đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585), tên hiệu Bạch Vân cư sĩ, là một danh nhân lớn của Việt Nam. Ông thi đỗ Trạng nguyên và phục vụ nhà Mạc, nhưng sau đó ông rời bỏ vị trí quan lại để sống ẩn dật, dạy học và làm thơ. Nguyễn Bỉnh Khiêm còn nổi tiếng với những lời tiên tri được gọi là “Sấm Trạng Trình”. Đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm tại quê nhà ở thôn Trung Am, xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng là một di tích quốc gia.
Đến thăm đền, du khách có cơ hội chiêm ngưỡng tượng đài Nguyễn Bỉnh Khiêm cao 5,7m, nặng 8,5 tấn, cùng với những bức phù điêu tinh xảo mô tả về cuộc đời của danh nhân này. Đền còn lưu giữ nhiều bút tích, tác phẩm văn học, và những lời tiên tri của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Địa chỉ: Thôn Trung Am, Lý Học, Vĩnh Bảo, Hải Phòng
12. Chùa Vân Tra - Di Tích Lịch Sử Vương Triều Hậu Lý
Đình - Chùa Vân Tra tọa lạc tại xã An Đồng, huyện An Dương, phía Tây thành phố Hải Phòng. Đây là một trong những di tích quan trọng kết nối với triều đại Hậu Lý trên địa bàn Hải Phòng ngày nay. Với vị trí cao ráo, đường hình con xà, và bối cảnh làng quê thân thiện, chùa Vân Tra mang đến không gian yên bình, gần gũi với thiên nhiên.
Đình Vân Tra là nơi dân làng tôn thờ Đào Lôi, hay còn gọi là Lôi Công - vị thần quan trọng từ triều đại Lý Công Uẩn đến Lý Thái Tông. Truyền thống của làng Vân Tra và họ Đỗ cho biết, Đào Lôi là con Đào Mộc, một nhân vật có đóng góp lớn trong triều đại Lý. Chùa Vân Tra còn là biểu tượng của lòng biết ơn và tôn kính của cộng đồng đối với những người có công với đất nước và làng quê.
Địa chỉ: An Đồng, An Dương, Hải Phòng
13. Di Tích Lịch Sử Tràng Kênh - Nét Đẹp Uy Nghiêm Bên Bờ Sông Bạch Đằng
Khu Di Tích Tràng Kênh bao gồm 3 đền và 1 chùa theo truyền thống Phật giáo Trúc Lâm Tam Tổ, thuộc khu vực Bạch Đằng nổi tiếng với vẻ đẹp của kiến trúc đền chùa và sự quản lý hiệu quả với tôn chỉ “3 không”: không mất tiền, không rác thải, không hàng quán.
Ngôi đền đầu tiên trong quần thể Di Tích Tràng Kênh là đền vua Lê Đại Hành, vị vua có công chiến thắng quân Tống tại sông Bạch Đằng năm 981. Đền thứ hai và đặc biệt nổi bật là đền Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, được xây dựng hướng ra sông Bạch Đằng và núi U Bò, nơi Trần Hưng Đạo lập chiến công lịch sử đánh tan quân Mông Nguyên năm 1288. Đền thứ ba là đền vua Ngô Quyền, vị vua có công chiến thắng quân Nam Hán tại sông Bạch Đằng năm 938, mở ra thời kỳ độc lập dài lâu cho dân tộc.
Ngoài ra, có Chùa Tràng Kênh Trúc Lâm, nằm trên ngọn núi nhỏ hướng ra sông Bạch Đằng. Trong chùa là những tượng được mạ vàng. Mặc dù diện tích chùa không lớn, nhưng đây là nơi linh thiêng và ấn tượng. Vào tháng 5/2013, hoa Ưu Đàm - loài hoa trắng trong kinh điển Phật giáo - nở trên chuông đồng của chùa Tràng Kênh, tạo nên hiện tượng đặc biệt.
Khu di tích còn có đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời với các đền vua Lê Đại Hành, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, vua Ngô Quyền, tạo nên bộ tứ linh từ nổi tiếng của khu di tích này. Đặc biệt, ba tượng đài của Đức Vương Ngô Quyền, Hoàng đế Lê Đại Hành và Quốc công Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, là những tác phẩm văn hóa tâm linh đẹp và sống động. Khi đến đây, du khách không chỉ thưởng thức vẻ đẹp lịch sử mà còn cảm nhận tinh thần mạnh mẽ và quyết đoán của những vị tướng lừng danh trong lịch sử Việt Nam.
Địa chỉ: TT. Minh Đức, Thủy Nguyên, Hải Phòng
14. Đền Mõ - Di Tích Gìn Giữ Bí Mật Quân Sự Trong Lịch Sử
Đền, chùa Mõ tọa lạc tại xã Ngũ Phúc, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng, cách trung tâm huyện khoảng 4km bên đường quốc lộ. Nguyên đền thờ Quỳnh Trân công chúa, người đã có công khai hoá mảnh đất này. Năm Quí Mùi (1283), công chúa xuất gia tại làng Nghi Dương (huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương) và cùng dân xây dựng lại ngôi chùa Mõ.
Người dân gọi công chúa là “Bà chúa Mõ” do bà thường dùng tiếng mõ để hiệu lệnh, tạo ra những khoảnh khắc yên bình. Bà cùng dân xây dựng ngôi chùa, tạo nên điểm tập trung cầu mưa, cầu bình an. Tháng 11 năm Mậu Thân, công chúa viên tịch và được tôn vinh tại chùa Tư Phúc ở kinh sư lập tháp an táng. Vua Trần Anh Tông tặng phong Trần Triều A Nương Thiên Thụy Quỳnh Trân công chúa và đặt đền thờ tại xã Nghi Dương với tên gọi Đền Mõ, truyền thống được giữ lại đến ngày nay.
Địa chỉ: Nghi Dương, Ngũ Phúc, Kiến Thụy, Hải Phòng