Top 18 Sự Thật Động Đất Về Loài Sứa

Sứa lược, một nhánh nhỏ của ngành Thích ty bào, cùng với ngành Thích ty bào, tạo nên nhóm động vật ruột khoang trong động vật đối xứng tâm. Với khoảng 100-150 loài được xác nhận, sứa lược là những sinh vật biển độc đáo.

Sứa thực sự là những loài động vật biển không xương sống đặc biệt thuộc lớp Scyphozoa trong ngành Thích ty bào. Chúng đã tồn tại từ kỷ Cambri đến hiện tại, thích nghi với cuộc sống di chuyển ở biển. Với cấu trúc chung giống với thủy tức, sứa có đặc điểm như di chuyển bằng tấm lược, tua bắt mồi với tế bào dính, và không có não, tim, hay xương.

Hình dạng chung của sứa lược là hình con quay, đối xứng tỏa tròn qua trục miệng - đối miệng. Cơ quan đỉnh giữ vai trò làm cơ quan thăng bằng ở cực đối miệng. 8 dãy tấm lược xếp hướng về phía cực miệng, có nhiều lông bơi nhỏ trên tấm lược. Đối xứng qua cơ thể là 2 tua bắt mồi giống như 2 quai bình, gốc tua nằm sâu bên trong cơ thể. Tua bắt mồi thường rất dài, gấp nhiều lần chiều dài cơ thể. Có tua bắt mồi ngắn và tiêu biến ở một số loài. Tren tua bắt mồi có tế bào dính collobblaste, mũ hình bán cầu, và sợi xoắn phóng tế bào dính vào con mồi khi tấn công.

Thành cơ thể sứa lược có 2 lớp tế bào và một tầng keo ở giữa. Trong tầng keo có tế bào cơ trơn, có khi là những tế bào lớn. Sự biệt hóa của tế bào và vị trí trong tầng keo khiến sứa lược được coi là động vật ba lá phôi.

Khi nghiên cứu về nguồn gốc và tiến hóa của sứa lược, nhà khoa học so sánh chúng với thích ti và phát hiện những đặc điểm cổ hơn và cao cấp hơn so với thích ti. Điều này đưa ra giả thuyết rằng thích ti và sứa lược có mối quan hệ gần gũi và xuất phát từ một tổ tiên chung.

Đặc biệt, sự quan tâm tăng lên đối với nhóm sứa lược bò lê, có đối xứng hai bên, mầm mống lá phôi thứ ba, và khả năng phân dị trong cấu trúc cơ thể. Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng sứa lược có thể là tổ tiên chung của tất cả các ngành Động vật ba lá phôi.

Khi nói về cấu trúc cơ thể của sứa, đây là một thế giới đơn giản và kỳ diệu. Với sự khác biệt lớn so với động vật khác, sứa không có não, tim, hay xương. Chúng thuộc phylum Cnidaria, được biết đến với những tế bào lông châm đặc biệt giúp chúng săn mồi.

Cơ thể sứa gồm hơn 10.000 loài sinh sống chủ yếu dưới nước biển. Với cấu trúc đơn giản, khoảng 98% cơ thể sứa là nước. Chúng không phải cá, mà là sinh vật phù du liên quan đến chuỗi thức ăn biển. Miệng lấy thức ăn, khoang dạ dày thô sơ, và xúc tu quan trọng đều là những đặc điểm độc đáo của sứa.

Cấu trúc bên trong cơ thể sứa là một hệ thống phức tạp và kỳ diệu. Từ cơ quan tiêu hóa với những ống nối độc đáo đến hệ thần kinh với mạng lưới tế bào tập trung ở dưới tấm lược, tất cả đều là những đặc điểm độc đáo của loài sứa lược.

Hệ sinh dục của sứa lược là lưỡng tính, với ống vị đối xứng và cảm nhận nghiêng của cơ thể thông qua kết cấu bình thạch và chổi thăng bằng. Loài động vật này cũng là môi trường cho những sinh vật phù du nhỏ khác và là nền tảng quan trọng trong chuỗi thức ăn biển.

Tuổi thọ của sứa biển, mặc dù ngắn ngủi, từ vài giờ đến vài tháng, nhưng cũng có những loài có thể sống đến 30 năm. Sứa lược, mặc dù mong manh, có vai trò quan trọng trong môi trường thủy sinh. Chúng sinh sản thông qua giao phối hoặc sinh sản vô tính, đó là một phần của chuỗi thức ăn biển phong phú.

Sứa là động vật ăn thịt nhưng thụ động, săn mồi từ giáp xác đến cá nhỏ. Với ống miệng nằm giữa cơ thể, chúng là mồi của nhiều loài cá và động vật ăn thịt khác nhau. Tuổi thọ cao hơn khi chúng sống trong hồ thủy sinh nhân tạo, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển và sinh sản.

Sứa biển, mặc dù không có mắt như con người, nhưng lại sở hữu một cơ quan cảm giác độc đáo. Trái ngược với sự tưởng tượng về đôi mắt phức tạp, mắt của sứa được hình thành từ một mạng lưới dây thần kinh và protein opsins. Những cơ quan này giúp chúng phát hiện ánh sáng, dấu vết hóa học, và tự định hướng trong không gian, là chìa khóa giúp sứa sinh tồn và săn mồi trong đại dương bí ẩn.

Mặc dù không có khả năng thị giác phức tạp nhưng đôi 'mắt' độc đáo của sứa là một phần quan trọng của hệ thống cảm giác của chúng. Mỗi vết chích của sứa là một dấu ấn của sự thí nghiệm và tìm kiếm thức ăn trong thế giới biển rộng lớn.

Mỗi xúc tu trên cơ thể sứa đều là một hệ thống phòng thủ tối tân. Bằng hàng ngàn cnidoblasts và nematocysts, sứa có khả năng tiêm chất độc một cách chính xác khi bất kỳ mồi sống nào chạm vào chúng. Một cơ chế tự vệ tinh tế, nhanh chóng và độc đáo, xúc tu của sứa là một trong những vũ khí tối ưu của thế giới biển.

Dù không có não và hệ thống thần kinh phức tạp, sứa sở hữu một phương thức săn mồi độc đáo. Khi mồi bị mắc kẹt trong những chiếc xúc tu linh hoạt, chúng sẽ trở thành nạn nhân của những chiếc 'lưỡi câu' có chứa nọc độc. Sứa có khả năng tự vệ mình và giữa rừng xúc tu siêu nhỏ, chúng là những chuyên gia săn mồi khó lường trong thế giới dưới đại dương.

Sứa, loài động vật độc đáo không có não và tim, đã tiến hóa với một hệ thống thần kinh sơ cấp và khả năng cảm giác đặc biệt. Mặc dù thiếu các bộ phận quen thuộc như tai, đầu và chân, sứa vẫn tự tin chiến đấu trong thế giới dưới đại dương với xúc tu linh hoạt và cơ thể mỏng manh.

Không chỉ là một hiện thân của sự đơn giản, cấu trúc cơ bản của sứa giúp chúng sinh tồn mà không cần đến tim. Hệ thống thụ cảm cùng với khả năng phát hiện ánh sáng, sự dao động và các hóa chất trong nước là những phương tiện mà sứa sử dụng để tìm kiếm thức ăn và di chuyển. Sứa thật sự là một kỳ quan tự nhiên không ngừng làm say đắm những người quan sát.

Sứa, loài động vật lưỡng tính, sở hữu hai bộ phận sinh dục đực và cái, đặt ngang bên trong ống nằm dọc theo mặt phẳng của dạ dày. Hành trình phát triển của chúng bắt đầu với việc 'đẻ' trứng và tinh trùng vào môi trường nước. Sự hòa quyện của hai tế bào này tạo nên trứng thụ tinh, một sự kiện tại nước.

Trứng phát triển thành ấu trùng nhỏ, được gọi là planula, có hình dáng như một chú sâu nhỏ di chuyển tự do trong nước. Planula tìm kiếm một bề mặt chất rắn, ví dụ như đáy đại dương, để đặt chân. Trong giai đoạn này, nó phát triển hệ tiêu hóa và có khả năng tự nuôi sống. Điều kiện nước và nhiệt độ lý tưởng biến planula thành polyp. Polyp mọc thành những đám cây khổng lồ giống như bụi cây.

Khi điều kiện thuận lợi, polyp giải phóng nhiều con sứa non. Sau khi sinh sản, polyp biến đổi thành hình dạng trẻ hơn, trong khi sứa non tiếp tục phát triển thành sứa trưởng thành.

Mặc dù bắt đầu cuộc đời một cách độc đáo, hầu hết các loài sứa có chu kỳ sống ngắn, từ vài giờ đến vài tháng. Tuy nhiên, sứa bất tử (Turritopsis Dohrnii) là ngoại lệ, không tuân theo quy luật này.

Trong tình hình nếu bị cắn, sứa không chỉ gây hại mà còn đem lại nhiều phiền toái. Nhiều loài sứa chứa nhiều loại nọc độc, khiến cho sự cắn chích trở thành mối đe dọa đối với sức khỏe nếu không có sự can thiệp kịp thời. Nọc độc này có thể tạo ra những triệu chứng như:

• Sau khi bị sứa cắn, da xuất hiện các vết đỏ, nâu hoặc tím. Ngay sau đó, cảm giác ngứa, bỏng rát, thậm chí đau nhức và châm chích xuất hiện. Nếu để lâu, vùng da bị cắn sẽ sưng to và cảm giác đau nhức theo nhịp đập trở nên rõ ràng.
• Trường hợp nặng có thể dẫn đến các vấn đề như đau bụng, buồn nôn, chóng mặt, đau đầu, đau cơ, và nếu không được sơ cứu kịp thì có thể gây ra tình trạng khó thở, thậm chí là rối loạn tim mạch, đe dọa đến tính mạng.

Bên cạnh những rủi ro, sứa lại là một nguồn thực phẩm ngon miệng và giàu dinh dưỡng, thường được sử dụng trong ẩm thực với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Sứa chứa nhiều protein, canxi, sắt và các loại vitamin như B1, B2, Na, tốt cho sức khỏe.

• Giảm huyết áp
• Ngăn ngừa hen suyễn
• Duy trì làn da khỏe mạnh
• Hiệu quả trong việc giảm cân
• Cải thiện trí nhớ

Sứa bờm sư tử, một trong những loài sứa khổng lồ, nổi bật với xúc tu dài lên đến 36,6m và phần thân hình chuông có thể đạt đến 2,3m. Chúng sinh sống ở khắp các đại dương trên thế giới, chủ yếu ăn cá nhỏ, tôm và loài sứa nhỏ khác. Nọc độc của loài này chỉ gây đau đớn mà không đe dọa tính mạng.

Sứa bờm sư tử (Cyanea capillata) được biết đến là loài sứa lớn nhất, thường xuất hiện ở các vùng nước lạnh như Bắc Cực, Đại Tây Dương Bắc và Thái Bình Dương Bắc, hiếm khi xuất hiện về phía nam dưới 42° vĩ độ bắc. Có một số tranh cãi về phân loại loài này, nhưng nó vẫn là một kỳ quan của thế giới biển.

Những con sứa lớn nhất ghi lại được thường được phát hiện trên bờ biển vịnh Massachusetts vào năm 1870, với chuông có đường kính 2,29m và xúc tu dài 120 feet (37m). Mặc dù có những tranh cãi về phân loại, sự độc đáo của sứa lớn tiếp tục gây ấn tượng đặc biệt trong giới khoa học và động vật học.

Sứa bất tử, một loài thuỷ tước giống sứa thuộc ngành Cnidaria, thường xuất hiện ở vùng biển Địa Trung Hải và Nhật Bản. Hình dạng giống như chuông, với đường kính khoảng 4,5mm. Màng của loài sứa này mỏng, ngoại trừ phần đỉnh có ít phần dày hơn.

Dạ dày lớn với màu đỏ tươi. Sứa non có đường kính 1mm, chỉ 8 xúc tu, trong khi sứa trưởng thành có 80-90 xúc tu. Sứa bất tử có khả năng 'cải tử hoàn sinh' khi bị tổn thương hoặc đói. Điều này cho phép chúng tồn tại mãi mãi trong lý thuyết.

Khi bị thương, sứa bất tử biến mô tế bào và hệ tuần hoàn về trạng thái polyp, lặn xuống đáy biển. Trong 24 - 36 giờ, polyp phát triển thành một polyp mới, sau đó nở ra thành sứa non. Quá trình này được so sánh với vòng đời của một con bướm, là hiện tượng hiếm gặp ở động vật.

Theo nghiên cứu, tế bào trong sứa trưởng thành và polyp là khác nhau, cho phép quá trình 'cải tử hoàn sinh'. Sứa bất tử sẽ không bao giờ già yếu nếu sống trong môi trường lý tưởng.

Sứa nổi tiếng với cách sống trôi dạt trong đại dương, nhưng không phải tất cả đều như vậy. Sứa Vàng, loài đặc biệt thuộc họ Sứa, là ví dụ tiêu biểu về sự tiến hóa để tồn tại. Chúng hình thành thành bầy đông lên đến hàng triệu con và dành phần lớn cuộc đời để di chuyển theo ánh sáng mặt trời hàng ngày.

Bắt đầu từ bình minh, Sứa Vàng tập hợp ở phía Tây của hồ và di chuyển khi mặt trời mọc. Chúng bơi theo ánh sáng trên bầu trời, sử dụng chuông để đẩy cơ thể xung quanh hồ. Khi đến phía Đông, chúng dừng lại để hấp thụ ánh sáng và nghỉ ngơi ở những nơi có bóng cây.

Ánh sáng mặt trời là quan trọng tại hòn đảo Thái Bình Dương này. Sứa Vàng không chỉ thích 'tắm nắng' mà còn cần ánh sáng để tồn tại. Ánh sáng giúp nuôi dưỡng tảo zooxanthellae, cộng sinh với Sứa Vàng để cung cấp năng lượng thông qua quang hợp.

Sứa Vàng nghỉ ngơi ở phía Đông vào giữa trưa khi ánh sáng mạnh nhất. Và mỗi buổi chiều, khi ánh nắng yếu dần, chúng bơi ngược lại về phía Tây của hồ, chờ đợi bình minh tiếp theo.

Bơi giữa biển, cảm giác ngứa chân có thể là sứa đốt. Sứa mềm, chứa 95% nước, với cơ thể gel mỏng manh. Chúng sử dụng lao độc từ tế bào Cnidocytes để tự vệ và săn mồi.

Lao độc có thể bắn ra ngay cả khi sứa đã chết, vì vậy loại bỏ xúc tu trên da là quan trọng. Rửa với giấm vô hiệu hóa lao độc chưa kích hoạt. Nước biển có thể loại bỏ nang chứa lao độc còn sót lại.

Không dùng nước thường vì thay đổi nồng độ muối kích hoạt nang độc. Tránh cách dùng nước tiểu vì có thể gây hại. Vết thương có thể chườm đá để giảm đau và ngăn độc lan rộng.

Vết thương có thể nhẹ hoặc nặng. Nếu nhẹ, sau các bước trên, ngứa giảm. Trong trường hợp nặng, đưa người bị thương đi cấp cứu để xử lý kịp thời.

Sứa, tạo nên kỳ quan dưới đại dương, luôn cuốn hút chúng ta bằng vẻ đẹp độc đáo. Dù chúng có độc tố, dưới đây là một số loài sứa đẹp tuyệt vời:

• Sứa Biển Đen: Với 'vòng eo' 1m và tua dài 6m, chúng săn mồi khác.
• Sứa Crossota: Màu đỏ ấn tượng, được phát hiện ở Bắc Băng Dương.
• Sứa xanh: Màu sắc đẹp, sống ở Scotland, Biển Bắc và Biển Ireland.
• Sứa Darth Vader: Sống ở Bắc Băng Dương, có ngoại hình độc đáo.
• Sứa trứng rán: Sống ở biển Địa Trung Hải, có khả năng tự bơi.
• Sứa sọc tím: Loài bí ẩn sống cộng sinh với loài cua.
• Sứa đạn súng thần công: Sống ở Đông châu Mỹ, sinh sản độc đáo.
• Sứa mũ hoa: Hiếm, sống ở Brazil, Argentina và Nhật Bản.
• 'Chiến thuyền' Bồ Đào Nha: Tổ chức độc đáo, bơi trên đỉnh sóng.

Sứa box (sứa hộp): Loài sứa độc nhất, 24 xúc tu, độc tính giết chết 60 người/xúc tu.

Sứa Lion’s Mane (sứa bờm sư tử): Là sứa khổng lồ, đường kính 2,4m, nọc độc gây chuột rút.

Sứa Irukandji: Nhỏ nhưng độc, nọc mạnh hơn 100 lần so với rắn hổ mang, tấn công nhẹ nhàng.

Portuguese man o’war (sứa kẻ gây chiến): Tập hợp cộng sinh, nọc độc nguy hiểm nhất, khiến nạn nhân đau đớn và tử vong.

Sứa tầm ma biển: Giống cây tầm ma, 24 xúc tu, nọc độc gây đau đớn.

Sứa sống ở đại dương, biển, và cả nước ngọt, là thực phẩm cho nhiều động vật và con người. Trong Đông y, sứa được coi là thực phẩm có vị mặn, tính ôn hòa, giải độc, trị các chứng phong thấp.

Sứa cũng là một món ăn ở nhiều nơi trên thế giới, với giá trị lên đến 15 đô la/1 pound (khoảng 0,45kg). Có doanh nghiệp lớn chuyên kinh doanh sứa, đặc biệt là loài Cannonball.

Loài sứa còn được sử dụng để lấy collagen, có ứng dụng trong điều trị viêm khớp dạng thấp.

Sứa cũng là nguyên liệu chế biến nhiều món ngon như Sứa xào cần tây, Nộm sứa hoa chuối, Sứa xào sa tế.