1. Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ
Đến mùa tháng 3, khắp nơi hân hoan đón chào ngày lễ kỉ niệm thành lập Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Trong không khí tràn đầy hào hứng, bài hát: 'Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ' của nhạc sĩ Triều Dâng lại vang lên, đưa ta về những khoảnh khắc huy hoàng của dân tộc.
Là thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh.
Vì ngày mai ta xây dựng công trình vĩ đại.
Đồng lúa trĩu bông, quê hương ta nhà máy khói ngút trời.
Cả Tổ quốc sáng tương lai ánh đèn tỏa sáng.
Ca từ lời bài hát như là âm vang giữa trời đất, kể lên câu chuyện của thế hệ cha ông hy sinh vì độc lập, giúp ta trân trọng hơn hiện tại, tìm kiếm cho mình ý nghĩa cao cả: xây dựng đất nước Việt Nam tươi sáng hơn. 'Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ' không chỉ là một bài hát, mà là biểu tượng của thời kỳ.

2. Thanh niên Việt Nam
Thanh niên luôn đóng vai trò quan trọng trong mọi xã hội. Bài hát về thanh niên Việt Nam không chỉ đơn thuần là những giai điệu, mà còn là biểu tượng của lòng đoàn kết và tình yêu quê hương. 'Thanh niên Việt Nam' của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước là một trong những tác phẩm tuyệt vời nhất về đề tài thanh niên.
Ban đầu có tên là 'La Marche des Étudiants', được sáng tác năm 1939 bởi nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, với lời Pháp của Mai Văn Bộ. Bài hát nhanh chóng trở thành biểu tượng của học sinh miền Nam. Trong quá trình phát triển, nó được đổi tên thành 'Tiếng gọi thanh niên' và trở thành bài hát chính thức của Tổ chức Thanh niên Tiền phong.

3. Bác đang cùng chúng cháu hành quân
Bác Hồ, vị lãnh tụ tuyệt vời của dân tộc Việt Nam, luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca. Nhạc sĩ Huy Thục đã viết nên ca khúc 'Bác đang cùng chúng cháu hành quân' để tưởng nhớ Bác và tôn vinh tinh thần chiến đấu của thanh niên. Dù gặp đau đớn vì căn bệnh nặng, nhưng tinh thần chiến đấu mạnh mẽ của nhạc sĩ Huy Thục đã là nguồn động viên lớn.
Sau khi Bác Hồ qua đời, ca khúc này trở thành biểu tượng của lòng tri ân và lòng yêu nước. Với những giai điệu hùng hồn, ca khúc này nhanh chóng truyền cảm và lan tỏa niềm tin cho anh em chiến sĩ ngoài chiến trường. Mỗi ngày 26 tháng 3, 'Bác đang cùng chúng cháu hành quân' lại được phát sóng và biểu diễn, là nguồn động viên không ngừng cho thanh niên Việt Nam.

4. Hành trình nối vòng tay lớn
Nhắc đến các bài hát về thanh niên, không thể không nhắc đến: 'Hành trình nối vòng tay lớn' của nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên. Bài hát này với giai điệu hào hùng là lời ca ngợi những hành trình gian nan nhưng ý nghĩa của thế hệ thanh niên. Ca từ giản di nhưng súc tích, như một lời nhắc nhở về sự đoàn kết của thanh niên: 'Nối vòng tay lớn, Bắc Trung Nam anh em ta một nhà'.
Lên rừng xuống biển, tuổi thanh xuân như chim tung bay đến với núi rừng hay hải đảo xa.
Một trái tim tình nguyện, một dòng máu quê hương, đâu cần là thanh niên có đâu khó có thanh niên.
Nối vòng tay lớn, Bắc Trung Nam anh em một nhà.
Nối vòng tay lớn, cuộc hành trình tuổi xuân chúng ta.Nối vòng tay lớn, Bắc Trung Nam anh em một nhà.
Nối vòng tay lớn, cuộc hành trình tuổi xuân chúng ta.
Một bài hát truyền đạt thông điệp ý nghĩa cho lớp lớp thanh niên, khuyến khích họ học tập và đoàn kết theo đuổi ước mơ của mình.

5. Tự Nguyện
Có những nhạc sĩ dành cả đời để sáng tác một bản nhạc bất hủ, nhưng nhạc sĩ Trương Quốc Khánh lại chỉ cần một bài hát để lưu danh. Trong không khí của phong trào 'Tôi hát đồng bào nghe', ông đã tạo nên 'Tự Nguyện', một bản nhạc sâu lắng và ý nghĩa. Giai điệu của bài hát như làm say đắm và lời nhạc thấm thía. Bài hát như một lời động viên, thúc giục nhẹ nhàng thế hệ trẻ sống lạc quan và yêu đời với những điều nhỏ bé nhất.
'Tự Nguyện' đã trở thành bản nhạc quen thuộc, là nguồn động viên mỗi khi gặp khó khăn trên đường đời. Bài hát nhắc nhở chúng ta hãy tự nguyện và sống thẳng, không bao giờ đầu hàng dù trong bất kỳ tình huống nào.

6. Hát mãi khúc quân hành
Những bản nhạc cách mạng được sáng tác trước năm 1975 luôn kỳ diệu vượt thời gian và gắn liền với tinh thần chiến sĩ Việt Nam. Trong số đó, 'Hát mãi khúc quân hành' của nhà thơ, nhạc sĩ Diệp Minh Tuyền là một bản nhạc mang đậm tinh thần cách mạng. Ca khúc này không chỉ là vũ khí tinh thần mạnh mẽ của chiến sĩ mà còn là nguồn động viên quan trọng trong hành trình chiến đấu chống lại kẻ thù.
Diệp Minh Tuyền chia sẻ về tác phẩm của mình: 'Cuộc đời tôi như một khúc quân hành'. Bài hát này có lẽ là thông điệp của nhạc sĩ, muốn truyền đạt sự động viên và khích lệ đến thanh niên Việt Nam, để họ sống hào hùng, sẵn sàng xây dựng đất nước. Mỗi con người đều là một khúc quân hành, làm cho thế hệ trẻ ngày nay tiếp tục hát mãi khúc quân hành vẻ vang và hùng mạnh.

7. Bài ca thanh niên tình nguyện
Phong trào tình nguyện của thanh niên Việt Nam luôn là hoạt động nổi bật, đáng ngưỡng mộ của thế hệ trẻ. Bài ca thanh niên tình nguyện có thể được coi là một tác phẩm mới của tác giả Thế Hiển, nhưng lại đặc biệt được yêu thích với lời ca mang ý nghĩa sâu sắc.
Đường đến chân trời
Vững niềm tin đất nước sáng ngờ
Rộn vang những lời ca
Thanh niên tình nguyện Việt Nam
Nghe bài hát, ta như được sống trong ngọn lửa nhiệt huyết của các bạn trẻ trên con đường đến những vùng miền núi, biên giới, hải đảo khó khăn để thực hiện các hoạt động tình nguyện. Chính vì ý nghĩa cao cả đó, bài hát luôn được thanh niên ca mừng mỗi dịp 26 tháng 3 như một lời nhắc nhở Đoàn thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh hãy cống hiến hết mình, đem sức trẻ đi xây dựng Tổ quốc.

8. Lá xanh
Mùa xuân 1950, các đơn vị bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương cũng như dân quân du kích của ta tham gia chiến đấu trên các chiến trường Nam Bộ, cùng phối hợp với Chiến dịch Trung du và Chiến dịch Biên giới phía Bắc. Nhằm phục vụ cho mùa đầu quân 1950, nhạc sĩ Hoàng Việt đã sáng tác bài hát “Lá xanh”, được Ban Tuyên truyền Khu 8 in trên tờ rơi để phân phát cho các đơn vị bộ đội và một số tờ thông tin ở các tỉnh Nam Bộ.
Sức ảnh hưởng của bài hát “Lá xanh” thực sự sâu rộng. Nhiều bộ đội mới tiết lộ rằng bài hát đã thúc đẩy họ vượt qua khó khăn, không “ngần ắt chi gió mưa” và “cảm xúc chia ly gia đình” để tham gia tòng quân... Nhiều gia đình khi nghe bài hát cũng đã động viên con em họ lên đường nhập ngũ. Cộng đồng địa phương cho biết bài “Lá xanh” không chỉ làm phấn khích giới trẻ gia nhập bộ đội mà còn lan tỏa rộng lớn. Bài hát này được yêu thích và truyền miệng nhanh chóng từ Khu 8 lên Khu 7, xuống Khu 9. “Lá xanh” vang lên khắp nơi trong những cuộc mít tinh và lễ xuất quân của tân binh, trước giờ hành quân vào chiến trường.

9. Thanh niên làm theo lời Bác
Bài hát “Thực hiện lời Bác” vang lên trên các đường phố của Hà Nội, khi quân đội của chúng ta tiếp quản Thủ đô vào ngày 10-10-1954. Trở thành bài ca chính thức của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, “Thực hiện lời Bác” đã truyền đi qua sóng âm thanh của đài Tiếng nói Việt Nam và trên màn ảnh nhỏ.
Vào một dịp quan trọng, Hoàng Hòa, một đại biểu thanh niên tiên tiến toàn quốc, được Bác Hồ gặp. Khi buổi gặp kết thúc, Bác Hồ bảo: “Cháu nào cầm càng hát một bài trước khi Bác cháu ta chia tay”. Bài hát “Thực hiện lời Bác” vang lên. Bài hát kết thúc, Bác hỏi ai là tác giả. Hoàng Hòa đến bên Bác và nhận được sự thưởng cho công lao của mình. Bác nói: “Bác thưởng cho cháu đã có công làm bài hát này”. Bác quay lại nhắc nhở mọi người: “Các cháu hãy thực hiện và động viên thanh niên làm theo như lời bài hát mà các cháu vừa hát”. Hoàng Hòa xúc động đến nỗi quên cả nói lời cảm ơn Bác. Mỗi khi nhớ lại kỷ niệm này, Hoàng Hòa vẫn không khỏi xúc động, thốt lên: “Vô giá! Thật vô giá! Chẳng có thưởng nào quý giá hơn!”

10. Bước Lên Đàng
Ca khúc Bước Lên Đàng đã trở thành biểu tượng của tinh thần đoàn kết và chiến đấu của thanh niên Việt Nam. Giai điệu hùng tráng đã thức tỉnh tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc trong lòng mọi người. Xuất hiện trong giai đoạn đen tối của lịch sử dưới sự ách thống trị của Thực dân Pháp và phát xít Nhật vào năm 1944, bài hát được sáng tác dưới sự lãnh đạo của 'mặt trận Việt Minh'. Lưu Hữu Phước, một tác giả nhiệt huyết và chủ nghĩa cách mạng, đã cống hiến cho phong trào giải phóng quê hương.
Bài hát Bước Lên Đàng mang đến nhịp điệu sôi động, giai điệu đơn giản, dễ nhớ, và là nguồn cảm hứng lớn cho những cuộc chiến đấu chống lại kẻ xâm lược. Nó là biểu tượng của lòng tự hào, oai hùng, và sức mạnh vượt lên trên những khó khăn. Từng giai điệu như là những bước chân mạnh mẽ, đưa bước thanh niên Việt Nam tiến lên, bước lên con đường chiến thắng.

12. Nghệ Nhân Ba Hưng
Ca khúc Nghệ Nhân Ba Hưng ra đời năm 1947, kể về trận chiến anh Ba Hưng lãnh đạo tại tỉnh Bạc Liêu, nơi mà anh chặn đánh, phá hủy nhiều xe cơ giới của giặc Pháp, trở thành biểu tượng dũng cảm trong kháng chiến. Nhạc sĩ Trần Kiết Tường, người đã gặp anh Ba Hưng và nghe kể về trận đánh, đã sáng tác ca khúc này dựa trên giai điệu của bài vè Nam Bộ “Con chim manh manh”: “Có anh Ba Hưng, vốn thiệt nông dân/ Đi lính ba năm trường, vừa mới được huân chương...”
Khắp Nam Bộ, bài hát trở thành nguồn cảm hứng cho người dân, cựu chiến binh, và thiếu nhi. Trong kháng chiến chống Mỹ, các em nhỏ ở Cà Mau còn sáng tác thêm và hát bài “vè Ba Hưng” rất ngộ nghĩnh.
Không chỉ là một nhân vật trong văn học-nghệ thuật, Ba Hưng là một người có thật, và ca khúc này là một tác phẩm âm nhạc đặc sắc kể về những chiến công anh hùng trong cuộc kháng chiến giành lại tự do cho đất nước.

13. Gọi hồn tuổi trẻ
Trong suốt nhiều thập kỷ, các bạn trẻ, đặc biệt là đoàn viên thanh niên, không ngừng hát vang bài hát “Gọi hồn tuổi trẻ” của nhạc sĩ Văn Dung. Nếu 'Thanh niên làm theo lời Bác' của nhạc sĩ Hoàng Hòa là 'Đoàn ca', thì bài hát của Văn Dung cũng là một tuyệt phẩm truyền thống chính thức của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Bài hát là một kiệt tác âm nhạc về thanh niên thời kỳ Hồ Chí Minh. Khi nghe bài hát vào cuối những năm 1971 và đầu năm 1972, người ta không khỏi bị cuốn hút bởi sức mạnh của 'cụ' Văn Dung. Đặc biệt là điệp khúc tuyệt vời, với câu kết: 'Trong muôn gian lao, truyền thống vinh quang nhắc nhở Đoàn ta sao xứng danh cháu Bác Hồ Chí Minh'!

14. Dấu ấn thanh niên
Bản sáng tác Dấu ấn thanh niên của Vũ Hoàng “Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”. Những lời bài hát này đã trở thành điều quen thuộc với nhiều người, hãy cùng thưởng thức những giai điệu hùng tráng của dân tộc
Câu châm ngôn này trở nên phổ biến thông qua bài hát “Dấu ấn thanh niên” của nhạc sĩ Vũ Hoàng. Đây là câu nói xuất phát từ diễn văn nhận chức của Tổng thống Hoa Kỳ Kennedy vào ngày 20-01-1961: 'Đừng hỏi tổ quốc có thể làm gì cho bạn, hãy hỏi bạn có thể làm gì cho tổ quốc'... Bác Hồ cũng từng nói: 'Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi Nước nhà đã cho mình những gì, mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho Nước nhà? Mình phải làm thế nào cho ích lợi Nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích Nước nhà mà hy sinh phấn đấu đến đâu?' (1955).

15. Tiếng gọi thanh niên
Đoàn vệ Quốc quân, ban đầu là Đoàn Giải phóng quân, là sáng tác của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu năm 1945. Đây là một trong những bài hát nổi tiếng nhất của ông. Bài hát được sáng tác trong bối cảnh Việt Nam đoạt độc lập sau gần một thế kỷ làm thuộc địa Pháp và cả nước hứng chịu nguy cơ bị Pháp tái chiếm.
'Tiếng gọi thanh niên' như là lời thề của thế hệ trẻ sẵn sàng hy sinh vì tổ quốc. Ra đi, bảo tồn sông núi. Ra đi, thà chết không lui... Bài hát được lan tỏa đầu tiên ở Đà Nẵng, trên các đoàn tàu chở đoàn quân Nam tiến, giai điệu hùng tráng đầy quyết tâm của thanh niên lên đường cứu nước vang lên từ đội văn nghệ tuyên truyền Việt Minh.

16. Hành trình tuổi 20
Thời kỳ Đảng khởi xướng và lãnh đạo cả nước thực hiện đổi mới toàn diện và chủ động hội nhập quốc tế, những bài hát của Đoàn vệ Quốc dân ngay lập tức 'bùng nổ' âm hưởng cởi mở, trẻ trung và tràn đầy khí thế lạc quan cách mạng. 'Hành trình tuổi 20' của nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên là những tác phẩm mang âm hưởng đặc biệt: 'Lên rừng xuống biển/Tuổi thanh niên như chim tung bay đến với nông trường hay hải đảo xa/Một trái tim tình nguyện/Một dòng máu quê hương/Đâu cần là thanh niên có/Đâu khó có thanh niên/Nối vòng tay lớn/Bắc - Trung - Nam anh em một nhà/Nối vòng tay lớn/Cuộc hành trình tuổi xuân chúng ta'.
Sáng tác của Nguyễn Văn Hiên rất đa dạng, phong phú. Không chỉ viết cho phong trào thanh niên, sinh viên, học sinh, anh còn viết tình ca và ca khúc thiếu nhi. Bài Hổng dám đâu ghi dấu ấn đậm nét trong lòng công chúng, nhất là các cháu thiếu nhi...
30 năm làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Sáng tác trẻ Thành Ðoàn TP Hồ Chí Minh (1975-2005), anh là người bạn, người dẫn dắt nhiều lớp lứa tuổi trẻ vào con đường âm nhạc, trong đó nhiều bạn trẻ đã có những thành công, đóng góp nhất định.
