Top 14 Sự thật động vật hấp dẫn về loài khỉ

Khỉ là một những loài động vật 4 chân thuộc lớp thú và bộ linh trưởng. Khỉ có ba nhóm lớn: Là khỉ Tân Thế giới, khỉ Cựu Thế giới, khỉ không đuôi. Có khoảng 264 loài khỉ. Một số loài giống khỉ không đuôi như tinh tinh hay vượn thường được gọi là khỉ trong ngữ cảnh bình dân, tuy rằng các nhà sinh học không xếp chúng vào các loài khỉ. Tuy nhiên, không có một đặc điểm nào là duy nhất mà tất cả các loài khỉ đều có mà các loài khác không có.

Một số con khỉ sống trên mặt đất, trong khi những con khác sống trên cây. Các loài khỉ khác nhau ăn các loại thực phẩm như trái cây, côn trùng, hoa, lá và các loài bò sát. Hầu hết những con khỉ có đuôi.

Giống khỉ nhỏ con nhất thế giới loài khỉ với con đực trưởng thành có trọng lượng từ 120 đến 140 gram. Trong khi giống khỉ lớn nhất thế giới loài khỉ con đực trưởng thành có trọng lượng lên đến 35 kg.

Đười ươi là loài vật có tuổi thơ dài hơn bất kỳ loài động vật nào khác trên thế giới. Đười ươi con được mẹ chăm sóc cho đến tận 6 tuổi, và thường còn sống cùng mẹ thêm vài năm nữa. Những con đười ươi cái có thể sống cùng mẹ tới hơn 10 năm.

Trong số các loài linh trưởng, đười ươi con là loài sống phụ thuộc vào mẹ lâu nhất. Thông thường, đười ươi mẹ sẽ chăm sóc cho các con của mình trong 5 năm và con sẽ sống cùng với mẹ tới 9 năm. “Đỉnh cao” của sự chăm sóc mà đười ươi mẹ dành cho con là khi chúng dạy các đứa con của mình leo cây.

Đười ươi mẹ phải làm một “chiếc giường” mới để ngủ vào mỗi đêm. Điều này đồng nghĩa là trong đời mình, bà mẹ đười ươi sẽ xây được khoảng 30.000 nghìn “chiếc giường” trong đời! Các bà mẹ đười ươi dạy các con của chúng từ A đến Z, từ dựng tổ đến cách tìm mồi hiệu quả nhất…

Thuật ngữ “khỉ” đôi khi được sử dụng chung cho mọi động vật thuộc gia đình linh chưởng này, nhưng sự thật là khỉ thuộc về một nhánh tiến hóa hoàn toàn khác so với tinh tinh (với các đại diện như tinh tinh, đười ươi và người) và bộ bán hầu (với các đại diện như vượn cáo, cu li, khỉ lùn).

Điểm khác nhau dễ thấy nhất giữa khỉ và tinh tinh là ở phần đuôi. Hầu hết khỉ đều có đuôi trong khi tinh tinh không có đuôi. Ngoài ra tinh tinh dựa nhiều vào thị lực hơn là khứu giác trong đời sống hàng ngày, nên mũi của chúng ngắn hơn và to hơn mũi khỉ. Trong đời sống hàng ngày, tinh tinh hoặc vượn thường tung người từ cành cây này sang cành cây khác, trong khi khỉ không thể làm vậy.

Phân bố tại khu vực châu thổ sông Amazon, Nam Mỹ, khỉ đuôi sóc là loài khỉ nhỏ nhất thế giới, với cân nặng của một con trưởng thành chỉ khoảng 100g.

Khỉ đuôi sóc thuộc về giống loài thuộc bộ linh trưởng và nằm trong 22 loài khỉ Tân Thế giới, sinh sống hầu hết ở khu vực Nam Mỹ. Loài khỉ đuôi sóc lùn được tìm thấy trong rừng nhiệt đới của Brazil, Ecuador, Peru và Columbia. Hầu hết các loại khỉ này đều có nguy cơ tuyệt chủng cho đến khi có phong trào nuôi loài khỉ này như thú cưng thì chúng mới thoát nạn, mặc dù vậy, đây là động vật hoang dã nên không thể thuần hóa.

Trong môi trường tự nhiên khỉ đuôi sóc di chuyển rất nhanh nhẹn, vì thế rất khó để có thể bắt gặp được loại khỉ này. Trong môi trường nuôi nhốt, khỉ đuôi sóc có dáng vẻ nhỏ và khá dễ thương, đáng yêu nên người nuôi rất thích nâng niu, vuốt ve chúng trên tay, cho khỉ con bú bình... Thức ăn chủ yếu của khỉ đuôi sóc là côn trùng, lá cây, trái cây chín.

Đại đa số khỉ hoang dã trên thế giới sinh sống chủ yếu tại 4 khu vực: Nam Mỹ, Trung Mỹ, châu Á và châu Phi. Ngoại lệ duy nhất là loài khỉ hoang Barbary, sống trên đảo Gibraltar. Nghiên cứu ADN chỉ ra rằng loài khỉ này có nguồn gốc từ Bắc Phi.

Chỉ còn khoảng 300 cá thể khỉ Barbary hiện nay, và để bảo vệ chúng, chính quyền địa phương có thể áp đặt mức phạt lên đến 800 USD nếu ai đó cung cấp thức ăn cho chúng, nhằm ngăn chúng trở nên phụ thuộc vào con người.

Khỉ Barbary thường sinh con vào cuối mùa xuân và đầu mùa hè. Đến khi khỉ con mới 3 ngày tuổi, khỉ mẹ đã có thể chọn một con đực nào đó trong bầy để giao nhiệm vụ chăm sóc khỉ con. Ngay từ lúc mới sinh, khỉ con đã nhận được sự quan tâm của toàn bộ thành viên trong bầy. Loài vật này luôn coi việc chào đón thành viên mới như một sự kiện quan trọng.

Mỗi con khỉ Barbary đực thường có một vài đối tượng để theo đuổi. Nếu mọi thứ diễn ra suôn sẻ trong mùa đông, đôi khỉ này sẽ hình thành mối quan hệ chặt chẽ khi mùa xuân đến. Chăm sóc khỉ con luôn là cơ hội tốt nhất để khỉ đực thể hiện tình cảm với khỉ cái, đồng thời chứng minh rằng chúng là những bậc cha trách nhiệm đối với thế hệ sau.

Khỉ uakari sống trong rừng nhiệt đới Amazon với đặc điểm nổi bật là gương mặt đỏ và đầu không lông. Theo các nhà nghiên cứu, đặc điểm này xuất hiện trong quá trình tiến hóa để chống lại bệnh sốt rét. Nhìn chung, khỉ uakari có gương mặt rực rỡ thể hiện sức khỏe tốt. Những con bị nhiễm sốt rét thường có mặt nhợt nhạt hơn và gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác giao phối.

Khác biệt với các loài khỉ khác, uakari có đuôi ngắn nhưng di chuyển cực kỳ nhanh nhẹn, sử dụng đồng thời cả tay và chân để leo cành.

Chúng sống trong đàn lớn và có tổ chức xã hội rõ ràng. Mỗi đàn khoảng 100 con, ban ngày chia thành từng nhóm 5-10 con đi ăn, phần còn lại canh chừng. Ban đêm, chúng ngủ trên các tán cây lớn. Mùa khô, khỉ uakari xuống đất tìm kiếm thức ăn, còn mùa mưa, chúng sống trên cây để tránh nước lũ.

Khỉ uakari ưa thích ăn trái cây, thực phẩm thực vật và một số loài côn trùng. Hàm răng mạnh mẽ giúp chúng nghiền nát những hạt cứng để lấy phần nhân.

Khỉ đầu chó, hay còn gọi là khỉ chó, là một loài thuộc Bộ Linh trưởng, phân bố từ Rừng xavan Châu Phi đến Trung Đông và đã phát triển thành 5 loài khác nhau. Chúng thuộc loại khỉ lớn nhất trên thế giới, với con đực có thể nặng lên đến 37 kg và cao tới 100 cm (chưa kể đuôi). Kích thước và trọng lượng của khỉ đầu chó có sự biến đổi tùy thuộc vào từng loài.

Chúng có hình mõm giống chó, cơ thể nặng nề, cơ hàm mạnh mẽ với răng nanh sắc nhọn, đôi mắt gần nhau. Bộ lông dày đặc trừ khuôn mặt và mông trụi lông, giúp chúng ngồi một cách thoải mái. Khác biệt giữa khỉ đực và cái là bờm lớn màu trắng ở khỉ đực. Loài khỉ đầu chó thể hiện sự khác biệt giới tính qua kích thước cơ thể, màu sắc và phát triển của răng nanh.

Với khỉ, việc giữ gìn bộ lông và săn bắt bọ, loại bỏ bụi bẩn từ người con khác trong bầy không chỉ là để duy trì vệ sinh cá nhân, mà còn là cách thể hiện tình cảm và lòng quan tâm. Điều này không chỉ đặc trưng cho loài khỉ mà còn là cách nhiều loài động vật khác thể hiện lòng thân thiện. Ngoài các loài linh chưởng, mèo, vẹt, ngựa, dơi cùng nhiều động vật khác cũng thực hiện những hành động tương tự nhằm thể hiện sự thân thiện.

Loài khỉ thường sử dụng những hành động này để bày tỏ tình cảm và sự quan tâm đến đồng loại. Chúng co rúc vào nhau trong những ngày lạnh, chải lông cho nhau hoặc sử dụng tay để nhặt chấy, rận, bụi bẩn, và thậm chí giúp lẻo lưu da khô. Hành vi giữ gìn bộ lông không chỉ giúp duy trì sự sạch sẽ, loại bỏ ký sinh trùng mà còn truyền tải thông điệp thân thiện mà loài khỉ dành cho nhau.

Tuy nhiên, cuộc sống của loài khỉ cũng đầy những khía cạnh tranh cãi. Chúng có thể thể hiện sự cáu kỉnh, tức giận bằng cách nhe răng và nhép môi khi đối mặt với kẻ thù. Đây là cách chúng đe dọa đối phương và đồng thời là biểu hiện của sự sẵn sàng chiến đấu.

Khỉ mũ được cho là loài thông minh nhất trong các loài khỉ sống tại khu vực Trung và Nam Mỹ. Chúng là một trong những loài linh chưởng đầu tiên được ghi nhận sử dụng công cụ tự chế.

Một ví dụ nổi tiếng là khi chúng đặt hạt dẻ lên một tảng đá và sử dụng một hòn đá khác để đập, thu được nhân hạt dẻ bên trong. Loài khỉ mũ cũng thường nghiền nát côn trùng nhiều chân và bôi lên cơ thể trong mùa muỗi nhiều, giúp chúng tránh bị muỗi đốt.

Chúng phân bố chủ yếu ở Trung Mỹ và khu vực phía Nam Nam Mỹ, đến Bắc Argentina. Tên gọi 'khỉ mũ' xuất phát từ việc chúng giống nhóm tu sĩ Giáo hội Công giáo, có trang phục áo choàng nâu với mũ trùm đầu. Khi nhà thám hiểm châu Âu đến Mỹ vào thế kỷ XV, họ thấy chúng giống như những tu sĩ Công giáo, nên đặt tên là khỉ mũ.

Loài khỉ tuyết tại Nhật Bản, thân mật được gọi là khỉ tuyết, đã tiến hóa để thích ứng với mọi loại khí hậu từ cận nhiệt đới đến cận cực. Một trong những địa điểm thường xuyên chúng ghé thăm là Công viên khỉ Jigokudani, tại thị trấn Yamanouchi, tỉnh Nagano, Nhật Bản.

Khỉ tuyết thường tận hưởng việc tắm nước nóng để giữ nhiệt cơ thể trong mùa đông, nhưng họ cũng có thể thực hiện điều này vào mùa khác. Mặc dù nước nóng không phải là yếu tố quan trọng để chúng tồn tại, nhưng lớp lông dày của chúng đủ để đối mặt với khí hậu lạnh. Việc tắm nước nóng trở thành một hoạt động thư giãn, tạo ra sự sảng khoái và kết nối cộng đồng trong đàn khỉ.

Những con khỉ tuyết sống ở những vùng lạnh thường nặng hơn. Khỉ đực có chiều cao khoảng 57 cm, còn khỉ cái là 52 cm. Đuôi của chúng chỉ dài khoảng 9–10 cm ở khỉ đực và 8 cm ở khỉ cái. Khuôn mặt của chúng không có lông với nước da hồng nhạt. Phần còn lại của cơ thể được phủ bởi lớp lông dày, thường có màu nâu, xám hoặc vàng. Bộ lông có thể trở nên dày hơn khi thời tiết trở nên lạnh giá.

Với cường độ lên tới 128 decibel, tiếng hò hét của khỉ có thể vang khắp rừng sâu, truyền tải thông điệp về lãnh thổ và chiến binh đến khoảng cách gần 5km. Đây là một phần không thể thiếu trong cuộc sống xã hội của loài khỉ Nam Mỹ.

Theo National Geographic, khỉ đực lớn có cổ họng rộng như vỏ sò, giúp tăng cường âm lượng của tiếng hò hét. Âm thanh mạnh mẽ này là thông điệp rõ ràng đối với các khỉ khác: lãnh thổ này đã có chủ nhân mới chiếm đóng.

Không chỉ vậy, khỉ rú (Howler monkey) được biết đến với khả năng kỳ diệu khi tạo ra tiếng hò hét lên đến 140 decibel, ngang bằng với tiếng súng hoặc pháo nổ. Khả năng này không chỉ giúp chúng giao tiếp mà còn là cách mà khỉ rú đực thu hút sự chú ý của khỉ rú cái.

Khỉ rú được coi là một trong những loài khỉ lớn nhất. Trước đây, chúng thuộc họ Cebidae, sau này được chuyển sang họ Atelidae. Với khả năng đi bộ lên đến 4 km trong rừng nhiệt đới rậm rạp, chúng truly là những ngôi sao của rừng sâu.

Khỉ xuất sắc trong việc nhớ nhận diện khuôn mặt. Nghiên cứu chỉ ra rằng khả năng nhận dạng khuôn mặt của chúng tương đương với con người. Chúng sử dụng quy trình tổng thể để nhận biết khuôn mặt một cách tinh tế.

Khả năng ghi nhớ của khỉ không kém phần ấn tượng. Các nghiên cứu cho thấy chúng có khả năng lưu giữ ký ức giống như con người. Trong các thử nghiệm, khỉ thể hiện khả năng ghi nhớ tốt và có bộ nhớ tương đương với con người.

Loài khỉ không chỉ thông minh mà còn sở hữu chỉ số IQ đáng kinh ngạc lên đến 174.

Đối với loài khỉ, cái đuôi đóng vai trò rất quan trọng. Hầu hết loài khỉ sống trên cây, và để giữ thăng bằng khi nhảy từ cành này sang cành khác, chúng tận dụng cái đuôi của mình. Mặc dù có nhiều hình dạng khác nhau, nhưng đuôi của tất cả loài khỉ đều có khả năng cầm nắm. Điều này giúp chúng leo lên và qua các cành cây một cách linh hoạt. Đuôi của khỉ tân thế giới thường dài và linh hoạt hơn so với khỉ cổ thế giới.

Nhiều loài khỉ cổ thế giới sống ở mặt đất có đuôi ngắn và lớp da mông xù xì. Với chúng, mông màu hồng rực rỡ trở thành biểu tượng tự hào và chúng sẵn lòng phô trương để thu hút sự chú ý.

Khỉ di chuyển theo 3 cách khác nhau: bước đi và chạy sử dụng cả 2 tay và 2 chân, còn khi trên cây, chúng chỉ sử dụng 2 chi trước để chuyển động giữa các cành. Đuôi của khỉ đóng vai trò quan trọng trong việc giữ thăng bằng khi chúng di chuyển trên cây.

Khỉ vòi đã được xếp hạng là một trong những động vật xấu xí nhất trên hành tinh, chiếm vị trí thứ ba. Với bụng to như cái chậu, dạ dày của chúng được chia thành nhiều ngăn, mỗi ngăn có một loại enzym khác nhau để tiêu hóa thức ăn. Vì thức ăn chủ yếu là lá cây thiếu chất dinh dưỡng, khỉ vòi phải dành cả ngày để hái lá cây, làm cho bụng chúng ngày càng to lớn.

Chiếc mũi to lớn, dài tới 18 cm, là công cụ khỉ vòi sử dụng để tán tỉnh cái. Mũi này không chỉ giúp chúng tạo ra âm thanh vang xa, mà còn là cách chúng gây ấn tượng và dọa nạt 'đối thủ' của mình. Khỉ vòi có thể phát ra những âm thanh vang xa hàng trăm dặm nhờ vào chiếc mũi đặc biệt này.

Khỉ vòi, hay còn gọi là khỉ mũi dài, thuộc họ Cercopithecidae và sinh sống ở đảo Borneo và các hòn đảo khác tại Đông Nam Á. Với bộ lông màu nâu vàng hoặc cam nhạt, và cấu trúc dạ dày độc đáo, bụng khỉ vòi trở nên rất lớn.